1. ¿Tleka tikijtouaj ika tokniuan telpochkokonej uelis miyek kichiuaskej ipan tlanechikojli?

TELPOCHKOKONEJ, nemejuamej uelis miyek nenkichiuaskej ipan nemotlanechikol. Nenmiyekej nenkojtikej niman nenchikaujtokej (Prov. 20:29). Nemejuamej melak nenkinpaleuiyaj tokniuan akin nemij ipan nemotlanechikol. Kanaj nenmiyekej nenkuelitaskiaj nemochiuaskej siervos ministeriales noso tlapaleuijkej. San ika, kanaj nenkitaj ika sekimej tokniuan xmás mechtlakaitaj pampa kitaj ika san nenkokonej, niman, kanaj kinemiliaj ika xuelis nenkichiuaskej se tekitl ipan tlanechikojli. ¿Ijkon mopan nochiujtika? Maski san titelpochkonetl, uelis tikchiuas seki tlemach niman ijkon tikteititis ika uelis motech tlaneltokaskej.

2. ¿Tlenon tikitaskej ipan yejuin tlamachtijli?

² Ipan yejuin tlamachtijli, titlajtoskej itech tekiuaj David. Noijki titlajtoskej itech Asá niman Jehosafat, akin otekiuajtikej Judá. Tikitaskej tlenon okixnamijkej yejuin yeyimej tlakamej, tlenon okichiujkej niman kenon telpochkokonej uelis kichiuaskej ijkon ken yejuamej.

3. ¿Kenon telpochkokonej uelis kinpaleuiskej tokniuan akin youeuentsintiakej?

³ Ijkuak David telpochkonetl katka, okichiuj miyek tlemach niman ijkon kinpaleuis oksekimej. Yejua melak kuajli nouikaya iuan Jehová. Noijki, onokojtili kuajli tlatsotsonas niman  kitlatsotsoniliaya Saúl, akin toTajtsin okitlalijka ken tekiuaj (1 Sam. 16:16, 23). Noijki ijkon, miyekej telpochkokonej miyek tlen ueli kichiuaj niman kinpaleuiyaj tokniuan. Sekimej tokniuan akin youeuentsintiakej kitlasojkamatij ijkuak yakaj kinpaleuiya kuajli makitekitiltikan intableta noso okseki aparatos tlen ika nomachtiaj niman tlen kikuij ipan tlanechikojli. Tla tejua ueli tikintekitiltia yejuin aparatos, melak kitlasojkamatiskej tla tikinpaleuiya.

4. ¿Kenon telpochkokonej uelis kichiuaskej ijkon ken David? (Xkita tlaixkopinajli tlen onka ixpan yejuin revista).

⁴ David kuajli okiteititi ika ueliskia itech tlaneltokaskej. Ijkuak yejua telpochkonetl katka, melak nokojtiliaya kuajli kintlajpiyas iborreguitos itaj, maski kemantika ouijtika katka. Se tonajli, David okijli tekiuaj Saúl: “Ijkuak nejua [...] nikintlajpiyaya iborregos notataj, tla sen león noso sen oso nechajxiliaya sen noborrego, niktojtokaya niman nikonkuijkuiliaya ikamak” (1 Sam. 17:34, 35). David kuajli kimatstoya ika nonekiya kuajli kintlajpiyas iborreguitos itaj, maski kemantika nonekiskia kixnamikis se ueyi yolki. Telpochkokonej noijki uelis kichiuaskej ijkon ken David tla kuajli kichiuaj tekitl tlen kinmakaj.

5. Itech tlen kijtoua Salmo 25:14, ¿tlenon melak noneki makichiuakan telpochkokonej?

⁵ Desde ijkuak telpochkonetl katka, David opeuj melak kuajli iuan nouika Jehová. Yejua más kiyolpaktiaya kuajli nouikas iuan toTajtsin xijkon ken kuajli kitsotsonas arpa noso kixnamikis se yolki. David xsan kitaya Jehová ken iTajtsin, noijki kitaya ken iamigo (xpoua Salmo 25:14). Telpochkokonej, maka xkilkauakan ika melak noneki kuajli xmouikakan iuan Jehová. Tla ijkon nenkichiuaj, uelis mechmakaskej más tekitl ipan tlanechikojli.

6. ¿Tlenon okixnamik David?

⁶ David okixnamik itlaj tlen ouijtika: miyekej xitech tlaneltokayaj pampa kitayaj ika xiueyi katka. Matitlanemilikan itech yejuin, ijkuak David kinekiya kixnamikis Goliat, tekiuaj Saúl okijli: “Tejua kemach titelpokakonetl” (1 Sam. 17:31-33). Achto ika panos yejuin, se ikniuj okijlika ika san kauilmatiya itekiyo (1 Sam. 17:26-30). San ika, Jehová xijkon kinemiliaya pampa yejua kuajli kixmatiya David. Niman David ouel okitlan Goliat pampa otlaneltokak itech iamigo, Jehová (1 Sam. 17:45, 48-51).

