Ocuphela mwaha

Ocuphela sampuwa

1924​—⁠Iyaakha Nsana Muculi

1924​—⁠Iyaakha Nsana Muculi

“ENAKHALA elukuluku yaphaama omapacereryo wa eyaakha wa mwaana ti mwaana avameekheiye a Apwiya . . . waavya ikari sa opaka sincipale mmu- teko wa Yehova,” tihiiha yaaloncaaya Yoolokoha ya yoolaleeryiwa ya Yaneru a 1924. a Vaavaa eyaakha yaaviraaya, Oohuserya a Piipiliya yaanapharihela ekano yeela mmikhalelo miili: variyari va eyaakha yeeyo, Oohuserya a Piipiliya yaanapharihela ekano yeela ekhalaka oolipa ni opharihela mikhalelo mivyaani sa olaleerya.

OTHIPELIWA WA MISORA SA RATIYU

Anna o Peteli yaanalapa moowetha mu iyaakha sincipale wi sithipeliwe misora sa Ratiyu WBBR mu epooma yo Staten Island, o Nova York. Emanle orehererya nipuro, awo yaahiteka empa etokweene ntakhara anamalapa ni epereetiyu ntakhara ikhankoonya. Vaavaa muteko waakwaaxiwaaya, anna yaahipacerya ohelamo ikhankoonya soochuneya wi Ratiyu “apacerye olapa.” Nyenya awo yaahikhalano makacamiho mancipale wi ethokororye.

Anna yaahoona wi omuthipela anteena mutokweene a misora waari woovila. Anteena aameeturu 91 orakama wawe, waanachuneya othomeiwa variyari va apoco eeli athaapwa yaawo yaarino ameeturu 61 orakama waya mmoha ti mmoha. Weererya woopacerya hiwaakhumelenle phaama. Moorweela wa ororomela nikhaviheryo na Yehova, anna yaahikhumelela phaama wookuchulani. Calvin Prosser, yoowo olampe mmuteko yoola, ooloca: “Waakhanle wi naahimuthipela anteena mwawaakhwanela mu ekwaha yoopacerya, ‘naanwerya wiirumihaka hiyo aneene!’” Anna yaamuthamalela Yehova mu okhumelela waya phaama, nyenya makacamiho aya hiyaamanle.

Othipeliwa mmoha a apoco a anteena a WBBR

Misora seiha siiha sirikimpaceryaru olapa, nave hiwaari wookhweya othuma ikhankoonya seiyo saachuneya woona wi hisaaphwanyeya mwawaakhwanela. Nyenya anna yaahipwanya ikhankoonya vakhiviru vaya seiho saaphariheliwa ni muchu mukina. Ohiya okula mikorofoni, awo yaapharihela miikoro a telefoni yaawo yaari awuunlaana. Mu ohiyu omoha wa Fevereru, anna yaahilakelela weererya ikhankoonya soothene seiho saaphwanyen’ye. Awo yaanachuna eprokarama wi evuwiheke, mwawiihiiha anna yaanipa macipo a Omwene. Ernest Lowe aahuupuwela moohakalala wi vaavaa anna yiipaaya, awo yaahilikaareliwa ni muthoriha Rutherford, b yoowo aawiriyanne ncipo mu Ratiyu mwawe o Brooklyn, variyari va ikilometru 25 orakameelana waya.

Munna Rutherford aaloca: “Mmaale ni onyakula yoowo wootikhiniha. Nyuwaano muniiweya ntoko okhuwela wa Puusi.” Anna yaahuuliheya muru nave mwawaakuveya yaahimaaliha misora, nyenya awo yaahisuwela wi Ratiyu aanalapa nave yaari ooreheryeya wi epacerye muteko wa ovuwiha.

