1. Awangɔ mɛ ngasia la elengbi ti luangɔ nɛ, wa nda mɛ e na gwɛ̃ ti awangɔ niko zu nɛ?

E ZU na gwɛ̃ ti luangɔ awangɔ ngoi zu. Ngoi mɛndɛ̃ elengbi ti hũndangɔ wangɔ ka tɛ zo mɛ e ndo tɔndɔ lo gba. Ngoi mɛndɛ̃, nyita mɛ na sɔngɔ bɛ na lo tɛ e, alengbi ti hɛ̃ngɔ e wangɔ, wa lo pa nga hɛ̃ e ya, e “mu lége mɛ siɔni”​—mɛ ni na hɛ̃ngɔ e sɔngɔ bɛ na gesi. (Gal. 6:1) Wa se e li siɔ kpale mɛ kotani ko, ngoi mɛndɛ̃ elengbi ti luangɔ wangɔ ti kpengbani ti nɛngɔ ya, a lonzi e. Abɛse wangɔ mɛ ahɛ̃ e adu ngasia ko, ayɔ ya, e ma ni. Lingɔ ngaso adu nzɔ̃ni na lo tɛ e, wa ni na hɛ̃ngɔ e dungɔ lɛ ngɛ̃́!​—Mas. 6:23.

2. Na bangɔ Masese 12:15, nda mɛ ayɔ ya, e ma wangɔ nɛ?

² Vɛrse mɛ agbɔ̃ bɛli tɛnɛ mɛ ndɛ e na mandangɔ asa ngunu bɛ e ya, e “ma tɛnɛ tɛ awa ndara.” (Mas. 22:17) Ta zo mɛ ahĩnga aye zu da ma; na ya akpale zu ko, ando du na zo kɔi mɛ ahĩnga ni nzɔ̃ni bere lo na experiãsɛ mɛ aɔ tɛ e. (Di Masese 12:15.) Na lo ni la, mangɔ wangɔ adu ye mɛ ndo fa ya, e du azi mɛ na seliye ti zungɔ na tɛrɛ. Ni ndo fa ya, e hĩnga ndo mɛ makoki tɛ e asuka na ni, wa e nga na gwɛ̃ ya, azi mɛndɛ̃ aza e ti nɛngɔ ya, e kokisa mikanɔ tɛ e. Na lége ti Nyingɔ vurú tɛ Nzapa, Gbia Salomo asundó ya: “Kpale ndo longa, se awa hɛ̃ngɔ wangɔ adu gba.”​—Mas. 15:22.

3. Dikɔ alége sɛ mɛ elengbi ti luangɔ na wangɔ.

³ Elengbi ti luangɔ wangɔ na ndenge sɛ. Ti uzu, e ndo lua wangɔ na lége ti Ngbangɔ ná ambeti tɛ e. Na ngoi mɛ e ndo di Ngbangɔ ná ambeti tɛ e ko, ni lengbi ti kambisangɔ kpale kɔi mɛ e ndo e li ni, wa aye mɛ e manda alengbi ti tongɔ e ya, e gbinyangbi seliye ná dɔngɔ nɔ tɛ e. (Aeb. 4:12) Ni la, elengbi ti tɛnɛngɔ ya, adu wangɔ ti uzu. Ti sɛ, adu wangɔ mɛ biazo kɔi bere zo mɛndɛ̃ mɛ kpengbani na ya nyingɔ alengbi ti hɛ̃ngɔ e na lo ti ye kɔi mɛ elengbi ti lɛkɛngɔ na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e. Ni la elengbi ti ilingɔ ni  ya, wangɔ ti sɛ. Se zo kɔi mɛ ndo ye tɛrɛ e gba ahɛ̃ e wangɔ mɛ alo kaya Ngbangɔ ko, ayɔ ya, e sepala na wangɔ ni, wa e kpã nga ni na kwa.

