Ba tɛnɛ mɛ ka ya ni

Gwe ka abɛli tɛnɛ

TƐNƐ TI MANDANGƆ 15

Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ, na ndo aye ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li nɛ?

Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ, na ndo aye ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li nɛ?

“Yezo afɔnɔ . . . na ndo kɔi kɔi lo li ndo anzɔ̃ lo, lo sara nga ndo azi.”​—AW 10:38.

BIA 13 Kristo, ndakisa na biso

NA NDUNU NI a

1. Kambisa ye mɛndó ato Yezo ya, lo li kpale ti kpɛ̃nɛ ti fãni ti uzu.

 DA BƐ mɔ na kpale mɛ: e si na bulu ti 29 ti N.E., Yezo lo ti bandangɔ kwa tɛ lo ti fangɔ tɛnɛ. Lá kɔi, ailindó lo ná mama tɛ lo Maria, nga na ava lo mɛndɛ̃ ka fɛtɛ ti libala ka kodɔrɔ ti Kana mɛ ndo du ka nɔrdi ti Nazarete, ndo mɛndó akã na lo. Maria dundó kwa azi ti ndasewa tɛ kɔli ná wali mɛ aye lingɔ libala, ngoi mɛndɛ̃ lo ngandó, ka popo tɛ azi mɛndó ndo yamba azi mɛ aga fɛtɛ. Na ngoi mɛndó ando kangbi ye ti tɛngɔ ko, kpale kɔi agandó li tɛrɛ lo mɛ alengbindó ti hɛ̃ngɔ ndasewa nga na azi mɛ adungbi fãnani kamɛnɛ b: Vinyɔ ti nyɔngɔ awɛ̃. Alengbi ti dungɔ ya, azi mɛndó aga fɛtɛ ni ala ndó gba nvɛ̃ni. Na lo ni la, Maria pandó mbala kɔi hɛ̃ nyi lo ya: ‘vinyɔ awɛ.’ (Yn. 2:1-3) Ye mɛndó Yezo li nɛ? Ye ti kpɛ̃nɛ nvɛ̃ni: lo gbinyangbi ngu ati ‘nzɔ̃ vinyɔ.’​—Yn. 2:9, 10.

2-3. (a) Ngasi la Yezo salelandó ngunu mɛndó lo na ni ti lingɔ aye ti kpɛnɛ nɛ? (b) Anzɔ̃ kpale mɛ e na luangɔ se e manda aye ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li nɛ?

2 Yezo li ngandó aye mɛndɛ̃ ti kpɛ̃nɛ gba na ngoi mɛndó lo ndo li kwa tɛ lo ge lɛ sese c. Lo salelandó ngunu mɛ lo na ni ti lingɔ akpale ti kpɛnɛ so zangɔ akoto tɛ azi. Na ndakisa, lá kɔindó ko, lo hɛ̃ndó aye ti tɛngɔ hɛ̃ akɔli 5 000, lo hɛ̃ ngandó aye ti tɛngɔ hɛ̃ azi mɛndɛ̃ 4 000. Na lingɔ aye ti kpɛ̃nɛ fãni sɛ gɛgɛrɛ ko, lo hɛ̃ndó azi ɔngɔ 27 000 ye ti tɛngɔ, se e dikɔ awali nga na ayangambi mɛndó so ndoko. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Na ya ngoi niko ko, Yezo sara ngandó azi gba mɛ tɛrɛ ala ndo sɔ. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Da bɛ mɔ na se mɛndó butu butu tɛ azi niko akamwa na ndenge mɛndó Yezo hɛ̃ la tɛ ti tɛngɔ, wa lo sara nga awa ngã na ndenge ti kpɛnɛ!

3 Elengbi ti mandangɔ aye gba na ndo akpale ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li. Na ya tɛnɛ mɛ, e na bangɔ akpale mɛndɛ̃ ti ngbondoni mɛ alengbi ti lingɔ ya, loyengɔ tɛ e ati kpengbani. Na gesi, e na hũngɔ se mɛ elengbi ti mandangɔ seliye ti zungɔ na tɛrɛ ná bɛ ti vundu mɛndó lo ndo fa na ngoi mɛ lo li makamwisi.

