Ocuphela mwaha

Ocuphela sampuwa

YAWEEREYA YA OKUMI

Okumi Woohakalaliha Mmuteko wa Yehova

Okumi Woohakalaliha Mmuteko wa Yehova

MU 1951, kimanle ophiya o Rouyn, epooma ekhaani ya eprovinsiya ya Kanata yo Kepeke. Kaahimana mukhoora nnikhaviheryo na maapa kaavahiwaaka. Marcel Filteau, a misiyonaariyo yoowo avyakihiwe o Kileyati, aarwa va mukhoora. Owo aarino iyaakha 23 sa oyariwa nave aari oorakama; Miyaano kaarino iyaakha 16 sa oyariwa nave kaari ookhuveya kiilikanyiha ni yoowo. Kaahimooniha ekaarata yaakeemererya orumeela ntoko piyoneero. Owo aahaalakhanya, akiweha, nave aloca, “Apwanne amamaa aasuwela wi ori wenno?”

OPHWIIWA MU EMUSI YOOKAWANYEYA MALAPELO

Kiyariwe mu 1934. Asitiithi aka arweenle o Suisa, emaka o Timmins, epooma ya maluku a sisapo o Ontariyu, Kanata. Ovinyerya 1939, amama aka yaapacerya omwaalakhanya Mulipeleli ni opwanyeya mu mithukumano sa Anamoona a Yehova. Awo yaanakikuxa miyaano vamoha ni asinnaka athanu nammoha. Ohoolo waya, yaahikhala mmoha a Anamoona a Yehova.

Apapa hiyaahakalanle ni yoolakelela aya, nyenya amama yaanasivela eparipari ni yaalakelela okhala oororomeleya wa Yehova. Awo yaaheerano yeeyo naamwi omapacereryo wa eyaakha ya 1940 vaavaa muteko wa Anamoona a Yehova waawatiihiwaaya o Kanata. Nave amama yaanaakhaliha apapa mweepewe ni mwa ncicimiho, naamwi vaavaa apapa yaalocaaya ichu soonanara ntakhara amama. Yootakiherya aya yaphaama yookikhaviherya miyaano vamoha ni asinnaka weemererya tho eparipari. Naatepa ohakalala vaavaa moohiwehereryeya moonelo wa apapa waatoroken’yaaya nave epacerya okhaliha emusi mweepewe.

OPACERYA MUTEKO WA ELUKULUKU YOOTHENE

Variyari va elimwi mu 1950, kaahoonela muthukumano Assembleia de Aumento da Teocracia o Nova York. Kaalipiheya vancipale, wi kipake sincipale mmuteko wa Yehova kimanle waasuwela anna ni arokora a elapo yoothene, ni owiriyana okoha ni waakhula woohakalaliha wa okwaaxa waya Exikola ya Kiliyate! Opwaha khalai, kaalakelela ovolowa mmuteko wa elukuluku yoothene. Kimanle okookela owaani, kaahiivelela wi kikhale piyoneero ookilaatheya. Efiliyaale yo Kanata yaahirepa ekaarata, elocaka wi kipacerye toko opatisiwa. Kaaheerano eyo mu 1 a Otupuru a 1950. Ovimrevo mweeri mmoha kaahikhala piyoneero ookilaatheya nave kaahaakhela murici aka woopacerya o Kapuskasing. Epooma yeele yaahitepa orakamelana vancipale ni weiwo kaakhalaakawo mu elukuluku yeele.

Nrumeelaka o Kepeke

Mu 1951, efiliyale yaahaawopa Anamoona yaawo yaaloca Efranses wi epake marehereryo a othaamela o eprovinsiya yo Kepeke weiwo waalociwawo Efranses. Weiwo waahikhalawo othowa otokweene wa alaleeryi. Kinnunwe kilocaka Efranses ni Enkelesi, mwawiihiiha kaaheemererya nwopelo nave kirumiheliwa o Rouyn. Weiwo haavo kaamusuwenlaaka. Pahiru echu kaaryaakano yaari maapa hiiha ntoko kiloncaaka woopaceryani. Nyenya ichu saaheeca phaama. Miyaano ni Marcel naahikhala asinthamwene aphaaama, nave kaahisiveliwa orumeela o Kepeke mu iyaakha xexe soocharela, ntoko piyoneero avameekheiye.

