Ocuphela mwaha

Ocuphela sampuwa

Joseph F. Rutherford vamoha ni anna akina eri vamukwahani eyaaka o Europa

1920—Iyaakha Nsana Ivirale

1920—Iyaakha Nsana Ivirale

OMAPACERERYO wa eyaakha ya 1920 achu a Yehova yaahikhalano nchuno ntokweene ntakhara muteko yaahaalaaya okhalano muhoolo. Mu eyaakha yeele awo yaahithanla yoorepa aya ya eyaakha, “APWIYA ti ikuru saka ni ncipo naka.”—Sal. 118:14, Versão King James.

Chiryene Yehova aahaalipiha alaleeryi yaala amvai. Variyari va eyaakha yeele nikhuuru na mapiyoneero yaawo mu elukuluku yeele yiichaniwa makolputore, yaahaacereryeya ovinyerya 225 ophiyerya 350. Nave woopaceryani, nikhuuru na anamalapa oopwaha 8.000, eyo tiwi, alaleeryi yaahilokoha sa muteko aya woolaleerya o nipuro ntokweene na Oohuserya a Piipiliya. Yehova aahaareeliha yaawo ni muteko woohakalalihaxa.

WOONIHERYA MVAI MOOPWAHAXA

Mu 21 a Marsu a 1920, munna Joseph F. Rutherford yoowo aahoolela nikhuuru na Oohuserya a Piipiliya mu elukuluku yeele, aahiloca mwaha yoowo waarino muru: “Amilyawu a Achu Yaawo Akhanle Hiihaano Herwa Ekhwa.” Oohuserya a Piipiliya yaahilapa mwakuru ophiyerya yaaweryelaayavo wi yaawope achu yaawo yaarino nchuno ntakhara muthukumano yoole. Awo yaahipoleya empa etokweene mu Epooma yo Nov York nave yaahikawa miwopelo sawaakhwana 320.000.

Yoolokoha ya eyornali vooloca sa mwaha “Amilyawu a Achu Yaawo Akhanle Hiihaano Herwa Ekhwa”

Yaahirwa achu ancipale opwaha yaawo Oohuserya a Piipiliya yaawehereryaaya. Nave mu empa yeele waarimo mpuro wa achu 5.000 pahiru, nyenya achu awaakhwana 7.000 hiyaawenrye ovolowa. Mulipeleli mmoha aalonce wi, “muthukumano ole waahikhumelela phaama opwaha mithukumano soothene seeriwano ni Oohuserya a Piipiliya a elapo yoothene.”

Oohuserya a Piipiliya yaahisuweliwa phaama nthowa na olaleya “Amilyawu a Achu Yaawo Akhanle Hiihaano Herwa Ekhwa.” Mu elukuluku yeele Oohuserya a Piipiliya hiyiiwexexa wi muchaka wa Omwene waaphwanela olaleiwa moopwahaxa. Naamwi hiiha mvai aya waari woohakalalihaxa. Ida Olmstead yoowo aapacenrye ophiya mmithukumano mu 1902, onnuupuwela: “Naanasuwela wi achu ancipale yaahaala waakhela mareeliho matokotoko, mwa yeela naanalokoha michaka yeela yaphaama wa achu oothene naaphwanyaahu mmuteko woolaleerya.”

WIMPIRIMIIRIWA WA SOOLALEERYIWA SAHU

Wi evahererye yoolya yoomunepani, anna o Peteli yaahipacerya wimpirimiira soolaleeryiwa sahu. Awo yaahithuma ikhankoonya ehela mu empa etokweene yeeyo yaapolen’yaaya waacamela mmuxewe 35 Myrtle yeeyo yaakhala ameeturu vakhaani o empa yo Peteli o Proklyn.

Leo Pelle ni Walter Kessler yaapacenrye orumeela o Peteli mu 7 a Yaneru a 1920. Walter onnuupuwela: “Vaavaa naaphin’yaahu o Peteli muhooleli a nikhuuru na wimpirimiiri aahiniweha nave aaloca, ‘Ehanle elukuluku emoha ni emeya wi ephiye elukuluku ya yoolya.’ Owo aaniruma wi nikuxeke ikaaxa sa aliivuru nikuhaka mu nipuro saakhapeleliwaayamo.”

Leo onnuupuwela yeeyo yeeren’ye mu nihiku noocharela: “Muteko ahu waari orapiha ixiri mu empa yoopacerya yoosulu. Wa miyo, owo waari muteko woothanyeya yoowo kahintonkwaaka opaka. Nyenya woona wi waari muteko wa Apwiya, waari woophwanelela wa miyaano.”

Empresoora yeeyo yaaphariheliwa wi impirimiiriwe A Torre de Vigia

Pahiru mu isumana sa vakhaani, Mulipeleli aahipacerya wimpirimiiriwa ni arummwa amvai awiiveleela. Ikoopiya sa Mulipeleli a 1 a Fevereru a 1920 saahimpirimiiriwa sawaakhwana 60.000 mu empresora yeeyo yaakhala mu empa yanaawiili yoosulu. Mu nipuro yaakhapeleliwamo aliivuru anna yaahihelamo empresoora ekina yeeyo yaachunwaaya nsina, Mwaaceya a Akhoco. Ovinyerya mu 14 a Apirili a 1920, erevista A Idade de Ouro yaahipacerya wimpirimiiriwa. Ela yaari yawooniherya yawi Yehova aanareeliha wiilipiserya wa anna yaale awiiveleela.