7. ¿Tlenon tiueli itech David?

⁷ ¿Tlenon tiueli itech David? Ika xnoneki  timosiaujkauas. Miyekej akin mitsixmatstokej desde ijkuak tipitentsin katka kanaj kitaj ika tejua ok tikonetl. San ika, kuajli xmatsto ika Jehová xsan kita ika tejua xitiueyi. Yejua kuajli mitsixmatstok niman kimatstok nochi tlen uelis tikchiuas (1 Sam. 16:7). Kuakon, xmokojtili más kuajli timouikas iuan Jehová. David más opeuj nouika iuan Jehová pampa kitaya nochi tlen yokichijchiuj niman itech yejon tlanemiliaya (Sal. 8:3, 4; 139:14; Rom. 1:20). Noijki, xtlajtlanili Jehová mamitsyolchikaua. Tla ipan moescuela mitspijpinaujtiaj pampa timomachtia Biblia, xnotsa Jehová niman xtlajtlanili mamitspaleui xtlaxiko. Noijki, xchiua tlen toTajtsin techijlia ipan Biblia, ipan toamatlajkuiloluan niman ipan tovideos. Ijkuak tikitas kenon Jehová mitspaleuiya ijkuak tikixnamiki itlaj tlen ouijtika, más itech titlaneltokas. Niman, ijkuak oksekimej kitaskej ika tikmokauilia mamitspaleui Jehová, yejuamej más motech tlaneltokaskej.

8, 9. a) ¿Tlenon okipaleui David maka manosiaujkaua ijkuak kichiatoya yejon tonajli ijkuak peuaskia tlayekanas ne Judá? b) ¿Tlenon uelij telpochkokonej itech tlen okichiuj David?

⁸ ¿Tlenon okseki okixnamik David? Sakin ika okitlapejpenijkej ken tekiuaj, ononek tlamachias miyek xiujtin niman ijkon peuas tlayekanas (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4). ¿Tlenon okipaleui maka manosiaujkaua? Yejua xsan najmantoya. David okitak tlenon ueliskia kichiuas. Matitlanemilikan itech yejuin, ijkuak yejua ochantito ipan intlal filisteos pampa tekiuaj Saúl kinekiya kimiktis, yejua kuajli okitekitilti itiempo. Ipan yejon tonaltin okimixnamik intlauelikniuan israelitas. Niman pampa ijkon okichiuj, intlauelikniuan israelitas xokixnamijkej Judá (1 Sam. 27:1-12).

⁹ ¿Tlenon tiueli itech tlen okichiuj David? Ika noneki tikinpaleuis tokniuan nochipa ijkuak tiuelis. Xontlanemili itech tlen ipan onochiuj tokniuj Ricardo. * Ijkuak yejua ok telpochkonetl katka, ikinekiya nochiuas precursor regular, san ika, tokniuan tlayekankej okijlikej ika ok nonekiya kichiuas seki tlemach. Ricardo xonajman nion xokualan, yejua onokojtili más tenojnotsas. Yejua kijtoua: “Aman nikita ika melak kuajli ken oniktekitilti notiempo niman ijkon más nikchikauas notlaneltokil. Oninokojtili oksejpa nikomintlajpalos akin kuajli nechkakiyaj niman nochipa ninomachtiaya achto nikominitas. Hasta opeuj nikmachtia se akin nikontlajpalouaya. Niman, pampa más nitenojnotsaya, xok ninomojtiaya”. Aman Ricardo tlapaleuijketl ipan tlanechikojli niman precursor regular.

10. ¿Tlenon okichiuj David ijkuak okixnamik tlen ouijtika?

¹⁰ Matikitakan tlenon más okixnamik David. Sejpatipan, ipan yejon tiempo ijkuak yejua iuan isoldados kicholouilijtinemiyaj Saúl, ononek kinkaujteuaskej infamilias pampa otlaixnamikitoj ipan se guerra. Ijkuak yejuamej tlauijsoktinemiyaj ipan guerra, sekimej intlauelikniuan okintlachtekilitoj inchan niman okinuikakej infamilias. David ueliskia nimantsin kinemilis kenon kominajsis yejon xkuajkualtin tlakamej niman komintekuilis infamilias. San ika, xijkon okichiuj. Yejua kachtopa okitlajtolti Jehová tlenon ueliskia kichiuas. David okijli teopixki Abiatar makuajkuili “on efod”, niman okitlajtolti Jehová: “¿Tinechkauilia ma nikintojtoka on tlachtekkej?”. Niman Jehová okinankili: “Kemaj, xkintojtoka, uelis tikominnajsis niman tikinmanauis nochimej on yejuan okinuikakej” (1 Sam. 30:7-10). ¿Kenon uelis tikchiuas ijkon ken David?

