Ocuphela mwaha

Ocuphela sampuwa

YAWEEREYA YA OKUMI

Mareeliho Anarweela mu Weerano Yeeyo Yehova Onavekeiye

Mareeliho Anarweela mu Weerano Yeeyo Yehova Onavekeiye

Miyaano ni iyaka, vamoha ni murokoraka ni mwaariye, naahivahiwa murici wavameekhaaya. Mwawaakuveya naahiloca nriki: “Nnamweerano yeeyo!” Ntakhara heeni naaheemererya murici yoola, nave Yehova aanireelinhe hai? Voopacerya, kinachuna wooleelaani vooloca sa okumi aka.

KIYARIWE mu 1923 o Hemsworth, epooma yo Yorkshire o Inklatera. Kaahikhalano murokoraka mutokweene, Bob. Vaavaa kaaryaakano iyaakha thanu nasese sa oyariwa, apapa ahu yaahiwaakhela aliivuru yaawo yaathariha mukhalelo ikerexa satheru sinaawokaaya achu. Apapa yaahitannyeya murima ni yeeyo yaalakhannyaaya. Awo hiyaasiveliwa ni ahooleli ehusiheka echu ekina eniiha epakaka yoohiyana ni yeeyo yaalocaaya. Mu iyaakha vakhaani ohoolo waya, Bob Atkinson aahirwa owaani nave aahirumiha mwaha wookaravaariwa wa Munna Rutherford. Naahisuwela wi mwaha ole waarweela wa nikhuuru nenlo naarempe aliivuru yaale Apapa yaawaalakhannyaaya. Apapa yaananwopa Munna Atkinson wi nlyeeke owaani vamoha yoolya ya oxekuwa mahiku oothene nave wi aakhuleke makoho ahu mancipale a Mpiipiliyani. Owo aaniwopa wi n’ye o mithukumano vaate wa munna mmoha yoowo arakamenle mastatiya vakhaani. Naahipacerya othukumana moohihiyererya, nave muloko mukhaani waahipacerihiwa o Hemsworth. Moohilekela naanaahaiha ooweherya a ikulucu nave naanalya vamoha ni mapiyoneero a muloko wa waacamela. Anna ni arokora ale yaahikikhaviherya vancipale.

Mu elukuluku yeele, emusi ahu yaahimpacerya nakoso. Nyenya Apapa yaaloca ni murokoraka eriki, “wakhala wi onnachuna okhala piyoneero, nnahaala omuhiya nakoso.” Bob aaheemererya nave owo aahipwahavo vaate aya apacerya opiyoneero vaavaa owo aareiyeno iyaakha 21 sa oyariwa. Iyaakha piili ohoolo waya, vaavaa kaaryaakano iyaakha 16, miyaanotho kaahikhala piyoneera. Omakuchuwelo wa esumana kaalapa ni akina, nyenya mahiku mancipale a esumana kaalapa meekhaaka. Kaapharihela ekhankoonya yooruma ni ekaarata ya onamoona, yeeyo yaari ekhaani ni masu a Piipiliya avakhaani ni ookhweya. Yehova aahikireeliha ni oohuserya a Piipiliya yaawo ohoolo waya yaapatisiwe. Amusi ancipale a oohuserya yaawo yaahivolowa mu eparipari. Ohoolo waya, kaahithanliwa ntoko piyoneera avameekheiye, vamoha ni Mariya Henshall. Naarumiheliwa o ekulucu yeeyo yaahintoko olampwawo mu elapo yo Cheshire.

Variyari va Ekhoco Etokweene Yanawiili, athiyana yaaphwanela opaka muteko yoowo waahaala okhaviherya ekhoco. Asitokweene a ikerexa ikina hiyaaphwanela oya okhoconi, mwawiihiiha nuupuwela wi hiyaanotho ntoko mapiyoneera avameekhaaya, hinaahaala oyawo. Amuthoriha hiyeemerenrye, nave kaahiwaleliwa mahiku 31 mukalaposo. Eyaakha yoocharela, vaavaa kakhwaninhaaka iyaakha 19, kaahiya otripunaale ikwaha piili nthowa nawi yawuupuxerya ya murima aka nlelo hiyaakeemererya okhaviherya ekhoco. Nyenya, ikwaha soopiili seiha alamuleli yaahikeemererya opwaha. Variyari va yaweereya yoothene yeela, kaanasuwela wi munepa waweela wanakikhaviherya nave wi Yehova aanakilipiha ni okivaha ikuru.​—Isaiya 41:10, 13.

