1-2. Na bangɔ Nzembo 34:8, ye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, e hũ nzɔ̃ bɛ tɛ Yehova nɛ ?

DA BƐ mɔ ya, zo kɔi hɛ̃ mɔ ye ti tɛngɔ mɛ ta mɔ dɛndó mɔ tɛ ni uzu ma. Ti nɛngɔ ya, mɔ hĩnga se mɛ tɛ ni da ko, mɔ lengbi ti bangɔ tɛ ni bere langi ni, mangɔ finya ni, bere hũndangɔ dangɔ bɛ tɛ azi mɛndɛ̃ na ndoni. Kanda lége kɔi mɛ mɔ lengbi ti hĩngangɔ ya, mɔ ye tɛ ni adu bo na tarangɔ ni mɔ nvɛ̃ni.

² Adu nga ngaso na lo ti nzɔ̃ bɛ tɛ Yehova. Mandangɔ Ngbangɔ, dingɔ ambeti tɛ e nga na mangɔ tɛnɛ mɛ azi mɛndɛ̃ atɛnɛ na lo ti nzɔ̃ bɛ mɛ Yehova li tɛrɛ la, alengbi ti zangɔ mɔ ya, mɔ hĩnga se mɛ nzɔ̃ bɛ tɛ Yehova da. Kanda lége kɔi mɛ mɔ lengbi ti hĩngangɔ akpale zu mɛ aba ni adu ya, mɔ nvɛ̃ni mɔ “tara” ni. (Di Nzembo 34:8.) E mu ya, mɔ ye lingɔ kwa hɛ̃ Yehova na ya kwa ti ngoi zu, ni na yɔngɔ ya, mɔ zia akpale mɛndɛ̃ ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mɔ. Mɔ ndo di ngoi zu tɛnɛ tɛ Yezo mɛ kaya Matai 6:33. Mɔ hĩnga ya, Yehova na kokisangɔ gwɛ̃ tɛ azi ko la ndo kpã Lo-lengɔ Gbia tɛ lo na ndo ti uzu, kanda ta mɔ nvɛ̃ni mɔ dɛndó mɔ tara ni wɛ ma. Na lo mɛ ya, mɔ na loyengɔ ka tɛ Yezo, mɔ li ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mɔ ati yapuni wa mɔ hɛ̃ tɛrɛ mɔ gba na ya kwa ti Lo-lengɔ Gbia. Mɔ hũ na olo ya, Yehova ndo kokisa gwɛ̃ tɛ mɔ biani. Mɔ nvɛ̃ni mɔ “tara” wa mɔ hũ nzɔ̃ bɛ tɛ Yehova.

3. Na bangɔ Nzembo 16:1, 2, azi mɛ Yehova ndo fa nzɔ̃ bɛ gba hɛ̃ la na?

³ Yehova ndo fa nzɔ̃ bɛ na azi zu, abɛse azi mɛ ta ala hĩnga lo ma. (Nz. 145:9; Mat. 5:45) Kanda lo ndo fa nzɔ̃ bɛ gba hɛ̃ azi ko la ndo ye lo, wa ala ndo li kwa hɛ̃ lo na ge ge ge. (Di Nzembo 16:1, 2.) Zia e ba anzɔ̃ kpale mɛndɛ̃ mɛ lo ndo li tɛrɛ e.

4. Ngasia la Yehova ndo fa nzɔ̃ bɛ hɛ̃ azi ko la ndo dɔ dã na lo nɛ?

⁴ Ngoi zu ko la e ndo kpã aye mɛ Yehova ndo ha na e na kwa ko, e ndo e lua anzɔ̃ kpale gba. Na ngoi mɛndó e manda hĩngangɔ  nga na yengɔ lo ko, lo zandó e ya, e zia dangɔ bɛ ná aseliye mɛ ando li ya, e du yɔngɔrɔ ni na lo. (Kɔl. 1:21) Wa na ngoi mɛndó e hɛ̃ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e, e hɛ̃ lo wa e mu nga batisimɔ ko, lo fandó na e nzɔ̃ bɛ tɛ lo na ndenge mɛndó lo li ya e ti na bingangɔ li ti nzɔ̃ni, wa e ti nga akwa lo.​—1 Pet. 3:21.