“Waari muteko wa Apwiya nave waari woophwanelela wa miyaano”

“HANKOONI NIKHALEKE MWA MURECELE”

Achu a Yehova oororomeleya yaahikookela okhala awiiwanana, ni olapa vamoha mwa murecele. Oohuserya a Piipiliya akinaaku yaahikhuma mmarehereryo variyari va elukuluku yookacamiha ovinyerya mu eyaakha ya 1917 ophiyerya 1919. Echu taani yaaphwanela weeriwa wi ekhaviheryiwe oohuserya yaawo?

Mulipeleli a 1 a Apirili a 1920, aahikhalano muru waaloca wi: “Hankooni Nikhaleke Mwa Murecele.” Makupa mamoha a mwaha yoowo, yaahikhalano olopola woosivela: “Ninnaroromela wi oothene yaale arino munepa wa Apwiya, ari ooreheryeya ocuwala ichu sa muculi ni okhala vamoha mwawiiwanana ntoko nikhuuru nimoha.”

Achu ancipale yaahaakhulela phaama masu yaala oosivela. Mutheli mmoha aahirepa: “Naahisuwela wi ohiya olaleerya variyari va eyaakha emoha ni mahiku makina eniiha akina etitelelaka olaleerya, yaari yoohesa. Nnaweherya wi hinni nihuwelihiwe wanaawiili.” Anna yaawo yaakookenle mmarehereryo yaakhalano muteko muncipale wi epake.

OKAIWA WA “ZG”

Mu 21 a Yunyu a 1920, Oohuserya a Piipiliya yaapacerya mukipici mutokweene wa omukawa “ZG” liivuru a ekaapa yoocevaceva iichaniwa O Mistério Consumado. * Ancipale a aliivuru yaala yaahikhapeleliwa vaavaa yaakhwatiihiiwaaya mu 1918.

Alaleeryi oothene ohiya pahiru mapiyoneero yaawo yaasuweliwe ntoko makolputore, yaahiwompwa ntakhara mukipici yoola: “Wa achu oothene, muchu ti muchu yoowo ori oopatisiwa, onaphwanela opaka makupa mmukipici yoola ni murima woothene. Nave muchu ti muchu akhale oolakelela mmurimani mwawe ariki: ‘Chiri koolakelela’— omukawa ZG.” Edmund Hooper onnuupuwela wi mmukipici yoole anna ni arokora ancipale yaahilaleerya mu empa ni empa mu ekwaha yoopacerya. Owo ohaaceererya, “Naahipacerya osuwela ti mwawiihai muteko ole waahaalaaya wunnuwa opwaha mmukhalelo naanyiheryaahu.”

OREHERERYA WANAAWIILI MUTEKO WOOLALEERYA O EUROPA

Variyari va Ekhoco Etokweene Yoopacerya, waari woovila olocihana ni Oohuserya a Piipiliya akina yaawo yaari mu ilapo ikina. Mwa yeeyo Munna Rutherford aahilakelela waaceenyerya anna yaala wi erehererye wanaawiili muteko woolaleerya. Mwawiihiiha mu 12 a Akostu a 1920, owo ni anna akina axexe yaahipaka mukwaha eyaaka o mu ilapo so Krapretanya, Europa, ni o Oriyenti Metiyu.

Munna Rutherford ori oYikuputu

Vaavaa munna Rutherford aaxekunryeiye o Krapretanya Oohuserya a Piipiliya yaahipaka mithukumano miraru sa miceche, ni mithukumano khumi napiili sa vanlakani. Nyenya achu awaakhwana 50.000 yaahiphiya va mithukumano seiya. Alocaka mwa mukwasu vooloca sa oxekurya yoole, A Torre de Vigia oriye: “Anna yaahilipihiwa ni ohakararyiwa. Awo yaahikookela okhala awiiwanana mu osivela ni mmuteko aya nave ancipale yaawo yaari oothanana yaahikookela okhala oohakalala.” O Paris Munna Rutherford aahiloca wanaawiili mwaha, “Amilyawu a Achu Yaawo Akhanle Hiihaano Herwa Ekhwa.” Vaavaa mwaha waapacenryaaya, empa yaasareya. Nave voocharela achu awaakhwana 300 yaahiveka sooleeliherya sawaaceererya.

Kartawu yoowo aalokoha sa mwaha waalociwe o London’s Royal Albert Hall

Mu isumana soocharela, anna akina yaahixekurya ilapo so Atena, Kairo ni o Yerusalemu. Woona wi yaahikhalavo ancipale yaawo yoonihenrye nchuno ntakhara eparipari, Munna Rutherford aahipaceryiha nipuro nvyaani nenlo naahaala ophiyeryakavo soolaleeryiwa sahu mu epooma yo Ramallah, waacamela o Yerusalemu. Voocharela munna Rutherford aahikookela o Europa nave aapaceriha ekupweete o Europa Central, nave aahiveka wi soolaleeryiwa simpirimiiriweke weiwo.