OMUSUWELA WAKA IYAKA

Arthur Matthews ni miyaano naasuwelanne mu 1946. Owo iiha amalinhe miyeeri miraru mukalaposo nthowa na okhooca oya okhoconi. Arikimukumihiwaru mukalaposo, owo aahikhala ni munnawe Dennis, piyoneero avameekheiye, o Hemsworth. Apapa aya yaahusinhe vooloca sa Yehova elukuluku yaaryaaya maponkwe, nave yaapatisiwe vaavaa yaaryaaya amiravo. Moohilekela emanle opacerya opiyoneero vamoha, Dennis aahirumihiwa o Irlanta. Mwawiihiiha Arthur aahanle meekheiye ahirino nthamwene. Asitiithi aka yaahitikhiniheya ni meecelo a piyoneero ole. Mwawiihiiha yaahinwopa wi akhaleke ni yaawo. Vaavaa kaaxekuryaaka, Arthur ni miyaano naaniivaha orapiha iparatho nimanle olya. Moovira wa elukuluku naahipacerya orepelana michaka. Variyari va 1948, aahiwaleliwa wanawiili mukalaposo mu miyeeri mikina miraru. Nipanke othela mu Yaneru a 1949, nave yoolakelelaahu yaari wi nikhale elukuluku yincipale mmuteko wa elukuluku yoothene wakhala wooweryeya. Naaniikasoopa vooloca sa mukhalelo naapharihelaahu ikhorowa sahu, nave naanapharihela elukuluku ya wiichuuwa wi nikhaleno ikhorowa moorweela wa wuurula sawiima. Ni mareeliho a Yehova, naahiwerya otitelela opiyoneero.

O Hemsworth elukuluku vakhaani nimanle opaka othela mu 1949

Evinre eyaakha emoha ohoolo waya, naahirumihiwa Ota wa Irlanta, voopacerya o Armagh nave voocharela o Newry, ipooma soopiili seiha ancipale yaari a Katolika. Naahikhalawo nthalu ntokweene vooloca sa malapelo, mwawiihiiha naanakhala awiikasopa vancipale ni opharihela phaama miruku vaavaa naalaleeryaahu achu. Naanapaka mithukumano sahu mu empa ya munna naari murokora mukwaha wa mastatiya 16 ovinya weiwo naakhalaahuwo. Achu athanu nararu ti yaathukumana. Ikwaha ikina naanamaliha ohiyu woothene. Naanakona vacheyani nave nihiku noocharela naanapuha yoolya ya wooxixelo. Ti yoohakalaliha osuwela wi vano aakhalawo Anamoona ancipale.

“NNAHAALA OPAKA”

Munnaka ni mwaariye Lottie, yaarumeela ntoko mapiyoneero avameekhaaya Ota wa Irlanta, nave mu 1952 oxexe ahu naaya omuthukumano wa muceche o Belfast. Munna mmoha aari ooreheryeya onihaiha, mwawiihiiha oothene ahu naahikhala owannyawe vamoha ni Pryce Hughes, yoowo aari kapuro a efiliyale o Krapretanya. Ohiyu omoha naahithokororya efolyeto evyaani, God’s Way Is Love (Mphiro wa Muluku ti Osivela), yeeyo yaarehereryiwe pahiru wa achu o Irlanta. Munna Hughes aahithariha wi waari woovila waalaleerya Akatolika o Repuplika yo Irlanta. Anna yaahikhinyereryiwa ohiya mapuro yaakhalaayamo, nave maphaatiri yaanaaceenyerya achu wi yaahoose anna. Pryce aahiloca, “Ninnaachuna atheli arino ikaaro wi nipake mukipici wavameekhaaya wa okawa efolyeto mmuceche woothene.” * (Moone masu avathi.) Ti elukuluku yeeyo naaloncaahu wi “Nnahaala opaka!”