WANGƆ MƐ ELENGBI TI LUANGƆ NA NDO YEHOVA NÁ YEZO

4. Akpale ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li alengbi ti hɛ̃ngɔ e wangɔ na lo tɛ ana?

4 Aye ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li ndo ha e na mbilimbili mɛ alengbi ti lingɔ ya, loyengɔ tɛ e ati kpengbani na ndo lo nga na ndo To lo. Yehova lá ndo hɛ̃ Yezo ngunu ti nɛngɔ ya, lo li na akpale ti kpɛ̃nɛ. Awa Pangɔ Kwa 10:38 atɛnɛ ya: ‘Nzapa ahĩni Yezo na kpɔ̃ na lége ti Nyingɔ vurú nga na ngunu, wa lo fɔnɔndó na ndo kɔi kɔi, lo ndo lindó anzɔ̃ lo, lo sara ngandó azi zu mɛ na gbɛ ti Satana, ta sanga ma Nzapa ndó ndoni kɔi na lo.’ Ta bɛ mɔ li na ni ma ya, atɛnɛ nga na aye zu mɛndó lo li, abɛse nga aye ti kpɛ̃nɛ mɛndó lo li ko, Yezo fandó na se ti lengbingɔ dangɔ bɛ nga na se mɛ Yehova ndo ma na tɛrɛ lo. (Yn. 14:9) E ba akpale taa mɛ e elengbi ti mandangɔ na ndo akpale niko ti kpɛ̃nɛ.

5. Na bangɔ Matie 20:30-34, ye mɛndó ndo to Yezo ya, lo li aye ti kpɛ̃nɛ nɛ?

5 Ti uzu, Yezo ná To lo ndo ye e mawoma. Ngoi mɛndó Yezo ge lɛ sese ko, lo fandó ya, lo ndo ye azi na ngoi mɛndó lo salela ngunu mɛndó lo na ni ti lingɔ akpale ti kpɛ̃nɛ so zangɔ na azi mɛ ndo hũ pɛnɔ. Lá kɔi, awa ziba sɛ ayɔndó ka ti Yezo ya, lo za ani. (Di Matie 20:30-34) Hĩnga ya, Yezo ‘mandó vundu tɛ la’ wa lo sarandó ala. Tɛnɛ ti Grɛkɛ mɛ angbinyangbi ni na ‘mangɔ vundu’ ando fa vundu ti kpengbani mɛ zo ndo ma ka bɛ na lo tɛ azi mɛndɛ̃. Vundu ti kpengbani mɛndó Yezo na ni ndo fa songo tɛ lo na lo tɛ azi mɛndɛ̃, ni tondó lo ya, lo hɛ̃ azi mɛ na gwɛ̃ aye ti tɛngɔ wa lo sara nga wa ndiba. (Mat. 15:32; Mar. 1:41) E hĩnga ya, Yehova Nzapa mɛ na “bɛ ti vundu sĩ” nga na Nyi lo Yezo ndo ye e mawoma, wa ala ndo ma pɛnɔ na ngoi mɛ e ndo hũ pɛnɔ. (Luka 1:78; 1 Pet. 5:7) Ala ndo du na gwɛ̃ kpengbani ti ozingɔ apɛnɔ zu mɛ e ndo tengbi na ni!

6. Yehova hɛ̃ Nyi lo ngunu ti lingɔ nɛ?

6 Ti sɛ, Yehova hɛ̃ Yezo ngunu ti ozingɔ pɛnɔ tɛ azi zu. Ta e nvɛ̃ni elengbi ti onzingɔ apɛnɔ tɛ e ma, kanda na lége ti aye ti kpɛ̃nɛ mɛndó lo li ko, Yezo fandó ya, lo na ngunu ti lingɔ ni. Na ndakisa lo na ngunu ti singɔ na e kaya siɔ kpale mɛ e mu ka tɛ Adamu nga na akpãle zu mɛ ni si na ni, mabere ngã ná kwá. (Mat. 9:1-6; Roma 5:12, 18, 19) Akpale ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li ando fa ya, lo lengbi ti sarangɔ asiɔ ngã zu, abɛse songɔ nga na azi mɛ akpili. (Mat. 4:23; Yn. 11:43, 44) Lo nga na ngunu ti gbanzingɔ kpengba yá nga na tomangɔ asiɔ nyingɔ. (Mar. 4:37-39; Luka 8:2) Hĩngangɔ ya, Yehova hɛ̃ Nyi lo ngunu ti lingɔ akpala ti ngaso ko, ni ndo zu na bɛ e!

