Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

ARTIKEL WAMAHAʼÖ 46

Okhögö Waʼabarani Börö Me Yehowa Zanolo Yaʼugö

Okhögö Waʼabarani Börö Me Yehowa Zanolo Yaʼugö

”Lö manö uröi ndraʼugö ba lö uʼositengagö ndraʼugö.”​—HEB. 13:5.

SINUNÖ 55 Böi Miʼataʼufi Ira!

NITUTUNÖ *

1. Hadia zi tobali fanoloda na tarasoi wa ha yaʼi-yaʼita, mazui tebai tataögö gabula dödö salua khöda? (Zinunö 118:5-7)

HADIA no irai örasoi wa ha yaʼu-yaʼugö ba lö hadöi niha sanolo yaʼugö ba wanaögö fanandraigö salua khömö? Ato zorasoi simane daʼö, tefarahu ba daʼö nono mbanua Yehowa si lö faröi. (1 Raz. 19:14) Na no irai alua khöu zimane daʼö, törö tödöu mbuʼusa li Yehowa me imane, ”Lö manö uröi ndraʼugö ba lö uʼositengagö ndraʼugö.” Börö daʼö, si fao faʼafaduhu dödö, tola tamane wangumaʼö, ”Yehowa zanolo yaʼo; lö ataʼu ndraʼo.” (Heb. 13:5, 6) Isura wehede andre Faulo khö ndra talifusönia si so ba Yudea, te me döfi 61 M. Fehedenia andre zamasugi ba dödöda ngawua wehede si no tesura ba Zinunö 118:5-7.​—Baso.

2. Hadia nitutunöda ba artikel daʼa, ba hadia mbörö?

2 Simane sanura sinunö andrö, aboto göi ba dödö Waulo wa Yehowa Zanolo yaʼia börö me no asese itolo ia ba zilalö. Töra dua fakhe fatua lö isura zurania ba niha Heberaiʼo, telumöʼö waʼauri Waulo me alua mbade sabölö-bölö ba nasi nitörönia. (Hal. 27:4, 15, 20) Sagötö wamaluania fofanö andrö, hegöi ba zi hauga fakhe fatua lö daʼö, no itolo Waulo Yehowa ba lala si faböʼö-böʼö. Datatutunö tölu ba gotaluania, yaʼia daʼö Yesu awö ndra malaʼikania, niha si so kuaso, hegöi ira talifusönia ba wamati. Na tafuli tatutunö ngawalö zalua ba waʼauri Waulo andrö, tola itugu teʼaroʼö waʼafaduhu dödöda ba mbuʼusa li Lowalangi wa hasambalö ifondrondrongo na taʼandrö khönia wanolo.

FANOLO MOROI KHÖ YESU HEGÖI IRA MALAʼIKA

3. Hadia wanofu si tola tumbu ba dödö Waulo, ba hadia mbörö?

3 Moguna wanolo khö Waulo. Te me döfi 56 M, lasöbi ia baero gosali si so ba Yeruzalema ira niha sato, ba latandraigö wamunu yaʼia. Mahemolunia, laʼohe Waulo föna Zangetuʼö Huku, ba arakhagö labunu ia ira udunia. (Hal. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Ba ginötö daʼö, tola manö manofu-nofu Waulo, ’Hawaʼara tö tola utaögö wamakao si göna khögu andre?’

4. Hewisa wangogunaʼö Yehowa Nononia sotöi Yesu ba wameʼe fanolo khö Waulo?

4 Hadia wanolo nitema Waulo? Ba mbongi me no aefa mukuru ia, mozizio ba zingania ”Zoʼaya” yaʼita Yesu Keriso, ba imane khönia, ”Böi ataʼufi! Böi böhöli wamaduhuʼö ba Roma, simane famaduhuʼöu yaʼo ba Yeruzalema.” (Hal. 23:11) Tatu tefarou sibai dödö Waulo me irongo mbuʼusa li andrö! Isuno ia Yesu ba halöwö fanuriaigö si no ifalua ba Yeruzalema. Ifabuʼu göi khönia Yesu wa hasambalö telumöʼö ia ofeta ba Roma, enaʼö tola ifalua halöwö fanuriaigö ba daʼö. Me no aefa itema mbuʼusa li andrö Faulo, tatu irasoi waʼahono dödö simane nirasoi nono side-ide nitalagui namania.

Me alua mbade sabölö-bölö ba nasi, ifaduhuʼö ba dödö Waulo si samösa malaʼika wa hasambalö teʼorifi fefu niha si so ba göfa nitöröra, sagötö wamaluara fofanö safönu ametaʼuö andrö (Faigi ngenoli si-5)

5. Hewisa wangogunaʼö Yehowa malaʼikania ba wameʼe fanolo khö Waulo? (Faigi gambara ba guli majalah.)

5 Hadia gabula dödö tanö böʼö nitaögö Waulo? Te mato dua fakhe me no aefa göna ia famakao ba Yeruzalema, göna bade sabölö-bölö göfa nitörönia si numalö ba Roma irege lawaʼö tödöra ira niha si so ba göfa wa hasambalö mate ira. Hizaʼi, lö ataʼu Waulo. Hadia mbörö? Imane ba niha sohalöwö ba göfa hegöi ba niha sanörö köfa, ”Mege ba zi bongi, no ifatenge khögu malaʼikania Lowalangi nibeʼegu sumange niʼamoniʼö ba sokhö yaʼo, mosindro ia ba zingagu imane, ’Böi ataʼufi Faulo. Hasambalö mozizioʼö föna Kaisaro, ba börö ndraʼugö wa ahakhö dödö Lowalangi wangorifi fefu niha si fao khöu ba woloyo.’” Iʼogunaʼö samösa malaʼikania Yehowa ba wameʼe mangawuli famarou dödö khö Waulo, simane si no irai ibeʼe khönia Yesu ba zilalö. Ba gafuriata, ofeta Waulo ba Roma, simane nifabuʼu Yehowa.​—Hal. 27:20-25; 28:16.