11. ¿Tlenon uelis tikchiuas achto itlaj tiktlapejpenis?

¹¹ Achto itlaj tiktlapejpenis, xtetlajtolti tla kuajli tlen tiknemilijtika tikchiuas. Xtlajto  imiuan motajuan noso imiuan tokniuan akin youejkaujkej ken tlayekankej. Yejuamej mitspaleuiskej xtlapejpeni tlen más kuajli. Jehová yokintlali tlayekankej ipan tlanechikojli niman intech tlaneltoka, ika yejon, tejua noijki uelis intech titlaneltokas. Yejua kimita tlayekankej kentla “tetlayokoliltin” ipan tlanechikoltin (Efes. 4:8). Tla noijki timokojtilia chikauak tikpiyas motlaneltokil ijkon ken yejuamej niman tla tikaki tlen mitsijliaj, uelis tiktlapejpenis tlen más kuajli. Aman matitlajtokan itech tekiuaj Asá.

12. ¿Kenon katka Asá ijkuak kemach opeuj tekiuajti?

¹² Ijkuak tekiuaj Asá san telpochtli katka, yejua yolyemanki katka niman yolchikauak katka. Matitlanemilikan itech yejuin, ijkuak omik itaj, akin itoka katka Abías, Asá okichiuj miyek tlemach niman ijkon maka sa manoueyichiuakan tajtsitsintin ipan yejon país. Noijki, okimijli akin chantiyaj Judá “ma nouikakan itech toTEKO, iminDios iminuejkatajuan, niman ma kintlakamatikan ileyes niman itlana[ua]tiluan” (2 Crón. 14:1-7). Ijkuak Zérah, akin ualeuaya Etiopía, okixnamikito Judá iuan se millón de soldados, Asá okitlajtlanili Jehová makipaleui. Onotlatlaujti itech Jehová niman okijli: “NoTEKO, san tejua ueli tikinmpaleuiya on yejuan xkimpiya poder intech on yejuan kimpiya poder. Yejua ika tej, nimitstlajtlanilia, ¡xtechpaleui toTEKO niman toDios, pampa motech tiktlaliaj toyojlo!”. Tlen okijto Asá techititia ika yejua kineltokaya ika Jehová ueliskia kinmakixtis. Asá otlaneltokak itech Jehová, niman ipampa yejon, Jehová okinpaleui makintlanikan etíopes (2 Crón. 14:8-12).

13. ¿Tlenon ipan onochiuj Asá, niman tleka?

¹³ ¿Akinon xnomojtiskia kimixnamikis se millón de soldados? Kanaj tinochimej tomojtiskiaj. San ika, Ása otlaneltokak itech Jehová, ika yejon, kuajli okisato. Oajsik se tonajli ijkuak tekiuaj Baasá, akin tlayekantoya Israel, noijki kinekiya kimixnamikis. Maski isoldados Baasá más achijtsitsintin katkaj, tekiuaj Asá xotlaneltokak itech Jehová. Asá okitlajtlanili tekiuaj akin tlayekanaya Siria makipaleui. Melak xkuajli tlen ipan onochiuj Asá pampa ijkon okichiuj. Itechkopa teotlajtoketl Hananí, Jehová okijli: “Isoldados on rey de Siria yocholojkej momak, pampa tejua xotiktlajtlanilij itlapaleuil moTEKO Dios.  Yej otiktlajtlanilij itlapaleuil on rey de Siria”. Desde ijkuakon, Asá nochipa okinpix guerras (2 Crón. 16:7, 9; 1 Rey. 15:32).

14. a) ¿Kenon uelis tikteititis ika titlaneltoka itech Jehová? b) Itech tlen kijtoua 1 Timoteo 4:12, ¿tlenon panos tla ijkon tikchiua?

¹⁴ Telpochtli, ¿tlenon tiueli itech tlen ipan onochiuj tekiuaj Asá? Ika nochipa noneki tiyolyemanki yes niman titlaneltokas itech Jehová. Ijkuak otimoapolakti, otikteititi ika chikauak tikpiaya motlaneltokil niman ika titlaneltokaya itech Jehová. Niman Jehová melak yolpaki pampa aman itinemi ipan ikalpan. Aman sa noneki nochipa xtlaneltoka itech Jehová. Kanaj xouijtika tikita titlaneltokas itech Jehová ijkuak noneki tiktlapejpenis itlaj tlen ueyi kijtosneki. San ika, xsan ijkuakon nonekis titlaneltokas itech Jehová, noijki noneki ijkon tikchiuas ijkuak tiktlapejpenis tlenon ika timoyolpaktis, tlen tekitl tikchiuas niman tlenon tikchiuas ipan monemilis. Maka xchiua tlen san tejua tiknemilis ika kuajli, nochipa xkita tlenon kijtoua Biblia niman xchiua tlen ompa kijtoua (Prov. 3:5, 6). Tla ijkon tikchiua, tikyolpaktis Jehová niman tokniuan melak motech tlaneltokaskej (xpoua 1 Timoteo 4:12).

