1. ¿Katlejua ueyi tekitl okinmakakej Jehoás, Uzías niman Josías?

 ¿KENON timomachiliskia tla mitsijliskiaj xyekana ikalpan toTajtsin ijkuak ok tikonetl noso titelpochtli? ¿Kenon titlayekanaskia? Biblia tlajtoua itech sekimej tekiuajkej de Judá akin melak telpokamej katkaj. Jehoás kipiaya 7 xiuitl, Uzías kipiaya 16, niman Josías kipiaya 8 xiuitl. ¡Melak ueyi tekitl okinmakakej! Maski okixnamijkej tlen ouijtika, Jehová niman oksekimej okinpaleuijkej makichiuakan tlen kuajli.

2. ¿Kenon techpaleuis tla tomachtiaj itech Jehoás, Uzías niman Josías?

² Melauak ika tejuamej xtitekiuajkej, san ika, tlen okichiuj Jehoás, Uzías niman Josías miyek tlen techmachtia. Uelis miyek tomachtiskej itech tlen kuajli okitlapejpenijkej niman itech tlen xkuajli okitlapejpenijkej. Tlen inpan onochiuj techpaleuis kuajli matikintlapejpenikan akin imiuan touikaskej, matiyolyemankej niman nochipa matopaleuikan itech Jehová.

3. ¿Tlenon okichiuj Jehoás pampa Jehoiadá okipaleui?

³ Xtlapejpeni tlen kuajli ken Jehoás. Ijkuak Jehoás pitentsin katka, itaj omik niman ueyiteopixki Jehoiadá okiskalti kentla ikoneuj niman miyek okimachti itech Jehová. Jehoiadá melak okipaleui Jehoás. Niman kuajli tlen okichiuj Jehoás, pampa okikak Jehoiadá. Ipampa yejon, Jehoás okitekichiuili Jehová niman okipaleui ikalpan noijki ijkon makichiua. Noijki, okichiuj makiyektlalikan iteopan Jehová (2 Crón. 24:​1, 2, 4, 13, 14).

4. ¿Kenon techpaleuiya tla tikintlakamatij itlanauatiluan Jehová? (Proverbios 2:​1, 10-12).

⁴ Tla motajuan noso yakaj okse mitsmachtijtokej xtlasojtla Jehová niman xkimixmati itlanauatiluan, mitsmakatokej se kualtsin tetlayokolijli (xpoua Proverbios 2:​1, 10-12).  Tajtin miyek ken uelis kinmachtiskej inkoneuan. Xkita tlenon okichiuj itaj se tokniuj akin itoka Katia para kipaleuis makitlapejpeni tlen kuajli. Nochipa ijkuak konkauaya escuela kijliaya ichpoch tlen onka ipan amatlajkuilojli Mojmostla matomachtikan iTlajtol toTajtsin. Katia kijtoua: “Tlen nechijliaya nechpaleuiaya manikxiko tlen nikixnamikiya ipan yejon tonajli”. Kanaj motajuan mitsijliaj maka xchiua itlaj tlen Biblia kijtoua ika xkuajli. San ika, kanaj tejua tikita ika yejon xmitskauilia xchiua tlen tikneki. ¿Tlenon uelis mitspaleuis xchiua tlen mitsijliaj? Se tokniuj akin itoka Anastasia kijtoua ika itajuan xsan kijliayaj tlenon kichiuas, noijki kixelouayaj tiempo niman ijkon kijliskej tleka nonekiya ijkon kichiuas. Yejua kijtoua: “Yejon onechpaleui manikasikamati ika notajuan nechijliayaj itlaj manikchiua pampa nechtlasojtlaj niman nechtlajpiyaj”.

5. ¿Kenon nomachiliskej motajuan niman Jehová tla kuajli tlen tiktlapejpenia? (Proverbios 22:6; 23:​15, 24, 25).

