1924: cien xiuitl ika tlakuitlapan
AMATLAJKUILOJLI Bulletin a de enero de 1924, ijkin kijtouaya: “Ijkuak peua se yenkuik xiuitl, nochimej akin yonoapolaktijkej uelis kitaskej kenijki más chikauak kitekichiuiliskej Jehová”. Ipan 1924, Nomachtijkej itech Biblia okichiujkej yejuin ome tlemach: onoyolchikaujkej niman okitakej kenijki uelis más tenojnotsaskej.
PEUA NOTENOJNOTSA IPAN RADIO
Ne Staten Island (Nueva York), tokniuan akin nemiyaj Betel yekuikayaj ipantsin se xiuitl ika kichijchiujtoyaj iminestación de radio WBBR. Sakin ika yotlachipaujkaj kampa kalchiuaskiaj, okichijchiujkej se kajli kampa kitlaliskiaj iminestación niman okichijchiujkej okse kajli kampa chantiskiaj akin ompa tekitiskiaj. Ijkuak otlan kalchiuaj, tokniuan opeuj kintlaliaj nochi aparatos niman ijkon ueliskiaj kitekitiltiskej iminestación. San ika, nonekiya kixikoskej tlen kixnamikiskiaj.
Kachtopa, melak ouijtika okitakej kipiloskej antena, tlen uejkapan katka 91 metros niman nonekiya kitlapalotekaskej ipan ome kojtin melaktikej tlen uejkapan katkaj 61 metros. Ijkuak tokniuan kachtopa okiyejyekojkej kipiloskej, xouelkej. San ika, okineltokakej ika Jehová ueliskia kinpaleuis niman sakin ouel okipilojkej. Tokniuj Calvin Prosser, akin noijki ompa otekit, kijtoua: “Tla ueliskia tikpiloskiaj ijkuak kachtopa otikyejyekojkaj, tiknemiliskiaj ika melak tiueltokej niman tikijtoskiaj: ‘Xkitakan tlen ueli tikchiuaj’”. San ika, tokniuan san Jehová okiueyiteneujkej. Aman tej, xsan yejon tlen okixnamikkej.
Ijkuakon, kemach nestoya radio niman melak ouijtika katka tiknextis tlen ika tikintekitiltis. San ika, tokniuan okikoujkej se aparato tlen xok yenkuik katka. Niman xokikoujkej se micrófono, san okitekitiltijkej se teléfono. Yejuamej okiyejyekojkej kikuiskej yejuin para kitaskej tla kakisti iminestación de radio. Kuakon, ipan febrero, okijtojkej kitekitiltiskej yejuin niman ijkon kitaskej tla ipan nochi radios kuajli onkakistij, ika yejon, se yeuajli okijtojkej ika kintlakuikaskej totlakuikaluan. Tokniuj Ernest Lowe kuetskitia ijkuak kilnamiki tlen ijkuakon opanok: chika tokniuan tlakuikatoyaj, tokniuj Rutherford okomonnots. Yejua kinkaktoya
ipan iradio ne Brooklyn, tlen nokauaya kanaj 25 kilómetros ika uejka.Tokniuj Rutherford okijto: “¡Xteltikan, melak xkuajli kakisti! Kakisti kentla nouijsoktoskiaj mistomej”. Tokniuan nimantsin okiseuijkej iminaparato. Maski achijtsin opinaujkej, okimatkej ika yeueliskia kitekitiltiskej.
Ipan 24 de febrero de 1924, opeuj notekitiltia yejuin estación de radio, niman tokniuj Rutherford okijto ika yejon estación kitekitiltiskiaj para kichiuaskej tekitl tlen Tekiuaj Jesucristo okinmakak. Niman noijki okijto ika yejon estación kinpaleuiskia miyekej tlaltikpakchanejkej makajsikamatikan tlen Biblia temachtia, maski san katlejua religión makipiyakan, niman ijkon makimatikan ipan tlen tiempo tinemij.
Miyekej melak kuajli okikakkej yejuin kachtopa programa ipan radio. Niman ipan 33 xiuitl, ikalpan toTajtsin okitekitilti yejuin estación de radio WBBR.
NOTEIJLIA TLEN XKUAJLI KICHIUAJ TEOPIXKEJ
Ipan julio de 1924, Nomachtijkej itech Biblia okipixkej inueyitlanechikol ne Columbus (Ohio). Miyekej oyajkaj akin ualeuayaj ipan okseki países, niman okinkakkej tlamachtiltin ika alemán, árabe, francés, griego, húngaro, inglés, italiano, lituano, polaco, ruso, ucraniano niman okseki tlajtoltin tlen tlajtouaj ne norte de Europa. Seki tlamachtiltin onopanoltijkej ipan radio, niman okichiujkej ika ipan periódico Ohio State Journal mojmostla manotlali tlen nopanoltiaya ipan ueyi tlanechikojli.