5. Ngasia la kwa ti fangɔ tɛnɛ ndo za e ya, e hũ nzɔ̃ bɛ tɛ Yehova nɛ?

⁵ E ndo e hũ nga nzɔ̃ bɛ tɛ Yehova na mbage tɛ e na ngoi mɛ e ndo fa tɛnɛ. Na ndakisa, mɔ ndo ma kamɛnɛ na ngoi mɛ mɔ si kwa ti fangɔ tɛnɛ? Se mɛ azi gba so popo tɛ e ndo ma na tɛrɛ la la. Uzu ti mɔ ti Tɛmwɛ tɛ Yehova ko, ta mɔ ndo dandó bɛ mɔ bɛ yakere ya, lá kɔi gbanda mɔ na gwengɔ ka nyɔ da tɛ zo mɛ ta mɔ hĩnga lo ma, ti nɛngɔ ya, mɔ kambisa tɛnɛ ti Ngbangɔ hɛ̃ lo. Kanda ndɛ lo mɛ ko, mɔ ndo li ni ngoi zu. Yehova za mɔ ya, mɔ ye kwa niko ! Hãngɔ ni zingɔ, mɔ nvɛ̃ni mɔ hũ se mɛ lo za na mɔ na ya akpale ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃ ti kwa tɛ mɔ. Ngoi mɛndɛ̃ lo zandó mɔ ya, mɔ bata siriri na ngoi mɛ a tɔmbɔgɔ ndo mɔ kaya kwa ti fangɔ tɛnɛ. Bere lo zandó mɔ ya, mɔ da bɛ mɔ na vɛrse kɔi mɛndó ali ya, mɔ hɛ̃ gbinya hɛ̃ zo kɔi mɛ a sepala na nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia. Bere ngoi mɛndɛ̃ lo hɛ̃ndó mɔ ngunu ya, mɔ ngbã lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa abɛse azi ndo kɛndó tɛnɛ ni.​—Yir. 20:7-9.

6. Ngasia la fɔrmasiɔ̃ mɛ Yehova ndo hɛ̃ e ando fa nzɔ̃ bɛ tɛ lo nɛ?

⁶ Yehova ndo fa nga nzɔ̃ bɛ na mbage tɛ e na ndenge mɛ lo ndo hɛ̃ e fɔrmasiɔ̃ ti nɛngɔ ya, e fa tɛnɛ. (Yn. 6:45) Na ngoi ti abombi ti ya pɔsɔ, e ndo e ba avideo mɛ alɛkɛ ni nzɔ̃ni nvɛ̃ni, wa ando sa ngunu bɛ e ya, e ndo landa ni na ngoi mɛ e ndo fa tɛnɛ. Na ebandeli elengbi ti kakatanangɔ ti salelangɔ akɔdɛ ti fãnani ti bandangɔ tɛnɛ na zo, kanda yɛkɛ yɛkɛ e na hũngɔ ya, azi ndo sepala na ni. Ka bombi ná akota bombi, ando sa ngunu bɛ e ya, e landa se ti fangɔ tɛnɛ mɛ ngoi mɛndɛ̃ ta e dɛndó e li ni uzu ma. Na yɔngɔ ya, e zia ndenge mɛndó e mɛsɛnɛ na ni gã. Kanda se e li niko, e na hɛ̃ngɔ Yehova lége ya, lo sulu e. Zia e ba na olo anzɔ̃ kpale mɛndɛ̃ mɛ elengbi ti luangɔ se du ya, e hɛ̃ tɛrɛ e fãni mɛndɛ̃ gba na ya kwa tɛ Yehova abɛse kpale ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e adu ngasia. Wa e nga na bangɔ aye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, e kokisa mikanɔ tɛ e ti nyingɔ.