7-8. (a) Nzɔ̃ dangɔ bɛ mɛ aye ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li ahɛ̃ e nɛ? (b) Ye ti kpɛ̃nɛ mɛ mɔ ndo kũ na bɛ mɔ ndozu ya, ali tɛrɛ lo kaya gigi ti fãnani nɛ?

7 Ti taa, elengbi ti yengɔ na bɛ e kɔi ya, ngoi mɛ gbanda Lo-lengɔ Gbia abanda lengɔ gbia na ndo lɛ sese ko, akapa zu mɛ Yehova ko hɛ̃ e na tingɔ na seni. Aye ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li na ngoi mɛndó lo ge lɛ sese ando fa aye ti kpɛ̃nɛ mɛ gbanda lo na lingɔ ge lɛ sese mabere Gbia ti Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa. Gbɔ̃ li mɔ na ndo aye mɛ angbã yakere Yezo li na lo tɛ e: Ka gbɛ Lo-lengɔ Gbia tɛ lo ko, e na dungɔ na sãte ti lengbingɔ, lo na hãngɔ ngã na aye zu mɛ ando hɛ̃ azi pɛnɔ ndɛ. (Yis. 33:24; 35:5, 6; Suma 21:3, 4) Ta e na hũngɔ pɛnɔ na lo ti gwɛ̃ ma. (Yis. 25:6) Ta e nga na tengbingɔ na akpengba kpale mɛ ndo lo na ndo yengingɔ ti sese bere kpengba yá ma. (Mar. 4:41) Bɛ e na dengɔ gba nvɛ̃ni ti yambangɔ azi tɛ e mɛndó akpili. (Yn. 5:28, 29) Ye ti kpɛ̃nɛ mɛ mɔ ndo kũ na bɛ mɔ ndozu ya, ali tɛrɛ lo kaya gigi ti fãnani nɛ?

8 Na ngoi mɛndó Yezo ndo li aye ti kpɛ̃nɛ ko, lo ndo fandó seliye ti zungɔ na tɛrɛ ná bɛ ti fundu, seliye mɛ ayɔ ya, e landa nga ni. Zia e ba andakisa sɛ, e na bandangɔ na fɛtɛ ti libala mɛndó ali Kana.

E LANDA SE LƐLO TƐ LO TI ZUNGƆ NA TƐRƐ

9. Nda mɛndó Yezo li ye ti kpɛ̃nɛ ka fɛtɛ ti libala mɛndó ali tɛrɛ lo ka kana nɛ? (Yoanɛ 2:6-10).

9 (Di Yoane 2:6-10.) Ngoi mɛndó samba wɛ ka fɛtɛ ti libala, ayɔndó ya, Yezo li yɛ kɔi? Ipɔ. Ta prɔfesi kɔi mɛ apa ya, Masiya na singɔ na samba na ndenge ti kpɛ̃nɛ da ma. Kanda binga li mɔ na se mɛ mɔ na mangɔ na tɛrɛ mɔ se du ya, samba awɛ na ngoi ti fɛtɛ ti libala tɛ mɔ. Yezo mandó vundu na lo tɛ azi ti ndasewa niko, gba ni na lo tɛ kɔli ná wali mɛ alo ti dungbi fãnani, ta lo yendó ya, kamɛnɛ ati lɛ la ma. Na lo ni la, nga ma se mɛ fale e tɛnɛ na ni uzu ko, lo lindó ye kɔi ti kpɛ̃nɛ, lo gbinyangbindó litrɛ bere 390 ti ngu, wa atindó vinyɔ ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni. Ndombali nɛ la Yezo gbinyangbindó vinyɔ gba ngaso nɛ? Alengbi ti dungɔ ya, lo lindó ni ngaso ti nɛngɔ ya, tãnga ni angbã wa azi mɛ ali libala fãnani asalela ni na gesi bere ala ka ni aza na tɛrɛ la. Ta kitɛ da ma, ala ka hɛ̃ndó Yezo sia kɔli nvɛ̃ni na lo ti ye mɛndó lo li tɛrɛ la!