Ipan jueves 24 de julio, ipantsin 5,000 akin oyajkej ueyi tlanechikojli, otenojnotsatoj nochi tonajli. Okintemakakej kanaj 30,000 libros niman miyekej opeuj kinmachtiaj. The Watch Tower okijto ika itech nochi tlanechikojli, “yejon tlen más oteyolpakti”.
Ipan viernes 25 de julio, opanok okse tlen kualtsin. Ipan yejon ueyi tlanechikojli, tokniuj Rutherford okiamapouj se amatl tlen kijtouaya ika melak xkuajli tlen kichiuayaj teopixkej. Yejuin amatl nesiya ken se amatl tlen notekitiltia imixpan tekiuajkej. Ipan yejon amatl, kijtouaya ika akin tlayekanayaj ipan política, akin tlayekanayaj ipan religiones niman akin tlayekanayaj ipan empresas, xkitekauiliayaj manomati tlen melauak itech iTekiuajyo toTajtsin niman kenijki yejon Tekiuajyotl kinteochiuaskia tlaltikpakchanejkej. Noijki kijtouaya ika melak xkuajli tlen kichiuayaj pampa kipaleuiayaj Sociedad de Naciones niman pampa kijtouayaj ika yejuin Sociedad kitekitiltiaya toTajtsin para tlayekanas ipan tlaltikpaktli. Nomachtijkej itech Biblia
melak nonekiya noyolchikauaskej niman ijkon kiteijliskej tlen onoijto ipan yejuin ueyi tlanechikojli.Sakin, The Watch Tower okijto ika ueyi tlanechikojli tlen onochiuj ne Columbus melak okinchikauili intlaneltok tokniuan niman okinyolchikauj para matenojnotsakan maski kintlaueltokaskiaj. Leo Claus, akin noijki oyajka ipan ueyi tlanechikojli, ijkin okijto: “Ijkuak otlan toueyitlanechikol, sa tiknektoyaj tikimijliskej oksekimej tlen ompa onoijto”.
Ipan octubre, Nomachtijkej itech Biblia opeuj kinxelouaj miyek tratados tlen intoka katkaj Ecclesiastics Indicted (Tlen xkuajli kichiuaj teopixkej), yejuin tratado kijtouaya tlen okiamapouj tokniuj Rutherford ipan ueyi tlanechikojli. Ipan se pitentsin kalpan ne Cleveland (Oklahoma), tokniuj Frank Johnson otlan kixexeloua nochi tratados kampa okijlijkej makinxexelo, san ika, ok poliuiya 20 minutos para kantikisaskiaj tokniuan. Yejua xueliskia kinchiaskia tokniuan kampa ueliskia kitaskej pampa sekimej kinekiyaj kajsiskej pampa melak okualankej ipampa itenojnotsalis. Kuakon, oniyanato ipan se teopan tlen nisiuj onkatka. Pampa okitak ika xakaj nemiya, okitlali se tratado ipan iBiblia akin ompa temachtiaya niman okintlatlali tratados kampa noseuiayaj akin ompa onnomachtiayaj, niman sakin okisteuj. San ika, ok kipiaya tiempo, ika yejon, oyaj ipan okse ome teopantin niman noijki ijkon okichiuj.
Frank onokuep kampa kantikisaskiaj. Niman oniyan ikuitlapan se gasolinera niman san kitstoya tla xpanouayaj tlakamej akin kinekiyaj kajsiskej. Yejon tlakamej opanokej ipan se carro, san ika, xokitakej Frank. Niman ijkuak yoyajkaj, oajsikej tokniuan akin kantikisaskiaj, akin ompa nisiuj tenojnotstinemiyaj, niman imiuan oyaj.
Se tokniuj ijkin okijto: “Ijkuak yetikistiayaj, otipanokej ixpan yejon yeyi teopantin. Niman otikitakej ika nemiyaj kanaj 50 tlaltikpakchanejkej ipan cada teopan. Sekimej kiamapoujtoyaj tratado niman oksekimej kititijtoyaj akin ompa temachtiaya. Tla achijtsin ompa más tokauaskiaj, xtikmatij tlenon techchiuiliskiaj. Melak otiktlasojkamachilijkej toTajtsin Jehová pampa otechtlajpix niman pampa otechpaleui maka matechajsikan itlauelikniuan”.
SEKIMEJ ONOYOLCHIKAUJKEJ TENOJNOTSASKEJ
Ipan okseki países, Nomachtijkej itech Biblia noijki onoyolchikaujkej para tenojnotsaskej. San matikonteneuakan tlen opanok ne norte de Francia. Tokniuj Józef Krett, okinnojnots akin ualeuayaj Polonia niman tekitiyaj ipan minas. Onoijto ika nopanoltis se tlamachtijli tlen itoka katka “Sa achijtsin poliui ijkuak kinyolitiskej akin yomikkej”. Ijkuak onoxexelojkej invitaciones ipan yejon kalpan, se teopixki akin ompa ichan katka okimijli akin kinmachtiaya maka mauiyan kampa nopanoltiskia yejon tlamachtijli. San ika, xokitlakamatkej, yej ipantsin 5,000 tlaltikpakchanejkej okikakitoj yejon tlamachtijli, niman hasta teopixki noijki oyajka. Tokniuj Krett okijli teopixki ika ueliskia kijtos tlen yejua kineltokaya, san ika, yejua xokinek. Tokniuj okinxexelouili amatlajkuiloltin nochimej akin oyajkaj pampa okitak ika melak kinekiyaj ueliskej itech iTlajtol toTajtsin (Amós 8:11).