7. Anzɔ̃ kpale mɛ e na luangɔ se du ya, e hɛ̃ tɛrɛ gba na ya kwa tɛ Yehova nɛ?

⁷ E ndo e dɔ fãni mɛndɛ̃ dã na Yehova. E ba tɛnɛ mɛ Samuel, * biazo kɔi ti ya bombi mɛ lo ndo du ka Colombie atɛnɛ. Lo ná ya lo ndo lindó kwa tɛ awa sungɔ lége ti ngoi zu kaya bombi tɛ la, kanda ala ndó na gwɛ̃ ti gwengɔ kaya bombi mɛndɛ̃ so hɛ̃ngɔ ti la. Ti nɛngɔ ya, ala kokisa mikanɔ tɛ la ko, ayɔndó ya, ala zia akpale mɛndɛ̃ ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ ala. Samuel tɛnɛ ya: “E kpãndó tɛnɛ mɛ kaya Matai 6:33 na kwa, wa e ziandó vɔ̃ngɔ aye mɛndó ta e na gwɛ̃ ni nvɛ̃ni ma. Kanda ziangɔ da tɛ e ndó la adu pɛnɔ nvɛ̃ni. Akĩndó da niko na landangɔ gwɛ̃ tɛ e, wa e onzi ngandó nyongo ti da ni zu. Ka ndo ti fãnani mɛ ala gwe ka da ko, Samuel ná ya lo ahũ ya, ani lengbi ti salelangɔ falanga yakere na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ ani ɔngɔ se mɛndó ani ndo salela na ni uzu. Samuel tɛnɛ ya, “E nvɛ̃ni e hũ se mɛ Yehova adɔ e na nɔ, wa lo hɛ̃ nga agbinya na ndo asambela tɛ e. E hũ ya, bɛ Yehova ndo de na lo tɛ e, wa e ndo hũ songo tɛ lo na mbage tɛ e na ndenge mɛ ta e dɛndó e hũ ni uzu ma” Wa mɔ mɛ, mɔ lengbi ti hɛ̃ngɔ tɛrɛ mɔ gba na ya kwa tɛ Yehova na ndenge kɔi ngaso? Se adu ngaso, hĩnga ya, mɔ na dɔngɔ fãni mɛndɛ̃ dã na Yehova, wa lo na hɛ̃ngɔ mɔ aye mɛ mɔ na gwɛ̃ ni.​—Nz. 18:25.

8. Wangɔ mɛ mɔ lua na ndo tɛnɛ tɛ Ivan ná ya lo Viktoria nɛ?

 ⁸ E ndo lua dengɔ bɛ na ya kwa tɛ e. E ba tɛnɛ mɛ Ivan ná ya lo Viktoria atɛnɛ, ala ndo li kwa tɛ awa sungɔ lége ka kɔdɔrɔ ti Kirghizstan. Ala ndo lindó zu ti nɛngɔ ya, ala du na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti yapuni, wa ala hɛ̃ ti la na ya kwa zu ti Lo-lengɔ Gbia, mabere kĩngɔ ada ti Lo-lengɔ Gbia. Ivan tɛnɛ ya: “E ndo e lindó kwa kpengbani na ndo akwa zu mɛ ando hɛ̃ e. Na ngoi mɛ ando ti na ndɔ ko, e ndo e nzɛ̃ndó gba. Kanda e ndo mandó dengɔ bɛ na lo mɛ ya, e hɛ̃ndó ngunu tɛ e zu na ya kwa tɛ Yehova. E lua ngandó akwa ná souvenir ti nzɔ̃ni mawoma.”​—Mar. 10:29, 30.

9. Ngasia la nyita wali kɔi ahɛ̃ndó tɛrɛ lo gba na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ abɛse akpengba kpale mɛndó lo na ni nɛ, wa anzɔ̃ kpale mɛndó lo lua nɛ?

⁹ E ndo e lua dengɔ bɛ na ya kwa mɛ e ndo li hɛ̃ Yehova, abɛse na ngoi mɛ e ndo tengbi na akpengba kpale. E ba lɛlo tɛ Mirreh, nyita wali kɔi mɛ wɛ mwa mɛ lo ti kangba mɛ lo ndo du ka Afrika ti Ouest. Lo ndó docteur. Ngoi mɛndó lo lau pasiɔ̃ ka ndo ti kwa ko, lo tindó wa sungɔ lége. Na lo mɛ ya lo ndó na kpengba ngã ti gɛrɛ mɛ ando gbanzi lo ya, ta lo nɔ nɔ na seni ma, ta Mirreh lengbindó ti fangɔ tɛnɛ nyɔ da na nyɔ da na pɛ sa kɔi mobimba ma. Kanda lo lengbi ti fangɔ tɛnɛ ngoi gba na lége ti achario. Lo ndo diri ba azi gba wa lo ndo manda nga na ala Ngbangɔ, ngoi mɛndɛ̃ na lége ti telefɔnɛ. Ye mɛ ndo to Mirreh ya, lo li ge ge ge niko nɛ? Lo tɛnɛ ya : “Bɛ mbi asĩ na songo na lo tɛ Yehova ná Yezo Kristo. Wa mbi ndo yɔ ngoi zu ka tɛ Yehova ya, lo za mbi, mbi li kwa gba mbi hɛ̃ lo.”​—Mat. 22:36, 37.

