Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

FAZA 28

”Irugi Wondrege Danö”

”Irugi Wondrege Danö”

Ira Samaduhuʼö Yehowa latohugö halöwö nibörögö ndra soloʼö khö Yesu Keriso me abad siföföna Masehi

1. Hadia manö zi fagölö nifalua niha Keriso me abad siföföna hegöi ira Samaduhuʼö Yehowa iadaʼa?

 OWÖLÖ-ÖLÖ ira wanuriaigö turia somuso dödö. Tefarou dödöra ba wanema fanolo hegöi fanuturu lala moroi ba geheha niʼamoniʼö. Lö möi fondruhö mbawara ngawalö wolohi salua. Ba ifahowuʼö ira Lowalangi. Daʼö zi tola tawaʼö sanandrösa khö ndra niha Keriso me abad siföföna hegöi ira Samaduhuʼö Yehowa iadaʼa.

2, 3. Hadia zadöni dödöda ba mbuku Halöwö Zinenge?

2 Tatu möi famarou dödöda waö-waö sangaʼaroʼö famati si tesöndra ba mbuku Halöwö Zinenge safönu sahöli-höli dödö, samarou tödöda ba sangaʼaroʼö famati! Faböʼö sibai mbuku daʼa, börö me ha daʼa mbuku sejarah niʼehehaini Lowalangi sanandrösa ba niha Keriso me abad siföföna.

3 Ba mbuku Halöwö Zinenge, itötöi 95 döi niha moroi ba zi 32 soi, 54 mbanua, ba 9 hulo. Ba mbuku daʼö göi itutunö zahöli-höli dödöda sanandrösa ba niha si toʼölö, si so agama si fayawa, samatörö sebua faʼasiliyawa, ba samakao si lö faʼahakhö dödö. Hizaʼi sabölö itutunö yaʼia daʼö sanandrösa khö ndra talifusöda me abad siföföna, sanaögö abula dödö ba waʼaurira ba sowölö-ölö wanuriaigö.

4. Hana wa toröi-röi dödöda ba waö-waö waʼauri Tabita, Faulo hegöi ira samaduhuʼö tanö böʼö me abad siföföna?

4 Yaʼira andrö Fetero hegöi Faulo sinenge sowölö-ölö, doto niʼomasiʼö sotöi Luka, Baranaba niha soböwö, Sitefano niha si lö faʼataʼu, Tabita si sökhi tödö, Lidia somasi manemaʼö tome, ba ato nasa ndra samaduhuʼö tanö böʼö si lö faröi. Hewaʼae auri ira arakhagö 2.000 fakhe silalö, hizaʼi toröi-röi nasa ba dödöda waö-waö waʼaurira. Hadia mbörö? Börö me fagölö halöwö nifaluada, yaʼia daʼö mombaliʼö nifahaʼö. (Mat. 28:19, 20) No sambua töi sebua khöda me tola tafalua halöwö daʼa!

”...irugi wondrege danö.”—Halöwö Zinenge 1:8

5. Hezo so labörögö halöwöra ira nifahaʼö Yesu me abad siföföna?

5 Angerönusi halöwö nibeʼe Yesu khö ndra nifahaʼönia. Imane, ”Mitema dania waʼabölö geheha niʼamoniʼö si möi khömi, ba tobali ami samaduhuʼö khögu iʼotarai Yeruzalema, Yudea ba Samaria maʼasagörö, irugi wondrege danö.” (Hal. 1:8) Si oföna, latema waʼabölö geheha niʼamoniʼö ira nifahaʼö, tobali ira samaduhuʼö ba ”Yeruzalema”. (Hal. 1:1–8:3) Aefa daʼö, börö wanuturu lala moroi ba geheha niʼamoniʼö, tobali ira samaduhuʼö ba ”Yudea ba Samaria maʼasagörö”. (Hal. 8:4–13:3) Ba labörögö wanuriaigö turia somuso dödö ”irugi wondrege danö”.Hal. 13:4–28:31.

6, 7. Ba wamalua fanuriaigö, hadia zi tohude niʼokhögöda moroi khö ndra talifusöda me abad siföföna?

