Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

FAZA DUA WULU A RUA

Lö Faröi Ia ba Wanaögö Ngawalö Wanandraigö

Lö Faröi Ia ba Wanaögö Ngawalö Wanandraigö

1, 2. Hadia nitötöna Wetero me fahuhuo Yesu ba Gafanauma, ba hadia zalua?

ABU dödö Wetero wamaigi niha samondrongo Yesu samasui ya’ia. Ba sinagoga ba Gafanauma so ira. Ba da’a toröi Wetero. Fagai ia tanö yöu ba Nasi Galilaia. Ba da’a ilau mangalui kefe. Ato zi fahuwu, talifusö, hegöi awönia si fagai si toröi ba da’ö. Omasi Wetero ena’ö simane famaiginia Yesu, simanö göi ba wamaigi niha sato, ba larasoi wa’omuso dödö simane nirasoinia börö me ifaha’ö ia sanandrösa ba Mbanua Lowalangi moroi khö zamaha’ö sebua andrö si no irai so. Hiza’i, te lö alua da’ö sakali da’a.

2 Ato niha si lö omasi mamondrongo sa’ae. So zikökö-kökö, lö fao dödöra ba nifa’ema Yesu. Hiza’i, sabu dödö Wetero ya’ia da’ö salua ba gotalua ndra nifaha’ö Yesu. Lö omuso dödöra wanema’ö fa’aboto ba dödö, me no lasöndra zi bohou, ba me no lafaha’ö ira ba zindruhu. Iada’a, abao dödöra ba mofönu ira. So zi hede, imane wa si tokea ita nifa’ema Yesu. Börö me lö omasi sa’ae ira wamondro-ndrongo, laröi sinagoga ba lö la’o’ö sa’ae Yesu.​—Baso Yohane 6:60, 66.

3. Hadia nifalua Wetero ba zi hauga kali börö me mamati ia?

3 Da’ö ginötö sabua khö Wetero hegöi khö ndra sinenge tanö bö’ö. Lö aboto sibai ba dödö Wetero hadia niwa’ö Yesu me luo da’ö. Tatu aboto ba dödönia hana wa tobali sogoro niha wehede Yesu na mufo’eluaha ia molo’ö ngawua wehede. Hadia nifalua Wetero? Tenga zawena tetandraigö wa’alöfaröinia khö Zamaha’ö, ba tenga göi safuria da’ö. Datafaigi hewisa wamati Wetero möi fanolonia ba wanaögö ngawalö wanaisi simane da’ö ba lö faröi ia.

Lö Faröi Ia Hewa’ae Faröi Danö Bö’ö

4, 5. Hewisa nifalua Yesu fabö’ö moroi ba nidöna-döna niha sato?

4 Asese tehasu Wetero börö Yesu. No hauga kali fabö’ö nifalua Zamaha’ö ya’ia hegöi niwa’önia moroi ba zi no latötöna niha. Ha sahari gotaluara me ifalua dandra sahöli-höli dödö Yesu me ibe’e gö niha si ngahönö fa’ato. Lua-luania, edöna labali’ö ia razo. Hiza’i, ahöli-höli dödö niha ibe’e börö me iwuwu ia furi ba ifaso ndra nifaha’önia möi yawa ba dundraha numalö ba Gafanauma. Me mangalukha ndra nifaha’ö bongi da’ö, ifuli mowaö-waö Yesu ba dete Nasi Galilaia sobade ba tohafa ira. Ba da’ö itema wamaha’ö si sökhi Fetero sanandrösa ba wamati.

5 Mahemolu sihulö wonginia, awena la’ila wa ato zolo’ö-lo’ö ya’ira ba zi tambai nidanö. Tobali, lafalua da’ö tenga börö me olofo ira ba wamati, hiza’i börö me omasi ira na ifalua zui dandra sahöli-höli dödö Yesu ba wame’e göra. Itegu ira Yesu börö me ha tana khöra manö ni’era-erara. (Yoh. 6:25-27) Nifadunö-dunöra andrö latohugö ba Gafanauma me ifalua Yesu zi fabö’ö moroi ba nidöna-dönara, ya’ia me edöna ifaha’ö ira ba zindruhu, hiza’i abua.

