Notas
-
¿Tlenon kijtoua Biblia itech yakaj akin kineki kikauas ixnamik?
-
Tlaueltin ipampa tomin niman ijkuak tekiuajkej noneki nokalaktiskej
1. Ueyixtika Babilonia
¿Tleka tikijtouaj ika Ueyixtika Babilonia kinneskayotia nochi religiones tlen xmelajkej? (Apocalipsis 17:5). Matikitakan tleka ijkon tikijtouaj.
-
Nemi ipan nochi tlaltikpaktli. Biblia kijtoua ika Ueyixtika Babilonia inpan yeuatika “naciones” niman “tojlamej”, niman noijki kijtoua ika yejua “kimandaroua nochi kech rey nemi ipan in tlaltikpaktli” (Apocalipsis 17:15, 18).
-
Xkineskayotia política nion ken notekitiltia tomin ipan tlaltikpaktli. Biblia kijtoua ika “on reyes de in tlaltikpaktli” niman “on tlasemankej” ok nemiskej ijkuak kipopoloskej Ueyixtika Babilonia (Apocalipsis 18:9, 15).
-
Kitsojkuilotia itoka toTajtsin. Biblia kitokayotia “tlakapapatlaketl” pampa sajnoye kinpaleuiya tekiuajkej, yejua ijkon kichiua para makimakakan tomin niman para makipaleuikan (Apocalipsis 17:1, 2). Melak miyekej yokinkajkayauj niman melak miyekej yokinmikti (Apocalipsis 18:23, 24).
Oksejpa xmokuepa ipan tlamachtijli 13 punto 6
2. ¿Kemanon yejkoskia Mesías?
Biblia yokijtojka ika Mesías yejkoskia hasta ijkuak panoskiaj 69 semanas (xkita Daniel 9:25, TNM).
-
¿Kemanon opeujkej yejon 69 semanas? Ipan xiuitl 455 ijkuak xpeuaya xiuitl 1. Ipan yejon xiuitl, Nehemías oajsik Jerusalén niman ijkon kiyektlalis yejon ueyikalpan (Daniel 9:25, TNM; Nehemías 2:1, 5-8).
-
¿Kech uejkauiskiaj yejon 69 semanas? Ipan seki teotlajtoltin, se tonajli kijtosneki se xiuitl (Números 14:34; Ezequiel 4:6). Kuakon, se semana kijtosneki 7 xiuitl. Ika yejon, 69 semanas tlen kinteneua Daniel kijtosneki 483 xiuitl (69 x 7).
-
¿Kemanon otlankej yejon 69 semanas? Tla itech xiuitl 455 ijkuak xpeuaya xiuitl 1 peua tikpouaj 483 xiuitl, tajsiskej ipan xiuitl 29. a Jesús onoapolakti niman onochiuj Mesías ipan yejuin xiuitl (Lucas 3:1, 2, 21, 22).
Oksejpa xmokuepa ipan tlamachtijli 15 punto 5
3. Ken tepajtiaj tlapajtijkej niman tlen kichiuaj ika yestli
Aman tlapajtijkej melak miyek ken tepajtiaj. Kemantika, kikuij san no iyesyo kokoxki niman ijkon kipajtiskej. Aman tej, akin tikchiuaj ken Cristo yotikitakej ika seki ken tepajtiaj tlapajtijkej xkuelita toTajtsin, ika yejon, xtiknekij ijkon matechpajtikan. Tejuamej xtiknekij ika tlapajtijkej makinechikokan toyesyo niman makejyeuakan para ijkon oksejpa techtlaliliskej. Noijki xtiktemakaj toyesyo para oksekimej makintlalilikan (Deuteronomio 15:23).