⁵ Tla tikchiua tlen motajuan mitsijliaj, yejuamej melak yolpakiskej, noijki, melak tikyolpaktis Jehová niman uelis nochipa iuan timouikas (xpoua Proverbios 22:6; 23:​15, 24, 25). ¿Xmelak ika mitspaleuis tla tikchiua ijkon ken Jehoás?

6. ¿Akinomej okinkak Jehoás, niman kenon otlamito? (2 Crónicas 24:​17, 18).

⁶ ¿Tlenon mitsmachtia tlen xkuajli okichiuj Jehoás? Sakin ika omik Jehoiadá, Jehoás xkuajli okintlapejpeni akin inuan nouikas (xpoua 2 Crónicas 24:​17, 18). Okinkak akin uejueyixtoyaj Judá niman xkitlasojtlayaj Jehová. ¿Xmelak ika xnonekiya kinkakis? (Prov. 1:10). San ika, xkuajli tlen okichiuj pampa okinkak yejon iamigos akin xkuajkualtin. Niman ijkuak iprimo, Zacarías, okinek kipaleuis, Jehoás otlanauati makimiktikan (2 Crón. 24:​20, 21; Mat. 23:35). ¡Jehoás melak tonto! Kachtopa kuajli tlen kichiuaya, san ika, opeuj kixnamiki Jehová niman otemikti. Sakin, itekitkauan okimiktijkej (2 Crón. 24:​22-25). Tla kikakiskia Jehová niman akin kitlasojtlayaj, xijkon ipan nochiuaskia. ¿Tlenon mitsmachtia tlen ipan onochiuj?

7. ¿Akinomej noneki imiuan timouikas? (Noijki xkita tlaixkopinajli).

⁷ ¿Tlenon techmachtia tlen xkuajli okichiuj Jehoás? Ika noneki tikintlapejpeniskej amigos akin matechpaleuikan, kijtosneki akin makitlasojtlakan Jehová niman makinekikan kiyolpaktiskej. Niman kema uelis tikinpiyaskej amigos akin iuejueyimej noso  akin telpokamej niman ichpokamej. Xkilnamiki ika Jehoás más telpochtli katka xijkon ken Jehoiadá. Xtlanemili intech moamigos niman xmotlajtolti: “¿Nechpaleuiyaj más manitlaneltoka itech Jehová? ¿Nechpaleuiyaj manikintlakamati itlanauatiluan? ¿Kuelitaj tlajtoskej itech Jehová niman itech tlen nomachtiaj itech Biblia? ¿Kintlakaitaj itlanauatiluan? ¿Nexchikaujkanotsaj ijkuak ninopopoloua noso san nechijliaj tlen nikneki nijkakis?” (Prov. 27:​5, 6, 17). Tla moamigos xkitlasojtlaj Jehová, xtlaj ika mitspaleuiskej. San ika, tla moamigos kitlasojtlaj Jehová, xkinpatiojkaita pampa melak mitspaleuiskej (Prov. 13:20).

8. ¿Tlenon noneki tikilnamiktos ijkuak tikintekitiltis redes sociales?

⁸ Redes sociales melak techpaleuiyaj para matonotsakan iuan tochanejkauan niman toamigos. Miyekej kintlejkoltiaj fotos niman videos itech tlen yokikoujkej niman yokichiujkej para kinmojkatlachialtiskej oksekimej. Tla tejua tikintekitiltia redes sociales, uelis timotlajtoltis: “¿Nikneki nikinmojkatlachialtis oksekimej? Tlenon nikneki nikchiuas, ¿nikneki niteyolchikauas noso san nikneki manechixmatikan? ¿Yopeuj nitlanemilia, nitlajtoua niman nikchiua ijkon ken oksekimej akin kitekitiltiaj redes sociales?”. Sejpatipan, tokniuj Nathan Knorr, akin nemiya ipan Grupo akin Tlayekana, okijto yejuin: “Maka xyejyekokan nenkinyolpaktiskej tlakamej pampa xakaj uelis nenkiyolpaktiskej. Xyolpaktikan Jehová niman nenkinyolpaktiskej nochimej akin kitlasojtlaj”.