Mu 24 a Fevereru a 1924, munna Rutherford aahiloca wi misora sa Ratiyu saahaala ophariheliwaka wi opakiwe muteko yoowo Kristu Mwene aavanheiye wi epake. Owo aahiloca wi yoolakelela ya misora waari “weeriha wi achu yiiwexexe omwaleela wa Piipiliya, moohipwacha soororomela naari malapelo, yootaphulela ya elukuluku yeeyo nnakhalaahu.”

Moono woothiyana: Munna Rutherford mu estutiyu yoopacerya

Moono woolopwana: Ikhankoonya saaphariheliwa mmisora sa Ratiyu

Ovuwiha yoola woopacerya waahikhumelela phaama. Mu iyaakha 33 ohoolo waya, WBBR aahikhaviherya ntoko nipuro ntokweene na Ratiyu a marehereryo.

AWO YAAHAATHORIHA MOOLIPA MURIMA AHOOLELI A MALAPELO

Mu Yulyu a 1924, Oohuserya a Piipiliya yaahithukumana ntakhara muthukumano wa muceche o Culumbus, Ohio. Oohuserya a Piipiliya yaaruule mu elapo yoothene, nave yaahiwiriyana mwaha mu ilocelo ya Aarape, Enkelesi, Efaranses, Alemanya, Ekriki, Hungarian, Italiya, Lithuania, Polish, Erusiya, Eskantinaviya, ni ya Ukraniya. Achu yaanwerya owiriyana miyaha mikina mu ratiyu nave anna yaahimveka Xornalista a Vanipuroni c wi arepele miyaha vooloca sa marehereryo a muthukumano wa muceche mahiku oothene.

Muthukumano wa muceche mu 1924 o Columbus, Ohio

Naneexexe 24 a Yulyu, anna ni arokora opwaha 5.000 yaahilaleerya mu epooma yeeyo waapakeliwewo muthukumano wa muceche. Awo yaahaakawa a liivru waacamela 30.000 nave yaahipaceryiha soohuserya sa Piipiliya macikhweene. Mulipeleli aahiichana nihiku nenla ntoko “nikupa noohakalalihaxa na muthukumano wa muceche.”

Naneethanu 25 a Yulyu, variyari va mmoha wa miyaha sawe, munna Rutherford moolipa murima aahaalakhanya etukumentu yeeyo yaathoriha ahooleli a malapelo. Owo aahiloca wi ahooleli a ipolitika, amalapelo ni a anakoso yaanaahiiha achu ohuserya eparipari vooloca sa Omwene wa Muluku, wi Muluku onahaala opharihela Omwene yoowo wi aareelihe achu. Owo tho aahiloca wi achu yaala yaamwiiwoka nthowa nawi yaakhaviherya Wiiwanana wa Maloko, nave yaanaloca wi waari mukhalelo wa olamulela wa Muluku elapo. Oohuserya a Piipiliya yaanachuneya okhala oolipa murima wi elaleerye michaka seiya wa achu.

Ohoolo waya, mwaha mmoha wa Mulipeleli waahiloca wi: Muthukumano yoola wo Columbus waahilipiha nroromelo . . . , na nikhuuru nenla na mvai na anna ni arokora, waahaavaha olipa murima moohipwacha wiikariwa vyakala yaahaalaaya ohoolela. Leo Claus, yoowo oonenle muthukumano wa muceche onnuupuwela: “omanle muthukumano, naahikhala oolipiheya olaleerya muchaka yoola mu ekulucu ahu.”

Ekoopiya emoha ya etrataatu erino muchaka yoowo waathoriha ahooleli a malapelo

Mu Otupuru, Oohuserya a Piipiliya yaahipacerya okawa ikoopiya sa itrataatu yeeyo yaaphitaanyerya muchaka yoowo munna Rutherford aalakhannyeiye vooloca sa ahooleli a malapelo. Mu epooma ekhaani yo Cleveland, Oklahoma, Frank Johnson aahikwaaxa okawa itrataatu mu aminutu 20, alaleeryi akina ehaakumve okawela. Owo haaphwanela oweherya pahiru vanlakani vene nthowa nawi achu a epooma yeeyo yaari oonyeenyeya ni muteko aya woolaleerya nave yaanawaavya. Munna Johnson aahilakelela wiipitha waacamela va ekerexa. Mukerexa mwemmo haavo aarimo, nave aahihiya itrataatu mmipaconi. Owo aaheerano yeela mwawaakuveya. Owo nlelo aahikhalano elukuluku, mwawiihiiha, aaheerano emohamoha mu ikerexa ikina tho piili.