10. Na bangɔ 1 Petro 5:10, azi ko ndo li kpengbani a kokisa mikanɔ tɛ la, ye mɛ ala ndo lua na mbage tɛ Yehova nɛ?

¹⁰ Yehova do hɛ̃ e fɔrmasiɔ̃. Ye mɛndó nyita Kenny mɛ wa sungɔ lége ka île Maurice ahũ ya, adu biani la. Na ngoi mɛndó lo hĩnga mbilimbili ko, lo ziandó lingɔ kalasi ti unuversite, lo mundó batisimɔ wa lo banda ngandó kwa ti ngoi zu. Lo tɛnɛ ya : “Mbi ndo lindó kpengbani ya, mbi landa se lɛlo tɛ prɔfeta Yisaya mɛndó lo tɛnɛ ya : ‘Ba mbi lo mɛ! To mbi !’” (Yis. 6:8) Kenny lindó kwa ka ndo ti kĩngɔ ada ti Lo-lengɔ Gbia gba, lo li ngandó kwa ti gbinyangbingɔ ambeti tɛ e na yanga ti kɔdɔrɔ tɛ la. Lo tɛnɛ ya: “Na lége ti afɔrmasiɔ̃ mɛndó mbi lua ko, mbi mandandó aye gba mɛ aza mbi ya, mbi li kwa tɛ mbi nzɔ̃ni.” Kanda ta lo lua bondó fɔrmasiɔ̃ na ndo kpale ti kwa ma, lo lua ngandó fɔrmasiɔ̃ na ndo akpale mɛndɛ̃. Lo tɛnɛ ya: “Mbi manda ngandó hĩngangɔ ndo mɛ ndunu tɛ mbi angbã na ni, nga na aseliye mɛ mbi lengbi ti lɛkɛngɔ ni ti nɛngɔ ya, mbi du ngbondoni ka lɛ Yehova nga ka lɛ ayata kɔli ná ayata wali.” (Di 1 Petro 5:10.) Nda mɛ ta mɔ lengbi ti bangɔ akpale ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mɔ, wa mɔ ba nga se du ya mɔ lengbi ti hɛ̃ngɔ ti mɔ na ya kwa kɔi ngaso ma nɛ? Se mɔ li ngaso ko, Yehova na hɛ̃ngɔ mɔ afɔrmasiɔ̃ mɛndɛ̃ gba.

11. Ge ge ge mɛ ayata wali ti Corée ti Sud ali ti nɛngɔ ya, ala hɛ̃ tɛrɛ la na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ nɛ, wa nzɔ̃ kpale mɛndó ala lua nɛ? (Ba limɔ ti koko mbeti olo.)

¹¹ Atɛmwɛ tɛ Yehova mɛ na experiasɛ gba, ala ndo lua nga afɔrmasiɔ̃ mɛndɛ̃ na ngoi mɛ ala ndo hɛ̃ tɛrɛ la na ya se ti fãnani ti fangɔ tɛnɛ. Na ya ngoi ti siɔ ngã ti Covid-19, abiazi ti ya bombi kɔi mɛ ka Corée ti Sud atɛnɛ ya: “Ayata mɛndɛ̃ mɛndó ta ala lengbi ti fangɔ tɛnɛ gba ma, na lo mɛ ya, ta sãte tɛ la nzɔ̃ni ma ko, ala ndo li ni na olo mɛ na lége ti video. Ayata wali taa mɛ ala na bulu 80 ko, ala mandandó lingɔ ni, wa na olo ala ndo fa tɛnɛ bi zu na lége ti video.” (Nz. 92:14, 15) Mɔ na yengɔ hɛ̃ngɔ tɛrɛ mɔ na ya kwa tɛ Yehova, wa mɔ tara nga nzɔ̃ bɛ tɛ lo? Zia e ba aye mana mɛ mɔ lengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, mɔ kokisa mɔkanɔ niko.