Ni mapiyoneero akina nri va moota ni mu ekaaro

Mpuro mmoha wiiliwiili mapiyoneero yaahayaayavo yaphiya o Dublin waari vaate va Ma Rutland, murokora oororomeleya yoowo aamurumeela Yehova mu iyaakha sincipale. Oothene ahu naahimaliha elukuluku owannyawe, nave naahitumiha ichu ikina naaryaahuno. Voocharela naahiwela moota wa Bob nave naahivinya n’yaaka waavya ekaaro. Naahiphwanya ekaaro yakhalai yaari mmukhalelo waphaama, nave naahimveka namatumiha wi anihooleno owaani nthowa nawi haarivo mmoha a hiyaano aasuwela weeciha. Arthur aamalinhe ohiyu woothene yoole akiranthe vanlini, aanyiheryaka orehererya ekaruma ya ekaaro. Wooxixelo aya vaavaa eereryeiye weeciha ekaaro, misiyonaariya mmoha iichaniwa Mildred Willett (yoowo ohoolo waya aatheliwe ni John Barr) aahiphiya. Owo aanasuwela weeciha! Aahinihusiha okhovelela weeciha ekaaro, nave ohoolo waya naahiirehererya wi nipwaheke.

Ekaaro ahu ni empa ya maroota

Voocharela naanachuna mpuro wi nikhalevo. Anna yaahinileela wi nsepe okhala mu empa yaarino maroota nthowa nawi amutakhali yaahaala oneeyela ni mooro. Mwawiihiiha naahaavyaavya empa, nyenya hinaaphwannye. Ohiyu yoole ooseese naakonne mukaaroni. Nihiku noocharela oothene ahu naahiphwanya minli miili mu empa yaarino maroota. Eyo yaahikhala empa ahu. Yootikhiniha ti yawi, hinaarivo nikacamiho na weemexa empa ya maroota mu imaca sa anamalima yaawo yooniherya onthamwene. Naanalaleerya mu ekulucu yeeyo yaarakamenle mastatiya 16 naari 24 ovinyerya vaava naahiyaahuvo empa ya maroota. Naya muceche muvyaani, naanakooka wi naalaleerye achu a weiwe naahin’yaahuwo empa ahu ya maroota.

Naanaxekurya ichoko soothene ohico wa Repuplika o Irlanta ohirivo wiikariwa. Naahikawa ifolyeto opwaha 20.000, nave naahirumiha o efiliyale yo Krapretanya masina a achu oothene yaale yaarino nchuno. Mareeliho matokweene osuwela wi mukuma yoole wo Irlanta vano aakhalawo masana a Anamoona a Yehova!

MIRICI MIVYAANI

Mu iyaakha ohoolo waya, naahirumihiwa wanaawiili o Lonton. Isumana vakhaani ohoolo waaya, anna ofiliyale yo Krapretanya yaahimwiichana Arthur nave yaahimveka wi apacerye muteko wa ekulucu nihiku noocharela! Naahivyakihiwa esumana emoha, nave voocharela naahipwaha niyaaka o ekulucu ahu o Scotland, mwawiihiiha Arthur haarino elukuluku yincipale wi arehererye miyaha sawe. Nyenya owo ilukuluku soothene aari ooreheryeya waakhela murici vyakala mmuteko wa Muluku, moohipwacha ovila waya. Yootakiherya awe yaanakilipixa vancipale. Naanatepa ohakalala ni muteko ahu wa ekulucu. Nimanle orumeela mu ekulucu yeeyo yahintonko olampwawo, yaari echu yoohakalaliha okhala variyari va anna ni arokora ancipale.

Vaavaa Arthur aawompweiye oya Exikola ya Kiliyati mu 1962, naahikhalano yoolakelela etokweene ya opaka. Exikola eyo yaaya omaliha miyeeri khumi, nyenya nkaaphwanela omuchara iyaka ntakhara wi miyaano nkawompwe. Naahilakelela wi yaari yaphaama wi iyaka eemererye nwopelo owo. Woona wi nkaarino nthamwene a opiyoneera, efiliyale yaahikirumiha okookela o Hemsworth ntoko piyoneera avameekheiye. Vaavaa iyaka aakonkeiye, emanle eyaakha emoha, naahirumihiwa tho mmuteko wa muceche. Ekulucu ahu yaaphitaanyerya Scotland, Inklatera oota, ni Irlanta oota.

MURICI MUVYAANI O IRLANTA

Mu 1964, Arthur aahithanliwa wi akhale murummwa a efiliyale o Repuplika yo Irlanta. Woopaceryani, nkaasiveliwe oya Opeteli nthowa nawi kaanahakalala mmuteko wa weeceeca. Vano kaawuupuwelaka sa muculi, kinnathamalela ekari ya orumeela Opeteli. Kinnaroromela wi wakhala wi moheemererya murici vyakala naamwi ohiri yoowo mwaachunaanyu opaka, Yehova onahaala wooreelihaani mu ilukuluku soothene. Opeteli, koolapa muteko wa eskritoriyu, ohela soolaleeryiwa mu ikaaxa, waapeya, ni opupucha empa. Mu ilukuluku ikina, naanayatho mmuteko wa weecelela ekulucu nave naanawerya okumana ni anna a elapo yeele. Muteko owo waananeeriha, owoona oohuseryaahu a Piipiliya eyaaka vahoolo mu eparipari, ni olipiha wiiwanana wa anna ni arokorahu o Irlanta. Ala mareeliho matokweene!

