Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

”Falukha ita ba Waradaiso!”

”Falukha ita ba Waradaiso!”

”Awögu ndraʼugö ba Waradaiso.”​—LUKA 23:43.

SINUNÖ: 145, 139

1, 2. Hadia mbua gera-era si faböʼö-böʼö niʼokhögö niha sanandrösa ba waradaiso?

ATO ndra talifusöda moroi ba soi si faböʼö-böʼö si möi ba kebaktian nifalua ba Seoul, Korea. Me laröi stadium andrö, tohare ndra Samaduhuʼö si so ba mbanua daʼö, laʼondrasi ira. Asöndru sibai dödöra, faoma labeʼe yawa dangara khö nawöra ba muʼao ira lamane, ”Falukha ita ba Waradaiso!” Hadia waradaiso si so ba wangera-ngeramö moroi ba nifahuhuosira andrö?

2 Iadaʼa, oi faböʼö-böʼö mbua gera-era niha sanandrösa ba waradaiso. So ösa zangumaʼö wa tenga sindruhu-ndruhu so waradaiso andrö. Tanö böʼönia lawaʼö wa faradaiso andrö nahia sohahau tödö. Me modadao samösa ndra matua solofo föna meza safönu ö, iwaʼö tödönia wa no so ia ba waradaiso. Hauga fakhe silalö, so samösa ndra alawe sangila bawa danö si sökhi safönu bunga, adöni sibai dödönia irege imane, ”Daʼa waradaiso!” Irugi iadaʼa lafotöi nahia andrö faradaiso hewaʼae 15 meter waʼagalawa salju ba daʼö ero röfi. Hewisa moloʼö yaʼugö Waradaiso andrö? Hadia ötötöna waʼaluania?

3. Hamega zi oföna sibai mutötöi Waradaiso ba Zura Niʼamoniʼö?

3 Itutunö Sura Niʼamoniʼö sanandrösa ba waradaiso si no irai so me föna hegöi faradaiso si so ba zi so miföna. Si oföna sibai tabaso sanandrösa ba waradaiso andrö, yaʼia daʼö ba mbuku si oföna si so ba Zura Niʼamoniʼö. Imane 1 Moze 2:8, ”Ba ifazökhi kabu Yehowa Lowalangi, ba Gedena, [mazui faradaiso si sökhi moloʼö Catholic Douay Version] tanö ba gatumbukha luo, ba ifaʼaso ba daʼö niha andrö, nifazökhinia.” Na ba li Heberaiʼo imane, kabu ba Gedena. Ngawua wehede ”Gedena” eluahania ”Si sökhi”, ba sindruhu-ndruhu kabu si so faʼohahau dödö daʼa. Tatu manö sökhi nahia daʼa, fahöna gö, ba so waʼatulö ba gotalua niha faoma urifö.​—1 Moze 1:29-31.

4. Hana tola tawaʼö wa Kabu Edena andrö faradaiso?

4 Ngawua wehede ”kabu” ba li Heberaiʼo, mufoʼeluaha ia tobali pa·raʹdei·sos ba li Yunani. Imane the Cyclopaedia moroi ba MʼClintock hegöi Strong, na larongo niha Yunani ngawua wehede pa·raʹdei·sos, lakhalaigö zi baga-baga, kabu sebolo si lö hadöi ametaʼuö, töla geu si sökhi si so ngawalö mbua zinanö hegöi lala nidanö, nahia soduʼu si tobali ö ngawawa nago hegöi biri-biri.​—Fatimbaisi 1 Moze 2:15, 16.

5, 6. Hana wa taya khö Gadamo hegöi khö Khawa waʼauri ba Waradaiso, ba hadia manö wanofu-nofu niha?

5 Ifaʼaso Gadamo hegöi Khawa Yehowa ba kabu si sökhi, faradaiso. Hizaʼi me lö laʼoʼö li Yehowa, taya khöra waʼauri ba Waradaiso hegöi ba ngaʼötöra. (1 Moze 3:23, 24) Hewaʼae lö hadöi saʼae niha si toröi ba Waradaiso andrö, hizaʼi so manö nasa nahia andrö irugi tohare Molö Sabölö-bölö me götö Noakhi.

6 So ösa zanofu, ’Hadia ifuli so zui dania Waradaiso ba gulidanö?’ Hadia so dandra sangoromaʼö daʼö? Na manötöna ndraʼugö enaʼö auri ba Waradaiso fao ba niha niʼomasiʼömö, hadia so khömö dane-dane saro ba wangokhögö fanötöna andrö? Hadia tola ötutunö hadia mbörö wa tola faduhu dödöda wa hasambalö so waradaiso ba zi so miföna?