9. ¿Tlenon okichiuj Uzías ika itlapaleuilis Jehová? (2 Crónicas 26:​1-5).

⁹ Xtlapejpeni tlen kuajli ken Uzías. Ijkuak telpochtli, tekiuaj Uzías yolyemanki katka niman “okitekichiuilij Dios”. Onen 68 xiuitl niman Jehová miyekpa okiteochiuj (xpoua 2 Crónicas 26:​1-5). Uzías okintlan itlauelikniuan niman okiyektlali Jerusalén para maka yakaj kalakiskia (2 Crón. 26:​6-15). Tikmatstokej ika Uzías melak yolpakiya ipampa nochi tlen kichiujtoya ika itlapaleuilis Jehová (Ecl. 3:​12, 13).

10. ¿Kenon otlamito Uzías?

¹⁰ ¿Tlenon mitsmachtia tlen xkuajli okichiuj Uzías? Tekiuaj Uzías nochipa san tenauatijtoya niman kanaj yejon okichiuj makinemili ika ueliskia kichiuas nochi tlen yejua kinekiya. Se tonajli, okalak ipan ikal Jehová niman okitlati kopajli ipan on tlaixpan. Yejon itlaj tlen tekiuajkej xnonekiya kichiuaskej (2 Crón. 26:​16-18). Ueyiteopixki Azarías okijli ika xkuajli tlen okichiuj niman Uzías melak okualan. Melak teajman ika maski Uzías kuajli kitekichiuiliaya Jehová, sakin xok itech omelajkanen niman Jehová okichiuj makasi lepra (2 Crón. 26:​19-21). ¡Tla yejua nochipa kiteititiskia ika yolyemanki, xijkon ontlamiskia!

11. ¿Tlenon kichiua yakaj akin yolyemanki? (Noijki xkita tlaixkopinajli).

¹¹ Ijkuak Uzías opeuj kipiya miyek tlemach niman opeuj kinpiya miyekej soldados, onoueyimat niman okilkauj ika Jehová okimakak nochi tlen kipiaya. ¿Tlenon techmachtia yejuin? Ika xnoneki tikilkauaskej ika nochi tlen kuajli topan nochiua ualeua itech Jehová. Maka san matikteijlitinemikan tlen yotikchiujkej, yej matikueyiteneuakan Jehová ipampa ken yotechpaleui (1 Cor. 4:7). b Noneki tiyolyemankej yeskej, tikasikamatiskej ika titlajtlakolejkej niman ika noneki oksekimej matechpaleuikan. Se tokniuj akin kipiya  ipantsin 60 xiuitl okijkuilo: “Yoniuel ika xnoneki nikualanis niman ninajmanas ijkuak oksekimej nechijliaj itlaj tlen xkuajli nikchiua. Ijkuak nikchiujtiuetsi noso nikijtojtiuetsi itlaj tlen xoniknemili niman yakaj nechijlia ika xkuajli tlen onikchiuj, ninokojtilia xok ijkon nikchiuas”. Tla nochipa tikteititiaj ika tiyolyemankej niman tikmojkaitaj Jehová, yejua nochipa techteochiuas (Prov. 22:4).

12. Ijkuak Josías telpochtli katka, ¿tlenon okichiuj niman ijkon kinisiuis Jehová? (2 Crónicas 34:​1-3).

¹² Xtlapejpeni tlen kuajli ken Josías. Ijkuak san telpochtli katka, Josías opeuj kita kenon kinisiuis Jehová. Kinekiya más kixmatis iTajtsin niman kichiuas tlen yejua kineki. San ika, Josías ouijtika okitak tekiuajtis ipan yejon tonaltin. ¿Tleka? Pampa ipan yejon tonaltin miyekej kinueyichiuayaj tajtsitsintin tlen xmelajkej. Kuakon, ononek yolchikauak yes niman ijkon kinpaleuis oksekimej oksejpa makiueyichiuakan Jehová. ¡Niman melak kuajli okichiuj! Xkipiaya nion 20 xiuitl ijkuak opeuj kikixtia ipan país nochi tlen ijkuakon kiueyichiuayaj (xpoua 2 Crónicas 34:​1-3).