12. Kapa mɛ Yehova ko hɛ̃ azi zu ko la ndo kpã bɛ la ka tɛ lo nɛ?

¹² Manda kpãngɔ bɛ mɔ ka tɛ Yehova. Lo kokapa ti hɛ̃ngɔ azi zu ko la ndo kpã bɛ la ka tɛ lo wa ala ndo hɛ̃ nga tɛrɛ la zu na ya kwa tɛ lo, nzɔ̃ sulu. (Mal. 3:10) Fabiola, nyita wali kɔi mɛ ndo du ka Colombie, a hũndó se mɛ Yehova kokisa kapa niko na lo tɛ lo. Na pɛ batisimɔ tɛ lo ko, lo yendó tingɔ wa sungɔ lége ti ngoi zu. Kanda lo dundó na kɔli wa lo ngandó na ayangambi taa, ayɔndó ya, lo li kwa kpengbani ti nɛngɔ ya, lo za na ndasewa tɛ lo. Na ngoi mɛndó ngoi alengbi ti nɛngɔ ya, lo lua pasiɔ̃ ko, lo yɔndó ka ti Yehova ya, lo za ni. Lo tɛnɛ ya: “ Ando mu ngoi gba ti nɛngɔ ya, asi na mbeti ti pasiɔ̃ tɛ zo, kanda tɛ mbi li bondó nzɛ kɔi gɛgɛrɛ. Ni dundó ye ti kpɛ̃nɛ nvɛ̃ni !” Nzɛ sɛ na gesi, lo tindó wa sungɔ lége. Lo na olo na bulu ɔngɔ 70 wa lo li na olo bulu ɔngɔ 20 na ya kwa ti sungɔ lége ti ngoi zu. Na ya ngoi niko, lo za azi mwambe ya, ala mu batisimɔ. Lo pa ya: “Abɛse na ya ngoi mɛndɛ̃ mbi ndo ma nzɛ̃ngɔ ko, Yehova ndo za mbi bi zu ti nɛngɔ ya, mbi kokisa mikanɔ tɛ mbi.”

13-14. Andakisa mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e kpã bɛ e ka tɛ Yehova wa e hɛ̃ tɛrɛ na ya kwa tɛ lo nɛ?

¹³ Lua wangɔ na ndo se lɛlo tɛ azi mɛndó akpã bɛ la ka tɛ Yehova. Ngbangɔ na se lɛlo tɛ azi gba mɛndó ala li kwa kpengbani hɛ̃ Yehova. Ngoi gba, bo na pɛ fangɔ loyengɔ tɛ ala na mbage tɛ Yehova la, ala ndo lua anzɔ̃ sulu gba mɛ alo ka tɛ lo. Yehova sulundó Abrahama bo na pɛ ngoi mɛndó lo zia kɔdɔrɔ tɛ lo, lo gwe ka ndo mɛndɛ̃ abɛse “ta lo hĩnga [ndo mɛndó] lo  na gwengɔ da ma.” (Aeb. 11:8) Bo na pɛ ngoi mɛndó Yakobo tiri to na angelo la, lo lua nzɔ̃ sulu mɛ alo ka tɛ Yehova (Eb. 32:24-30) Wa bo na pɛ ngoi mɛ anganga nzapa akpã gɛrɛ la kaya tɛ ti Yɔrdani la aya Izraɛlɛ alonga fangɔ tɛ niko wa ala li kaya Kɔdɔrɔ ti kapa.​—Yos. 3:14-16.

¹⁴ Mɔ lengbi nga ti luangɔ wangɔ na ndo Atɛmwɛ ti ngoi tɛ e mɛndó ala kpã bɛ ka tɛ Yehova wa ala kokisa ngandó mikanɔ ti nyingɔ. E ba ndakisa tɛ Payton ná ya lo Diana. Ala ndo yendó dingɔ apandɛ tɛ ayata kɔli ná ayata wali mɛndó ala hɛ̃ tɛrɛ gba na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ, nga ma se mɛ kaya bɛli tɛnɛ mɛ apa ya, “Ils se sont offerts volontairement.” * Payton tɛnɛ ya : “Na ngoi mɛndó e ndo di akpale niko ko, a tindó mabere e ndo e ba azi mɛndɛ̃ so tɛ nzɔ̃ tɛ so gunda e. Ngoi zu mɛndó e ndo ba ala e ndo ti ngandó na gwɛ̃ kpengbani ti tarangɔ e nvɛ̃ni wa e hũ ya, Yehova du nzɔ̃ni.” Ni la, Payton ná ya lo Diana gwendó ka teritoirɛ mɛndɛ̃ so hɛ̃ngɔ ti la. Wa mɔ mɛ, mɔ di nga apandɛ niko? Mɔ ba nga avideo mɛ atɛnɛ ya, Prédication dans des régions isolées : Australie ná Prédication dans des régions isolées : Irlande, mɛ asi na ni kaya jw.org? Mɔ na tãngɔ ngoi mɛndɛ̃ akpale ti nzɔ̃ni mɛ na zangɔ mɔ ya, mɔ hɛ̃ tɛrɛ mɔ gba na kwa ti fangɔ tɛnɛ.