Mabere Yezo, ta mɔ gu libɛ mɔ na ndo ye mɛ mɔ ndo li ma (Ba paragrafɛ ti 10-11) e

10. Ambɛge kpale ti ngbondoni mɛ atɛnɛ tɛnɛ ni so ya Yoanɛ shapitrɛ 2 nɛ? (Ba nga limɔ.)

10 Gi hĩngangɔ akpale mɛndɛ̃ ti ngbondoni kaya mbeti ti Yoanɛ shapitrɛ ti 2. Hĩnga ya, ta Yezo nvɛ̃ni la, atolondó ngu agbinyangbi ni ti samba ma. Na nɛngɔ ya, Yezo nvɛ̃ni ali ni ko, lo yɔndó ya, ava lo li ni ti nɛngɔ ya, ta abenda likebi tɛ azi na ndo lo ma.(vɛrse 6, 7) Wa na pɛ gbinyangbingɔ ngu tingɔ vinyɔ ko, ta lo la lo gwe na vinyɔ hɛ̃ zo mɛ ndo tambwisa kpale ti libala ma. Kanda lo hɛ̃ndó awa kwa tɛ lo ya, ala ngwe na ni hɛ̃ lo (vɛrse 8). Binga li mɔ ĩ, ta Yezo mundó kɔpɔ ti vinyɔ ti nɛngɔ ya, lo fa na azi na na yakɛ zu ya, “ĩ tara vinyɔ mɛ mbi li ma!”

11. Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ na ndo kpale ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li ka Kana nɛ?

11 Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ na ndo kpale ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li ka Kana nɛ? Ni hɛ̃ e wangɔ ya, e du na zungɔ na tɛrɛ. Ta Yezo gondandó tɛrɛ lo ma. Ni la, ta lo gundó li bɛ lo na lo ti kpale ti kpɛ̃nɛ mɛndó lo li ma. Na ɔngbingɔ, lo ndó na zungɔ na tɛrɛ, ngoi zu lo ndo lindó ya, ndima ni agwe ka tɛ To lo (Yn. 5:19, 30; 8:28) Se e landa se lɛlo tɛ Yezo ti zungɔ na tɛrɛ ko, ta e na gungɔ li bɛ e na ndo ye mɛ e ndo li ma. Abɛse ye mɛ e ndo li na ya kwa tɛ Yehova adu ngasia ko, ta e yakɛ tɛrɛ e ma. Kanda e hɛ̃ gonda hɛ̃ Nzapa ti nzɔ̃ni mɛ e ndo vɔrɔ lo. (Yir. 9:23, 24) Elengbi ti hɛ̃ngɔ lo ndima mɛ alengbi na lo, na lo mɛ ya, se du ya, e na likoki ti lingɔ anzɔ̃ ye ko, ta adu na lo ti ngunu tɛ lo ma?​—1 Kɔr. 1:26-31.

12. Elengbi ti landangɔ seliye ti zungɔ na tɛrɛ tɛ Yezo na ndenge mɛndɛ̃ ngasia? Hɛ̃ lɛlo kɔi.

12 Elengbi ti landangɔ seliye ti zungɔ na tɛrɛ tɛ Yezo na ndenge mɛndɛ̃. Binga li mɔ na kpale mɛ: biazo kɔi ti ya bombi amu ngoi gba ti zangɔ nyita kɔli kɔi ya, lo lɛkɛ diskur tɛ lo mɛ lo na lingɔ ti fãni ti uzu. Na lo ti wangɔ tɛ lo ko, nyita kɔli niko li diskur tɛ lo nzɔ̃ni nvɛ̃ni, wa ayata zu ti ya bombi agonda ni. Na pɛ bombi ko, nyita kɔi gwe pa hɛ̃ biazo kɔi ya: “Nyita songolo ali nvɛ̃ni diskur tɛ lo nzɔ̃ni, ta mɔ hũ ni ma?” Biazo niko lengbi ti tɛnɛngɔ ya: “se ni la, mbi lekisa ngoi tɛ mbi gba ti zangɔ lo ya, lo lɛkɛ diskur ni!” bere na zungɔ na tɛrɛ zu, lo lengbi ti tɛnɛngɔ ya, ‘ti bɛta kpale ko, lo li ye mɛ adɛ̃ na bɛ mbi’? Se du ya, e li ye kɔi ti nzɔ̃ni tɛrɛ zo ko, e du na zungɔ na tɛrɛ, ta e gi ya, ndima ni agwe ka tɛ e ma. Hĩngangɔ ya, Yehova ndo hũ, wa lo ndo gonda nga kwa mɛ e ndo li hɛ̃ lo ta lengbi ma? (Matie 6:2-4; Aeb. 13:16) E hĩnga ya, e ndo hɛ̃ Yehova ndengɔ bɛ na ngoi mɛ e ndo landa se lɛlo tɛ Yezo ti zungɔ na tɛrɛ.​—1 Pet. 5:6.