13. ¿Kenon mitspaleuis ipan monemilis tla timosentemaka itech Jehová?

¹³ Maski tla melak titelpochtli noso tiichpochtli, uelis tikchiuas ijkon ken Josías. ¿Kenon? Tla tiknisiuiya Jehová niman tla timomachtia itech tlen kualtsin kichiua. Tla tikchiua yejuin, mitspaleuis xmosentemaka itech Jehová. ¿Niman kenon mitspaleuis ipan monemilis tla timosentemaka itech Jehová? Luke, akin onoapolakti ijkuak kipiaya 14 xiuitl, okijto: “Aman ika tlayekapan ninokojtilis niktekichiuilis Jehová niman nikyolpaktis” (Mar. 12:30). Tla tejua noijki ijkon tikchiua, toTajtsin noijki melak mitsteochiuas.

14. ¿Kenon sekimej telpokamej kichiuaj ken tekiuaj Josías?

¹⁴ ¿Tlenon kixnamikij sekimej telpokamej? Matikitakan tlen kijtouaj. Johan, akin onoapolakti ijkuak kipiaya 12 xiuitl, kijtoua ika icompañeros kichiualtiayaj makipoki cigarrillo electrónico. ¿Tlenon okipaleui Johan niman ijkon xkichiuas yejon? Yejua tlanemiliaya itech kenon tla kipokiya cigarrillo electrónico ueliskia kichiuas makualo niman maka sa manouika iuan Jehová. Rachel, se ichpochtli  akin onoapolakti ijkuak kipiaya 14 xiuitl, techijlia tlenon kichiua niman ijkon kixikos tlen kixnamiki kampa nomachtia: “Nochipa ijkuak itlaj nikita, nikyejyekoua nitlanemilis itech Biblia niman itech Jehová. Kemantika, ijkuak nechmachtiaj historia nitlanemilia itech yakaj akin Biblia kiteneua noso nikilnamiki se teotlajtojli. Niman kemantika, ijkuak nitlajtlatoua iuan yakaj nikilnamiki se texto itech Biblia tlen uelis nikijlis”. Kanaj tlen tikixnamiki xsan noijki tlen okixnamik tekiuaj Josías, san ika, uelis tikteititis ika titlamachilise niman timelajkanemi itech Jehová ken yejua. Tla aman tikxikoua tlen tikixnamiki, ika tlayekapan noijki titlaxikos.

15. ¿Tlenon okipaleui Josías makitekichiuili Jehová? (2 Crónicas 34:​14, 18-21).

¹⁵ Ijkuak tekiuaj Josías kipiaya 26 xiuitl, okichiuj makiyektlalikan ikal toTajtsin. Ijkuak kiyektlalijtoyaj, okinextijkej “on amamoxtli de iley toTEKO yejuan okitemakaka Moisés”. Ijkuak tekiuaj okikak tlen kijtouaya libro, nimantsin okichiuj makitlakamatikan itlanauatil Jehová (xpoua 2 Crónicas 34:​14, 18-21). ¿Tikuelitaskia nochipa tikpouas Biblia? Tla timokojtilijtika ijkon tikchiuas, ¿tikuelita tikamapouas? ¿Tikchiua itlaj niman ijkon xtikimilkauas textos tlen mitspaleuiskej? Luke, akin otikteneujkej ipan párrafo 13, kipiya se cuaderno kampa kijkuilojtiuj nochi tlen kuelita ijkuak tlaamapoua. ¿Tiknemilia ika tla ijkon tikchiua noijki mitspaleuis xkimilnamiki textos noso okse itlaj tlen otikuelitak? Ijkuak más tikixmatis Biblia niman más tiktlasojtlas, más tiknekis tiktekichiuilis Jehová. Niman mopan nochiuas ken tekiuaj Josías, iTlajtol toTajtsin mitsyolchikauas xchiua tlen kuajli.

