Xuiya kampa tlen onka ijtik

Xuiya kampa tlen kipiya

ITECH TLEN TLAJTOUA IXPAN | TEJUA UELIS TIKASIKAMATIS BIBLIA

Se amoxtli tlen uelis nasikamatis

Se amoxtli tlen uelis nasikamatis

Kuajli tikmatstokej ika Biblia se amoxtli tlen melak yeuejkaui onka. Opeuj noijkuiloua ipan Oriente Medio ikipiya kanaj tres mil quinientos xiuitl. Ipan yejon tonaltin nemiyaj ipan China tekiuajkej Shang, nesi ika yejuamej akin melak yeuejkaui onenkej, niman kanaj mil xiuitl sakin budismo opeuj ipan India. (Xkita recuadro “ Tlen mitspaleuis xkasikamati Biblia”.)

Biblia technankilia tlajtoltilistin tlen itech titlanemiliaj ipan tonemilis

Se amoxtli tepaleuiya tla kuajli nasikamati niman tla kipiya kuajli tlajtolpaleuilistin. Niman Biblia ijkon. Kuajli technankilia tlen totlajtoltiaj ipan tonemilis.

Xnemili, nochipa nemij akin kinekij kimatiskej tleka otinemikoj. Niman, ipan kachtopa ome tlaxeloltin uejueyimej itech kachtopa amoxtli Génesis, ompa techijlia. Ompa kijtoua ika “ijkuak xtlaj onkatka”, ikipiya melak miyek xiuitl ika tlakuitlapan, okinchijchiujkej iluikamej, galaxias, sitlalimej niman tlaltikpaktli (Génesis 1:1). Sakin, kijtoua kenon ika yolik onoyektlali tlaltikpaktli niman ijkon ompa machantilo, kenon opeuj onka nemilistli niman kenon okichijchiujkej tlaltikpakchane. Noijki kijtoua tleka onochijchiuj nochi yejuin.

UELI NASIKAMATI

Biblia techtlajtolpaleuiya ika kenon tikyektlaliskej tlaueltin tlen tikpiyaj mojmostla ipan tonemilis. Yejuin tlajtolpaleuilistin xouijtika tikasikamatis ipampa ome tlemach tlen tikitaskej amantsin.

Kachtopa, xouijtika tikasikamatis, techmelajkaijlia niman kualtsin. Xkitekitiltia ouijtika tlajtoltin tlen xuelis tikasikamatis, kitekitiltia tlajtoltin tlen xouijtika niman nimantsin tikasikamatis. Hasta tlen melak ouijtika techasikamachiltia ika tlajtoltin tlen tejuamej tiktekitiltiaj mojmostla.

Xnemili, Jesús tlajtouaya itech tlen kuajli kixmatiyaj tlaltikpakchanejkej ijkuak otemachti niman ijkon ajsiya inpan inyojlo. Yejuin tlamachtijli ipan tepetl, uajlauj ipan Mateo itlaxeloluan uejueyimej 5 ontlami ipan 7. Se akin kuajli kixmati Biblia okijto ika “se tlanojnotsalistli tlen tepaleui” tlen “xsan miyek mitskalaktilis ipan motsontekon, mitsijlis kenon timoyekanas niman timouikas”. Maski tikitas yejuin tlaxeloltin uejueyimej ipan quince noso veinte minutos, tikmojkaitas kenon tepaleui itlajtoluan Jesús tlen xouijtika tikasikamatis.

Ika ome, Biblia xouijtika tikasikamatis ipampa tlen kipiya. Pampa Biblia xtlajtoua itech mitos niman itech tlen xopanok. Ipan amoxtli The World Book Encyclopedia kijtoua ika Biblia tlajtoua itech “tlaltikpakchanejkej akin uejueyixtokej katkaj niman akin ka”. Noijki tlajtoua “itech kenon onoxixikojkej, itech tlamachialistli, itech tlen xouelkej kichiuaj niman ijkuak kenon kuajli okisatoj”. Uelis tikmachiliskej ika noijki ijkon topan nochiua ken yejon tlaltikpakchanejkej niman tlen opanok. Noijki xouijtika tikasikamatis tlen kineki techmachtis (Romanos 15:4).

NOCHIMEJ UELIS KIPIYASKEJ

Tla tikneki tikasikamatis se amoxtli, noneki ijkuiliujtos ika tlajtojli tlen tejua tikasikamati. Biblia ijkon, uelis tiknextis ika motlajtol maski san kanon tichantis. ¿Kenon ouel onochiuj yejuin?

Notlajtolkuepa. Ijkuak kachtopa onoijkuilo Biblia onochijchiuj ika hebreo, ika arameo niman ika griego. Yejuin kichiuaya ika xnochimej kasikamatiyaj tlen kijtouaya. Miyekej tlajtolkuepkej otekitkej chikauak niman ijkon okichiujkej ika Biblia maonia ika okseki tlajtoltin. Ika intekiyo yejuin tlakamej, Biblia yonotlajtolkuep san tlajko noso nochi kanaj ipan 2,700 tlajtoltin. Yejuin kijtosneki ika sa achijtsin poliui ika nochimej tlaltikpakchanejkej makipiyakan maski san seki itech Biblia ika intlajtol.

Noxeloua. Tlen kachtopa onoijkuilo onochijchiuj itech tlen ijtlakaui, ken papiro noso cuero. Miyekpa onoixkopinkej noso okijkuilojkej niman ijkon maka mapoliui yejon tlajtoltin. Yejuin copias melak patiojkej katkaj niman san xmiyekej tlaltikpakchanejkej akin ueliyaj kinkouayaj. San ika, ijkuak Gutenberg okinemili kenon nochijchiuaskej amoxtin, ikipiya kanaj quinientos cincuenta xiuitl, melak nimantsin onoxelo Biblia. Noijtoua ika hasta aman, yonoxelo Biblia kanaj cinco mil millones.

Nion se amoxtli tlen matlajto itech toTajtsin melak miyek yonoxelo niman yonotlajtolkuep ken Biblia. Uelis tikijtoskej ika yejuin amoxtli tlen nochimej uelis kipiyaskej. Maski tikitas ika ouijtika tikasikamatis, onka itlaj tlen mitspaleuis. ¿Itech tlenon titlajtouaj? ¿Kanon uelis tiknextis? Tikmatis ipan okse tlamachtijli.