4. Na bangɔ Mosakoli 7:9, ye mɛ ayɔ ya, e kɛ̃ lingɔ ni na ngoi mɛ ahɛ̃ e wangɔ nɛ?

⁴ Zangangɔ kitɛ, alengbi ti dungɔ nvɛ̃ni pɛnɔ ya, e ye wangɔ mɛ zo mɛndɛ̃ hɛ̃ e. Ngoi mɛndɛ̃ elengbi ti mangɔ ngɔnzɔ. Na lo nɛ? Abɛse du ya e zu, e ndo ye ya, e du azi ti zangangɔ lengbingɔ ko, alengbi ti dungɔ pɛnɔ ya, e ye wangɔ mɛ zo kɔi ahɛ̃ e na lo ti siɔni kpale mɛ e li. (Di Mosakoli 7:9.) Ngoi mɛndɛ̃ elengbi ti gingɔ rɛzɔ̃ na tɛnɛngɔ ya, ta zo mɛ wa hɛ̃ngɔ e wangɔ ni na dangɔ bɛ ti nzɔ̃ni na ndo e ma. Elengbi nga ti gingɔ siɔ kpale tɛ zo mɛ ahɛ̃ e wangɔ na tɛnɛngɔ ya, ta lo la lo lengbi ti hɛ̃ngɔ mbi wangɔ ma. Ta lo ndo hũ siɔ kpale tɛ lo nvɛ̃ni ma? Biani, se du ya ta wangɔ mɛ ahɛ̃ e adɛ̃ na bɛ e ma ko, e na kɛ̃ngɔ ni, wa e nga na gingɔ wangɔ mɛ e na sepalangɔ na ni.

5. Aye mɛ ndɛ e na mandangɔ so ya tɛnɛ mɛ nɛ?

⁵ Na ya tɛnɛ mɛ ndɛ e na mandangɔ ko, e na bangɔ se lɛlo tɛ azi mɛndó akɛ̃ mangɔ wangɔ, nga na ala mɛndó ama wangɔ mɛ Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ tɛ ala. E nga na bangɔ aye mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e ma wangɔ nga na anzɔ̃ kpale mɛ mangɔ wangɔ ndo hɛ̃ zo.

6. Wangɔ mɛ e lua na ndo se mɛndó Gbia Rehoboame akɛ̃ mangɔ wangɔ mɛndó ahɛ̃ lo nɛ?

⁶ E mu se lɛlo tɛ Rehoboame. Na ngoi mɛndó lo ti gbia ko, aya Izraɛlɛ agandó ka tɛ lo so hũndangɔ lo ya, lo zu na ambanga kwa mɛndó to lo Salomo yɔ ya, ala ndo li. Ye ti nzɔ̃ni adu ya, Rehoboame hũndandó akangba ti Izraɛlɛ ti nɛngɔ ya, ni hĩnga gbinya mɛ ni lengbi ti hɛ̃ngɔ ala. Akangba apandó hɛ̃ lo ya, se lo li aye mɛ ala yɔ ka ti lo ko, ala na ngbãngɔ lá kwɛ lingɔ kwa hɛ̃ lo. (1 Ba. 12:3-7) Kanda, ta bɛ Rehoboame yendó wangɔ niko ma, lo hũndandó fãni mɛndɛ̃ wangɔ ka tɛ afɔ̃ lo mɛ lo ná ala na bulu kɔi. Akɔli niko alengbindó ti dungɔ na bulu bere 40, na lo ni la, ala lengbindó ti hĩngangɔ akpale gba ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́. (2 Nt. 12:13) Kanda ala hɛ̃ndó Rehoboame wangɔ ti siɔni. Ala pandó hɛ̃ lo ya, lo bakisa kwa na ndo kwa tɛ aya Izraɛlɛ. (1 Ba. 12:8-11) Na lo mɛ ya Rehoboame luandó wangɔ tɛ azi sɛ mɛ akɛsɛnɛ ko, lo lengbindó ti hũndangɔ Yehova na lége ti sambela omɛ wa la lo lengbi ti kpãngɔ ni na kwa wa. Na se lɛ lingɔ ngaso ko, lo mundó ekateli ti landangɔ wangɔ mɛ bɛ lo nvɛ̃ni ye, wangɔ mɛndó afɔ̃ lo apalanga hɛ̃ lo. Ni sindó na kpale ti siɔni nvɛ̃ni na lo tɛ Rehoboame nga na lo tɛ azi ti Izraɛlɛ. Ndenge ni kɔi, nga na lo tɛ e, ta awangɔ zu mɛ azi do hɛ̃ e, ando du bo omɛ bɛ e ye ma. Abɛse ngaso ko, se du ya wangɔ ni alo kaya Ngbangɔ ko, ayɔ ya, e ma ni.