Ne África, Claude Brown opeuj tenojnotsa ne ipan Costa de Oro (aman noixmati ken Ghana). Itlamachtiluan niman amatlajkuiloltin tlen okintemakak, okinpaleui sekimej makixmatikan tlen melauak ipan yejon país. Se telpochtli akin nomachtiaya itech Farmacia, itoka John Blankson, okikak se itlamachtil tokniuj Brown niman yejua nimantsin okitak ika yokinextijka tlen melauak. Yejua kilnamiki: “Tlen niueliya itech Biblia melak nechyolchikauaya, niman nikteijliaya kampa ninomachtiaya”.
Sejpatipan, John oyaj ipan se teopan niman okitlajtolti teopixki itech Trinidad, pampa yejua yekimatstoya ika yejon xuajnestiuj ipan Biblia. Teopixki okuajkixti niman okitsajtsili: “¡Tejua xtikchiua ken Cristo! ¡Tejua tiualeua itech Diablo! ¡Xuiya!”.
Ijkuak oajsik ichan, John okijkuilouili se carta teopixki kampa kijliaya makipanolti teixpan se tlamachtijli itech Trinidad. Teopixki okijli mauiya kampa nemiya maestro. Sakin, maestro okitlajtolti John tla yejua okitlajkuilouilijka teopixki.
John okinankili: “Kema maestro”.
Maestro okijli John makitlajkuilouili teopixki niman makijli makitlapojpolui. Kuakon John ijkin okijkuilo:
“Teopixki, nomaestro onechijli manimitstlajkuilouili para manimitstlajtlanili xnechtlapojpolui, nejua niknektika ijkon nikchiuas tla tejua tikteijlia ika xmelauak tlen titemachtia”.
Maestro melak omojkatlachix niman okitlajtolti: “Blankson, ¿yejuin tlen tikneki tikijkuilos?”.
—Kema, maestro, san yejuin uelis nikijkuilos.
—Tla ijkon tikchiua, timitskixtiskej ipan escuela. ¿Kenijki tikneki titekitis itech Gobierno tla tikixnamiki teopixki akin tlayekana ipan iteopan Gobierno?
—Maestro, [ . . . ] ijkuak tejua titechmachtia niman itlaj xtikajsikamatij, ¿xmelak ika timitstlajtoltiaj?
—Kema.
—Maestro, nejua yejon tlen onikchiuj. Yejon teopixki techmachtijtoya itech Biblia niman nejua itlaj oniktlajtolti. Tla yejua xouel onechnankili, ¿tleka niktlajtlanilis manechtlapojpolui?
Blankson xokikixtijkej ipan escuela niman xokitlajtlanili teopixki makitlapojpolui.
NOMACHTIJKEJ ITECH BIBLIA OPEUJ MÁS CHIKAUAK TEKITIJ
Revista The Watch Tower, ijkin okijto: “Uelis tikijtoskej ijkon ken David: ‘Tejua otinechmakak poder para onitetlan ipan on nouijsokilistli’ (Salmo 18:39). Yejuin xiuitl melak yotoyolchikaujkej pampa yotikitakej kenijki Jehová melak yotechpaleui. […] Itekipanojkauan akin itech melajkanemij […] melak oyolpakkej pampa yotenojnotskej itech kuajli tlajtoltin”.
Itlamiyan 1924, tokniuan okitakej kenijki ueliskia más notenojnotsas ipan radio. Kuakon okitlalijkej se estación de radio nisiuj Chicago, niman okitokayotijkej WORD pampa kiteneujtoyaj ITLAJTOL toTajtsin ika inglés. Noijki okintekitiltijkej aparatos tlen más kuajkualtin katkaj para ijkon más uejka ueliskia onkakistiskia yejuin estación. Niman ajsiya hasta ipan norte de Canadá.
Ipan 1925, Jehová kinpaleuiskia Nomachtijkej itech Biblia makajsikamatikan tlen kijtosneki Apocalipsis capítulo 12. Sekimej xkiseliskiaj tlen yenkuik najsikamatiskia, san ika, miyekej kema kiseliskiaj. Sekimej melak kuelitaskiaj kasikamatiskej tlenon opanok ne iluikak niman kenijki yejon kinpaleuiskia itekipanojkauan toTajtsin akin nemij ipan tlaltikpaktli.
a Aman yejuin amatlajkuilojli noixmati ken Nemilistli niman Tekitl ken Cristo. Tlen Tomachtiskej niman tlen Notekitiltis.