Ba tɛnɛ mɛ ka ya ni

Gwe ka abɛli tɛnɛ

TƐNƐ TI MANDANGƆ 45

E ngbã lá kwɛ fangɔ songo ti mbilimbili ka popo tɛrɛ e

E ngbã lá kwɛ fangɔ songo ti mbilimbili ka popo tɛrɛ e

“Ĩ li ye ka popo tɛrɛ ĩ na songo ti mbilimbili nga na vundu.”​—ZEK. 7:9.

BIA 107 Ndakisa ya bolingo ya Nzambe

NA NDUNUNI *

1-2. Aye mɛ ndo to e ya, e fa songo ti mbilimbili ka popo tɛrɛ e nɛ?

E NA aye mɛ ndo to e ya, e fa songo ti mbilimbili na ya popo tɛrɛ e. E ba ambanga aye ni mɛ mbeti ti Masese atɛnɛ tɛnɛ ni: “Ta mɔ zia ya, songo ti mbilimbili na mbilimbili akpɛ mɔ ma . . . , wa mɔ na dungɔ nzɔ̃ zo, mɔ nga na lingɔ ye na ndara ka lɛ Nzapa, nga ka lɛ azi.” “Zo ko la ndo fa songo ti mbilimbili ko, lo ndo li nzɔ̃ kpale tɛrɛ lo nvɛ̃ni.” “Zo ko la ndo landa mbilimbili ná songo ti mbilimbili ko, lo na luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́.”​—Mas. 3:3, 4; 11:17; 21:21.

2 Mbeti ti Masese akambisa aye taa mɛ na lo ni la elengbi ti fangɔ songo ti mbilimbili na azi mɛndɛ̃. Ti uzu, fangɔ songo ti mbilimbili ndo li ya, e du ngbondoni ka lɛ Nzapa. Ti sɛ, fangɔ songo ti mbilimbili ndo hɛ̃ e nvɛ̃ni nzɔ̃ kpale. Na ndakisa, ni ndo li ya, mangbi tɛ e na ayata e mɛndɛ̃ ati kpengbani. Ti taa fangɔ songo ti mbilimbili na hɛ̃ngɔ e anzɔ̃ kpale gba na bi mɛ na gangɔ, nga na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti bwai na bwai. Ti biani, e ye fangɔ songo ti mbilimbili na lo mɛ ya, e ye tɔndɔngɔ tɛnɛ mɛ Yehova tɛnɛ hɛ̃ e ya: “Ĩ li ye ka popo tɛrɛ ĩ na songo ti mbilimbili nga na vundu.”​—Zek. 7:9.

3. Ahũnda mɛ ndɛ e na hɛ̃ngɔ agbinya ni nɛ?

3 Na ya tɛnɛ mɛ ndɛ e na mandangɔ, e na hɛ̃ngɔ gbinya na ndo ahũnda siɔ. Azi mɛ elengbi ti fangɔ songo ti mbilimbili na la na? Aye mɛ elengbi ti mandangɔ kaya mbeti tɛ Ruta na omɛ aba fangɔ songo ti mbilimbili nɛ? Ngasia la, elengbi ti fangɔ songo ti mbilimbili ndɛ nɛ? Anzɔ̃ kpale mɛ azi mɛ ndo fa songo ti mbilimbili ndo lua nɛ?

AZI MƐ ELENGBI TI FANGƆ SONGO TI MBILIMBILI NA LA NA?

4. Na landangɔ se lɛlo tɛ Yehova, ngasia la elengbi ti fangɔ songo ti mbilimbili nɛ? (Marko 10:29, 30)

4 Nga ma se mɛ e manda na ni na pɔsɔ mɛ aɔ, Yehova ndo fa songo tɛ lo ti mbilimbili, afa ya songo mɛ ta ndo wɛ ma bo na azi mɛ ndo ye lo, ala ndo le nga kwa hɛ̃ lo. (Da. 9:4) E ye “mungɔ nzɔ̃ lɛ lo tɛ Nzapa mabere ayangambi mɛ [lo] ndoye [la] sĩ.” (Ef. 5:1) Na lo ni la, elengbi ti lingɔ ya, e fa songo ti mbilimbili na ayata kɔli na ayata wali na ya bombi, wa e du nga na mangbi ti nzɔ̃ni nga ti kpengbani na ala.​—Di Marko 10:29, 30.