TANDRA WARADAISO BA ZI SO MIFÖNA

7, 8. (a) Hadia mbuʼusa li Lowalangi khö Gaberahamo? (b) Hadia manö niʼangeragö Gaberahamo sanandrösa ba nifabuʼu Lowalangi andrö?

7 Umbu fondrege zi sökhi ba wangalui fanema li sanandrösa ba waradaiso yaʼia daʼö Sura Niʼamoniʼö börö me moroi khö Yehowa ia, samazökhi Faradaiso. Angeragö hadia niwaʼö Lowalangi khö zi fahuwu khönia sotöi Aberahamo. Iwaʼö Lowalangi wa hasambalö iʼoyaʼö ngaʼötö Gaberahamo ”faʼoya ndröfi ba mbanua si yawa ba faʼoya ngawua nene ba mbewe nasi”. Aefa daʼö, ibeʼe Yehowa mbuʼusa li sabölö moguna khö Gaberahamo, ”Ba moroi ba maʼuwumö tefahowuʼö dania fefu soi ba gulidanö, böli gölöu, me no öʼoʼö niwaʼögu andrö.” (1 Moze 22:17, 18) Ifuli ibeʼe mbuʼusa li si fagölö andrö Lowalangi ba nono Gaberahamo hegöi ba maʼuwunia.​—Baso 1 Moze 26:4; 28:14.

8 Lö iwaʼö Sura Niʼamoniʼö wa si so ba wangera-ngera Gaberahamo yaʼia daʼö auri niha ba waradaiso si so ba zorugo. Hizaʼi, me ifabuʼu Lowalangi wa tefahowuʼö ”fefu soi ba gulidanö”, tola manö si so ba wangera-ngera Gaberahamo yaʼia daʼö howu-howu salua ba gulidanö. Hizaʼi, hadia ha daʼa dandra sangoromaʼö wa ba gulidanö so waradaiso?

9, 10. Hadia mbuʼusa li si tola tafaduhusi tödö wa hasambalö so waradaiso ba zi so miföna?

9 Ifaʼeleʼö Lowalangi khö zi samösa ngaʼötö Gaberahamo sotöi Dawido ba wangombakha wa so dania ginötö ba zi so miföna ”löʼö saʼae sebua horö andrö”. (Zinunö 37:1, 2, 10) Hizaʼi, ”Sebolo tödö andrö zokhö tanö dania, ba owua-wua dödöra ba waʼafahöna wangorifi.” Imane nasa Dawido, ”Satulö tödö zokhö tanö dania, yaʼira zowanua ba danö, si lö mamalö-malö.” (Zinunö 37:11, 29; 2 Zamueli 23:2) Moloʼö yaʼugö, hadia lua-lua mbuʼusa li andre ba niha samalua somasi Lowalangi? So khöra wanötöna wa samuza inötö dania ha niha satulö tödö zi so ba gulidanö ba ifuli tobali faradaiso gulidanö simane Kabu Edena.

Itörö ba alua wamaʼeleʼö andrö wa manötöna ita wa alua waradaiso ba gulidanö ba zi so miföna

10 Me föna, ato ndraono Gizaraʼeli sangotöigö samosumange Yehowa sotimbagö lala wamosumange sindruhu. Daʼö mbörö wa itehegö Lowalangi ba niha Mbabilona ba wanuwö soinia andrö, wanudugö tanöra, hegöi ba wangoloiʼö yaʼira. (2 Ngaʼötö 36:15-21; Yeremia 4:22-27) Hizaʼi, lafaʼeleʼö ira samaʼeleʼö khö Lowalangi wa mangawuli nono mbanua Lowalangi ba danöra na no aefa 70 fakhe. Itörö ba alua wamaʼeleʼö andrö. So göi geluaha zalua andrö khöda iadaʼa. Na tatutunö mato hauga ngawua ba gotaluania, tola taʼila hadia mbörö wa manötöna ita wa alua waradaiso ba gulidanö ba zi so miföna.