6. Hadia duma-duma nibe’e Yesu ba hadia nifalua niha sato?

6 Omasi Yesu na lafaigi ia niha andrö, tenga tobali umbu zoguna khöra ba mboto, hiza’i umbu gö wamati moroi khö Lowalangi, börö me fa’auri ba fa’amatenia ba wa’aniha da’ö zi tola manolo niha gulidanö ba wanöndra fa’auri si lö aetu. Börö da’ö, ifa’ema sambua duma-duma, ifagölösi ia simane mana, roti moroi ba zorugo me götö Moze. Me so zi lö fao tödö, i’oguna’ö duma-duma si tefaudu ba wanutunö wa moguna ba zi samösa niha la’a mboto ba labadu ndronia ena’ö lasöndra wa’auri. Andrö wa itugu mofönu ira. So zanguma’ö, ”Huhuo sabe’e da’ö, haniha zanaha mamondrongo da’ö?” Ira nifaha’ö Yesu manö ato zondröi ya’ia. *Yoh. 6:48-60, 66.

7, 8. (a) Hadia zi lö aboto ba dödö Wetero sanandrösa ba halöwö Yesu? (b) Hewisa Wetero wanema li Yesu me manofu ia khö ndra sinengenia?

7 Hadia nifalua Wetero? Ambö aboto ba dödönia göi wehede Yesu. Lö i’ila wa lö tola lö mate Yesu ena’ö alua gohitö dödö Lowalangi. Hiza’i, hadia adöni dödö Wetero wondröi Yesu simane ira nifaha’ö tanö bö’ö si lö tatu fangera-ngera me luo da’ö? Lö’ö; so zamaehuni Fetero moroi khöra. Hadia da’ö?

8 Ifaigi ndra sinengenia Yesu ba imane, ”Hadia, sofanö göi ami?” (Yoh. 6:67) Fahuhuo ia khö ndra sinengenia si felendrua, ba Fetero zotema linia. Asese alua da’ö. Te Fetero andre zalawa döfi ba gotaluara. Ba, na muhede ia iwaö-waö manö. Lö itaha-taha zi so ba gera-erania. Ba zalua andre, si so ba gera-erania ya’ia da’ö fehede si sökhi ba si tebai la’olifugö, ”He Tua, ba ha’ökhö möiga? So khöu daromali fangorifi, ba wa’auri si lö aetu.”​—Yoh. 6:68.

9. Hewisa wangoroma’ö Wetero fa’alöfaröi khö Yesu?

9 Hadia lö fagöna ba dödöu wehede da’ö? Famati Wetero khö Yesu zanolo ya’ia ba wangokhögö amuata si sökhi sibai ya’ia da’ö falöfaröi. Aboto ba dödö Wetero wa ha Yesu Zangorifi ba no ibe’e wangorifi andrö ba wehedenia ya’ia da’ö famaha’önia sanandrösa ba Mbanua Lowalangi. I’ila Fetero, hewa’ae na so zambö aboto ba dödönia, lö nahia bö’ö si tola i’ondrasi na edöna itema wa’omasi Lowalangi hegöi howu-howu fa’auri si lö aetu.

Böi faröi ita ba wamaha’ö Yesu, hewa’ae na itaria tehasu ita börö me fabö’ö moroi ba nidöna-dönada mazui nifilida

10. Hewisa ena’ö tola ta’o’ö wa’alöfaröi Wetero ba ginötö andre?

10 Hadia simane da’ö göi dödöu? Alimagö sibai, ato niha iada’a lafaduhu’ö wa la’omasi’ö Yesu. Hiza’i, faröi ira na so wanandraigö. Na lö omasi ita faröi khö Keriso, moguna so khöda wangera-ngera si fagölö simane Fetero sanandrösa ba wamaha’ö Yesu. Moguna tafaha’ö ita, tabotokhi ba dödöda geluahania ba ta’o’aurifagö ia—hewa’ae na itaria tehasu ita börö me fabö’ö moroi ba nidöna-dönada mazui nifilida. Na lö faröi ita, tola tatötöna wa’auri si lö aetu somasi Yesu ena’ö tasöndra.​Baso  Zinunö 97:10.