6 Ira talifusöda me abad siföföna, lö laʼokhögö Zura Niʼamoniʼö si no ahori tefaʼanö na möi ira manuriaigö. Awena so Injil Mataiʼo si löʼö-löʼönia me döfi 41 M. So ösa zura Waulo nisura fatua lö awai musura mbuku Halöwö Zinenge, te me döfi 61 M. Tobali, niha Keriso me abad siföföna lö laʼokhögö Mbuku Niʼamoniʼö si no ahori musali mazui publikasi si tola labeʼe ba niha sadöni tödö. Fatua lö tobali nifahaʼö Yesu ndra niha Keriso Yahudi, no irai larongo nösi Mbuku Niʼamoniʼö Heberaiʼo nibaso ba nahia waʼowulo. (2 Ko. 3:14-16) Hewaʼae simanö, moguna nasa owölö-ölö ira ba wamahaʼö yaʼira, börö me lö tola löʼö latanö ba dödöra ayati nibaso andrö.

7 Iadaʼa, ato moroi ba gotaluada no taʼokhögö Zura Niʼamoniʼö samösa ba oya sibai publikasi si teʼodane-dane ba Zura Niʼamoniʼö. Möi ita manuriaigö turia somuso dödö ba zi töra 240 soi ba oya ngawalö li ba wombaliʼö nifahaʼö.

Teʼabölöʼö Börö Geheha Niʼamoniʼö

8, 9. (a) Hadia zi tola lafalua ira nifahaʼö Yesu börö waʼabölö geheha niʼamoniʼö? (b) Hadia nifazökhi ndra sawuyu si lö faröi börö wanolo geheha niʼamoniʼö?

8 Me ibeʼe halöwö ndra nifahaʼönia Yesu tobali samaduhuʼö, imane khöra, ”Mitema dania waʼabölö geheha niʼamoniʼö si möi khömi.” Börö wanuturu lala moroi ba geheha Lowalangi mazui faʼabölönia, ira nifahaʼö Yesu tola tobali ira samaduhuʼö ba zi sagörö ulidanö. Börö waʼabölö geheha niʼamoniʼö, Fetero hegöi Faulo tola lafadöhö zofökhö, lafofanö mbekhu, ba lasusugi niha si no mate! Hizaʼi, so gohitö dödö tanö böʼö sabölö moguna wa tebeʼe khöra geheha niʼamoniʼö. Börö geheha andrö wa tola lahaogö lafaʼema waʼaboto ba dödö ira sinenge hegöi nifahaʼö tanö böʼö, solohe ba waʼauri.—Yoh. 17:3.

9 Me luo Wendrakose 33 M, ira nifahaʼö Yesu ”ibörögö fahuhuo ira ba li böʼö moloʼö niwaʼö geheha khöra”. Börö me alua daʼö, tola labeʼe wamaduhuʼö ”sanandrösa ba zahöli-höli dödö nifalua Lowalangi”. (Hal. 2:1-4, 11) Iadaʼa, lö tatema dandra sahöli-höli dödö ba wahuhuosa ba ngawalö li. Hewaʼae simanö, börö wanolo moroi ba geheha Lowalangi, tola lafazökhi mbuku si teʼodane-dane ba Zura Niʼamoniʼö ira sawuyu si lö faröi ba zi hawaʼoya ngawalö li. Duma-dumania, so zuta majalah Manuriaigö hegöi Faoso! nifazökhi ero waŵa hegöi situs web jw.org, sangehenaigö publikasi hegöi video si teʼodane-dane ba Zura Niʼamoniʼö ba zi töra 1.000 ngawalö li. Daʼö zanolo yaʼita ba wanuriaigö ”sanandrösa ba zahöli-höli dödö nifalua Lowalangi” ba niha moroi ba ngawalö soi, mado hegöi li.—Fam. 7:9.

10. Iʼotarai me döfi 1989, hewisa waʼatedou halöwö famoʼeluaha Zura Niʼamoniʼö?

10 Iʼotarai me döfi 1989, laʼosambuaʼö dödöra ira sawuyu si lö faröi ba wangehenaigö Buku Niʼamoniʼö Famoʼeluaha Gulidanö si Bohou ba ngawalö li. No lafoʼeluaha Zura Niʼamoniʼö daʼa ba zi töra 200 ngawalö li, ba so ngafulu zuta zi no lafazökhi, ba oya nasa zedöna lafazökhi. Ha Lowalangi ba ehehania zi tola mamalua fefu daʼa.