11. Hamega zi oföna sibai alua nisura ba Yesaya 11:6-9, hizaʼi hadia manö zi tola tasofu?

11 Baso Yesaya 11:6-9. Iʼogunaʼö Lowalangi zamaʼeleʼö sotöi Yesaya ba wamaʼeleʼö hawaʼara mangawuli ndraono Gizaraʼeli ba danöra ba alua waʼahono dödö ba daʼö. Samösa lö hadöi sataʼu ba wamakao niha mazui urifö. So waʼahono dödö ba zi no atua hegöi ba zawuyu-wuyu. Hadia daʼö zamasugi ba dödöu sanandrösa ba waʼahono dödö salua ba Gedena? (Yesaya 51:3) Ifaʼeleʼö göi Yesaya wa tenga ha soi Gizaraʼeli hizaʼi fefu soi ba gulidanö ’aboto ba dödö niha Yehowa, simane faʼanönö doyo nasi andrö asi.’ Hawaʼara alua daʼö? Tatu ba zi so miföna.

12. (a) Hadia manö howu-howu nitema ndraono Gizaraʼeli sangawuli moroi ba waniboʼö ba Mbabilona? (b) Hadia zangoromaʼö wa so gamakhaita Yesaya 35:5-10 sanandrösa ba zalua ba zi so miföna?

12 Baso Yesaya 35:5-10. Ifuli zui ifaʼeleʼö Yesaya wa lö hadöi urifö mazui niha samakao iraono Gizaraʼeli sangawuli moroi ba Mbabilona. Iwaʼö göi wa fahöna gö ba danöra börö me oya nidanö, simane ba Kabu Edena. (1 Moze 2:10-14; Yeremia 31:12) Hadia ha ba götö ndraono Gizaraʼeli alua wamaʼeleʼö? Nehegö wa so göi wamaʼeleʼö sangumaʼö wa tefadöhö niha sauʼa, sombuyu-mbuyu hegöi safiso. Tenga ba ndraono Gizaraʼeli sangawuli ba Mbabilona alua daʼa. Hizaʼi, iforomaʼö Lowalangi wa hasambalö ifadöhö fefu wökhö ba zi so miföna.

13, 14. Hewisa waʼalua Yesaya 65:21-23 me mangawuli ndraono Gizaraʼeli moroi ba Mbabilona, hizaʼi hadia nasa wamaʼeleʼö sinangea mufalua? (Faigi gambara ba wamobörö wamahaʼö.)

13 Baso Yesaya 65:21-23. Me mangawuli niha Yahudi ba danöra, lö hadöi omo si tola laʼiagö mazui nowi ba wananö sinanö hegöi kabu nagu. Hizaʼi börö me ifahowuʼö ira Lowalangi, tebulö fefu daʼö. Tola ökhalaigö hewisa waʼomuso dödöra me tola lafazökhi nomora ba laʼiagö ba tola laʼa gö si sökhi si no latanö!

14 Moloʼö famaʼeleʼö andre, iwaʼö wa simane ”faʼara döla geu” waʼanau nosoda. So ösa döla geu sauri ngahönö fakhe faʼara. Enaʼö tola simane daʼö waʼanau noso niha, moguna lö mofökhö. Na auri ira ba nahia si lö ametaʼuö hegöi si sökhi simane nifaʼeleʼö Yesaya, tola tobali daʼö faradaiso! Hasambalö alua zi no mufaʼeleʼö andrö!

Hewisa wa tola alua nifabuʼu Yesu sanandrösa ba Waradaiso? (Faigi ngenoli si-15, 16)

15. Hadia manö howu-howu nifaʼeleʼö mbuku Yesaya?

15 Na taʼangeragö mbuʼusa li si no tatutunö andrö, daʼö zangoromaʼö wa hasambalö so waradaiso ba zi so miföna. Fefu niha si so ba gulidanö, ifahowuʼö ira Lowalangi. Lö moguna aombö dödöra na so wamakao moroi ba gurifö mazui niha si lö sökhi. Tefadöhö niha sauʼa, safiso hegöi sakela-kela. Lafazökhi nomora niha ba laʼa gö moroi ba waʼerege dödöra. Abölö anau nosora moroi ba döla geu. Sindruhu-ndruhu ibeʼe dandra Sura Niʼamoniʼö wa hasambalö tohare waradaiso. Hizaʼi, tola manö so ösa niha si fahuhuo khöda si lö faduhu tödö sanandrösa ba wamaʼeleʼö andrö wa alua waradaiso ba gulidanö. Hadia zi tola tawaʼö khöra? Hadia dane-dane niʼokhögöda ba wombaloi faradaiso sindruhu ba gulidanö? Ibeʼe khöda dane-dane saro Yesu Keriso, si no irai auri ba gulidanö.

HASAMBALÖ SO NDRAʼUGÖ BA WARADAISO!

16, 17. Hamega fahuhuo Yesu sanandrösa ba Waradaiso?