5-6. Ngoi mɛndɛ̃ azi ndo da bɛ la ya, “mbilimbili” alengbi na nɛ?

5 Se e hĩnga nzɔ̃ni bere songo ti mbilimbili alengbi na nɛ ko, na dungɔ woni ti nɛngɔ ya, e fa ni na ayata kɔli na ayata wali. Nyi ɔngbi mɛ ka popo tɛ songo ti mbilimbili ná mbilimbili nga ma se mɛ azi ndo tɛnɛ na ni nɛ? E mu ndakisa kɔi.

 6 Ta kitɛ da ma, ando tɛnɛ ya wa kwa kɔi du mbilimbili na mbage ti kwa tɛ lo, se lo li abulu gba na ya kwa ni. Kanda ngoi mɛndɛ̃ na ya abulu zu mɛ lo li so lɛ kwa ni ko, ta lo dɛndó lo tengbi na gbia ti kwa tɛ lo bere wa gbɛ nyɔ lo bɛ fãni kɔi ma. Ngoi mɛndɛ̃ ta lo ndo ye nga andia ti kwa zu mɛ akpã ni ma. Ta elengbi ti tɛnɛngɔ ya, lo ndo ye sosiete niko ma, kanda lo ndo li kwa ni na lo mɛ ya, ni ndo hɛ̃ lo falanga mɛ alengbi ti zangɔ lo. Lo na ngbãngɔ bo lá kwɛ lingɔ kwa so ndoko tee ka ahɛ̃ lo pasiɔ̃, bere lo lua kwa mɛndɛ̃ ti nzɔ̃ni ka ndo mɛndɛ̃.

7-8. (a) Ye mɛ ndo to zo ya, lo fa songo ti mbilimbili nɛ? (b) Nda mɛ ndɛ e na bangɔ ambanga avɛrse mɛ kaya mbeti ti Ruta nɛ?

7 Ɔngbi mɛ ka popo tɛrɛ wa kwa ti mbilimbili mɛ e tɛnɛ tɛnɛ tɛ lo kaya  paragrafɛ ti 6 na zo mɛ ndo fa songo ti mbilimbili nɛ? Ta ala zu sɛ na dangɔ bɛ kɔi ma. Ye mɛndó ndo to awa kwa tɛ Nzapa ti ngoi ti gã mɛ Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ tɛ ala ya, ala ndo fa songo ti mbilimbili nɛ? Ala ndo lindó nga so, ta na lo mɛ ya, agbɔ̃ndó la gbɔ̃ngɔ ma, kanda ala ndo lindó ni na lo mɛ ya, bɛ la nvɛ̃ni la ato la. E ba ndakisa tɛ Davidi. Bɛ lo tondó lo ya, lo fa songo ti mbilimbili na kwa lo Yonatana, abɛse to Yonatana ndo gindó Davidi so hongɔ lo. Abulu gba na pɛ kwá tɛ Yonatana ko, Davidi ngbã bondó lá kwɛ fangɔ songo ti mbilimbili na Mɛfiboshɛtɛ nyi Yonatana.​—1 Sa. 20:9, 14, 15; 2 Sa. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

8 Elengbi ti mandangɔ akpale gba na omɛ aba songo ti mbilimbili se e ba ambanga avɛrse ti ya mbeti ti Ruta *. Wangɔ mɛ nvɛ̃ni elengbi ti luangɔ na ndo se lɛlo tɛ azi mɛ atɛnɛ tɛnɛ tɛ la kaya mbeti ti Ruta nɛ? Ngasia la, elengbi ti kpãngɔ wangɔ niko na kwa kaya bombi nɛ?

YE MƐ ELENGBI TI MANDANGƆ NA NDO MBETI TI RUTA NA OMƐ ABA FANGƆ SONGO TI MBILIMBILI NƐ?

