Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

FAZA WALU

Anau Gölönia Hewa’ae Asese Afatö Dödönia

Anau Gölönia Hewa’ae Asese Afatö Dödönia

1. Hadia mbörö wa alua wangabu dödö ba Zilo?

I’ILA Samueli wangabu dödö salua ba Zilo. Hulö molö mbanua andrö börö idanö hörö. Lö ta’ila hawa’oya nomo zadö’u-dö’u fege-ege. Ira alawe hegöi iraono no larongo wa lö mangawuli sa’ae namara, fo’omora ira matua, onora matua, ba talifusöra matua. Ha da’a ni’ilada, mato 30.000 zaradadu ndraono Gizara’eli si mate ba danga ndrawa Wilisiti, ba lö ara me mate zi 4.000 niha ba wasuwöta bö’ö.​—I Zam. 4:1, 2, 10.

2, 3. Hadia manö gabula dödö si fatete alua ba Zilo irege aila ba taya lakhömira?

2 So gabula dödö si fatete baero da’ö. Darua nono Eli Ere Sebua sotöi Hofini ba Fineha, fao ira fasuwö moroi ba Zilo, ba la’ohe dawöla goroisa ni’amoni’ö. Si to’ölönia, tawöla andrö labe’e ba naha ni’amoni’ö ba nose Lowalangi, ya’ia da’ö osali Lowalangi si hulö tendra, da’ö dandra wa’atohare Lowalangi. La’ohe Dawöla ba wasuwöta, ba bodo sibai ira, lawalinga tola tobali hazima ena’ö möna ira. Hiza’i, la’oloi’ö Dawöla andrö dawa Wilisiti, ba labunu Hofini hegöi Fineha.​—I Zam. 4:3-11.

3 Ba zilalö, tebe’e döi sebua ba Zilo si so ose Lowalangi börö me ba da’ö so Dawöla ba zi hauga abad. Lö sa’ae da’ö iada’a. Me irongo da’ö Eli, 98 fakhe ia, ba tokö’a ia furi ba gurusi ba mate. Umönönia si bohou tobali lakha mbanua me luo da’ö, mate ba wo’ono. Imane fatua lö mate ia, ”No taya lakhömi ndraono Gizara’eli.” Sindruhu, lö irai tobali sa’ae Zilo andrö simane ba zilalö.​—I Zam. 4:12-22.

4. Hadia nitutunöda ba faza da’a?

4 Hewisa dödö Zamueli ba zalua si möi fangafatö dödö andre? Hadia aro wamatinia ba wanolo banua si lö ilumö’ö ba si lö i’omasi’ö Yehowa andrö? Itaria, so wa’abu dödö ba fa’afatö dödö salua si tola manandraigö famatida. Börö da’ö, datafaigi hadia danö bö’ö si tola ta’o’ö moroi khö Zamueli.

’Ifalua Zatulö’

5, 6. Hadia nitutunö Zura Ni’amoni’ö barö zi 20 fakhe andrö, ba hadia halöwö Zamueli?

5 Tenga Samueli nitutunö Zura Ni’amoni’ö iada’a, hiza’i Tawöla ni’amoni’ö. Tefakao ndrawa Wilisiti me la’oloi’ö Dawöla andrö irege lafangawuli. Mato 20 fakhe no numalö, awena mufuli mututunö Zamueli ba Zura Ni’amoni’ö. (I Zam. 7:2) Hadia manö halöwönia barö da’ö? Ibe’e wanema li Sura Ni’amoni’ö.

Hewisa Zamueli wanolo ono mbanuania ba gabula dödö sebua hegöi fa’afatö dödö?

6 Fatua lö tebörögö zi 20 fakhe andrö, ”ofeta wehede Zamueli ba ndraono Gizara’eli fefu”. (I Zam. 4:1, Terjemahan Dunia Baru) Ba waö-waö da’ö itutunö, me no numalö zi 20 fakhe andrö, no to’ölö Zamueli we’amöi ba zi tölu ngawua banua si so ba Gizara’eli ero röfi, ihalö huhuo na so watitisa ba ibe’e wanema li. Aefa da’ö, mangawuli ia ba Rama. (I Zam. 7:15-17) Ba da’a ta’ila wa so so manö halöwö Zamueli, ba oya halöwö si no i’asiwai barö zi 20 fakhe.