Lo Faröi Me La’amenesi

11. Hezo i’ohe zolo’ö khönia Yesu? (Faigi göi nisura ba gahe zura.)

11 Lö ara me no awai halöwöra soya sibai andrö, i’ohe ndra sinengenia Yesu ba so mato hadauga ndra nifaha’önia tanö bö’ö numalö miyöu. Itaria oroma Nasi Galilaia sobalau moroi yawa ba dete Hili Heremono si no afönu salju gamaudu nola tanö yöu Danö Amabu’ula. Itugu ara itugu alawa hili andrö me no ahatö larugi ba latörö lala si numalö ba mbanua sahatö ba Kaizarea Filifi. * Moroi ba nahia si baga famaigi andre, oroma ösa Danö Amabu’ula moroi raya, ba da’a ibe’e wanofu sabölö moguna Yesu ba zolo’ö khönia.

12, 13. (a) Hana wa manofu Yesu hadia niwa’ö niha sato sanandrösa khönia? (b) Ba wehedenia khö Yesu, hewisa Wetero wangoroma’ö famati sindruhu?

12 Manofu Yesu, ”Ha lawa’ö niha sato, haniha ndra’odo?” Tola takhalaigö hewisa Wetero me ihaogö wamaigi Yesu ba ifuli irasoi wa’asökhi dödö Zamaha’ö ya’ia hegöi fa’atua-tuania si no to’ele ba sahöli-höli dödö. Adöni dödö Yesu ba rahu-rahu nifa’ema niha samondrongo ya’ia moroi ba zi no la’ila hegöi ba zi no larongo. Latema li ira nifaha’ö Yesu, latötöi zi sala niwa’ö niha sanandrösa khö Yesu. Hiza’i, omasi i’ila Yesu danö bö’ö. Hadia fasala göi wangera-ngera niha solo’ö khönia? Andrö manofu ia, ”Ba ya’ami, ha miwa’ö, haniha ndra’o?”​—Luk. 9:18-20.

13 I’anemai itema li Fetero. Fao fehede safönu fa’afaduhu dödö ba salio mu’ila eluaha, i’ombakha’ö rahu-rahu si so ba dödö niha sato ba da’ö. Imane, ”Keriso ndra’ugö, Ono Lowalangi sauri andrö.” Tola takhalaigö me isuno Wetero Yesu ba iboho mbawa tandra wa omasi ia. Ifasugi ba dödönia Yesu wa Lowalangi Yehowa mbörö wa to’ele zindruhu andre ba niha sangokhögö famati saro, tenga börö niha gulidanö. Tebe’e ginötö khö Wetero ena’ö i’ila zindruhu si lö ni’ombakha’ö Yehowa ya’ia da’ö haniha Mesia mazui Keriso si no ara tefabu’u!​—Baso Matai’o 16:16, 17.

14. Hadia manö halöwö si sökhi nibe’e Yesu khö Wetero?

14 Kara nitimbagö zotomo nifa’ele’ö me götö föna ya’ia da’ö Keriso. (Zin. 118:22; Luk. 20:17) Molo’ö si no mufa’ele’ö andrö, i’ombakha’ö Yesu wa ifasindro mbanua niha Keriso Yehowa ba dete gara mazui kara nasi, simane niwa’ö Wetero. Aefa da’ö, ibe’e halöwö si sökhi khö Wetero ba mbanua niha Keriso. Ba dödönia, lö tohude Wetero moroi ba zinenge bö’ö simane niwa’ö-wa’ö niha. Hiza’i, oya halöwö nibe’e khönia. Ibe’e khö Wetero ’nono kusi mbanua zorugo’. (Mat. 16:19) Tebe’e göi halöwö si sökhi khö Wetero ba wamokai lala we’amöi ba Mbanua Lowalangi ba zi tölu ngawawa niha gulidanö si fabö’ö—si oföna ba niha Yahudi, aefa da’ö ba niha Zamaria, ba safuria ba zi tenga niha Yahudi.

15. Hadia niwa’ö Wetero khö Yesu ba hadia mbörö?

15 Ba gafuriata, iwa’ö Yesu ha’ökhö zoya labe’e, oya göi lasugi khönia, ba sindruhu no alua wehede da’a khö Wetero. (Luk. 12:48) Lö aetu i’ombakha’ö zindruhu Yesu sanandrösa khö Mesia, hegöi famakao ba fa’amate si lö aratö alua khönia ba Yeruzalema. Abu dödö Wetero me irongo da’a. I’ohe ba ngainia Yesu ba itegu ia imane, ”Yamutimba khöu Lowalangi, Tua! Böi göna ndra’ugö simanö.”​—Mat. 16:21, 22.