KILIYATI NI SOOWEHERERYA SOOLEKELA WAAKHELA

Vaavaa kaaryaaka o Kepeke, kaahitepa ohakalala waakhela nwopelo ntakhara Exikola 26 ya Kiliyati South Lansing, o Nova York. Naahiphiya nihiku na okwaaxa mahusiheryo mu 12 a Fevereru a 1956, nave kaahirumiheliwa o elapo yeeyo vano eniichaniwa Kana, b o Afrika Onamorelawo nsuwa. Kihaakumve oyawo, kaanakhwela okookela o Kanata “isumana vakhaani” ophiyerya kirino itukumentu sa mukwaha.

Kaahiwehererya itukumentu seiya o Toronto mu miyeeri mithanu napiili. Variyari va elukuluku yeele, kaahikhapeleliwa va echoko ya emusi Cripps, nave kaahimusuwela mwana a mwaamuthiyana Sheila. Naahisivelana. Vaavaa kaahanlaaka vakhaani oveka opaka othela, etukumentu aka yaahiphiya. Sheila ni miyaano naahivekela ntakhara yeeyo, nave naahilakelela wi miyaano kipwahe ntakhara murici aka. Nyenya tho naahilakelela wi naahaala orepelanaka ikaarata mukina ni mukhweiye, nave naanawehererya waakhanle wi naanwerya opaka othela omwaahiyu. Hiyaari yoolakelela yookhweya, nyenya moovira wa elukuluku naahoona wi yaari yoophwanelela.

Omanle ovira mweeri mmoha keecaka mukwaha ni ekaaro, mwaaceya aateexa maphuta ni aviyawu, kaahiphiya o Accra Kana. Weiwo kaahithanliwa wi kirumeeleke ntoko ooweherya a etistritu. Eyo yaaphitaanyerya weeca mu Kana moothemwene, hiiha ntoko mu epooma yawaacamela Costa de marfim (hiihaano Costa do marfim) ni Togoland (hiihaano Toko). Mu ikwaha sincipale, keeca meekhaaka ni ekaaro yeeyo kavahereryiwaaka ni efiliyale, kaanasiveliwa vancipale weeca wi kaaxekurye anna!

Omakuchuwelo wa esumana, kaanarumeela mmithukumano sa ekulucu. Hinaarino ipa sa muthukumano sa ekulucu. Mwawiihiiha, anna yaahiteka mixakala seiho saarino apoco a mithala sichuneliwe ni mirai sa n’yale wi ekhaleno mpuro woochawelavo nsuwa vaavaa nnavihaaya. Woona wi hasaawariwo ixileira, inama saanakhapeleliwa sireene ikumi vakhiviru vahu, nave saaniiphiwa hiiha ntoko saachuneleyaaya wi ipakiwe mathaapa ntakhara achu yaari va muthukumano.

Naahikhalano saweereya savakhaani soohakalaliha mmithukumano seiha sa ekulucu. Mu ekwaha emoha, Herb Jennings, c nthamwene mmoha misiyonaariyu, vaavaa aaperekheiye mwaha emope yaahichawa vaavaa yaamakeleliwaayavo. Nave yeemela variyari va mulipa ooperekha mwaha ni alipa oowiriyana. Munna Herb aahimaala oloca nave emope ele yooneya ntoko wi yaari yoohaleeliheya moomalela. Nyenya anna axexe akuru yaahirwa nave epwahihavo veeri va alipa oowiriyana ekookiherya va nipuro yaamakeleliwaayavo.