Hewa’ae lö itötöi Sura Ni’amoni’ö Zamueli barö zi 20 fakhe, faduhu dödöda wa so so manö halöwö nifaluania khö Yehowa

7, 8. (a) Hadia goroisa nifa’ema Zamueli ba mbanua andrö me no iforege wohalöwö ba zi 20 fakhe? (b) Hadia nifalua soi andrö me no ibe’e khöra wa’afaduhu dödö Samueli?

7 No awuwu wamati mbanua andrö börö gamuata wohorö ba fa’alösökhi nono Eli. Lua-luania, ato zanömba adu mangawuli. Hiza’i, me no mohalöwö Zamueli barö zi 20 fakhe, ibe’e khöra goroisa, ”Na a’oi dödömi wamuli ya’ami khö Yehowa, ba miheta ba khömi lowalangi niha baero andrö ba Asaroti andrö; khö Yehowa midölö dödömi, ha ya’ia mifosumange ba i’efa’ö ami ba danga ndrawa Wilisiti.”​—I Zam. 7:3.

8 Tefakao mbanua andrö ba ”danga ndrawa Wilisiti”. Lamane tödöra tola manö lafalua zomasi-masi dödöra ba wamakao ono mbanua Lowalangi me no kala zaradadu ndraono Gizara’eli. Hiza’i, ibe’e khöra wa’afaduhu dödö Samueli wa tola tebulö zalua khöra na lafuli ira khö Yehowa. Hadia omasi ira? Omuso dödö Zamueli me laheta ngawalö nadu ba ”hatö Yehowa lafosumange”. Idönia’ö gowuloa sebua Samueli ba Misefa, banua ba hili tanö yöu Yeruzalema. Owulo mbanua andrö, lalau fuasö, ba lafalalini gera-erara ba ngawalö horö fanömba adu.​—Baso I Zamueli 7:4-6.

Lamane ira niha Wilisiti, angowuloa nifalua nono mbanua Yehowa samalalini era-era, no inötö si tefaudu ba wamakao ya’ira

9. Hadia ginötö ni’oguna’ö ndrawa Wilisiti, ba hadia nifalua nono mbanua Lowalangi ba de’ala andrö?

9 Hiza’i, no larongo dawa Wilisiti wa mufalua gowuloa sebua ba la’oguna’ö ginötö da’a. Lafatenge zaradadura ba Misefa ba wangohori ono mbanua Yehowa. Larongo iraono Gizara’eli wa no ahatö de’ala andrö. Börö wa’ata’ura, la’andrö khö Zamueli ena’ö mangandrö ia salahira. Da’ö nifalua Zamueli, ba ibe’e göi zumange nitunu. Me mufalua wanunu sumange, ofeta ndrawa Wilisiti ba Misefa. Aefa da’ö, ifondro-ndrongo Yehowa wangandrö Zamueli. Mofönu ia hulö zi’ao. ”Ife’ugu-ugu sibai mbanua Yehowa, ba ndrawa Wilisiti andrö.”​—I Zam. 7:7-10.

10, 11. (a) Hana wa tola tawa’ö fabö’ö we’ugu-ugu mbanua ni’asogö Yehowa khö zaradadu ndrawa Wilisiti moroi ba zi to’ölö? (b) Hadia mbua wasuwöta nibörötaigö ba Misefa?

10 Hadia simane iraono side-ide ndrawa Wilisiti andrö, moloi ira furi ninara me larongo we’ugu mbanua? Lö’ö, ya’ira andrö no ara tobali saradadu sabölö. Tobali, lö irai larongo we’ugu mbanua simane da’a. Hadia börö me ’mu’ugu-ugu sibai’ ia? Hadia ohahau dalu mbanua me mu’ugu ia, mazui mukhölö khöra danö börö me terongo we’ugu andrö misa ba hili-hili? Gofu hadia zalua, ata’u ndrawa Wilisiti ba li nirongora andrö. Börö wa’atokeara, tenga sanuwö ira sa’ae, hiza’i nisuwö. Kalua ndra matua Gizara’eli moroi ba Misefa, lakalaisi ba lagohi ofeta hauga kilometer wa’aröu, tanö raya gaekhula Yeruzalema.​—I Zam. 7:11.