WANGƆ MƐ ABA DUNGƆ NA BƐ TI VUNDU

13. Ye mɛndó Yezo hũ na ngoi mɛndó lo si so dã na kɔdɔrɔ ti Naine nɛ, wa ye mɛndó lo li nɛ? (Luka 7:11-15.)

13 (Di Luka 7:11-15.) Da bɛ mɔ na kpale kɔi mɛndó ali tɛrɛ lo na ya kwa tɛ Yezo: Lo lindó vuayajɛ ka kɔdɔrɔ ti Naine mɛ gbata ti Galilea, mɛ so gunda Shuneme, ndo mɛndó prɔfeta Elisha asara na nyingambi tɛ wali kɔi mɛ kɔ lo kpindó ali ndɛ abulu bere 900 (2 Ba. 4:32-37) Ngoi mɛndó Yezo si so dã na gbata niko ko, lo hũndó azi gba ndo si na kinda ni. Ni dundó kpale ti vundu nvɛ̃ni na lo mɛ ya, tɛ we mwã niko nyi lo ni bo kɔi la. Kanda ta wali niko angbã lo kɔi na bɛ lo ma; azi ndó gba so gunda lo. Yezo tɛnɛndó hɛ̃ azi mɛ ndo gwe so ɔngɔ kinda ni ya, ĩ dɔ ĩ lo: wa lo lindó ye kɔi ti kpɛ̃nɛ na lo tɛ wali niko mɛndó ndo to to: Lo sondó na nyingambi mɛ kpĩ! Adundó fãni ti uzu ka popo tɛ aye ti kpɛ̃nɛ taa mɛndó Yezo li ti songɔ na azi kaya kwá mɛ atɛnɛ tɛnɛ ni kaya aevanzilɛ.

Nga ma tɛ Yezo, fa bɛ ti vundu na azi mɛ azi ti ndawewa tɛ la kpili na mungɔ bibongiseli ti zangɔ ala nga na wambangɔ bɛ la (Ba paragrafɛ ti 14-16)

14. Akpale ti ngbondoni mɛ akambisa tɛnɛ ni kaya mbeti ti Luka Shapitrɛ ti 7 nɛ? (Ba nga limɔ.)

14 Eba akpale ti ngbondoni mɛ akambisa tɛnɛ ni kaya mbeti ti Luka Shapitrɛ ti 7. Mɔ hũ ya, “ngoi mɛ Yezo hũ” wali niko so toto la, lo “ma vundu tɛ lo?” (Vɛrse ti 13) Alengbi ti ndungɔ ya, ngoi mɛndó wali niko so to to so gbɛlɛ kinda tɛ nyi lo la, Yezo mandó vundu tɛ lo. Ta lo ngbã bondó na mangɔ vundu na lo tɛ wali niko ma; lo fa ngandó na lo na bɛ ti vundu. Lo tɛnɛ ngandó tɛnɛ hɛ̃ wali niko na legɔ̃ ti nzɔ̃ni ya: “Ta mɔ to to ma.” Na gesi, lo lindó ye kɔi na lo tɛ wali niko. Lo sondó na nyingambi tɛ lo kaya kwá.​—Vɛrse ti 14, 15.