Variyari va esumana ya muthukumano wa ekulucu, kaahooniha exilema ahu A Sociedade do Novo Mundo em Ação mmiceche sawaacamela. Mwa yeeyo, kaanooniha exilema va eloona yaweela emakeleliwe va apoco apiili naari miri miili. Achu a mukuma yoole yaahisiveliwano! Wa ancipale, ela yaari exilema aya yoopacerya woona. Awo yaahoopa makuphi ni ohakalala otokweene vaavaa yoonenlaaya exilema ya achu epatisiwaka. Exilema yeele, mweeparipari yaahaakhaviherya achu yaawo yoonenle wiiwexexa wi na achu awiiwanana mu elapo yoothene.

Naapanke othela wahu mu 1959

Ivinre iyaakha piili kiri o Afrika, kaahisiveliwa oya omuthukumano wa muceche wa elapo yoothene mu 1958 o Nova York. Yaari yoohakalaliha omoona Sheila akhumaka o Kepeke, weiwo aarumeeleiyewo ntoko piyoneera avameekhaaya. Naachekulela orweela mu orepelana ikaarata, nyenya vano naaryaahu vamoha wanaawiili kaahimuurya wi kimuthele nave owo aaheemererya. Kaahimurepela munna Knorr d ekaarata nave kimukoha waakhanle wi Sheila aanwerya ovolowa mu Exikola ya Kiliyati niwi akhale ni miyaano o Afrika. Owo aaheemererya. Vookuchulani Sheila aahiphiya o Ghana. Naapaka othela o Accra, mu nihiku na 3 a Otupuru a 1959. Naahoona wi mweeparipari Yehova oonireeliha wa nthowa na omukuha mu nipuro noopacerya mu okumi ahu.

NIRUMEELAKA VAMOHA O KAMEROON

Kilapaka mu efiliyali yo Kameroon

Mu 1961 naahiwompwa oya orumeela mu elapo yo Kameroon. Vaavaa naawompwalaahu wi nikhaviherye otikitherya efiliyali evyaani naakhala ooweiwa. Ntoko mukhaviheryi muvyaani a efiliyali, saahikhalavo ichu sincipale sa ohuserya. Nyenya mu 1965 naahisuwela wi mwaaraka Sheila aahirupala. Oloca eparipari, muupuwelo wa okhala tiithi kaalekela okhovelela. Nyenya vaavaa naapacenryaahu okhala oohakalala ni murici yoola muvyaani ni opaka marehereryo wi nikookele o Kanata, naahihoolela oyeleela otokweene.

Sheila aahihoolela nikacamiho ntokweene na omoramo erukulu. Meetiku aahinileela wi aari mwaana amwaamulopwana. Eyo yeeren’ye opwaha iyaakha 50 muculi, nyenya hannacuwalaru. Naamwi nrino wiicela yoola otokweene, naahititelela muteko ahu wakhalai yoowo nnasiveliwaahuno vancipale.

Ni Sheila o Kameroon mu 1965

Anna o Kameroon, wiiliwiili yaanahoolela wiikariwa nthowa na mukhalelo aya wa ohipaka makupa a epolitika. Mukhalelo yoola wa wiikariwa waahitepa variyari va elukuluku ya namuthanle. Woova wahu waaceereryen’ye mu 13 a Maiyu a 1970, vaavaa waawatiihiwaaya muteko wa Anamoona a Yehova moomalela. Efiliyaali ahu evyaani yaphaama, yeeyo naathaamenlaahuwo pahiru mu miyeeri mithanu muculi, yaahikuxiwa ni alamuleli. Mpuwa mwa esumana emoha, mamisiyonaariyu oothene —ophitaanyerya Sheila ni miyaano—naahiikariwa mu elapo yeele. Waari woovilaxa waahiya anna ni arokora nthowa nawi naanaapwacha vancipale nave naari awuukhuwa mukhalelo yaahaalaaya okhumelela mmahiku oocharela.