11 Fasuwöta da’ö moguna ba wa’auri nono mbanua Lowalangi. Sagötö tobali sanguhuku Zamueli, lö irai möna ndrawa Wilisiti. Oya mbanua nirabu nono mbanua Lowalangi mangawuli.​—I Zam. 7:13, 14.

12. Hadia geluahania ’ifalua zatulö’ Samueli, ba hadia gamuata sanolo ya’ia ena’ö mofozu halöwönia?

12 Hauga abad aefa da’ö, isura Faulo wa Samueli andrö samösa sanguhuku ba sama’ele’ö samati, ’samalua satulö’. (Heb. 11:32, 33) Ifalua zi sökhi Samueli hegöi satulö föna Lowalangi ba ifarou niha bö’ö ena’ö lafalua zimane da’ö. Mofozu halöwönia börö me ebolo dödönia wombaloi Yehowa, ba lö faröi ia wamalua da’ö hewa’ae oya zafatö dödönia. Iforoma’ö göi wa i’ila mangandrö saohagölö. Me no möna ira ba Misefa, ihaogö gowe Samueli ba wanörö tödö hewisa Yehowa wanolo ono mbanuania.​—I Zam. 7:12.

13. (a) Hadia gamuata somasi ita na ta’o’ö Zamueli? (b) Hawa’ara ginötö si sökhi ba wangoguna’ö amuata simane niforoma’ö Samueli?

13 Hadia omasi’ö ’wamalua satulö’? Na ya’ia, faha’ö ndra’ugö ba wa’ebolo dödö Zamueli hegöi fangide-ngide’ö ba fangandrönia saohagölö. (Baso I Fetero 5:6.) Haniha ba gotaluada zi lö omasi amuata simane da’ö? Iforoma’ö gamuata da’a Samueli me ide-ide ia nasa, ba sökhi da’a börö me ba zi so föna so zalua sebua si möi fangafatö dödönia.

”Iraonou Andrö, ba Lö La’o’ö Gamuatamö Andrö”

14, 15. (a) Hadia zafatö dödö Zamueli me no ”atua” ia? (b) Hadia satua si lö sökhi Zamueli andrö simane Eli? Tutunö.

14 Na tatohugö wombaso waö-waö Zamueli, no ”atua” ia sa’ae. Me luo da’ö, so darua nononia matua, Yo’eli ba Abia. Me no ebua ira, ibe’e halöwöra Samueli wanolo ya’ia tobali sanguhuku. Hiza’i, tenga sinangea khöra halöwö da’a. Hewa’ae atulö Zamueli ba itörö zindruhu, la’oguna’ö halöwö da’a iraononia ba wangalui tana khöra, lafuyu’ö zindruhu ba latema zölö-sölö.​—I Zam. 8:1-3.

15 Samuza inötö, satua ndraono Gizara’eli la’ondrasi Zamueli, börö me so zi fatimba ba dödöra. Lamane, ”Iraonou andrö, ba lö la’o’ö gamuatamö andrö.” (I Zam. 8:4, 5) Hadia i’ila da’a Samueli? Lö nifatunö waö-waönia. Hiza’i, Samueli tenga ama si no obou töi simane Eli. Mofönu Yehowa khö Eli ba ihuku ia me tebai itegu ndraononia ba zi lö sökhi, abölö ifosumange nononia moroi khö Lowalangi. (I Zam. 2:27-29) Lö isöndra Yehowa zala simane da’ö khö Zamueli.

Hewisa wanaögö Zamueli fa’afatö dödö börö wa’alösökhi ndraononia?

16. Hewisa dödö zatua ba ndraono samadaö, ba hewisa wa tola lasöndra wondrara dödö hegöi fanuturu lala moroi ba duma-duma Zamueli?