15. Wangɔ mɛ e lua na ndo kpale ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li na lo tɛ we mwã mɛ ka Naine nɛ?

15 Wangɔ mɛ e lua na ndo kpale ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li nɛ? E lua wangɔ ya, e fa bɛ ti vundu na azi mɛ azi tɛ la kpili. Ti biani ko, ta e na ngunu ti songɔ na azi mɛ kpili nga ma se tɛ Yezo ma. Kanda mabere Yezo ko, elengbi ti kpãngɔ likebi nga na fangɔ bɛ ti vundu na azi mɛ atengbi na kpale ti pɛnɔ. Elengbi nga ti mungɔ ebongiseli ti lingɔ ye kɔi ti nɛngɔ ya, e za na ala, wa e wamba nga bɛ ala. d (Mas. 17:17; 2 Kɔr. 1:3, 4; 1 Pet. 3:8) Abese tɛnɛngɔ tɛnɛ gɛgɛrɛ na ala, nga na kpãngɔ likebi na ndo la, alengbi ti lingɔ ya, ala ma ya tɛrɛ la nzɔ̃ni nvɛ̃ni.

16. Ngasia la, awamba bɛ Mama kɔi mɛ nyingambi tɛ lo ti wali kpi nɛ, wa wangɔ mɛ mɔ lua nɛ?

16 E ba kpale kɔi mɛndó ali tɛrɛ lo. Aɔ ndɛ abulu gba, na ngoi ti yengɔ bia ka bombi ko, nyita wali kɔi ahũ ya, Mama kɔi mɛ so mbage lɛlo ndo tondó to. Bia niko ndo tɛnɛndó tɛnɛ ti songɔ kwá, wa nyi Mama niko ti wali alo so kpingɔ. Ngoi mɛ nyita wali niko hĩnga ya, nyi Mama niko kpi ko, lo gwendó so gunda lo, wa lo kpãndó ti lo na ndo ti wali niko, wa ala zu sɛ ndo yendó bia niko ndoni kɔi. Na gesi Mama niko tɛnɛ ya: “Mbi di mbi banda yɛngɔndó ayata fãni mɛndɛ̃ gba.” Lo hɛ̃ndó sia kɔli mawoma na ngoi mɛndó lo gwe bombi. Lo tɛnɛ ya: “Ka bombi la, elengbi ti luangɔ wangɔ, afa ya kaya da ti Lo-lengɔ Gbia.” E lengbi ti yengɔ na bɛ kɔi ya, Yehova ndo kpã likebi tɛ lo na ndo e, wa lo ndo mu nga ye mɛ e ndo li abɛse adu ti yakere ti nɛngɔ ya e fa bɛ ti vundu na azi mɛ azi ti ndasewa tɛ ala kpili, nga na azi mɛ “anzɛ” ya, adu ngbondoni.​—Nz. 34:18.

TƐNƐ MƐ ALENGBI TI KPENGBANGƆ NA LOYENGƆ TƐ E

17. Ye mɛ e manda so ya tɛnɛ mɛ nɛ?

17 Mandangɔ akpale ti Aevanzilɛ mɛ atɛnɛ tɛnɛ ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li alengbi ti sangɔ ngunu bɛ e nvɛ̃ni. Ni ndo ha na e ya, Yehova ná Yezo na songo gba na lo tɛ e, wa Yezo na ngunu ti onzingɔ apɛnɔ tɛ e zu, wa elengbi ti kpãngɔ bɛ e na ndo akapa ti nzɔ̃ni mɛ lo ko na lo ti bi mɛ na gangɔ ya, Lo-lengɔ Gbia tɛ Nyi Nzapa na gangɔ lengɔ gbia ge lɛ sese, ngoi mɛ e ndo manda kpale mɛ ko, elengbi ti bingangɔ li e na ndo ye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, e landa seliye tɛ Yezo. Nda mɛ ta elengbi ti kpãngɔ prɔgramɛ ti boyekoli tɛ e nvɛ̃ni, bere programɛ ti sambela ti ndasewa ti nɛngɔ ya, e manda akpale ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li ma nɛ? Mɔ na hũngɔ aye mɛ mɔ lengbi ti luangɔ na ya kpale niko, wa mɔ nga na pangɔ ni hɛ̃ azi mɛndɛ̃. Se mɔ lingaso ko, ta mɔ na zangangɔ tɛnɛ mɛ mɔ lengbi ti pangɔ hɛ̃ azi ma!​—Roma 1:11, 12.