Naahiviriha miyeeri mithanu nammoha o efiliyali yo Fransa. Kiri weiwo kaahititelela soothene kaaweryaaka opaka wi kikhapelele soothowa sa anna o Kameroon. Mu Tesempuru a eyaakha ene yeele, naahirumiheliwa o efiliyali yo Nixeriya, yeeyo yaapacenrye okhapelela muteko wo Kameroon. Anna ni arokora o Nixeriya yaahinaakhela mwaphaama, nave hiyaano naahisiveliwa orumeela weiwo mu iyaakha sincipale.

YOOLAKELELA YOOVILA

Mu 1973 waanachuneya opaka yoolakelela yoovilaxa. Sheila aanahoolela makacamiho matokweene a okumi. Vaavaa naaryaahu o Nova York ntakhara muthukumano wa muceche, owo aahikileela ariki: “Miyaano pahiru nkinachuna otitelela! Koophweeleya ni wiiceliwa mu elukuluku yincipale.” Owo aahirumeela vamoha ni miyaano o Afrika opwaha iyaakha 14. Miyaano kaanasiveliwano vancipale muteko awe woororomeleya, nyenya naanaphwanela opaka matorokelo. Nimanle othokororya mukhalelo ahu ni ovekela vancipale vooloca sa yeeyo naahilakelela okookela o Kanata, weiwo naahaalaahu okhapelelawo phaama sa okumi awe. Ohiya moomalela muteko ahu wa elukuluku yoothene wa omisiyonaariyu, yaari yoolakelela yoovilaxa ni yawiicela yeeyo naaphwanelaahu opaka.

Nimanle ophiya o Kanata, kaahiwerya ophwanya muteko orweela wa nthamwene aka a mu iyaakha sincipale yoowo aalapa o nipuro onatumihiwawo ikaaro mu epooma ya omoko o Toronto. Naahaalukaara empa, nikula ichu saaphariheliwe nave niwerya othaama nihipanke evaale. Naachuna weeriha okumi ahu okhala wookhweya niweheryaka wi vanihikuni niwerye okookela muteko wa elukuluku yoothene. Nyenya moohiwehererya, ewehereryo yeela yaahaakhwanela mwawaakuveya mmukhalelo nahaawehereryaahu.

Kaahipacerya okhaviherya ntoko awiiveleela mu anooworowa oothene mmuteko wa oteka Empa Evyaani ya Muthukumano wa Ekulucu o Norval, Ontario. Moovira wa elukuluku, kaahiwompwa wi karumeele ntoko ooweherya a Muthukumano wa Ekulucu. Sheila aanapenuwa vakhaani vakhaani nave naahoona wi owo aanwerya waakhwaniherya murici yoola muvyaani. Mwawiihiiha, naahithaamela mu Empa ya Muthukumano wa Ekulucu mu Yunyu a 1974. Naahitepa ohakalala vancipale wa nthowa na okookela muteko wa elukuluku yoothene!

Moohakalaliha, ekumi ya Sheila yaahititelela openuwaka vakhaani vakhaani. Ivinrevo iyaakha piili, naahiwerya weemererya muteko wa ekulucu. Ekulucu yaari mmakupa o Manitoba, eprovinsiya yo Kanata yeeyo esuweliwe ntoko eprovinsiya yooriiryaxa. Mwawiihiiha, hiyaano naanathamalela vancipale wiiwanana wa anna ni arokora a weiwo. Noohuserya wi mweeparipari moohipwacha weiwo nnarumeelaahuwo—echu yoochuneya ori otitelela omurumeela Yehova weiwo owo onachuneiye wi nikhalewo.