16 Hewaʼae lö irai fasala Yesu, hizaʼi lahuku ba latawi ia ba döla geu enaʼö mate, fao ia khö niha Yahudi si lö sökhi si so ba ngainia fatambai. Samösa moroi ba gotalua zi darua andrö aboto ba dödönia wa Yesu andrö razo ba imane, ”He Yesu, törö tödöu ndraʼo na möiʼö ba Wamatöröu.” (Luka 23:39-42) Buʼusa li nibeʼe Yesu khö niha si lö sökhi andrö moʼamakhaita ia khöu ba zi so miföna. Tesöndra wehede Yesu andrö ba Luka 23:43. So ösa zagatua-tua ba Zura Niʼamoniʼö zameʼe koma fatua lö ngawua wehede ”maʼökhö andre” ba lafoʼeluaha tobali ”Sindruhu niwaʼögu khöu, maʼökhö andre awögu ndraʼugö ba Waradaiso.” So gamaehuta nahia koma ba wehede andrö. Hizaʼi, hadia geluaha wehede Yesu me iwaʼö ”maʼökhö andre”?

17 Ba li sasese muʼogunaʼö iadaʼa, laʼogunaʼö koma si tobali fanolo ba wamatunö eluaha sindruhu moroi ba zi sambua fehede. Hizaʼi, lö asese muʼogunaʼö dandra wombaso ba manuskrip Yunani siföföna. Börö daʼö, tola manö manofu ita: Hadia imane Yesu, ”Sindruhu niwaʼögu khöu, maʼökhö andre awögu ndraʼugö ba Waradaiso?” Mazui imane, ”Sindruhu niwaʼögu khöu maʼökhö andre, awögu ndraʼugö ba Waradaiso?” Labeʼe koma andrö ira samoʼeluaha, he fatua mazui na no aefa wehede ”maʼökhö andre” moloʼö eluaha wehede Yesu ba wamaigira, ba tola taʼila daʼö ba wamoʼeluaha Sura Niʼamoniʼö si so iadaʼa.

18, 19. Hadia zanolo yaʼita enaʼö aboto ba dödöda geluaha wehede Yesu?

18 Hizaʼi, moguna tatörö tödöda hadia niwaʼö Yesu khö ndra soloʼö khönia sanandrösa ba waʼamatenia. Imane, ”Simanö göi Nono niha, tölu ngaluo tölu wongi ia ba narö danö.” Imane göi nasa, ”So dania zi manga mböli Nono niha, labeʼe ia ba danga zi faʼudu khönia, ba labunu ia. Hizaʼi, ifuli tesusugi ia ba ngaluo si tölu.” (Mataiʼo 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mareko 10:34) Ifatunö sinenge sotöi Fetero wa no alua daʼa. (Halöwö Zinenge 10:39, 40) Börö daʼö, tenga ba Waradaiso numalö Yesu hegöi niha si lö sökhi andrö ba ngaluo waʼamatera. Iwaʼö Sura Niʼamoniʼö wa tölu hari so Yesu ”ba Lewatö” irugi isusugi ia Lowalangi.​—Halöwö Zinenge 2:31, 32. * (Faigi nisura ba gahe zura.)

19 Iʼogunaʼö Yesu ngawua wehede ”Sindruhu niwaʼögu khöu maʼökhö andre” ba wamaʼema buʼusa linia khö niha si lö sökhi. Simane ba götö Moze, no si toʼölö wangogunaʼö lala wehede simane daʼö. No irai imane Moze, ”Taromali andre, niwaʼögu khöu maʼökhö, ba ötanö ba dödöu.”​—5 Moze 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Hadia zangaʼaroʼö waʼafaduhu dödöda sanandrösa ba wehede Yesu?

20 Imane samösa samoʼeluaha moroi ba Timur Tengah, ”Fangabakhaiʼö ba wombaso ngawua wehede ’maʼökhö andre’ ba mubaso ia ’Sindruhu niwaʼögu khöu maʼökhö andre, awögu ndraʼugö ba Waradaiso’. Mubeʼe mbuʼusa li andre ba ngaluo daʼö hizaʼi ba zi so miföna awena mufalua ia.” Iwaʼö göi samoʼeluaha andrö wa daʼa sanandrösa ba lagu wehede niha ba zi sambua banua ba oroma wa mutandrösaigö ”mbuʼusa li andrö ba zi sambua ngaluo ba hasambalö mufalua”. Daʼö mbörö wa simane daʼa wamoʼeluaha ayati andrö moloʼö Versi Siria ba abad si lima, ”Yaduhu. Uwaʼö khöu maʼökhö andre wa si fao ndraʼugö khögu ba Gedena.” Tefarou sibai dödöda fefu ba mbuʼusa li andre.