7. Wangɔ mɛ e lua na ndo se lɛlo tɛ Gbia Uzia nɛ?

⁷Gbia Uzia kɛ̃ndó wangɔ. Lo lindó ka tepelo, ndo mɛndó bo anganga nzapa la alengbi ti lingɔ ka da, wa lo bandandó zɔngɔ ta yɔmbɔ (paka ya malasi). Anganga nzapa apandó hɛ̃ lo ya: “Uzia, ta zɔngɔ ta yɔmbɔ hɛ̃ngɔ Yehova adu kwa tɛ mɔ ma! Bo anganga nzapa la alengbi ti lingɔ ni.” Ye mɛndó Uzia li nɛ? Se lo yendó na zungɔ tɛrɛ zu wangɔ mɛndó ahɛ̃ lo ko, Yehova lengbindó ti kangɔ lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ lo. Kanda, “Uzia . . . mandó ngɔnzɔ kpengbani.” Nda mɛndó lo kɛ̃ mangɔ wangɔ niko nɛ? Lo ndo hũndó ya, na lo mɛ ya lo du gbia ko, lo lengbi ti lingɔ aye zu mɛ bɛ lo ye. Kanda ta Yehova yendó dangɔ bɛ niko tɛ Uzia ma. Na lo ti yakɛ tɛ lo ko, Yehova bindó ndiba tɛrɛ lo, wa lo ngbãndó “wa ndiba tee kwá tɛ lo.” (2 Nt. 26:16-21) Se lɛlo tɛ Uzia ahɛ̃ e wangɔ ya, abɛse du ya e du ana, se e kɛ̃ wangɔ ti ya Ngbangɔ ko, Yehova na kɛ̃ngɔ tɛrɛ e.

8. Ye mɛndó Yobo li na ngoi mɛndó ahɛ̃ lo wangɔ nɛ?

⁸ Ɔngbingɔ na se lɛ lo ti siɔni mɛ e lo ti bangɔ  ko, Ngbangɔ na pandɛ tɛ azi mɛndó alua anzɔ̃ sulu na lo mɛ ya, ala mandó awangɔ. E ba se lɛlo tɛ Yobo. Abɛse du ya, lo ndo kpɛndó Nzapa ko, ta lo dundó zo ti lengbingɔ ma. Na lo mɛ ya, pɛnɔ aɔndó ndo lo ko, lo tɛnɛndó atɛnɛ ti siɔni. Ni lindó ya, Yehova ná Elihu ahɛ̃ndó lo wangɔ ti kpengbani. Ye mɛndó Yobo li nɛ? Na zungɔ na tɛrɛ zu, lo yendó wangɔ ni. Lo pandó ya: “Mbi tɛnɛndó tɛnɛ zangangɔ gbɔ̃ngɔ nda kpale . . . Mbi diri na nyɔ mbi gesi, na lo ti tɛnɛ mɛ mbi tɛnɛ, wa mbi gbinya bɛ mbi na ya mbí ti wá nga na ya butu.” Yehova sulundó Yobo na lo ti seliye tɛ lo ti zungɔ na tɛrɛ.​—Yb. 42:3-6, 12-17.

9. Ye mɛndó Moizɛ li na ngoi mɛndó ahɛ̃ lo wangɔ nɛ, wa na lo nɛ la, lo du se lɛlo ti nzɔ̃ni na lo tɛ e nɛ?

⁹Moizɛ du se lɛlo ti nzɔ̃ni na omɛ aba yengɔ wangɔ na pɛ lingɔ siɔ kpale kɔi mɛ kotani. La kɔi ndó ko, lo mandó ngɔnzɔ kpengbani wa ta lo hɛ̃ndó Yehova gonda ma. Na lo ni la, Moizɛ zangandó nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ ti lingɔ ka kɔdɔrɔ ti Kapa. (Mit. 20:1-13) Na ngoi mɛndó Moizɛ pa hɛ̃ Yehova ya, lo zi lége hɛ̃ ni, ni li kaya kɔdɔrɔ niko ko, Yehova pandó hɛ̃ lo ya: “Ta mɔ diri mɔ tɛnɛ hɛ̃ mbi tɛnɛ na lo ni fãni mɛndɛ̃ ma.” (Mib. 3:23-27) Na se lɛ mangɔ ngɔnzɔ, Moizɛ yendó ekateli tɛ Yehova, wa Yehova ngbãndó lá kwɛ salelangɔ lo ti nɛngɔ ya, lo tambwisa aya Izraɛlɛ. (Mib. 4:1) Yobo ná Mɔizɛ adu ase lɛlo ti nzɔ̃ni na lo tɛ e na omɛ aba yengɔ awangɔ. Yobo gbinyangbindó dangɔ bɛ tɛ lo; ta lo gindó rɛzɔ̃ ma. Moizɛ fandó ya, lo ye wangɔ tɛ Yehova na ndenge mɛndó lo ngbã mbilimbili na mbage tɛ lo abɛse na pɛ zangangɔ nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ ti lingɔ kaya kɔdɔrɔ ti kapa.