9. Nda mɛ Naomi tɛnɛndó ya, Yehova kɛ̃ tɛrɛ ni nɛ?

9 Mbeti ti Ruta akambisa pandɛ tɛ Naomi, tɛ Ruta ya nyi lo, na tɛ Boaze kɔli kɔi mɛndó zo ti ndasewa tɛ kɔ Naomi, mɛndó ndo kpɛ Nzapa. Na lo ti gwɛ̃ ti kpengbani mɛndó aya ka Izraɛlɛ ko, Naomi, kɔ lo ná ayati la sɛ ti kɔli agwendó du ka Mɔaba. Kaindó la kɔ Naomi kpi. Ayati lo niko ti kɔli sɛ adundó na awali, kanda na vundu zu ala kpili ngandó. (Rt. 1:3-5; 2:1) Kpengba kpale niko mɛndó asi na Naomi ndoni ndoni ko, ahɛ̃ndó lo nzɛ̃ngɔ nvɛ̃ni wa kɔdɛ awɛndó li lo. Lo tindó na nzɛ̃ngɔ ti kpengbani nvɛ̃ni wa lo dandó bɛ lo ya, Yehova kɛ̃ tɛrɛ ni. E ba tɛnɛ mɛ lo tɛnɛ ti fangɔ sɛ mɛ lo ndo ma na tɛrɛ lo: “Yehova sãna ti lo ndo mbi.” “Nvɛ̃ ngunu zu ali ya, dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mbi ati seseni.” Lo di tɛnɛ ya: “Yehova nvɛ̃ni la akɛ̃ tɛrɛ mbi, wa Nvɛ̃ ngunu zu ali ya mbi lua pɛnɔ.”​—Rt. 1:13, 20, 21.

10. Ye mɛndó Yehova li na lo ti siɔ tɛnɛ mɛndó Naomi tɛnɛ nɛ?

10 Ye mɛndó Yehova li na lo ti siɔ tɛnɛ mɛndó Naomi tɛnɛ nɛ? Ta Yehova ziandó wali niko ti mbilimbili mɛndó ati na nzɛ̃ngɔ ma. Kutu lo mandó vundu tɛ lo. Yehova hĩngandó ya, “pɛnɔ lengbi ti tongɔ zo ti ndara ya, lo li ye mabere tɛ wa nyingɔ.” (Mos. 7:7) Lo zandó Naomi ti nɛngɔ ya, lo hĩnga ya, ni bo lá kwɛ dã ti zangɔ lo. Ye mɛndó Nzapa li ti zangɔ lo nɛ? (1 Sa. 2:8) Lo tondó Ruta ya, lo fa na Naomi songo ti mbilimbili. Na songo zu, Ruta yendó zangɔ ta kɔ lo Naomi ti nɛngɔ ya, ta lo nzɛ̃ na ya nyingɔ ma, wa lo hĩnga ya Yehova ndo ye bo lo. Wangɔ mɛ e lua na ndo se lɛlo tɛ Ruta nɛ?

11. Ye mɛ ndo to ayata kɔli na ayata wali mɛ na nzɔ̃ bɛ ya, ala za azi mɛ atengbi na pɛnɔ nɛ?

11 Songo ti mbilimbili ndo to e ya, e za azi mɛ atengbi na kpengba kpale. Nga ma se mɛndó Ruta za na Naomi ko, ayata kɔli ná ayata wali mɛ na nzɔ̃ bɛ ndo ye na dengɔ bɛ zu zangɔ ayata la ti ya bombi mɛ atengbi na kpale ti pɛnɔ bere ala ti na nzɛ̃ngɔ. Ala ndo ye ayata la ti kɔli na ti wali, wa ala ndo ye lingɔ zu mɛ ala lengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, ani za la. (Mas. 12:25; 24:10) Ala ndo landa nga wangɔ tɛ Polo mɛ: “Ĩ sa ngunu bɛ awa mbɛtɔ. ĩ za azi mɛ ta na ngunu ma, ĩ du na yɔngɔrɔ bɛ na ndo azi zu.”​—1 Tɛs. 5:14.

Elengbi ti zangɔ zo mɛ tengbi na kpengba kpale na mangɔ lo na yɔngɔrɔ bɛ zu (Ba paragrafɛ ti 12)

12. Ndenge ti nzɔ̃ni mɛ ayɔ ya, e za na nyita kɔli bere nyita wali mɛ anzɛ̃ nɛ?

12 Ndenge ti nzɔ̃ni mɛ ayɔ ya, e za na nyita kɔli bere nyita wali mɛ anzɛ̃, adu na mangɔ lo na yɔngɔrɔ bɛ zu, nga na lingɔ ya, lo hũ ya, e ndo ye lo. Ta bɛ Yehova na lingɔ na anzɔ̃ kpale zu mɛ mɔ ndo li ti zangɔ na awa kwa tɛ lo ma. (Nz. 41:1) Masese 19:17 tɛnɛ ya: “Zo ko la ndo fa nzɔ̃ bɛ na zo mɛ wa yɛlɛ ko, lo ndo zɛ̃ na Yehova aye tɛ lo, wa lo na futangɔ lo na lo ti aye mɛ lo li.”