15. Ngasia la dungɔ ndoni kɔi na ayata mɛ ala kpengbani na ya nyingɔ alengbi ti zangɔ e nɛ?

¹⁵ Ndo du ndoni kɔi na ayata mɛ ala kpengbani na ya nyingɔ. Na dungɔ woni ya, e tɛ tɛ kɔi mɛ ta e dɛndó e tɛ ni uzu ma, se du ya, e ndo du ndoni kɔi na azi mɛ ndo ye tɛ niko gba. Se mɛ ni nga da na lo ti kwa tɛ Yehova la, se e ndo du ndoni kɔi na azi mɛ ndo kpã kwa tɛ lo na ndo ti uzu ko, e nga na tingɔ na gwɛ̃ ti hɛ̃ngɔ tɛrɛ e na ya kwa ni. Ye mɛndó asi na Kent ná Veronica la. Kent tɛnɛ ya: “Akwa e ná azi ti ndasewa tɛ e ndo sandó ngunu bɛ e ya, e tara lingɔ akwa mɛndɛ̃ ti fãnani. E ndo e du ngandó ndoni kɔi na azi mɛ ndo kpã Lo-lengɔ Gbia na ndo ti uzu na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la, ni lindó ya, e hɛ̃ tɛrɛ e na ya akpale ti fãnani.” Ndɛ lo mɛ ko, Kent ná Veronica ndo li kwa tɛ awa sungɔ lége ti kotani ka Serbie.

16. Nga ma se mɛ Yezo tɛnɛ na ni kaya Luka 12:16-21, nda mɛ ayɔ ya, e ye lingɔ sacrifice nɛ?

¹⁶ Kɛ̃ lingɔ aye mɛndɛ̃ (li sacrifice) na lo tɛ Yehova. Ta ayɔ ya, e kɛ̃ aye zu mɛ e na gwɛ̃ ni ti nɛngɔ ya, e hɛ̃ Yehova dengɔ bɛ ma. (Mos. 5:19, 20) Kanda ti nɛngɔ ya, e hɛ̃ tɛrɛ e gba na ya kwa tɛ Yehova ko, ayɔ ya, e kɛ̃ lingɔ aye mɛndɛ̃ (e li sacrifice) na lo tɛ Yehova. Se ta e li ngaso ma ko, e na lingɔ ye ndenge kɔi nga ma tɛ kɔli kɔi mɛndó wa ye gba mɛndó Yezo hɛ̃ ndakisa tɛ lo. Kɔli niko alindó kwa kpengbani na lo ti nzɔ̃ kpale tɛ lo nvɛ̃ni, wa bɛ lo alindó na Nzapa. (Di Luka 12:16-21.) Christian, nyita kɔli kɔi mɛ ndo du ka France atɛnɛ ya : “Ta mbi ndo hɛ̃ndó ngunu ná ngoi tɛ mbi gba hɛ̃ Yehova ná azi ti ndasewa tɛ mbi ma.” Ni la, lo na ya lo amundó ekateli ti tingɔ awa sungɔ lége. Ti nɛngɔ ya, ala kokisa mikanɔ tɛ ala ko, ayɔndó ya, ala zia kwa mɛndó ala ndo li. Ala lindó nyi societe ti kpãngɔ prɔprɛte, wa ala manda ngandó sepalangɔ na yakere mɛ ala na ni. Ala ndo ma ndɛ vundu na ndenge mɛndó ala li ngaso? Christian tɛnɛ ya: “Ndɛ lo mɛ ko, e ndo e ma dengɔ bɛ gba ti fangɔ tɛnɛ, bɛ e ndo de nga gba na ngoi mɛ e ndo hũ azi mɛ e ndo manda la na Ngbangɔ ná ala mɛ e ndo diri so bangɔ ala ndo manda hĩngangɔ Yehova.”