Aman tej, onka seki tlemach tlen kichiuaj tlapajtijkej tlen uelis tikseliskej. Xtlaj tlenon tla techkixtiliaj toyesyo para kitaskej kenijki onka toyesyo. Uelis tochiuiliskej hemodiálisis niman hemodilución. Noijki xtlaj tlenon tla tlapajtijkej kitekitiltiaj se máquina de recuperación de sangre noso se máquina de circulación extracorpórea (noso bomba de derivación cardiopulmonar). b Cada se noneki kitas kenijki kineki makikuikan iyesyo ijkuak kichiuiliskej se operación, ijkuak kichiuiliskej estudios noso ijkuak kimakaskej se tratamiento. Xnochimej tlapajtijkej san noijki tepajtiaj. Yejua ika, ijkuak texchiuiliskej se operación, ijkuak texchiuiliskej estudios noso ijkuak techmakaskej se tratamiento, kachtopa noneki kuajli tikintlajtoltiskej tlapajtijkej kenijki kikuiskej toyesyo. Noneki matotlajtoltikan:
-
Tla tlapajtijkej oksekan kiyekatiskiaj noyesyo niman yejon yestli xok notlalojtoskia ipan notlaluayo se tiempo, ¿nechpajsoloskia notlamachilis tla xniktoyaua yejon yestli niman oksejpa niknotlalilia? (Deuteronomio 12:23, 24).
-
Tla tlapajtijkej nechkixtiliskiaj seki noyesyo para kipajtiskej, kanaj itlaj kitlaliliskej noso itlaj kikixtiliskej, niman sakin oksejpa nechtlaliliskej ipan notlaluayo (noso ipan notlalnakayo), ¿nechpajsoloskia notlamachilis tla niktekauilia ijkon makichiuakan, noso niknektoskia ijkon manechpajtikan?
Oksejpa xmokuepa ipan tlamachtijli 39 punto 3
4. ¿Tlenon kijtoua Biblia itech yakaj akin kineki kikauas ixnamik?
Biblia kijtoua ika toTajtsin xkinekiskia ika akin yononamiktijkej manokauakan noso manoxotonikan. Niman noijki kijtoua ika akin nokauaj xok uelis oksejpa nonamiktiskej iuan yakaj okse (1 Corintios 7:10, 11). San ika, sekimej akin kitekichiuiliaj Jehová yokitakej ika kemantika más kuajli tla kikauaj imixnamik.
-
Ijkuak teueuentsin xkineki kinmakas ichanejkauan tlen kinpoloua: Kemantika, se teueuentsin xkineki kimakas ichanejkauan tlen kinpoloua niman kanaj hasta xkinmaka tlen más noneki, ken tlakuajli (1 Timoteo 5:8).
-
Ijkuak imixnamik melak kinuijsoki noso kinmaa: Akin ijkon kichiua kanaj chikauak kikojkokoua ixnamik niman kanaj hasta kimiktisneki (Gálatas 5:19-21).
-
Ijkuak imixnamik kichiuasneki maka ok manouika iuan Jehová: Kemantika, se teueuentsin noso se tesiuauj san tlemach kichiua niman ijkon ixnamik maka makiueyichiua Jehová noso hasta kichiualtia maka makitlakamati tlen Biblia kijtoua (Hechos 5:29).
5. Iluimej
Akin tikchiuaj ken Cristo xtikinpanoltiaj iluimej tlen Jehová xkinuelita. Aman tej, noneki tikilnamikiskej ika onka seki tlemach tlen toseselti noneki tiktlapejpeniskej ijkuak nopanoltis se iluitl. Kema, ijkuakon noneki tiktlapejpeniskej tlen maka makipajsolo totlamachilis. Xontlanemili ipan yejuin:
-
Yakaj mitsijlia kuajli xiluipano. Kanaj san uelis tikijlis “tlaxtlaui”. Niman tla tikita ika kineki kimatis tlenon tiknemilia itech yejon iluitl, uelis iuan timonojnotsas niman tikijlis tleka xtikpanoltia yejon iluitl.