Ruta ngbã ndoni kɔi na Naomi mɛ ta kɔ lo, wa Orpa ndo diri ka Moaba. Ruta ndo pa hɛ̃ Naomi ya: “Ndo ko la mɔ na gwengɔ da, mbi nga na gwengɔ da” (Ba paragrafɛ ti 13)

13. (a) Ɔngbi mɛ kaya ekateli tɛ Orpa ná tɛ Ruta nɛ ? (b) Nda mɛ elengbi ti tɛnɛngɔ ya, ekateli tɛ Ruta afandó songo ti mbilimbili nɛ? (Ba limɔ ti koko mbeti.)

13 Ti nɛngɔ ya, e di hĩnga fãni mɛndɛ̃ nzɔ̃ni bere songo ti mbilimbili adu nɛ ko, zia e ba akpale mɛndó asi na Naomi na pɛ kwá tɛ kɔ lo ná tɛ ayati lo sɛ. Ngoi mɛndó Naomi ma ya: “Yehova kpãndó likebi tɛ lo na ndo azi tɛ lo ti nɛngɔ ya, lo hɛ̃ la tɛ ti tɛngɔ” ko, lo mundó ekateli ti diringɔ ka kɔdɔrɔ tɛ la. (Rt. 1:6) Awo yati lo zu sɛ, ahãndó nɔ ndoni kɔi na lo so diringɔ. Kanda ka talége, Naomi tɛnɛndó fãni taa hɛ̃ la ya, ala diri ka Moaba. Ye mɛndó ala li nɛ? Ngbangɔ tɛnɛ ya: “Orpa bɔmbɔndó ta kɔ lo, wa lo gwe. Kanda Ruta ngbãndó ndoni kɔi na lo.” (Rt. 1:7-14) Na pɔnangɔ diringɔ ka tɛ la ko, Orpa lindó ye mɛ Naomi tɛnɛ hɛ̃ lo ya lo li. Ruta mu tɛ londó ekateli ti zangɔ Naomi. Lo lengbi ngandó ti diringɔ ka tɛ la, kanda songo mɛ lo na ni na lo tɛ ta kɔ lo, atondó lo ya, ta lo zia lo ma. (Rt. 1:16, 17) Se Ruta ngbãndó so zangɔ Naomi ko, ta adundó ya agbɔ̃ lo gbɔ̃ngɔ ma, kanda lo nvɛ̃ni ndó la lo ye. Ekateli tɛ Ruta adundó ndenge ti nzɔ̃ni ti fangɔ songo ti mbilimbili. Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ na ndo kpale mɛndó Ruta li nɛ?

14. (a) Ngasia la, ayata kɔli ná ayata wali ndo landangɔ se lɛlo tɛ Ruta nɛ? (b) Na bangɔ Aebreo 13:16, kwa mɛ ti ngasia la, ndo hɛ̃ Nzapa dengɔ bɛ nɛ?

14 Songo ti mbilimbili ndo to e ya, e li kpengbani so zangɔ azi mɛndɛ̃. Nga ma se mɛndó na ngoi ti gã, ndɛ lo mɛ ko, ayata kɔli na ayata wali gba ndo fa songo ti mbilimbili na ayata la mɛ awakristo, abɛse ala mɛ ta la dɛndó tengbi na la ma. Na ndakisa, na ngoi mɛ ala ndo ma ya, kpengba kpale kɔi asi na ala ko, ala ndo li iɔ ti hĩngangɔ ye mɛ ala lengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, ani za ala. Se nyita kɔi ti ya bombi atengbi na kpengba kpale mɛ aba falanga ko, ala ndo li iɔ ti zangɔ lo. Mabere se tɛ awakristo ti Masedonia na siɛklɛ ti uzu, ala ndo li ngoi mɛndɛ̃ aye mɛ “aɔ maka” ti nɛngɔ ya, ala za ayata la. (2 Kɔr. 8:3) Yehova ndo ma dengɔ bɛ gba na ngoi mɛ lo ndo hũ ala ndo fa songo ti mbilimbili ka popo tɛ ala!​—Di Aebreo 13:16.