16. ¿Tleka Josías okichiuj itlaj tlen xkuajli, niman tlenon techmachtia?

¹⁶ ¿Tlenon mitsmachtia tlen xkuajli okichiuj Josías? Ijkuak Josías kipiaya kanaj 39 xiuitl, okichiuj itlaj tlen xkuajli niman omik. Yejua xokitlajtlanili Jehová makiyekana, san itech  otlaneltokak (2 Crón. 35:​20-25). ¿Tlenon techmachtia yejuin? Ika maski tla itiuejueyimej noso ka niman tla youejkauj tomachtiaj Biblia, nochipa noneki tiknisiuiskej Jehová. Niman tla tiknekij tiknisiuiskej Jehová noneki tiktlajtlaniliskej nochipa matechyekana, tomachtiskej iTlajtol niman tikinkakiskej tokniuan akin chikauak kipiyaj intlaneltok. Tla ijkon tikchiuaj, techpaleuis maka matikchiuakan tlen xkuajli niman más tiyolpakiskej (Sant. 1:25).

17. ¿Tlenon techmachtia tlen inpan onochiuj yeyimej tekiuajkej de Judá?

¹⁷ Telpokamej uelis miyek kichiuaskej. Tlen inpan onochiuj Jehoás, Uzías niman Josías techititia ika kokonej niman telpokamej ueliskej kichiuaskej tlen kuajli niman ueliskej kiyolpaktiskej Jehová. Melauak, yejon yeyimej tekiuajkej okichiujkej tlen xkuajli niman otlajyouijkej. San ika, tla tejua timokojtilia tikchiuas tlen kuajli okichiujkej niman timokojtilia xtimopopolos ken yejuamej, uelis tiyolpakis.

18. ¿Akinomej techititiaj ika uelis kuajli tonkisaskej ipan tonemilis? (Noijki xkita tlaixkopinajli).

¹⁸ Biblia kinteneua oksekimej telpokamej akin okinisiuijkej Jehová, okiyolpaktijkej niman kuajli okisatoj, ken David. Ijkuak yejua san telpochtli katka kuajli onouikak iuan Jehová niman ijkuak onochiuj tekiuaj ok omelajkanen. Melauak ika onopopolo, san ika, toTajtsin okitak ken yakaj akin itech omelajkanen (1 Rey. 3:6; 9:​4, 5; 14:8). Tla timomachtia itech David, mitspaleuis kualtsin xtekichiuili Jehová. Noijki, uelis timomachtis itech Marcos noso Timoteo, niman ijkon más tikimixmatis. Yejuamej opeujkej kitekichiuiliaj Jehová ijkuak telpokamej katkaj niman kuajli okitekichiuilijkej. Yejua ika, okiyolpaktijkej Jehová niman kuajli okisatoj.

19. ¿Kenon uelis tinemis?

¹⁹ Tlen tikchiuas aman kiteititis kenon tikneki tinemis ika tlayekapan. Tla titlaneltoka itech Jehová niman xtikchiua san tlen tejua tikita kuajli, yejua mitspaleuis xtlapejpeni tlen kuajli (Prov. 20:24). Tejua uelis kualtsin tinemis niman tiyolpakis. Niman maka xkilkaua ika Jehová melak kitlasojkaita nochi tlen tikchiua ipampa. Melak kuajli tla nochipa tiktekichiuiliaj toTajtsin, akin melak techtlasojtla, pampa san yejon melak techyolpaktis ipan tonemilis.