10. (a) Tɛnɛ mɛ Masese 4:10-13, atɛnɛ na lo ti anzɔ̃ kpale mɛ elengbi ti luangɔ se du ya, e ye awangɔ nɛ? (b) Seliye ti nzɔ̃ni mɛ ayata mɛndɛ̃ afa na ngoi mɛndó ahɛ̃ ala wangɔ nɛ?

¹⁰ E na luangɔ anzɔ̃ kpale gba se e landa se lɛlo tɛ Yobo ná Moizɛ. (Di Masese 4:10-13.) Ayata kɔli ná ayata wali gba ndo landa se lɛlo tɛ ala, wa ala ndo ye nga mangɔ wangɔ. Ba tɛnɛ mɛ nyita kɔi ti Congo, mɛ ili lo la Emmanuel, atɛnɛ na lo ti wangɔ mɛndó lo lua: “Ayata mɛ kpengbani na ya nyingɔ ahũndó ya, mbi ti na dɔngɔ nɔ mɛ alengbi ti gbɛ̃ngɔ mangbi tɛ mbi ná Yehova, ni la ala gandó ti zangɔ mbi. Mbi yendó awangɔ tɛ ala, wa mbi kpã ngandó ni na kwa, ni zandó mbi ya, ta mbi tengbi na akpengba kpale ma.” * Megan nyita wali mɛ wa sungɔ lége mɛ ndo du ka Canada atɛnɛ ngaso: “Ta ni ndo du ngoi zu wangɔ mɛ mbi ye mangɔ ma, kanda ni la, ayɔ ya, mbi ma ni.” Wa nyita kɔli Marko mɛ ndo du ka Croatie atɛnɛ ya: “Kumba tɛ mbi awɛndó, kanda se mbi diri na kɔdɛ tɛ mbi gesi ko, mbi hĩnga ya, awangɔ mɛndó ahɛ̃ mbi la, aza mbi ti nɛngɔ ya, mbi diri mbi lɛkɛ mangbi tɛ mbi ná Yehova.”

11. Tɛnɛ mɛndó nyita Karl Klein atɛnɛ na omɛ aba yengɔ wangɔ nɛ?

¹¹ Zo mɛndɛ̃ mɛndó lo lua nzɔ̃ kpale na yengɔ awangɔ, adu nyita Karl Klein, mɛndó lo li kwa mabere kɔi tɛ ayata ti ya Bombi tɛ Adonzi. Na ya pandɛ ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo ko, nyita Klein kambisa se mɛndó nyita Joseph Rutherford, mɛndó lo ná lo na mangbi ti kpengbani ahɛ̃ndó lo wangɔ kɔi ti kpengbani nvɛ̃ni. Nyita Klein tɛnɛ ya, na ebandeli, ta ni yendó wangɔ ni ma. Lo tɛnɛ ya: “Nyi ngoi yakere [nyita Rutherford] hũndó mbi, wa lo pandó hɛ̃ mbi na dengɔ bɛ zu ya, ‘Mbi bara mɔ Karl!’ Kanda na lo mɛ ya, mbi dɛndó na ngɔnzɔ ko, mbi yendó barangɔ tɛ lo na legɔ̃ ti sese. Lo pandó hɛ̃ mbi ya, ‘Du na kpengba lɛ Karl! Zabulu la ndali mɔ!’ Na kamɛnɛ zu, mbi pandó hɛ̃ lo ya, ‘Oo, ta ye kɔi da ma nyita Rutherford, ta mbi na ngɔnzɔ tɛ mɔ ma.’ Kanda lo hĩnga bondó ya, mbi na ngɔnzɔ tɛ lo, wa lo dirindó ndo wangɔ tɛ lo fãni mɛndɛ̃, lo pandó ya, ‘Mbi ma. Kanda du na kpengba lɛ. Zabulu la ndali mɔ.’ Lo tɛnɛndó biani! Na ngoi ko  la e ndo e bata ngɔnzɔ tɛ nyita kɔi kaya e na lo mɛ ya, lo pa hɛ̃ e aye mɛ lo na rɛzɔ̃ ti tɛnɛngɔ ni ko, . . . e ndo e zi lege hɛ̃ Zabulu ya, lo lua e.” * (Ef. 4:25-27) Nyita Klein yendó wangɔ tɛ nyita Rutherford, wa ala ngbãndó lá kwɛ na mangbi ti kpengbani.