17. Ye mɛ alengbi ti gbanzingɔ e ya, ta e tara ndenge ti fãnani ti fangɔ tɛnɛ ma nɛ?

¹⁷ Ye salelangɔ se ti fãnani ti fangɔ tɛnɛ. (Aw. 17:16, 17; 20:20, 21) Shirley, nyita wali kɔi mɛ ndo li kwa ti sungɔ lége ka États-Unis, lo gbinyangbi  se tɛ lo ti fangɔ tɛnɛ na lo ti siɔ gã ti Covid-19. Na ebandeli, lo ndo kakatana ndó ti fangɔ tɛnɛ na lége ti telefɔnɛ. Kanda na ngoi ti vizitɛ tɛ wa bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ ko, lo mandandó se mɛ lo lengbi ti lingɔ na ni. Ma tɛnɛ mɛ lo tɛnɛ: “Na ebandeli, ni ndo hɛ̃ndó mbi mbɛtɔ nvɛ̃ni. Kanda na olo mbi ndo ye nvɛ̃ni fangɔ tɛnɛ na lége ti telefɔnɛ. E na nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ ti tɛnɛngɔ tɛnɛ na azi gba aɔ ti nyɔ da na nyɔ da!”

18. Ngasia la elengbi ti nwɔngɔ akpale mɛ ando gbanzi e ya, ta e hɛ̃ tɛrɛ e gba na ya kwa tɛ Yehova ma nɛ?

¹⁸ Kpã prɔgramɛ ti aye mɛ mɔ ye lingɔ, wa kokisa ni. Na ngoi mɛ e tengbi na kpengba kpale ko, e ndo yɔ ka ti Yehova ya, lo za e, wa e ndo binga nga li e na seni na ndo aye mɛ elengbi ti lingɔ na lo ni. (Mas. 3:21) Sonia, mɛ ndo li kwa nga ma wa sungɔ lége ti ngoi zu kaya grupɛ ti yanga ti romani mɛ ka Europe, atɛnɛ ya : “Mbi ndo ye sungɔ aye mɛ mbi ye lingɔ ni na lɛ papier, wa se mbi su ni wɛ ko, mbi kpã ni na ndo mɛ na dungɔ woni ya, mbi hũ ni. Na ndo mɛsa tɛ mbi, mbi lɛkɛ dessin ti alége sɛ mɛ akangbi ya tɛrɛ lo, kɔi na kɔi a gwe na ndenge tɛ lo. Se mbi ye mungɔ ekateli kɔi ko, mbi ndo ba alége niko wa mbi ndo hũnda tɛrɛ mbi se du ya, ekateli tɛ mbi na gwengɔ ti lége mɛ wa.” Sonia ndo li nga kpengbani ti bangɔ akpale mɛ lo tengbi na ni na ndenge ti nzɔ̃ni. Lo tɛnɛ ya, “Akpale ti fãnani mɛ mbi ndo tengbi na ni, mbi lengbi ti hũngɔ ni mabere mur ti da mɛ ando gbanzi mbi ya, ta mbi gwe uzu ma, bere pont mɛ ando za mbi ya, mbi gwe uzu. Ni ba ndenge mɛ mbi ndo ba na kpale mɛ mbi tengbi na ni.”

19. Ekateli mɛ e zu elengbi ti dungɔ na ni nɛ?

¹⁹ Yehova ndo sulu e na ndenge gba. E na fangɔ ya, e ndo hɛ̃ lo sia kɔli na lo ni, se du ya, e ndo li zu mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, e hɛ̃ lo gonda. (Aeb. 13:15) Se du ya e hɛ̃ tɛrɛ gba na ya kwa tɛ lo ko, e na luangɔ anzɔ̃ kpale mɛndɛ̃ gba mɛ alo ka tɛ lo. Na lo ni la, zia ya, e gi bi zu, se mɛ elengbi ti ‘tarangɔ’ wa e ‘hũ ya, Yehova du nzɔ̃ni.’ Se e li ngaso ko, e na landangɔ se lɛlo tɛ Yezo mɛndó lo tɛnɛ ya: “Tɛ mɛ mbi lengbi ti tɛngɔ la, ale mbi li ye na se nyɔ wa tongɔ mbi, mbi li nga kwa mɛ ndo lo hɛ̃ mbi, ngbĩi mbi kɔ nda ni kpɛkɛlɛ.”​—Yn. 4:34.