16 Me i’ila Samueli wa’alösökhi nononia, lö mututunö wa aila Zamueli, abu dödönia, mazui afatö dödönia. Hiza’i, ato zatua si tola mokhalaigö hewisa dödö Zamueli me luo da’ö. Ba ngaluo safuria andre, asese alua wamadaö khö zatua hegöi ba wotu nibe’era. (Baso II Timoteo 3:1-5.) Na so zatua sabu tödö simane da’ö, tola isöndra wondrara dödö hegöi fanuturu lala ba duma-duma Zamueli. Hewa’ae faröi ndraononia, lö tebulö iforoma’ö wa’alöfaröinia Samueli. Böi olifu’ö, hewa’ae lö mofozu wame’e fotu ba ndraono sabe’e tandro, hiza’i duma-duma nibe’e zatua mofozu. Tebe’e ginötö khö zatua ba wangomusoi’ö tödö Namara, Lowalangi Yehowa, simane nifalua Zamueli.

”Fataro Sa’ae Khöma Razo”

17. Hadia ni’andrö zatua ndraono Gizara’eli khö Zamueli, ba hewisa dödönia?

17 Lö la’angeraigö ono Zamueli hadia lua-lua wa’olu’a-lu’ara hegöi fangalui tana khöra. Lamane ira satua ba mbanua Gizara’eli khö Zamueli, ”Fataro sa’ae khöma razo, samatörö ya’aga, simane ba niha baero fefu.” Ba ni’andröra andrö, hadia hulö latimbagö Zamueli? Sindruhunia no isalahini Yehowa ba wanguhuku banua andrö ba zi hauga wulu fakhe. Iada’a, la’andrö zanguhuku ya’ira tenga ha sama’ele’ö simane Samueli, hiza’i samösa razo. Banua si fasui ya’ira oi so razora, ba omasi ndraono Gizara’eli na so razora. Hewisa dödö Zamueli? Tabaso, ”Fatuwu khö Zamueli.”​—I Zam. 8:5, 6.

18. Hewisa Yehowa wame’e fondrara dödö khö Zamueli hegöi ba wangoroma’ö fa’ebua horö niha mbanua andrö?

18 Faigi wanema li moroi khö Yehowa me mangandrö Zamueli sanandrösa ba da’a, ”Fondro-ndrongo li zato, fefu hadia ia niwa’öra khöu. Tenga sa ya’ugö nitibo’öra, ya’odo a’ine nitibo’öra, faböi sa’ae razora ndra’odo.” Terara sibai dödö Zamueli, hiza’i da’a no fango’aya sebua khö Lowalangi Sebua Kuaso! I’ombakha’ö khö zama’ele’ö khönia Yehowa ena’ö lafangelama ndraono Gizara’eli hadia lua-luania na lafili razora niha gulidanö. Me ifa’ema da’ö Samueli, fatandro ira fefu lamane, ”Böi, razo zomasiga!” Lö faröi Zamueli khö Yehowa, irege ibayoini razo nifili Yehowa.​—I Zam. 8:7-19.

19, 20. (a) Hewisa dödö Zamueli me i’o’ö goroisa Yehowa ba wombayoini Saulo tobali razo ndraono Gizara’eli? (b) Hewisa Zamueli ba wanolo ono mbanua Yehowa?

19 Tobali, hewisa dödö Zamueli me ifalua da’ö? Hadia abao dödönia mazui lö omasi ia? Hadia fawuka gera-erania börö wa’afatö dödö, ba ifowa’a ba dödönia wa’afatuwu? Te ato zamalua simane da’ö, hiza’i lö ifalua Samueli. Ibayoini Zaulo ba ifaduhu’ö wa ya’ia andrö nifili Yehowa. Fa’ago bawa ia khö Zaulo, tandra wanema’ö hegöi famosumangenia razo si bohou. Imane ba mbanua andrö, ”Hadia, no mi’ila, wa lö ba niha sato si fagölö-gölö ba nituyu Yehowa andrö?”​—I Zam. 10:1, 24.