12. Ngasia la seliye ti zungɔ na tɛrɛ alengbi ti zangɔ e ya, e ye awangɔ nɛ? (Nzembo 141:5)

¹² Aye mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e ye awangɔ nɛ? Ayɔ ya, e du azi ti zungɔ na tɛrɛ, wa ta bɛ e ali na ni ma ya, e du azi ti zangangɔ lengbingɔ, wa ngoi mɛndɛ̃ e ndo linga aye ti siɔni. Nga ma se mɛ fale e manda na ni, Yobo ndó na dangɔ bɛ ti siɔni. Kanda lo gbinyangbindó dangɔ bɛ tɛ lo na gesi, wa Yehova sulundó lo na lo ni. Na lo nɛ? Na lo mɛ ya, Yobo ndó na seliye ti zungɔ na tɛrɛ. Lo fandó seliye tɛ lo ti zungɔ na tɛrɛ na yengɔ wangɔ tɛ Elihu, abɛse du ya, Elihu dundó nyingambi yakere. (Yb. 32:6, 7) Seliye ti zungɔ na tɛrɛ na zangɔ e ya, e kpã awangɔ na kwa abɛse du ya, e hũ ya, ta ni na tina ma, bere zo mɛ ahɛ̃ e wangɔ ni adu nyingambi yakere na bangɔ bulu tɛ e. Biazo kɔi mɛ ndo du ka Canada tɛnɛ ya, “Na lo mɛ ya, ta e nvɛ̃ni e ndo hũ tɛrɛ e nga ma se mɛ azi mɛndɛ̃ ndo hũ na e ma ko, na dungɔ kpengbani ya, e mai nzɔ̃ni se du ya, ta zo kɔi ndo hɛ̃ e wangɔ ma.” Zo mɛ so popo tɛ e, mɛ ta lo na gwɛ̃ ti tingɔ na aseliye ti nyingɔ, nga na hĩngangɔ lingɔ kwa ti pangɔ nga na hangɔ nzɔ̃ pa ma na?​—Di Nzembo 141:5.

13. Ngasia la elengbi ti bangɔ awangɔ mɛ e ndo lua nɛ?

¹³Mu wangɔ mɛ ahɛ̃ mɔ mabere ye mɛ ndo fa songo tɛ Yehova na mbage tɛ mɔ. Ta Yehova ye ya, kpale ti siɔni asi na e ma. (Mas. 4:20-22) Na ngoi mɛ lo ndo hɛ̃ e awangɔ na lége ti Ngbangɔ, ambeti bere na lége tɛ nyita kɔi mɛ kpengbani na ya nyingɔ ko, lo ndo fa songo mɛ lo na ni na lo tɛ e. Aebreo 12:9, 10 atɛnɛ ya, “Lo ndo li ni, na lo ti nzɔ̃ kpale tɛ e, NWT.”

14. Ye mɛ ayɔ ya, e kpã lɛ e na ndo ni na ngoi mɛ ando hɛ̃ e wangɔ nɛ?

¹⁴Kpã lɛ mɔ na ndo wangɔ, ta na ndo se mɛ ahɛ̃ na wangɔ ni ma. Ngoi mɛndɛ̃, elengbi ti hũngɔ ya, ta ahɛ̃ e wangɔ na ndenge ti nzɔ̃ni ma. Biani, ayɔ ya, zo mɛ ndo hɛ̃ wangɔ ali kpengbani ti nɛngɔ ya, lo hɛ̃ ni na ndenge mɛ na lingɔ ya, azi mɛndɛ̃ aye wangɔ ni zangangɔ pɛnɔ. * (Gal. 6:1) Kanda se du ya, e la ahɛ̃ e wangɔ ni ko, na dungɔ nzɔ̃ni ya, e kpã lɛ e na ndo kpale ti ngbondoni mɛ elengbi ti luangɔ kaya wangɔ ni​—abɛse e hũ ya, ta ahɛ̃ e wangɔ ni na ndenge ti nzɔ̃ni ma. Elengbi ti hũndangɔ tɛrɛ e na ndo mɛ: ‘Abɛse du ya, ta mbi sepala na se mɛ ahɛ̃ na mbi wangɔ ni ma, ta bɛta tɛnɛ kɔi mɛ atɛnɛ so ya ni mɛ mbi lengbi ti gbɔ̃ngɔ ni da ma? Mbi lengbi  ti ziangɔ kpãngɔ lɛ mbi na ndo siɔ kpale tɛ zo mɛ wa hɛ̃ngɔ mbi wangɔ ni, wa mbi ba awangɔ mɛ mbi lengbi ti luangɔ?’ Na dungɔ ye ti ndara nvɛ̃ni na lo tɛ e se du ya, e li kpengbani e kpã lɛ e na ndo wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ na ya awangɔ mɛ azi ndo hɛ̃ e.​—Mas. 15:31.