16. Hewisa Yesu wo’amenesi Fetero, ba hadia mene-mene si tefaudu nisöndrada moroi ba wehede Yesu?

16 Börö wa’asökhi dödö Wetero wa iwa’ö wehede da’ö. Hiza’i, tokea ia ba wanema li nibe’e Yesu. I’erogö ia Yesu ba ifaigi ndra nifaha’ö tanö bö’ö, te börö me fagölö wangera-ngerara. Imane, ”Ae furigu, Satana! Fangalagu ndra’ugö; me lö öfatou-tou zomasi Lowalangi, ha somasi niha öfatou-tou.” (Mat. 16:23; Mrk. 8:32, 33) Fehede Yesu andrö tobali mene-mene si tefaudu khöda fefu. Aoha khöda wangofönai’ö fangera-ngera ba wa’aniha moroi ba wangera-ngera Lowalangi. Na tafalua da’ö, hewa’ae fanolo tawa’ö, no amaedola tatuhini gohitö dödö Zatana tenga ohitö dödö Lowalangi. Tobali, hewisa dödö Wetero?

17. Hadia geluaha wehede Yesu me iwa’ö khö Wetero ”ae furigu”?

17 Tatu aboto ba dödö Wetero geluaha wehede Yesu tenga sindruhu-ndruhu ibali’ö ia Afökha Satana. Fabö’ö wehede Yesu khö Wetero moroi ba wehedenia khö Zatana. Imane Yesu khö Zatana, ”Beta’ögö”; me muhede ia khö Wetero imane, ”Ae furigu.” (Mat. 4:10) Lö itimbagö Yesu zinengenia andre börö me oya wa’asökhi dödö si no i’ila khö Wetero. Hiza’i, ha asala i’atulö’ö wangera-ngera Wetero si fasala. Aboto ba dödöda wa tebai i’agö föna Zamaha’ö ya’ia Fetero si tobali fangala, hiza’i ifuli i’agö furi ba wolo’ö Yesu.

Lö tebulö ahatö ita khö Yesu Keriso hegöi khö Namania, Lowalangi Yehowa na tatema wotu si fao fangide-ngide’ö ba tatema wamaha’ö moroi khönia

18. Hewisa Wetero wangoroma’ö fa’alöfaröi, ba hewisa ena’ö tola ta’o’ö ia?

18 Hadia fabu’a Wetero, mofönu, mazui abao dödönia? Lö’ö; itema mene-mene si fao fangide-ngide’ö. Ifuli iforoma’ö wa’alöfaröinia. Fefu zolo’ö khö Keriso moguna khöra mene-mene sagötö fa’ara. Lö tebulö ahatö ita khö Yesu Keriso hegöi khö Namania, Lowalangi Yehowa na tatema wotu si fao fangide-ngide’ö ba tafaha’ö ita khönia.​—Baso Gamaedola 4:13.

Iforoma’ö wa’alöfaröinia Fetero hewa’ae labe’e khönia mene-mene

Mutema Mbua Wa’alöfaröi

19. Hadia wehede Yesu si tokea dödö, ba hadia ni’era-era Wetero?

19 Lö ara aefa da’ö, so wehede tanö bö’ö niwa’ö Yesu si tokea ira, ”Sindruhu niwa’ögu khömi, so ösa, zi so ba da’e, si lö mate, irege no la’ila so Nono niha ba mbanuania andrö.” (Mat. 16:28) Tatu adöni dödö Wetero ba wehede andrö. Hadia geluaha niwa’ö Yesu? Te manofu-nofu Wetero alai na lö itema halöwö si sökhi andrö börö me bohou itema degu-degu.

20, 21. (a) Tutunö gangilata ni’ila Wetero. (b) Hewisa wa te’atulö’ö wangera-ngera Wetero moroi ba wahuhuosa niha ni’ilania ba gangilata andrö?