NGASIA LA ELENGBI TI FANGƆ SONGO TI MBILIMBILI NDƐ NƐ?

15-16. Ngasia la ta Ruta ziadó zangɔ Naomi ma nɛ?

15 Elengbi ti luangɔ anzɔ̃ wangɔ na bangɔ se mɛndó Ruta za na Naomi. Zia e ba ambɛge wangɔ ni.

16 Ta mɔ zia ma. Na ngoi mɛndó Ruta tɛnɛ hɛ̃ Naomi ya, ni na lo na diringɔ ka Yuda ko, Naomi kɛ̃ndó na ebandeli. Kanda ta Ruta ziandó ma. Ye mɛndó li tɛrɛ lo na gesi nɛ? “Ngoi mɛndó Naomi hũ ya, Ruta baba bo ya, ni na lo ani gwe ndoni kɔi ko, lo ziandó tomangɔ lo.”​—Rt. 1:15-18.

17. Ye mɛ na zangɔ mɔ ya, ta mɔ zia zangɔ ayata ma nɛ?

17 Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ: Ayɔ ya, e du na yɔngɔrɔ bɛ ti nɛngɔ ya, e za zo mɛ tengbi na pɛnɔ. Na lo ni la, du na yɔngɔrɔ bɛ na ngoi mɛ mɔ ndo za ala. Nyita wali * mɛ tengbi na akpale ti pɛnɔ gba alengbi ti kɛ̃ngɔ ngoi mɛndɛ̃ ya, ta e za lo ma. Kanda songo ti mbilimbili mɛ e na ni alengbi ti tongɔ e ya, e li zu mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, ta e zia zangɔ lo ma. (Gal. 6:2) Du na dangɔ bɛ ya, lá kɔi gbanda ko, lo na yengɔ ya mɔ za ni.

18. Tɛnɛ tɛ Naomi mɛndó alengbi ti hɛ̃ngɔ Ruta pɛnɔ nɛ?

18 Ta mɔ ma ngɔnzɔ iɔ ma. Ngoi mɛndó Naomi ná Ruta si ka Bɛtɛlɛmɛ ko, Naomi tengbindó na azi ti kartier tɛ lo ti gã. Lo tɛnɛ hɛ̃ la ya: “Mbi ndó na aye gba na ngoi mɛndó mbi gwe, kanda Yehova diri na mbi ti mbi gɛgɛrɛ.” (Rt. 1:21) Binga li mɔ na ndenge mɛndó Ruta ma na tɛrɛ lo, na ngoi mɛndó lo ma tɛnɛ mɛndó Naomi tɛnɛ! Ruta lindó zu mɛ lo lengbi ti lingɔ so zangɔ Naomi. Ruta tondó to ndoni kɔi na lo, lo sa ngunu bɛ lo, wa lo nɔndó nɔ̃ ná Naomi ka talége abi gba. Abɛse aye niko zu ko, Naomi tɛnɛ ya: “Yehova diri na mbi ti mbi gɛgɛrɛ.” Ta lo tɛnɛ ngandó bɛ yakere tɛnɛ ti zangɔ mɛndó Ruta za na lo wa lo ngbã nga so gunda lo ngoi gba ma. Ni dundó tɛnɛ ti pɛnɔ nvɛ̃ni na lo tɛ Ruta! Abɛse ngaso ko, lo ngbã bondó so gunda Naomi.

19. Ye mɛ na zangɔ e ya, ta e zia zangɔ zo mɛ akɛ̃ ya, ta e za lo ma nɛ?

19 Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ: Nyita wali mɛ tengbi na kpale ti pɛnɔ, alengbi ngoi mɛndɛ̃ ti tɛnɛngɔ siɔ tɛnɛ hɛ̃ e, abɛse ge ge ge zu mɛ e ndo li ti nɛngɔ ya, e za lo. Kanda ta mɔ zia ya ngɔnzɔ gbɔ̃ mɔ na lo ni ma. Ta mɔ zia nga zangɔ lo ma, yɔ ka ti Yehova ya, lo za mɔ, mɔ lua lége mɛndɛ̃ ti nzɔ̃ni ti sangɔ ngunu bɛ lo.​—Mas. 17:17.