15. Nda mɛ ayɔ ya, e ndo hũnda wangɔ nɛ?

¹⁵ Ngbangɔ sa ngunu bɛ e ya, e ndo hũnda wangɔ. Masese 13:10 tɛnɛ ya: “Ndara ndo du ndoni kɔi na azi ko la ndo hũnda wangɔ.” Adu biani! Azi ko la ndo hũnda wangɔ ka tɛ azi mɛndɛ̃, wa ala ndo kũ ya, ahɛ̃ ala wangɔ niko, ngoi gba ala ndo mai nzɔ̃ni na ya nyingɔ ɔngɔ azi ko la ta ala ndo ye wangɔ ma. Na lo ni la, hũnda wangɔ ngoi zu.

16. Na ya akpale mɛ wa la, elengbi ti hũndangɔ awangɔ ka tɛ azi mɛndɛ̃ wa?

¹⁶ Na ngoi mɛ wa la, elengbi ti hũndangɔ wangɔ ka ti nyita kɔi wa? E ba ambɛge kpale ni. Ti (1) Nyita wali kɔi hũnda ka ti nyita wali mɛndɛ̃ mɛ ahĩnga kwa ti fangɔ tɛnɛ nzɔ̃ni ya, ni na lo ani gwe ti mandangɔ Ngbangɔ na zo kɔi, na gesi lo hũnda lo ya, lo kambisa hɛ̃ ni aye mɛ na zangɔ ni ya, ni ti wa hangɔ tɛnɛ ti nzɔ̃ni. Ti (2) Nyita wali kɔi mɛ dɛ mɔdo na gwɛ̃ ti vɔ̃ngɔ abɔngɔ ti fãnani, ni la lo hũnda dangɔ bɛ tɛ nyita wali kɔi mɛ kpengbani na ya nyingɔ ya, lo za ni, ni pɔna abɔngɔ ti nzɔ̃ni. Ti (3) Nyita kɔli kɔi lua kumba ti lingɔ diskur kaya bombi ti fãni ti uzu. Lo hũnda ka ti nyita kɔli kɔi mɛ ahĩnga lingɔ diskur nzɔ̃ni ya, lo ma ni na ngoi mɛ ni ndo li diskur ni, wa lo pa hɛ̃ ni aye mɛ ni lengbi ti lɛkɛngɔ ni. Abɛse nyita mɛ ndo li diskur abulu gba ko, na dungɔ nzɔ̃ni ya, lo hũnda dangɔ bɛ tɛ nyita mɛndɛ̃ mɛ ahĩnga lingɔ diskur nzɔ̃ni, wa lo kpã nga awangɔ mɛ lo hɛ̃ lo na kwa.

17. Ngasia la elengbi ti luangɔ anzɔ̃ kpale na ndo awangɔ nɛ?

¹⁷ Na ya apɔsɔ bere anzɛ mɛ na gangɔ ko, e zu, e na luangɔ awangɔ, alengbi ti dungɔ wangɔ mɛ alo kaya Ngbangɔ bere wangɔ mɛ nyita kɔi hɛ̃ e. Se hɛ̃ mɔ wangɔ ko, da bɛ mɔ na akpale mɛ e lo ti mandangɔ. Du zo mɛ na seliye ti zungɔ na tɛrɛ. Kpã lɛ mɔ na ndo wangɔ, ta na ndo zo mɛ wa hɛ̃ngɔ ni nga na se mɛ lo hɛ̃ na ni ma. Wa kpã ni na kwa. Ta zo kɔi mɛ so popo tɛrɛ e mɛ adũ lo wa ndara da ma. Kanda se e “ma wangɔ, wa e ye nga ya, a lonzi” e ko, Tɛnɛ tɛ Nzapa ako kapa hɛ̃ e ya, e na “tingɔ awa ndara.”​—Mas. 19:20.