18. Ahũnda mɛ e na hɛ̃ngɔ gbinya ni na pɔsɔ ti gesi nɛ?

18 Na pɔsɔ mɛ na gangɔ ko, e na mandangɔ ye ti taa ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li ti songɔ na zo kaya kwá mɛ atɛnɛ tɛnɛ ni kaya Ngbangɔ. Kpale niko lindó tɛrɛ lo na ngoi mɛ nda kwa tɛ lo ge lɛ sese aga kɔ. Kwa tɛ lo ɔngbindó na tɛ azi mɛndɛ̃, na lo mɛ ya Yezo sondó na kwa lo kɔi mɛ lo ndo yendó lo mawoma, mɛndó lo kpi ali bi siɔ. Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ na lo ti ye ti kpɛ̃nɛ mɛ atɛnɛ tɛnɛ ni kaya Aevenzilɛ ni nɛ? Ngasia la elengbi ti lingɔ ya, loyengɔ tɛ e na ndo nzɔ̃ dangɔ bɛ ti songɔ na azi kaya kwá ti kpengbani nɛ? E na hɛ̃ngɔ gbinya ti hũnda niko na pɔsɔ ti gesi.

BIA 20 Opesá Mwana na yo

a Yezo zundó na kpẽngba yá, lo sarandó azi ti ngã, lo so ngandó na azi mɛ akpili. Ngoi mɛ e ndo di akpale ti kpɛ̃nɛ mɛndó lo li ko, ti biani, ando kamwisa e! Kanda, ta asu tɛnɛ niko kaya Ngbangɔ ti nɛngɔ ya, e mu ni mabere ye ti wele ma, kanda ti nɛngɔ ya, a ha e na lo. Na ya tɛnɛ mɛ, e bangɔ ambanga aye ti kpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li. Mandangɔ aye niko na zangɔ e ya, e hĩnga mbilimbili taa mɛ aba Yehova ná Yezo mɛ na lingɔ ya, loyengɔ tɛ e ati kpengbani, e nga na hũngɔ aseliye se ti nzɔ̃ni mɛ ando yɔ ya, e du na ni.

b Zo kɔi ti kɔdɛ na ya kpale ti Ngbangɔ atɛnɛ ya: “Ka Izraɛlɛ ti gã ko, azi ndo hũndó ya, yambangɔ abapaya adu kumba mɛ santo, zo mɛndó lo ndo ye yambangɔ abapaya ko, lo ndo lindó zu ti nɛngɔ ya, lo du na aye mɛ alengbi na lo tɛ ala. Na lo ni la, ando yɔndó ya, zo mɛ ayamba azi gba na ngoi ti fɛtɛ ti libala ko, lo hɛ̃ ala aye ti tɛngɔ ná ti nyɔngɔ gba nvɛ̃ni” (William Barclay, The Miracles of Jesus, Judson Press, 1975).

c Aevanzile atɛnɛ tɛnɛ ti aye ti kpɛ̃nɛ ɔngɔ 30 mɛndó Yezo li ni. Lo li ngandó akpale ti kpɛ̃nɛ mɛndɛ̃ gba, kanda ta Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ ni kɔi kɔi ma. Na ndakisa, lá kɔi, azi zu ti kɔdɔrɔ agandó ka tɛ lo, wa ‘lo sarandó azi gba ka popo tɛ la.’​—Mar. 1:32-34.

d Ti nɛngɔ ya, mɔ hĩnga tɛnɛ mɛ mɔ lengbi ti tɛnɛngɔ bere ye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, mɔ wamba bɛ zo mɛ zo tɛ lo kpi ko, ba bɛli tɛnɛ mɛ atɛnɛ ya, “Bɔndisáká baoyo moto na bango akufi ndenge Yesu asalaki yango,” kaya Linɔ́ngi ya Mosenzɛli ti 01/11/2010.

e KAMBISANGƆ NDA ALIMƆ Ngoi mɛndó Yezo dɔ lo ko, kɔli ná wali mɛ aga li libala nga na azi mɛ aga fɛtɛ ti libala tɛ ala ndo nyɔ vinyɔ.