Frank aahichimakela o nipuro weiwo aahaaleiye waaphwanyawo anna. Owo aahiipitha oculi waacamela va nipuro onakulihiwavo Kasolina, iivareryelaka wa alopwana yaawo yaamwaavya. Alopwana yaala yaavira ni ekaaro, nyenya hiyaamoonne. Vaavaa awo yaaronwaaya, asinthamwene a Frank yaawo yaalaleerya vakhiviru vawe, yaaphiya wi emukuxe nave awo yaahipwaha.

“Vaavaa naakhumaahu opooma,” munna mmoha onnuupuwela, “noovira mu ikerexa raru. Yaahikhalavo achu awaakhwana 50 yeemenle ohoolo wa ekerexa eri yoothene. Achu akina yaalakhanyaka etrataatu, akina epharenle wi emoonihe namalaleya. Naahivinyavo mwawaakuveya wi nsepe makacamiho! Nyenya ninnamuthamalela Yehova, Muluku ahu, moorweela wa okhapelela wawe ni moorweela wa masuwelelo wi naavoothe amwiicani yaala a Omwene.”

OLALEERYA MOOLIPA MURIMA MU ILAPO IKINA

Józef Krett

Oohuserya a Piipiliya mu ilapo ikina tho yaanalaleerya moolipa murima. Omoko wa Fransa Józef Krett aahaalaleerya anamuteko yaakhuma o Poloniya. Owo aahiirehererya wi aperekhe mwaha waarino muru: “A Ressurreição Dos Mortos em Breve.” Vaavaa miwopelo saakaiwaaya wa achu a epooma, patri mmoha a vanipuroni aahaaleela achu awe wi ehiyewo. Yoolopola awe hiyaawaakhwanenle. Achu opwaha 5.000 yaahiwiriyana mwaha, ophitaanyeryavo patri. Munna Krett aahinwopa patri wi aakihe soororomela saya, nyenya owo aahikhooca. Omanle mwaha Munna Krett aahaakawela achu soolaleeryiwa soothene seiyo aaryeiyeno, nthowa nawi mweeparipari yaanachuna osuwela vooloca sa Masu a Muluku.—Amo 8:11.

Claude Brown

O Afrika, Claude Brown aahiruuha michaka saphaama o Costa de Ouro, olelo osuweliwe ntoko Kana. Miyaha sawe ni soolaleeryiwa seiho aakaweiye sahikhaviherya omwaramwaxa eparipari mwawaakuveya mu elapo yeele. John Blankson, yoowo aahuserya wi akhale totore anfaramaasiya aahiwiriyana mwaha wa Munna Brown. Mwawaakuveya owo aahiiwexexa wi aahiphwanya eparipari. John onnuupuwela, “eparipari yookeeriha okhala oohakalala, nave miyaano kaahivaanela ni achu ancipale ooxikola waka.”

John Blankson

Nihiku nimoha, John aahixekurya ekerexa emoha ya Angilikana wi amukohe muhooleli vooloca sa nihusiheryo na Oraru, woona wi vano aahiiwexexa mookwakwaleya wi tahi nihusiheryo na Mpiipiliyani. Patri aahimukakha, akhuwelaka: “Weyaano tahi wa Mukristu; weyaano wa Musaserya. Opwahevo!”