20 Kira-kira samigu aefa da’ö, i’ohe ndra Yakobo, Yohane, Fetero ba ”hili salawa” Yesu—te ba Hili Heremono, so mato hauga kilometer wa’aröu. Me luo da’ö te alawa mbongi sa’ae, börö me ira matua si datölu andrö laforege wolawa fanuköu. Hiza’i me mangandrö Yesu, so zalua irege teboka höröra.​—Mat. 17:1; Luk. 9:28, 29, 32.

21 Izumaigö fabö’ö Yesu ba höröra. Mohaga mbawania, takile, tara hulö haga luo. Afusi mbarunia ba takile. Aefa da’ö, so darua zangagö ngai Yesu, si samösa hulö Moze ba si samösa hulö Gelia. Fahuo-huo ira khönia sanandrösa ba ”lua-lua lalania, nifaluania dania ba Yeruzalema”—ya’ia da’ö fa’amate ba fanusuginia. Sindruhu fasala Wetero me iwa’ö lö itörö wamakao simane da’ö Yesu!​—Luk. 9:30, 31.

22, 23. (a) Hezo oroma wa tefarou dödö Wetero? (b) Hadia mbua tanö bö’ö nitema Wetero, Yakobo, hegöi Yohane me bongi da’ö?

22 Gofu hewisa lalania, omasi fao Wetero ba gangilata sahöli-höli dödö andrö. Ba wamaiginia, hulö fabali Yesu khö Moze faoma Elia. Börö da’ö fahuhuo Wetero, ”He Samaha’ö, ba da’e zi sökhi nahada, ba damafazökhi nose, tölu, sambua khöu, sambua khö Moze, ba sambua göi khö Gelia.” Tatu manö, börö me ba gangilata, lö moguna nose khö genoni Yehowa si darua andre si no ara mate. Lö i’angeraigö sakali huhuonia Fetero. Hiza’i, hadia lö adöni dödöu khö ndra matua si sökhi tödö andre?​—Luk. 9:33.

Tebe’e mbuala khö Wetero hegöi khö Yakobo ba Yohane ba gangilata sahöli-höli dödö

23 So mbua tanö bö’ö nitema Wetero, Yakobo, hegöi Yohane me bongi da’ö. So lawuo yawara si no tefangamöi ba solumö’ö ya’ira ba hili andrö. Moroi ba lawuo andrö terongo li Lowalangi Yehowa! Imane, ”Onogu da’ö, nituyugu, mifondro-ndrongo khönia.” Aefa da’ö awai sa’ae gangilata andrö, ba hatö ya’ira faoma Yesu zi so ba da’ö.​—Luk. 9:34-36.

24. (a) Hadia mbua nitema Wetero moroi ba gangilata andrö? (b) Hewisa ena’ö tola tatema mbua ba ginötö andre moroi ba gangilata da’ö?

24 No sambua buala gangilata andrö khö Wetero hegöi khöda! Hauga wulu fakhe aefa da’ö, isura halöwö si sökhi nitemania me bongi da’ö, ya’ia me i’ila ba wamobörö khala-khala Yesu na tobali ia Razo solakhömi ba zorugo ba samösa ia ’zi no anehe fa’asalawania’. Angilata andre zamaduhu’ö ngawalö wama’ele’ö si so ba Daromali Lowalangi ba möi fangaro wamati Wetero ba wanaögö fanandraigö ba zi so föna. (Baso II Fetero 1:16-19.) Tola tatema zimane da’ö na lö faröi ita khö Zamaha’ö si no ifataro Yehowa, tafaha’ö ita khönia, tatema wotu hegöi mene-menenia ba ta’o’ö ia ero ma’ökhö si fao fangide-ngide’ö simane nifalua Wetero.

^ par. 6 Lö tatu wangera-ngera niha sato ba sinagoga andrö. Oroma da’a na ta’angeraigö hewisa wanema’öra fehede Yesu moroi ba wehedera sahari fatua lö alua da’a, me lafotöi ia tobali sama’ele’ö khö Lowalangi.​—Yoh. 6:14.

^ par. 11 Moroi ba gawu Nasi Galilaia, latörö tanö 50 kilometer wa’aröu kira-kira 210 meter wa’adogo-dogo moroi ba nasi irugi 350 meter wa’alawa ba dete nasi, oya mutörö mbanua si baga famaigi.