NIHUSERYAKA NIHUSIHERYO NOOCHUNEYA

Ivinre iyaakha sincipale mmuteko wa ooweherya a ekulucu, naahiwompwa mu eyaakha ya 1978 wi narumeele Opeteli yo Kanata. Mu elukuluku vakhaani ohoolo waya, kaahuserya nihusiheryo noovilaxa, nyenya noochuneya. Kaahithanliwa wi kiperekhe mwaha wa ewora emoha ni emeya mu elocelo ya Efranses va muthukumano wavameekhaaya o Montreal. Moothananiha, mwaha aka hiwaatannyile murima wa alipa oowiriyana nave munna mmoha a Etepartamentu ya Muteko aahikivaha ekano vooloca sa yeeyo. Mweeparipari, kaanaphwanela wiiwexexa hiiha ntoko kiniiwexexaaka hiihaano, wi nkaano mavyakelo a operekha mwaha. Nyenya nkaawaakhulenle phaama ekano. Ochekulela wahu hiwaakhumelenle phaama, nave miyaano kaahinyeenyeya nthowa nawi koona wi owo aakikohexexa nave haakileenle yaphaama yeeyo kaapankaaka. Kaahihesa moorweela wa othoriha ekano mwawiiwanana ni mukhalelo yaavahiwaaya ni mwawiiwanana ni mukhalelo kaamwiiwexenxaaka muchu owo aavaha ekano.

Koohuseryavo nihusiheryo noochuneya kimanle opaka mwaha mu elocelo ya Efransa

Mahiku vakhaani ohoolo waya, munna a Nikhuuru na Efiliyali aahiloca ni miyaano vooloca sa mwaha yoowo. Kaaheemererya wi nkaawaakhulenle phaama ekano nave kaahiloca wi kaahicharuwa. Voocharela, kaahiloca ni munna yoowo aakivanhe ekano. Owo aaheemererya moomoriwa ikharari oveka waka nikhurumuwelo. Yaweereya yeela yaahikhala nihusiheryo naphaama na wiiyeviha kineeraaka kihicuwale. (Mas. 16:18) Koovekela wa Yehova ikwaha sincipale vooloca sa yeeyo, nave kiri oolakelela wi kihirwe koone ekano mmukhalelo woohiphwanelela.

Nri Opeteli yo Kanata opwaha iyaakha 40, ovinyerya mu 1985, kookhalano ekari ya orumeela mu Nikhuuru na Efiliyali. Mu Fevereru a 2021, koomuyeleela mwaaraka oosiveliwa mookhwani. Ohiya yeeyoru, kinnahoolela okotakota wa okumi aka. Nyenya muteko wa Yehova onnakeeriha okhala ooweiwa ni oohakalala ophiyerya wi ‘kihinoona ovira wa mahiku.’ (Ekl. 5:20) Naamwi kaahoolenle mikhalelo soovila mu okumi aka, miyaano koolawiha ichu sincipale seiho saakivaha ohakalala wawaaca. Omukuha Yehova mu nipuro noopacerya mu okumi aka ni opuha iyaakha 70 mmuteko wa elukuluku yoothene. Mweeparipari, yaari yoohakalaliha. Kinnavekela wa amiravo ahu anna ni arokora wi etitelele omukuha Yehova mu nipuro noopacerya, nave kiri oolekecheya wi awo tho enahaala opuha okumi wootikiniha ni woohakalaliha yoowo ori wooweryeya pahiru naamurumeelaka Yehova.

a Moone yaweereya ya okumi ya Marcel Filteau, Jeová é Meu Refúgio e Força,” mu Mulipeleli, 1 a Fevereru a 2000.

b Ophiyerya mu 1957, makupa yaala a Afrika yaalamuleliwa ni olamulelo wo Krapretanya yoowo wiichaniwa Costa de Ouro.

c Moone yaweereya ya okumi ya Herbert Jennings, “Nem Sabeis Qual Será a Vossa Vida Amanhã,” mu Mulipeleli, 1 a Tesempuru a 2000.

d Nathan H. Knorr taahoolela muteko ahu mu elukuluku yeele.