Vaavaa aaphin’yeiye owannyawe, John ahinwopa Patri wi aakihe nihusiheryo na Oraru mmuthukumano wa vanlakani. Patri aahaakhula amwiichanelaka John oskritoriyu wa muhusiha mutokweene a exikola ya ofaramaasiya, weiwo aamukonheiye waakhanle wi mweeparipari aahimurepela ekaarata Patri.

John aahaakhula, “aai koorepa”.

Muhusiha aahimukhinyererya John omurepela Patri ekaarata avekaka nikhurumuwelo. Mwawiihiiha John aahirepa:

“Atokweene, amuhusihaaka aakiveka wi koorepeleeni ekaarata ya oveka nikhurumuwelo wa nyuwaano, nave kiri ooreheryeya woorepelaani wakhala wi munneemererya wi nyuwaano munahusiha mahusiheryo awootha.”

Moohiroromela, muhusiha aahimukoha: “Blankson, ti yeeyo onachunaawe orepa?”

“Aai Atokweene. Ti yeeyo kinachunaaka orepa.”

“Weyaano onahaala wiikariwa. Onaweryeya hai omuloca moonanara patri a ekerexa ya olamulelo nave oweherye otitelela okhala mmuteko wa olamulelo awe?”

“Nyenya atokweene, . . . vaavaa munanihusihaanyu nave sinnakhalavo miyaha seiho nihiniiwexexaahu, apwanne hannapaka makoho?”

“Mweeparipari aai.”

“Chiryene Atokweene, ti yeeyo yeeren’ye. Apatri ahu yaanihusiha Piipiliya nave miyaano kaapakela nikoho. Waakhanle wi awo henawerya waakhula nikoho, ntakhara heeni kaahaalaka okhinyereryeya waarepela ekaarata ya oveka nikhurumuwelo?”

Blankson haawikariwe. Nave hiyaavo ekaarata ya oveka nikhurumuwelo yaarumihiwe.

EWEHAKA NTAKHARA OMWAAHIYU

Nipakaka mukwasu wa muteko wa eyaakha, Mulipeleli ooloca: “Mweeparipari nnanwerya oloca hiiha ntoko Tavite: ‘Nyuwo mookiwariha ikuru ntakhara mukhico.’ (Sal. 18:39) Eyaakha yeele, yaari yanlipiho ntokweene nthowa nawi naahoona mukhalelo Yehova aanikhavihenryeiye mmuteko awe . . . alapeli awe oororomeleya yaanalaleerya michaka saphaama moohakalala.”

Omakuchuwelo wa eyaakha anna yaahipaka marehereryo wi yaaceererye muteko woolaleerya mu Ratiyu. Muteko waahipacerya mmisora mikina sa Ratiyu waacamela o Chicago. Misora seiya mivyaani saahikhalano eneneeryo yoophwanelela yiichaniwa MASU. Ekwaha ela, awo yaahipharihela ikhankoonya sooweryaxa seiyo seemererya wi achu ewiriyaneke muchaka wa Omwene mmapuro oorakameelaxa.

Mu eyaakha ya 1925 waahiphiya waarya woohakalaliha woomunepani, otharihaka wiiwexexa waphaama wa Oohuserya a Piipiliya vooloca sa Wupulula ekapitulu ya 12. Nthowa na wiiwexexa yoola ovyaani, akina hiyaatitelenle omurumeela Yehova. Nyenya akina a yaawo yaahikhala oohakalala mu wiiwexexa phaama saweereya seiyo seeren’ye wirimu ni mukhalelo eyo yaavolowenlaaya.

a Vano Okumi ni Muteko Ahu Weekristu—Yoochariha ya Mithukumano.

b J. F. Rutherford, yoowo aatitelenle ohoolela variyari va elukuluku yeele ya Oohuserya a Piipiliya, aasuweliwe ntoko “Muthoriha” Rutherford. Ahaakumve muteko awe wa Opeteli, ilukuluku ikina aarumeela ntoko muthoriha avameekhaaya mu etripunaale Yaneethanu Nararu o Missouri.

c Xornalista a Vanipuroni