11. Hewisa waʼatedou ba wamoʼeluaha publikasi ndra Samaduhuʼö Yehowa?

11 Lafalua wamoʼeluaha andre ira talifusö si töra ribu faʼato sanehegö inötöra ba zi töra 150 soi hegöi banua. Lö ahöli dödöda, börö me lö hadöi organisasi böʼö ba gulidanö andre nitolo geheha niʼamoniʼö ba ’wohaogö wameʼe famaduhuʼö’ ba zi sagörö ulidanö sanandrösa khö Lowalangi Yehowa, Mesia si tobali razo, hegöi Famatörö Lowalangi si no tefasindro!—Hal. 28:23.

12. Hewisa Waulo hegöi ira niha Keriso tanö böʼö ba wamalua halöwö fanuriaigö?

12 Me manuriaigö Waulo ba niha Yahudi hegöi si tenga Yahudi ba Gandriokhia Wizidia, ”ibörögö faduhu dödö niha si sökhi amuata somasi manöndra faʼauri si lö aetu”. (Hal. 13:48) Me iʼasiwai Luka wanura waö-waö ba mbuku Halöwö Zinenge, ’manuriaigö famatörö Lowalangi nasa Waulo me luo daʼö ba lö taha-tahania’. (Hal. 28:31) Hezo manuriaigö zinenge andre? Ba Roma, ibu kota samatörö ulidanö! Ira nifahaʼö Yesu me abad siföföna, oya lala nifaluara ba wanuriaigö, duma-dumania lafaʼema huhuo ba tanö böʼönia. Tola lafalua daʼö fefu börö wanolo hegöi fanuturu lala moroi ba geheha niʼamoniʼö.

Anau Gölö Hewaʼae So Wolohi

13. Hana wa moguna mangandrö ita na göna ita folohi?

13 Me göna folohi ndra nifahaʼö Yesu me abad siföföna, laʼandrö waʼabarani khö Yehowa. Hadia mbuania? Latema waʼabölö geheha niʼamoniʼö, ba tebeʼe khöra waʼabölö ba wanutunö taromali Lowalangi si fao faʼabarani. (Hal. 4:18-31) Simane daʼö göi ita iadaʼa, lö tebulö taʼandrö waʼatua-tua hegöi faʼabölö enaʼö lö tabato wamalua famaduhuʼö hewaʼae so wolohi. (Yak. 1:2-8) Börö me ifahowuʼö ita Lowalangi ba so gehehania niʼamoniʼö sanolo yaʼita, lö taböhöli wamalua fanuriaigö. Lö hadöi si tola manaisi halöwö famaduhuʼö hewaʼae so wolohi sabölö-bölö mazui famakao. Ba ginötö göna ita folohi, tatu manö taʼandrö geheha niʼamoniʼö ba faʼatua-tua hegöi faʼabarani enaʼö lö taböhöli wanuriaigö turia somuso dödö.—Luk. 11:13.

14, 15. (a) Hadia zalua si tobali bua moroi ba ’wamakao salua me no aefa mubunu Zitefano’? (b) Ba götöda andre, hewisa wa tola larongo zindruhu ira niha Siberia?

14 Ibeʼe wamaduhuʼö Sitefano si fao faʼabarani fatua lö mate ia ba danga nudunia. (Hal. 6:5; 7:54-60) Me luo daʼö, me ibörögö alua ’wolohi sabölö-bölö’, oi zara muzawili ndra nifahaʼö ba zi sagörö Yudea hegöi Samaria, hatö ira sinenge zi toröi. Hewaʼae simanö, lö teböhöli wamalua halöwö fanuriaigö. Duma-dumania, möi Wilifo ba Zamaria, ba ibörögö ”wanuriaigö sanandrösa khö Keriso” ba daʼö, ba so mbua si sökhi nitemania. (Hal. 8:1-8, 14, 15, 25) Imane nasa Sura Niʼamoniʼö, ”Me no aefa labunu Zitefano, göna famakao ndra nifahaʼö ba muzawili ira irugi Wenisia, Sifirusi hegöi ba Gandriokhia. Hizaʼi, lafaʼema daromali ha ba niha Yahudi. Hewaʼae simanö, so ndra nifahaʼö moroi ba Zifirusi hegöi Kirene si möi ba Gandriokhia. Ba daʼö ibörögö laturiaigö duria somuso dödö sanandrösa khö Yesu Keriso ba niha sangogunaʼö li Yunani.” (Hal. 11:19, 20) Me luo daʼö, folohi salua khö ndra nifahaʼö Yesu no tobali fondrouʼö duria Famatörö Lowalangi.

