Xuiya kampa tlen onka ijtik

Xuiya kampa tlen kipiya

¿Itikmatiya?

¿Itikmatiya?

Ipan itonaluan Jesús, ¿tlenon kitlaxtlauayaj judíos?

DESDE yeuejkaui, israelitas yonomatkaj kitemakaskej tomin tlen ika nochiuaskia tekitl ipan tabernáculo. San ika, ipan itonaluan Jesús, judíos nonekiya miyekan tlatlaxtlauaskej niman yejon hasta yokinsiauitijka.

Nochimej judíos akin iuejueyimej katkaj nonekiya kitemakaskej ome dracmas tlen ika nochiuaskia tekitl ipan tabernáculo niman sakin ipan teopan. Ipan kachtopa siglo, yejon tomin ika tlayektlaliayaj niman tlauentlaliayaj ipan teopan tlen okichijchiuj Herodes. Sejpatipan, sekimej judíos okitlajtoltijkej Pedro tlenon kinemiliaya Jesús itech yejon tomin tlen notemakaya. Jesús okijto ika xtlajtlakojli tla kitlaxtlauaj. Hasta okijli Pedro kanon konkuiskia tomin para tlatlaxtlauas (Mat. 17:24-27).

Ipan yejon tonaltin, ikalpan toTajtsin noijki nonekiya kitemakas diezmo, kijtosneki 10% itech tlen kipixkayaj noso kitlaniyaj (Lev. 27:30-32; Núm. 18:26-28). Tlayekankej itech tlaneltokiltin kinchiualtiayaj judíos makitemakakan 10% itech tlen kitokayaj hasta “de on menta, de on anís niman de on comino”. Jesús xokijto tla yejon xkuajli, okijto ika xkuajli tlen kichiujtoyaj escribas niman fariseos pampa xkichiuayaj tlen toTajtsin kinekiya (Mat. 23:23).

Noijki, judíos nonekiya kintlaxtlauiliskej tekiuajkej romanos, pampa yejuamej kinyekantoyaj. Nochimej judíos akin kinpiayaj tlaltin nonekiya tlatlaxtlauaskej ika tomin noso ika tlen ompa tlakiya. Noijtoua ika yejuamej nonekiya kitemakaskej se 20 noso 25% de tlen tlakiya inpan intlaluan. Cada se de yejuamej nonekiya tlatlaxtlauaskej. Fariseos okitlajtoltijkej Jesús tla kuajli ika yejuamej kitemakayaj yejon tomin niman yejua okinnankili: “Xmakakan César on tlen yejua iyaxka, niman xmakakan Dios on tlen yejua iyaxka” (Mat. 22:15-22).

Niman nochimej tlanemakakej noijki nonekiya tlatlaxtlauaskej. Kintlajtlaniliayaj yejon tomin kampa ajsiyaj barcos, ipan puentes, ikalakiyan se ueyi kalpan noso kampa tlanemakalo.

Judíos ouijtika kitayaj kintlatlaxtlauiliskej romanos pampa yejuamej melak miyek tomin kintlajtlaniliayaj. Se ixtlamatki romano akin itoka katka Tácito, okijto ika ipan itonaluan Jesús, ijkuak tekiuajtitoya Tiberio, akin chantiyaj Siria niman Judea okitlajtlanilikej tekiuaj makintemoltili tlen kitlaxtlauayaj pampa xok ueliyaj kitemakayaj yejon tomin.

Judíos xkuelitayaj ken kintlajtlaniliayaj yejon tomin. Akin kinekiya kisentlalijtias on tomin tlen kitemakayaj judíos, nonekiya ueyi tomin kitemakas. Yejuamej kitayaj kenon más uelis kitekuiliskej tomin niman kintlakeuayaj oksekimej makimitatij akin kiteuikiliayaj. Nesi ika Zaqueo noijki kinpiaya itlakeualuan akin kontetlajtlaniliayaj tomin (Luc. 19:1, 2). Ika yejon, judíos kintlauelitayaj yejuin tlakamej.