20 Tenga falömo’ahonoa ni’era-era Zamueli, hiza’i fa’asökhi dödö ni’okhögö ndra matua nifili Yehowa. I’osambua’ö dödönia Samueli ba waö-waö walöfaröinia khö Yehowa, tenga ba gera-era niha salio tebulö. (I Zam. 12:1-4) Lö göi faröi ia ba halöwönia, i’amenesi nono mbanua Lowalangi ba de’ala wamati si göna ya’ira ba i’aro’ö wamatira ena’ö lö faröi khö Yehowa. Terou dödöra ba mene-menenia, ba la’andrö ena’ö mangandrö Zamueli salahira. Sökhi sibai wanema Zamueli lira, ”Ya’aröu göi khögu wamazökhi horö khö Yehowa, wamöhöi fangandrö salahimi: u’oroma’ö sa khömi lala si sökhi andrö, lala sadölö.”​—I Zam. 12:21-24.

Duma-duma Zamueli zame’e khöda famasugi ba dödö ena’ö böi tatehegö mowa’a wa’afökhö dödö mazui fa’afatö dödö

21. Hewisa wa moguna khöu duma-duma Zamueli na afatö dödöu börö me niha bö’ö nifili ba dadaoma salawa mazui ba halöwö si sökhi?

21 Hadia no irai afatö dödöu me niha bö’ö nifili ba dadaoma salawa mazui ba halöwö si sökhi? Duma-duma Zamueli zame’e khöda famasugi ba dödö ena’ö böi tatehegö mowa’a wa’afökhö dödö mazui fa’afatö dödö. (Baso Gamaedola 14:30.) Oya halöwö khö Lowalangi si möi fangomusoi’ö dödö ba nono mbanuania si lö faröi.

”Hawa’ara Döhö Wa’abu Dödöu khö Zaulo Andrö?”

22. Hana wa lö sala Zamueli me i’ila gamuata si sökhi khö Zaulo ba wamobörö?

22 Lö sala Zamueli me i’ila gamuata si sökhi khö Zaulo; ya’ia andre ira matua si sökhi sibai. Alawa niha ia ba adöni dödöda ba wamaigi. Barani ia, onekhe, lö oya-oya manö, ba iforoma’ö wangide-ngide’ö me awena tobali ia razo. (I Zam. 10:22, 23, 27) Baero gamuata da’ö, ya’ia zofili lala wa’aurinia samösa hegöi ba wangai angetula. (V Moz. 30:19) Hadia no ihaogö i’oguna’ö da’ö?

23. Hadia gamuata si sökhi si oföna taya khö Zaulo, ba hewisa wangoroma’önia fayawasa?

23 Alimagö sibai, na oya kuaso nitema niha, amuata si oföna taya khönia ya’ia da’ö fangide-ngide’ö. Lö ara aefa da’ö, fayawa Zaulo. Lö i’o’ö fareta Yehowa nifa’emania khö Zamueli. Samuza inötö, lö fombaloi khö Zaulo ba ibe’e zumange hewa’ae Samueli zindruhunia zamalua da’ö. Ibe’e khönia Samueli degu-degu sabe’e ba ifa’ele’ö wa aheta ba nga’ötönia dadaoma wa’arazo. Lö ihalö wamaha’ö Saulo ba degu-degu da’a ba itugu monönö wa lö molo’önia.​—I Zam. 13:8, 9, 13, 14.

24. (a) Hewisa Zaulo wolawa niwa’ö Yehowa me isuwö ndrawa Gamaleki? (b) Hewisa Zaulo ba degu-degu nibe’e khönia, ba hadia gangetula Yehowa?

24 Fahuhuo Yehowa khö Zamueli ena’ö ibe’e fareta khö Zaulo ba wanuwö dawa Gamaleki. Ifaretakö Yehowa göi ena’ö labunu razonia si lö sökhi sotöi Agagi. Hiza’i, lö ibunu razo da’ö Saulo ba irabu fefu gokhötara sabölö sökhi, sinangea mufakiko. Me itegu ia Samueli, iforoma’ö Saulo wa no fabö’ö sibai lagunia. Lö khönia fangide-ngide’ö ba wanema degu-degu, ilau fabu’a ena’ö lö lasalaikö ia hegöi si no ifalua, lö ba dödönia zi no alua, isalaikö nono mbanuania. I’osiwawöi ba itimbagö degu-degu nibe’e khönia, imane wa khö Yehowa mube’e ösa zi no murabu andrö. Börö da’ö, iwa’ö wehede si tehöngö andre Samueli, ”Hiza, sökhi wolo’ö, moroi ba zumange.” Lö fa’ata’u khö Zamueli ba wotegu Saulo ba ifa’ema gangetula Yehowa: Aheta khö Zaulo kuaso wa’arazo ba tebe’e ba niha bö’ö khö ndra matua sabölö sökhi. *I Zam. 15:1-33.