15. Itech tlen kijtoua 2 Crónicas 18:1-3 niman 19:2, ¿tlenon xkuajli okichiuj Jehosafat?

¹⁵ Xkilnamiki ika kemantika noijki uelis timopopolos pampa tejua noijki titlajtlakole. San ika, yejuin xnoneki mitsteltis xtekichiuili Jehová. Xtlanemili itech tekiuaj Jehosafat, yejua nokojtiliaya kichiuas tlen kuajli. Ijkuak opeuj tekiuajti, kiueyichiuaya Jehová niman kintlakamatiya itlanauatiluan. Noijki, “okintitlan itlapaleuijkauan para ma temachtitij” itech Jehová “ipan on uejueyikalpanmej ne Judá” (2 Crón. 17:4, 7). San ika, maski Jehosafat yolkuajli katka, kemantika okichiuj tlen xkinamikiya. Ipampa yejuin, Jehová okimelajkatlali itechkopa se teotlajtoketl (xpoua 2 Crónicas 18:1-3; 19:2). ¿Kenon uelis mitspaleuis tlen ipan onochiuj Jehosafat?

16. ¿Tlenon tiueli itech tokniuj Rajeev?

¹⁶ Melak mitspaleuis tla tikaki tlen mitsijliaj akin yemelak mitstlasojtlaj. Miyekej telpochkokonej ouijtika kitaj chikauak kitekichiuiliskej Jehová. Kanaj tejua noijki ijkon timomachilia. San ika, maka xmajmana. San xontlanemili itech tlen ipan onochiuj tokniuj Rajeev. Yejua kijtoua: “Ijkuak nitelpochkonetl  katka, xnikmatiya tlenon nikchiuas ipan nonemilis. Ijkon ken oksekimej telpokamej, más nikuelitaya ninauiltijtinemis niman ninoyolpaktijtinemis. Xmás nikuelitaya nias tlanechikoltin nion nontenojnotsas”. ¿Tlenon okipaleui? Yejua kijtoua: “Se tlayekanketl onechpaleui manitlanemili itech tlen kijtoua 1 Timoteo 4:8”. Tokniuj Rajeev okichiuj tlen okijli tlayekanketl niman kuajli okitak tlenon kichiuas ipan inemilis. Kijtoua: “Opeuj más chikauak niktekichiuilia Jehová”. ¿Kenon okisato pampa ijkon okichiuj? Yejua kijtoua: “Pampa onikchiuj tlen onechijli tokniuj tlayekanketl, seki xiujtin sakin onechtlalijkej ken tlapaleuijketl”.

17. ¿Kenon nomachiliaj tokniuan akin iuejueyimej ijkuak kimitaj telpochkokonej ipan tlanechikojli?

¹⁷ Telpochkonetl, tokniuan akin iuejueyimej melak yolpakij pampa imiuan tikueyichiua Jehová ipan tlanechikojli (Sof. 3:9). Yejuin tokniuan melak yolpakij ijkuak kitaj kenon ika moyojlo tikchiua nochi tlen mitsnauatiaj ipan tlanechikojli. Yejuamej mitstlakaitaj niman motech tlaneltokaj (1 Juan 2:14).

18. Itech tlen kijtoua Proverbios 27:11, ¿tlenon kinemilia Jehová intech nochimej telpochkokonej akin kitekichiuiliaj?

¹⁸ Telpochkonetl, maka keman xkilkaua ika Jehová mitstlasojtla niman motech tlaneltoka. Desde yeuejkaui, yejua okijto ika ipan yejuin itlamiyan tonaltin nemiskiaj miyekej telpokamej akin kinekiskiaj tlapaleuiskej ika nochi inyojlo (Sal. 110:1, 2; Sal. 110:3, TNM). Jehová kimatstika ika tejua tiktlasojtla niman ika timokojtilijtika chikauak tiktekichiuilis. Kuakon, maka xmosiaujkaua niman xkimijyoui oksekimej. Ijkuak timopopolos, xchiua tlen mitsijliskej akin yemelak mitstlasojtlaj. Xkilnamiki ika nochi tlen mitsijliskej ualeua itech Jehová (Heb. 12:6). Nochipa ijkuak mitsmakaskej se tekitl ipan tlanechikojli, xmokojtili kuajli tikchiuas. Maka xkilkaua: xchiua tlen noneki niman ijkon tikyolpaktis Jehová (xpoua Proverbios 27:11).