15 Alua göi zimane daʼö iadaʼa ba mbanua si no irai tobali Uni Soviet. Mendrua manö me döfi 1950-an, ribu ndra Samaduhuʼö Yehowa nitiboʼö ba Siberia. Börö me oi zara muzawili ira misa, itugu tehöngö misa duria somuso dödö ba mbanua sebua andrö. Sindruhunia, tebai lafalua daʼö ira Samaduhuʼö, börö me ebua gefe niʼogunaʼö ba wanörö lala saröu kira-kira 10.000 kilometer ba weʼamöi manuriaigö ba daʼö! Hizaʼi, ira samatörö zamatenge yaʼira ba wondrege danö sabölö aröu andrö! Imane si samösa talifusöda, ”Sindruhunia, ira samatörö andre zamokai lala irege ribu niha satulö tödö ba Siberia tola laʼila zindruhu.”

Fahöna Howu-Howu moroi khö Yehowa

16, 17. Hadia dandra moroi ba mbuku Halöwö Zinenge wa ifahowuʼö halöwö fanuriaigö Yehowa?

16 Faduhu dödöda wa no ifahowuʼö Yehowa halöwö ndra niha Keriso me abad siföföna. Faulo hegöi ira talifusö tanö böʼö zananö ba sombuwui, hizaʼi ”Lowalangi zamanöi”. (1 Ko. 3:5, 6) Waö-waö nitutunö ba mbuku Halöwö Zinenge, daʼö zamaduhuʼö wa tola tedou halöwö fanuriaigö börö me Yehowa zamahowuʼö. Duma-dumania, ”itugu ato zamondrongo taromali Lowalangi, ba tedou-dou manö waʼato nifahaʼö ba Yeruzalema”. (Hal. 6:7) Me itugu tedou wamaduhuʼö turia somuso dödö, ”ohahau fefu dödö mbanua niha Keriso ba zi sagörö Yudea, Galilaia hegöi Samaria, ba itugu aro ira ba wamati. Monönö waʼatora börö me laʼataʼufi [soroi ba dödö] ba lafaudugö waʼaurira ba lala Yehowa, ba lasöndra wondrara dödö moroi ba geheha niʼamoniʼö”.—Hal. 9:31.

17 Ba Gandriokhia Siria, he niha Yahudi hegöi niha sangogunaʼö li Yunani, larongo zindruhu moroi khö ndra samaduhuʼö si barani. Imane ba waö-waönia, ”Fao khöra Yehowa ba ibörögö ato zi faduhu tödö khö Zoʼaya, tobali ira nifahaʼö.” (Hal. 11:21) Ifatunö nasa hewisa waʼatedou duria somuso dödö ba mbanua daʼö, imane, ”Itugu ato zamondrongo taromali Yehowa ba monönö waʼato nifahaʼö.” (Hal. 12:24) Me lö iböhöli Faulo hegöi ira awönia ba wohaogö wameʼe famaduhuʼö ba gotalua niha si tenga Yahudi, ”itugu tehöngö ba monönö waʼabölö daromali Yehowa misa si fao faʼahöli-höli dödö”.—Hal. 19:20.

18, 19. (a) Hadia mbörö wa faduhu dödöda wa ’fao khöda Yehowa’? (b) Beʼe duma-duma sangoromaʼö wa ifahowuʼö nono mbanuania Yehowa.

18 Faduhu göi dödöda wa ’fao khöda Yehowa’ iadaʼa. Daʼö mbörö wa itugu ato niha si faduhu tödö ba fawuʼu li ira khö Lowalangi irege tebayagö ira idanö. Baero daʼö, börö wanolo ba howu-howu moroi khö Lowalangi, daʼö mbörö wa tola anau gölöda ba wanaögö fanandraigö hegöi folohi sabölö-bölö, ba simane Faulo hegöi ira niha Keriso me abad siföföna mofozu ita wamalua halöwö fanuriaigö. (Hal. 14:19-21) Lö faröi khöda Yehowa. ’Ituwu ita faoma taʼionia si lö tebulö’ ba wanaögö ngawalö wanandraigö salua khöda. (5 Mo. 33:27) Böi olifu ita wa lö iröi nono mbanuania Yehowa börö döinia solakhömi.—1 Sa. 12:22; Si. 94:14.