25, 26. (a) Hana wa ikilaini we’e Samueli khö Zaulo, ba hewisa Yehowa wotegu ya’ia? (b) Hadia wamaha’ö nisöndra Zamueli me möi ia ba nomo Giza’i?

25 Sindruhu-ndruhu abu sibai dödö Zamueli börö zala nifalua Zaulo. Sara wongi mu’ao ia khö Yehowa. Ikilaini we’e. I’ila wa oya zi sökhi si tola ifalua Saulo, hiza’i afatö sibai dödönia iada’a me lö alua zi no itötöna andrö. No fabö’ö gamuata ndra matua andrö ni’ilania ba wamobörö, taya gamuatania si sökhi ba ilawa Yehowa. Lö omasi falukha Zamueli khönia. Ba gafuriata, ihaogö Yehowa wanegu Samueli, ”Hawa’ara döhö wa’abu dödöu khö Zaulo andrö, me noa sa’atö tebai salaŵa ndraono Gizara’eli ia, wamaigigu? Fo’ösi fanikha dandru andrö khöu ba labu: ufatenge ndra’ugö khö Giza’i andrö, banua Mbetilekhema, me no ba nononia ufaigi khögu zamösa, nibe’e razo.”​—I Zam. 15:34, 35; 16:1.

26 Ohitö dödö Yehowa lö te’odaligö ba wa’alöfaröi sasese tebulö ba niha si lö mo’ahonoa. Na faröi zi samösa niha, i’alui niha bö’ö Yehowa wamalua ohitö dödönia. Me no atua Zamueli, lö ibusi tödö sa’ae Zaulo. Simane ni’oroisi Yehowa, möi ia ba nomo Giza’i ba Mbetilekhema, ba i’ila hadauga nono Giza’i si sökhi boto. Hiza’i, i’otarai ba wamobörö no ifangelama ia Yehowa ena’ö tenga fa’asökhi mboto nifaiginia. (Baso I Zamueli 16:7.) Ba gafuriata, falukha Zamueli khö nono siakhi sotöi Dawido, da’ö nifili Yehowa!

I’ila Samueli wa tola ifadöhö Yehowa wa’afatö dödö gofu hawa’afökhö, i’asiwai, ba ibulö’ö tobali howu-howu

27. (a) Hana wa itugu aro wamati Zamueli? (b) Hewisa dödöu ba duma-duma niröi Zamueli?

27 Ba gafuriata ndröfi wa’auri Zamueli, itugu i’ila wa atulö gangetula nihalö Yehowa ba wotuyu Dawido fangali Zaulo. Afökhö dödö Zaulo andrö edöna ibunu Dawido, ba i’erogö zindruhu. Hiza’i, iforoma’ö Dawido gamuata si sökhi—fa’abarani, fa’anau gölö, famati, ba falöfaröi. Me lö aratö mate ia, itugu aro wamatinia. I’ila wa tola ifadöhö Yehowa wa’afatö dödö gofu hawa’afökhö, i’asiwai, ba ibulö’ö tobali howu-howu. Ba gafuriata, mate Zamueli ba toröi furi waö-waö wa’aurinia sahöli-höli dödöda sarakhagö otu fakhe. Lö tokea ita na fefu ndraono Gizara’eli la’e’esi wa’amate ndra matua samati andre! Ba ginötö da’a, moguna manofu nono mbanua Yehowa, ’Hadia u’o’ö göi wamati Zamueli?’

^ par. 24 Samueli zamunu Agagi. Lö moguna muhakhösi tödö ia hegöi ösi nomonia. Hauga abad aefa da’ö, i’alui lala ”Hamano andrö, ma’uwu Agagi” ba wangohori ono mbanua Lowalangi.​—Gesi. 8:3. Faigi Faza 15 ba 16 ba mbuku da’a.