-
Moueuentsin noso mosiuauj, akin xkitekichiuilia Jehová, mitstlajtlanilia iuan xtlakuati ipan se iluitl tlen kipanoltiskej akin ken nenkimitaj. Tla motlamachilis xmitspajsolos, tejua uelis tias. San ika, kuajli yeskia tla kachtopa tikijlia ika tla ipan on iluitl nochiua itlaj tlen Jehová xkuelita, tejua xtikchiuas.
-
Akin itech titekiti kineki mitsmakas tomin ijkuak panoua se iluitl. ¿Uelis tikselis? Kanaj kema. Xmotlajtolti: “¿Kineki nechmakas yejon tomin pampa ijkon kiteititijtoskia ika kuajli kipanoltia yejon iluitl? ¿Noso san kineki nechmakas pampa kitlasojkamati ika kuajli nikchiua notekiyo?”.
-
Yakaj itlaj mitstlayokolia ijkuak panoua se iluitl. Kanaj yejua ueliskia mitsijlis: “Nikmatstika ika tejua xtikpanoltia yejuin iluitl, san ika, nikneki nimitstlayokolis yejuin”. Kanaj san kineki mitstlayokolis yejon pampa melak kuajli iyojlo. San ika, xtlanemili itech yejuin, ¿kineki mitstlayokolis yejon pampa kineki kitas tla melauak tiktlakamati Jehová, noso pampa kineki teuan xpanolti yejon iluitl? Tla kuajli yotikitak yejuin, tejua noneki tikijtos tla tikselis noso xtikselis tlen mitstlayokolisnekij. Maski san tlenon tikchiuaskej, noneki tiktlapejpeniskej tlen xkipajsolos totlamachilis niman tlen xkiyolkokos Jehová (Hechos 23:1).
Oksejpa xmokuepa ipan tlamachtijli 44 punto 1
6. Kokolistin tlen notepanoltiliaj
Akin tiktekichiuiliaj toTajtsin melak tikintlasojtlaj oksekimej, yejua ika, ijkuak tikualoj, melak totlajpiyaj maka yakaj tikmauaskej. Ijkon tikchiuaj ijkuak kuajli tikmatstokej ika tikpiyaj se kokolistli tlen notepanoltilia niman noijki ijkuak tiknemiliaj ika tikpiyaj yejon kokolistli. Nochi yejuin tikchiuaj pampa tiknekij tiktlakamatiskej yejuin tlanauatijli: “Xtlajsojtla motlaltikpakchanejkau no ijki ken tejua timotlajsojtla” (Romanos 13:8-10).
¿Tlenon uelis tikchiuaskej niman ijkon tiktlakamatiskej yejuin tlanauatijli? Tla tikpiyaj se kokolistli tlen notepanoltilia, xnoneki melak titenisiuiskej. Yejuin kijtosneki ika xnoneki tikintenkuaskej noso tikinpipitsoskej oksekimej. Noijki xnoneki titenapaloskej nion tikinmakitskiskej oksekimej ijkuak tikintlajpaloskej. Niman tla yakaj xtechnotsa ichan pampa kineki kintlajpiyas ichanejkauan, tejuamej xnoneki tajmanaskej. Niman tla yotiknemilijkej toapolaktiskej, kachtopa noneki tikimijliskej tlayekankej ika tikpiyaj se kokolistli tlen notepanoltilia, ijkon yejuamej kitaskej kenijki uelis techapolaktiskej para xtikinmauaskej oksekimej. Niman tla yakaj kinemilia ika yokipanoltilijkej se kokolistli, noneki kinochiuilis estudios achto peuas iuan yakaj kistinemis. Ijkuak ijkin tikchiuaj, tikteititiaj ika tikintlasojtlaj oksekimej niman ika xsan totech titlanemiliaj (Filipenses 2:4).