WUUPULULA OHOOKOLOLOWA

Mu 1920 Oohuserya a Piipiliya yaahikumiha erevista A Idade de Ouro N.º 25. Yaari erevista yavameekhaaya yeeyo yuupulunle ohookololowa yoowo weerinhe wi Oohuserya a Piipiliya yiikariwe variyari va 1918. Empresoora yiichaniwa Mwaaceya a Akhoco yeeyo eromoliwe woopaceryani, yaanalapa othana ni ohiyu wi yimpirimiiri irevista opwaha 4.000.000.

Eruku ya murokora Emma Martin mu nipuro nookhapelelamo miyaha sa Mapilisa

Alipa awaalakhanya a erevista yeele, yaasuwela yeeyo yeeren’ye ni murokora Emma Martin. Owo aarumeela ntoko kolpultora o San Bernardino, o California. Mu 17 a Marsu a 1918, owo vamoha ni anna araru Edward Hamm, Edward Julius. Sonnenburg ni E. A. Stevens, yaaya o muthukumano mukhaani wa Oohuserya a Piipiliya.

Nyenya mulopwana mmoha haakele o muthukumano yoole ni yoolakelela ya omuhuserya Piipiliya. Ohoolo waya owo aaheemererya: “Miyo kaakele o muthukumano yoole ni nceenyeryo na mulamuleli yoowo aapacerinhe owiikara anna. Kaakelewo wi kaphwanye sawooniherya sa mwaha ole.” Nave owo aahiphwanya sawooniherya seiho aachuneiye, liivuru mmoha O Mistério Consumado. Mu mahiku vakhaani ohoolo waya, murokora Emma Martin ni anna akina araru yaahisomeliwa wi hiiyaacharinhe nlamulo na ohimukawa livuru yoowo aakhwatiihiwe.

Murokora Emma ni asinthamwene awe araru, yaahilamuleliwa omaliha iyaakha raru mukariposo. Mu 17 a Maiyu, 1920, emanle weererya ovaanya wootheriwa yoole, awo yaahiwaleliwa mukariposo. Nyenya mu mahiku vakhaani ohoolo waya owaleliwa waya waahaala waaruuhela mphurelo.

Mu 20 a Yunyu a 1920, Munna Rutherford aahiloca sa mwaha yoowo va muthukumano yoowo weeren’ye o San Francisco, California. Achu oothene yaari va muthukumano yoole, hiyaasiveliwe ni ohookololowa yoowo nave yaahiiwanana wi erumihele ekaarata wa Presitenti o Estatu Unitu. Ekaarata eyo yaaloca wi: “Hiyaano nnoona wi murokora Emma Martin oheereliwa echu yoohookololowa nthowa na osomeliwa wi hacharinhe nlamulo. Alamuleli aapharihela owerya waya wi emusomele murokora Martin ni yoolakelela ya omukeriha mukalaposo. Nave mukhalelo ntoko yoowo tahi wawookololowa.”

Nave mu nihiku noocharela Presitenti Woodrow Wilson aahilamulela wi murokora Emma ni ale araru ekumihiwe mukalaposo mwawaakuveya. Owaleliwa yoole mmukhalelo woohookololowa, waahimala.

Vaavaa yaaphiyaaya omakuchuwelo wa eyaakha ya 1920, Oohuserya a Piipiliya yaahikhalano mathowa mancipale a ohakalala. Muteko wo nipuro ntokweene na Oohuserya a Piipiliya, waanaaceereryeya opwaha khalai. Nave Akristu eeparipari yaanalaleerya mwamvai vooloca sa Omwene wa Muluku, ntoko echu emoha enahaala omaliha makacamiho aachu. (Mat. 24:14) Eyaakha yoocharela ya 1921 yaahaala okhala eyaakha yoophwanelela ya ovuwiha iparipari sa Omwene.

^ par. 18 “ZG” aahiphariheliwa nthowa nawi ekaapa awe yoocevaceva yaari emohamoha ni ya Zion’s Watch Tower (Torre de Vigia) a 1 a Marsu a 1918. Eneneeryo “G” yeeyo eri eleetera yaneethanu napiili ya alfapeto, yooniherya wi liivuru O Mistério Consumado aari liivuru aneethanu napiili a Estudos das Escrituras.

O Mistério Consumado aari liivuru aneethanu napiili Estudos das Escrituras. Liivuru yoola a ekaapa yoocevaceva, aahivahiwa eneneero “ZG.” Aavahiwe eneneeryo “Z” nthowa nawi impirimiiriwe ni ekaapa ya Zion’s Watch Tower (Torre de Vigia) a 1 a Marsu a 1918. Eneneeryo “G,” yeeyo eri eleetera yaneethanu napiili yaathoonyerya wi aari liivuru aneethanu napiili a Estudos das Escrituras.