YAWEEREYA YOOKHWELEYA YA ANAMOONA A YEHOVA O IRLANTA

Muthukumano woopacerya wa ilapo soothene o Irlanta waapakiwe o Dublin mu 1965. * (Moone masu avathi.) Naamwi waariwo ovaanyiwa otokotoko, muthukumano waahikhumelela phaama. Achu awaakhwana 3.948 yaahirwa, nave 65 yaahipatisiwa. Anna awaakhwana 3.500 yaawo yaarwiile mu ilapo soohiyanahiyana yaakhala mu ipa sa achu o Dublin. Muchu ti muchu a achu yaale aahaakhela ekaarata ya othamalela. Nyenya aneene a ipa ihe yaahithamalela makhalelo aphaama anna yaaryaayano. Ala yaari matorokelo oophwanelela o Irlanta.

Arthur onamulocela munna Nathan Knorr arikimphiyaru ntakhara muthukumano wa ekulucu wa 1965

Arthur anvonyaka Liivuru Aka a Myaha sa Piipiliya o Gaelic mu 1983

Mu 1966 ilapo soopiili Irlanta oohico ni oota saaphitaanyiwe vamoha o efiliyale yo Dublin. Wiiwanana wuuwu waari woohiyana vancipale ni yeeyo yeereya ni achu o evilivili yo Irlanta weiwo achu yaaryaaya ookawanyeya nthowa na ipoliitika ni malapelo. Naahitikhiniheya owoona a Katolika ancipale erwaaka mu eparipari emurumeelaka Yehova vamoha ni annaya yaawo yaari Aprostanti.

MATOROKELO MAVYAANI

Mu 2011 okumi ahu waahitorokeya moomalela vaavaa ifiliyale sa o Krapretanya ni Irlanta saaphitaanyiwaaya nave nrumihiwa o Epeteli yo Lonton. Mu Elukuluku yeele kaahipacerya woova vooloca sa okumi wa iyaka Arthur. Owo aahiphwanyeya ni ereca ya nanceeche. Moothananiha iyaka nimalinhaahu vamoha iyaakha 66 okhwile mu 20 a Maiyu a 2015.

Mu iyaakha sahiihaanoru, kaahikhala awiiniwa murima, awuukhuwa ni oothanana. Khalai Arthur aakhala vakhiviru vaka. Vano koomuyeleela chiryene! Wakhala wi munnakumanano makacamiho a mukhalelo yoola, mukhale vakhiviru va Yehova. Osuwela wi ancipale yaanamusivela Arthur ennakihakalaliha. Kaahaakhela ikaarata sa anna ni arokora o Irlanta, o Krapretanya, ni o Estatu Unitu. Ikaarata seiha, vamoha ni nihakararyo kaakhenlaaka orweela wa munnawe Arthur, Dennis, mwaariye Mavis, ni asisulwaaka Ruth ni Judy, sinnakikhaviherya vancipale mmukhalelo kihinaweryaaka othariha.

Yoorepa enakikhaviherya vancipale ti Isaiya 30:18, yeeyo eni: “Nto Apwiya annatxhuna wolevelelani. Annatxhuna womorelani ikharari, ntakhara awo anera mahiku othene yele ere yawokololowa. ltxhàle yole onàroromela Apwiya.” Ela ennakihakararya osuwela wi Yehova onnachuna onilevelela ni omaliha makacamiho ahu oothene nave onivaha muteko woohakalaliha mu elapo awe evyaani.

Kaawuupuwelaka sa muculi, kinnawerya woona mukhalelo Yehova aahooleleiye ni oreeliha muteko woolaleerya o Irlanta! Kinnacicimiheya okhala mmoha a achu ancipale yaawo yaakhavihenrye muteko yoola. Eparipari wi opaka yeeyo Yehova onanivekeiye wiiliwiili ennaruuha mareeliho.

^ par. 12 Mmoone Anuário das Testemunhas de Jeová de 1988 ipaaxina 100-102 (a ekunya).

^ par. 22 Mmoone Anuário de 1988 ipaaxina 109-112 (a ekunya).