Oksejpa xmokuepa ipan tlamachtijli 56 punto 2
7. Tlaueltin ipampa tomin niman ijkuak tekiuajkej noneki nokalaktiskej
Miyekpa onka tlauejli ipampa tomin. Ika yejon, tla kemantika tikchiuaj se acuerdo iuan yakaj, kanaj tikmakaj tomin pampa tiktlaneujtiaj noso pampa itlaj tijkouiliaj, melak kuajli tla tiomemej tikchijchiuaj se amatl kampa manesi ika tikchiuaj yejon acuerdo. Ijkon noneki tikchiuaskej maski tla tokniuj akin iuan totlajtolkauaj (Jeremías 32:9-12). Aman tej, sekimej akin kitekichiuiliaj Jehová kanaj ueliskia nokualaniskej ipampa tomin noso ipampa okse itlaj. Tla ijkon panoskia, yejon tokniuan noneki kuajli nonotsaskej niman nimantsin kiyektlaliskej yejon tlauejli.
San ika, ¿kenijki noneki noyektlalis se tlauejli kampa yakaj okikajkayaujkej niman okitlachtekilijkej noso kampa yakaj sajnoye xkuajli okitlajtolchijchiuilijkej? (Xkita Mateo 18:15-17). Jesús okijto ika noneki nochiuas yejuin yeyi tlemach.
-
Akin kipiyaj tlauejli noneki kiyejyekoskej san yejuamej kiyektlaliskej yejon tlauejli (xkita Mateo 18:15).
-
Tla xueli kiyektlaliaj on tlauejli, kuakon uelis kitlajtlaniliskej se noso omemej tokniuan akin kipiyaj chikauak intlaneltokil para imiuan ompa manemikan ijkuak tlajtoskej (xkita Mateo 18:16).
-
Niman tla maski yokichiujkej nochi yejuin xueli kiyektlaliaj on tlauejli, kuakon nonekis kinnotsaskej tlayekankej (xkita Mateo 18:17).
Ijkuak tikpiyaskej se tlauejli iuan se tokniuj, kemantika más kuajli tla san tejuamej tikyektlaliaj pampa, tla totlateluiliaj itech tekiuajkej, uelis kichiuas ika miyekej xkuajli matlajtokan itech Jehová niman itech tlanechikojli (1 Corintios 6:1-8). San ika, kemantika kanaj kema nonekis tiaskej kampa tekiuajkej niman ijkon matechpaleuikan ika se tlauejli. Kema, tekiuajkej uelis kinpaleuiskej akin yononamiktijkej ijkuak nokauasnekiskej, niman uelis kitaskej akinon kinamiki makintlajpiya kokonej. Tekiuajkej noijki uelis nokalaktiskej tla tajtin xkinekij kintlakualtiskej kokonej, ijkuak on seguros nonekiskej kitemakaskej tomin, ijkuak yakaj xok kipiya tomin para tlatlaxtlauas ken kijtouaj tlanauatiltin niman ijkuak noneki noitas se testamento. Xse tlajtlakojli tla se tokniuj kiyektlalia yejuin tlaueltin ijkon ken kijtouaj tlanauatiltin niman kiyejyekoua xteuan nokualanis.
Niman, noijki xtlajtlakojli tla se tokniuj kitlateluilia yakaj akin okichiuj tlen melak xkuajli, kanaj yakaj otenajnauilti, melak teuisoki, tlachteki, okinajnauilti se konetl noso otemikti.
a De xiuitl 455 i.x.x. 1 hasta xiuitl 1 i.x.x. 1 panoua 454 xiuitl. De xiuitl 1 i.x.x. 1 hasta xiuitl 1 panoua san se xiuitl (pampa xonka xiuitl cero). Niman de xiuitl 1 hasta xiuitl 29 panoua 28 xiuitl. Tla tiksentlaliaj nochi yejuin xiujtin (454 + 1 + 28), techmaka 483 xiuitl.
b Tla tikneki tikmatis más itech kenijki tepajtiaj tlapajtijkej, xkita “Tlen notlajtoltiaj akin kitaj revistas”, tlen uajlauj ipan Amatl Tekakistilijketl del 15 de octubre de 2000.