19 Duma-dumania: Börö me lö iböhöli wameʼe famaduhuʼö talifusöda Harald Abt, daʼö mbörö wa lahalö gangetula ira Nazi labeʼe ia ba kamp konsentrasi ba Sachsenhausen sagötö alua Wasuwöta Gulidanö II. Me baŵa si Lima 1942 möi Gestapo ba nomo woʼomonia sotöi Elsa, lahalö nonora alawe ba laraʼu Elsa. Oya gurunga mazui kamp lafatöröʼö khönia. Imane foʼomo dalifusöda Abt, ”So sambua wamahaʼö sahöli-höli dödö nitemagu sagötö feʼasogu ba kamp-kamp konsentrasi Jerman, yaʼia daʼö tola ibeʼe khöda waʼabölö eheha Yehowa ba ginötö göna ita fanandraigö sabölö-bölö! Fatua lö laraʼu ndraʼo, no irai ubaso zura moroi khö dalifusöda ira alawe sangumaʼö, na göna ita fanandraigö sabölö-bölö, eheha Yehowa zameʼe khöda faʼahono dödö. Uwalinga talafo ihöni-höni sibai daʼö, hizaʼi me no alua khögu samösa, sindruhu wa atulö niwaʼönia. Sindruhu-ndruhu daʼö zalua. Abua khöda wokhalaigö na lö nitöröda samösa. Hizaʼi sindruhu-ndruhu daʼö nirasoigu.”

Böi Böhöli Wamaduhuʼö!

20. Hadia nifalua Waulo me so ia ba gurunga ba nomo, ba hewisa wa tola möi famarou dödö ndra talifusöda daʼa?

20 Waö-waö salua safuria nisura ba mbuku Halöwö Zinenge, ifatunö khöda wa owölö-ölö sibai Waulo ba ’wanuriaigö Famatörö Lowalangi’. (Hal. 28:31) Börö me no labeʼe ia ba gurunga ba nomonia ba Roma, lö latehegö khönia weʼamöi manuriaigö ba nomo-omo misa. Hewaʼae simanö, lö iböhöli wameʼe famaduhuʼö ba niha sangondrasi yaʼia. Iadaʼa göi, ato ndra talifusöda si tebai mofanö ba nomora börö me no göna ira fökhö mazui toröi ira ba panti wreda börö me no alawa ndröfira, mofökhö, mazui faʼatebai mboto. Hewaʼae simanö, lö tebulö waʼomasira khö Lowalangi ba edöna sibai ira labeʼe wamaduhuʼö. Dataʼohe ira ba wangandröda ba taʼandrö khö Namada si so ba zorugo enaʼö falukha ira niha sedöna mamahaʼö yaʼira sanandrösa khönia hegöi ohitö dödönia sahöli-höli dödö ba zi so miföna.

21. Hadia mbörö wa mangaösö sibai halöwö fanuriaigö nifaluada?

21 Ato ba gotaluada zi tola mamalua fanuriaigö ba nomo-omo misa mazui halöwö tanö böʼö ba wombaliʼö nifahaʼö. Börö daʼö, dataforege wamalua halöwöda tobali sanuriaigö Famatörö Lowalangi, fao ita ba wameʼe famaduhuʼö ”irugi wondrege danö”. Mangaösö wamalua halöwö daʼa börö me no oroma ”dandra” weʼaso Keriso. (Mat. 24:3-14) Datahaogö wangogunaʼö inötö. Oya zinangea tafalua iadaʼa ”ba wangai halöwö Lowalangi”.—1 Ko. 15:58.

22. Hadia gangetula sinangea tahalö gasa-gasa wombaloida ngaluo Yehowa?

22 Gasa-gasa wombaloida ”luo Yehowa sebua ba sataʼu niha” andrö, datahalö gangetula wa lö faröi ita ba wameʼe famaduhuʼö si fao faʼabarani. (Yoe. 2:31) Ato nasa niha si tola tafalukhaisi simane niha Mberea ’sanemaʼö taromali Lowalangi soroi ba dödö’. (Hal. 17:10, 11) Börö daʼö, yalötebulö tafalua halöwö fanuriaigö irege amaedola zi no tarongo wehede daʼa, ”Sökhi sibai, sawuyu si sökhi ndraʼugö ba lö faröi!” (Mat. 25:23) Iadaʼa, na owölö-ölö ita wamalua halöwöda ba wombaliʼö nifahaʼö ba lö faröi ita khö Yehowa, hasambalö tasöndra waʼomuso dödö sagötö faʼara börö me no tebeʼe khöda döi sebua fao ba ’wohaogö wamaduhuʼö’ sanandrösa ba Wamatörö Lowalangi!