Ngasia la Abiazi alengbi ti landangɔ se lɛlo tɛ Boaze nɛ? (Ba paragrafɛ ti 20-21)

20. Ye mɛndó hɛ̃ Ruta ngunu ti nɛngɔ ya, lo ngbã lá kwɛ lingɔ nzɔ̃ kpale nɛ?

20 Sa ngunu bɛ zo mɛ mɔ hũ ya lo na gwɛ̃ ya, asa ngunu bɛ ni. Ruta fandó songo ti mbilimbili na Naomi, kanda Ruta na olo la na gwɛ̃ ya, asa ngunu bɛ ni. Ni la, Yehova to Boaze ya, lo sa ngunu bɛ lo. Boaze tɛnɛndó hɛ̃ Ruta ya: “Zia ya, Yehova hɛ̃ mɔ mbana gɛrɛ na lo ti aye mɛ mɔ li, wa zia nga ya, mɔ lua mbana gɛrɛ mɛ alengbi ka tɛ Yehova Nzapa ti Izraɛlɛ mɛ mɔ ga so batangɔ tɛrɛ mɔ ka gbɛ ti lo.” Nzɔ̃ tɛnɛ niko agbɔ̃ndó bɛ Ruta nvɛ̃ni. Ruta tɛnɛndó hɛ̃ Boaze ya: “Mɔ wamba bɛ mbi, wa mɔ tɛnɛ nga tɛnɛ hɛ̃ mbi wa kwa tɛ mɔ na ndenge ti zungɔ na bɛ.” (Rt. 2:12, 13) Anzɔ̃ tɛnɛ mɛndó Boaze tɛnɛ na ngoi mɛ alengbi ko, ni hɛ̃ndó Ruta ngunu ti nɛngɔ ya, lo ngbã lá kwɛ lingɔ nzɔ̃ kpale.

21. Ma se ko la Yisaya 32:1, 2 atɛnɛ na ni, ye mɛ ayɔ ya, Abiazi mɛ na dangɔ bɛ ti nzɔ̃ni ali nɛ?

21 Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ: Azi mɛ ndo fa songo ti mbilimbili na azi mɛndɛ̃ ko, ngoi mɛndɛ̃ ala nga na gwɛ̃ ya, asa ngunu bɛ ani. Nga ma se mɛndó Boaze hũ nzɔ̃ kpale mɛ Ruta li tɛrɛ Naomi, wa lo hɛ̃ndó lo sia wali, ndɛ nga ko, abiazi ndo hɛ̃ nga ayata kɔli ná ayata wali mɛ ndo li kpengbani ti nɛngɔ ya, ala za azi mɛndɛ̃ sia kɔli. Tɛnɛ ti sangɔ ngunu bɛ ná sia kɔli mɛ abiazi ndo tɛnɛ ni na ngoi mɛ alengbi ko, ando hɛ̃ ayata kɔli na ayata wali ngunu mɛ ala na gwɛ̃ ni ti nɛngɔ ya, ala ngbã bo lá kwɛ lingɔ nzɔ̃ kpale.​—Di Yisaya 32:1, 2.

NZƆ̃ KPALE MƐ AZI MƐ NDO FA SONGO TI MBILIMBILI NDO LUA NƐ?

22-23. Ngasia la Naomi gbinyangbindó bingangɔ li tɛ lo nɛ, wa na lo nɛ? (Nzembo 136:23, 26)

22 Na pɛ ni, na songo zu Boaze lindó ya, Ruta lua tɛ ti tɛngɔ gba na lo tɛ lo nvɛ̃ni ná Naomi. (Rt. 2:14-18) Ye mɛndó Naomi li na hũngɔ songo mɛndó Boaze fa na mbage tɛ ala nɛ? Lo tɛnɛndó ya: “Zia ya, Yehova sulu lo, Zo mɛ ta lo zia songo tɛ lo ti mbilimbili na mbage tɛ azi mɛ na dungɔ lɛ ngɛ̃́, nga na azi mɛ akpili ma.” (Rt. 2:20a) Bingangɔ li tɛ Naomi agbinyangbindó! Na ebandeli, lo tɛnɛndó na vundu zu ya: “Yehova . . . gbɛ̃ ndima tɛ mbi,” kanda na olo ko, lo tɛnɛ na dengɔ bɛ zu nga na legɔ̃ ti ndozu ya: “Ta Yehova . . . zia fangɔ songo tɛ lo ti mbilimbili ma.” Ye mɛndó to Naomi ya, lo gbinyangbi bingangɔ li tɛ lo nɛ?