21. Hadia dötönafö si lö itema niha si lö sökhi andrö ba hadia mbörö?

21 Me fahuhuo Yesu ba niha si lö sökhi sanandrösa ba Waradaiso, tenga daʼö geluahania faradaiso ba zorugo. Hana wa tola taʼila daʼö? Sambua mbörö yaʼia daʼö, lö iʼila niha si lö sökhi andrö wa no fawuʼu li Yesu khö ndra sinengenia si lö faröi wa hasambalö fao ira khönia ba mamatörö ba zorugo. (Luka 22:29) Aefa daʼö, niha si lö sökhi andrö göi lö nibayagö idanö ba lö nibayoini ia faoma eheha niʼamoniʼö. (Yohane 3:3-6, 12) Na simanö, me ibeʼe mbuʼusa li daʼö Yesu khö niha si lö sökhi, tatu manö nitutunönia yaʼia daʼö faradaiso si so ba gulidanö. Mato hauga fakhe aefa daʼö, fahuhuo Waulo soʼamakhaita ba gangilata sanandrösa khö ndra matua ’niʼohe ba waradaiso’. (2 Korindro 12:1-4) Hewaʼae no tefili Waulo hegöi sinenge tanö böʼö ba wefao khö Yesu mamatörö ba zorugo, hizaʼi fahuhuo Waulo sanandrösa ba waradaiso ba zi so miföna. * (Faigi nisura ba gahe zura.) Hadia ba gulidanö andre dania so waradaiso? Hadia tola so ndraʼugö ba daʼö?

SI TOLA ÖDÖNA-DÖNA

22, 23. Hadia nitötönamö?

22 Törö tödömö wa no irai iwaʼö Dawido wa ”satulö tödö zokhö tanö dania”. (Zinunö 37:29; 2 Fetero 3:13) Manandrösa wehede Dawido andrö ba zi sambua inötö dania na laʼoʼö niha goi-goi satulö khö Lowalangi. Imane wamaʼeleʼö si so ba Yesaya 65:22, ”Faʼara döla geu saʼae waʼanau noso mbanuagu andrö.” Daʼa zangoromaʼö wa tola ngahönö fakhe waʼanau noso niha samosumange Yehowa, sauri ba gulidanö si bohou. Hadia ödöna-döna daʼa? Tatu manö, börö me iwaʼö ba Wamaʼeleʼö 21:1-4 wa ifahowuʼö niha Lowalangi, ba sambua moroi ba gotalua howu-howu andrö yaʼia daʼö ”lö hadöi saʼae faʼamate”.

23 Sindruhu-ndruhu ihaogö ifahaʼö ita Sura Niʼamoniʼö sanandrösa ba Waradaiso. Lö saʼae tola auri sagötö faʼara Gadamo hegöi Khawa ba Waradaiso. Hizaʼi, ifuli so waradaiso ba gulidanö. Simane si no ifabuʼu Lowalangi, hasambalö ifahowuʼö niha si so ba gulidanö. Iwaʼö Dawido wa niha si sökhi tödö ba satulö tödö zauri ba gulidanö sagötö faʼara. Famaʼeleʼö si so ba mbuku Yesaya zanolo yaʼita ba wombaloi inötö safönu faʼowua-wua dödö ba waʼauri ba waradaiso si sökhi si so ba gulidanö. Hawaʼara alua daʼö? Me fawuʼu li Yesu ba niha si lö sökhi si so ba ngainia. Tola ökhamö Waradaiso. Lö ara tö, alua wehede ndra talifusöda si möi ba kebaktian ba Korea me lawaʼö, ”Falukha ita ba Waradaiso!”

^ par. 18 Isura profesor C. Marvin Pate wa ato ndra sagatua-tua ba Zura Niʼamoniʼö si faduhu tödö, me imane Yesu ”maʼökhö andre” eluahania mate ba möi ia ba Waradaiso ba luo daʼö mazui ba zi 24 za. Inönö göi wangumaʼö profesor Pate wa si tobali abula dödö yaʼia daʼö lö tefaudu mbua gera-era andrö ba dandra tanö böʼö si so ba Zura Niʼamoniʼö. Duma-dumania, iwaʼö Sura Niʼamoniʼö wa ba Lewatö so Yesu me no aefa mate ia, awena numalö ia ba zorugo.​—Mataiʼo 12:40; Halöwö Zinenge 2:31; Roma 10:7.

^ par. 21 Faigi ”Pertanyaan Pembaca” ba Menara Pengawal edisi pelajaran ba mbaŵa daʼa.