23 Naomi gbɔ̃ndó ndani ya, ta Yehova zia lo ma. Yehova zandó Naomi na lége tɛ Ruta, na ngoi mɛndó ala ndo diri ka Yuda. (Rt. 1:16) Naomi gbɔ̃ ngandó ndani ya, Yehova salela Boaze, “kɔi tɛ awa tɔ̃ngɔ azi” * ti nɛngɔ ya, lo za ala na tɛ ti tɛngɔ. (Rt. 2:19, 20b) Ni la, lo tɛnɛndó ya, ‘Na olo mɛ, mbi gbɔ̃ ndani ya, ta Yehova zia mbi ma. Lo tɛ lo bondó da lá kwɛ na lo tɛ mbi na ebandeli!’ (Di Nzembo 136:23, 26.) Naomi hɛ̃ndó Ruta ná Boaze sia kɔli na ndenge mɛndó ta la nzɛ̃ na zangɔ lo ma! Ala zu taa amandó dengɔ bɛ nvɛ̃ni.

24. Nda mɛ e ye ngbãngɔ bo lá kwɛ fangɔ songo ti mbilimbili na ayata kɔli ná ayata wali nɛ?

24 Aye mɛ e manda na ya mbeti tɛ Ruta na omɛ aba songo ti mbilimbili nɛ? Songo ti mbilimbili ndo to e ya, ta e zia zangɔ ayata kɔli na ayata wali mɛ atengbi na kpale ti pɛnɔ ma. Ni ndo to nga e ya, e li kpengbani ti nɛngɔ ya, e za la. Ayɔ ya, abiazi ndo hɛ̃ sia kɔli, ala ndo sa nga ngunu bɛ ayata mɛ ndo fa songo ti mbilimbili na azi mɛndɛ̃. Na ngoi mɛ e hũ zo mɛ e za lo adi lua ngunu ti lingɔ kwa hɛ̃ Yehova ko, e ndo ma kota dengɔ bɛ nvɛ̃ni. (Aw. 20:35) Ye ti uzu mɛ ndo to e ya, e ngbã bo lá kwɛ fangɔ songo ti mbilimbili adu nɛ? Adu ya, e ye landangɔ se lɛlo tɛ Yehova, nga na hɛ̃ngɔ lo dengɔ bɛ, zo mɛ “sĩ na songo ti mbilimbili.”​—Kob. 34:6: Nz. 33:22.

BIA 130 Tólimbisaka

^ par. 5 Yehova ndo yɔ ka ti e ya, e fa songo ti mbilimbili na ayata kɔli ná ayata wali ti ya bombi. Ti nɛngɔ ya, e hĩnga seliye niko nzɔ̃ni ko, e na bangɔ se mɛndó awa kwa tɛ Nzapa ti ngoi ti gã afandó na songo niko. E nga na bangɔ awangɔ mɛ elengbi ti luangɔ na ndo ndakisa tɛ Ruta, Naomi nga na Boaze.

^ par. 8 Ti nɛngɔ ya, mɔ gbɔ̃ nda tɛnɛ mɛ ndɛ e na mandangɔ nzɔ̃ni ko, e sa ngunu bɛ mɔ ya, mɔ nvɛ̃ni mɔ di shapitrɛ ti 1ti 2 ti mbeti ti Ruta.

^ par. 17 Na lo mɛ ya, e ndo tɛnɛ tɛnɛ na lo tɛ Naomi ko, e ndo tɛnɛ tɛnɛ gba na lo tɛ ayata wali mɛ na gwɛ̃ ya aza ala. Kanda wangɔ mɛ so ya tɛnɛ mɛ aba nga ayata kɔli.

^ par. 23 Ti nɛngɔ ya, mɔ hĩnga kpale gba na ndo kwa mɛndó Boaze na ni ti tɔ̃ngɔ ko, ba tɛnɛ mɛ: “Mekolá kondima na bango ‘Mwasi moko malamu mingi’” kaya Linɔngi ya Mosɛnzɛli ti 1/10/2012, lok. 20.