6. Hadia mbuʼusa li Yesu si tola möi fangabölöʼöda, ba hadia mbörö?

6 Hadia wanolo nitemada? Hasambalö ituhini ita Yesu simane nifaluania khö Waulo. Duma-dumania, ifabuʼu Yesu khö ndra soloʼö khönia imane, ”Fao khömi ndraʼo ero maʼökhö irugi gamozua götö daʼa.” (Mat. 28:20) Tola möi famarou dödöda wehede Yesu andre. Hadia mbörö? Börö me itaria tataögö gabula dödö sabua ba waʼaurida. Duma-dumania, na mate niha niʼomasiʼöda, tenga ha ba zi hauga hari tarasoi waʼafökhö. Hizaʼi, tola manö tarasoi daʼö ba zi hauga fakhe faʼara. So göi ösa zanaögö inötö si basaki börö me no agalawa ndröfira iadaʼa. Baero daʼö, so göi ösa zorasoi faʼafawuka wangera-ngera. Hewaʼae simanö, tola taʼokhögö waʼabölö ba wanaögö daʼö börö me faduhu dödöda wa fao khöda Yesu ”ero maʼökhö”, sagötö waʼalua gabula dödö fondrege zebua ba waʼaurida.​—Mat. 11:28-30.

Latuhini ita ira malaʼika ba labeʼe khöda wanuturu lala na tafalua wanuriaigö (Faigi ngenoli si-7)

7. Moloʼö Famaʼeleʼö 14:6, hadia lala niʼogunaʼö Yehowa ba wanolo yaʼita iadaʼa?

7 Ifaduhuʼö khöda Taromali Lowalangi wa hasambalö iʼogunaʼö ndra malaʼikania Yehowa ba wanolo yaʼita. (Heb. 1:7, 14) Duma-dumania, latuhini ita ira malaʼika ba labeʼe khöda wanuturu lala ba wanuriaigö ’Famatörö Lowalangi andrö, turia somuso dödö’ ba niha moroi ”ba ngawalö soi, ba ngawalö mado, banua, hegöi li”.​—Mat. 24:13, 14; baso Famaʼeleʼö 14:6.

FANOLO MOROI BA NIHA SI SO KUASO

8. Hewisa wangogunaʼö Yehowa zi samösa gumandru zaradadu ba wolumöʼö Faulo?

8 Hadia wanolo nitema Waulo? Me döfi 56 M, ifaduhuʼö ba dödönia Yesu wa hasambalö ofeta ia ba Roma. Hizaʼi, so ösa niha Yahudi si so ba Yeruzalema si no moʼera-era ba wondraʼu hegöi ba wamunu yaʼia. Me no irongo niʼera-erara andrö kumandru zaradadu Romawi sotöi Kalaudio Lisia, iforege ba wanolo Faulo. Iʼanemaiʼö ifatenge zaradadu sato Kalaudio ba wolumöʼö hegöi ba wolohe Faulo ba Kaisarea, faʼaröunia mato 105 kilometer moroi ba Yeruzalema. Me no ofeta ia ba Kaisarea, ibeʼe fareta Gubernur Felisi ”enaʼö lataha Waulo ba gödo Herode”. Buania, tola teʼorifi Waulo moroi ba danga ndra niha Yahudi sedöna mamunu yaʼia.​—Hal. 23:12-35.

9. Hewisa lala Gubernur Feso ba wameʼe fanolo khö Waulo?

9 Dua fakhe aefa daʼö, me döfi 58 M, lö aetu nasa mutaha Waulo ba Kaisarea. Me luo daʼö, Feso zi tobali gubernur fangali Welisi. Laʼandrö khö Weso ira niha Yahudi enaʼö muʼohe Waulo ba Yeruzalema, ba muʼetuʼö hukumania ba daʼö. Hizaʼi, lö ifalua daʼö Feso. Te no aboto ba dödönia wa ”no laʼera-era wondraʼu Faulo, aefa daʼö labunu ia ba lala”.​—Hal. 24:27–25:5.

10. Hadia nifalua Gubernur Feso me iʼandrö khönia Faulo ba wolohe farakaronia föna Kaisaro?

10 Ba gafuriata, muʼetuʼö hukuma Waulo ba Kaisarea. Börö me omasi Weso na ”laʼomasiʼö ia ira niha Yahudi”, manofu ia khö Waulo, ”Hadia omasiʼö möi ba Yeruzalema enaʼö ba daʼö laʼetuʼö hukumau fönagu?” Aboto ba dödö Waulo wa tola manö labunu ia na möi ia ba Yeruzalema. Börö daʼö, iʼandrö Faulo ba wolohe farakaronia andrö föna Kaisaro si so ba Roma. Ifalua daʼö enaʼö tola telumöʼö waʼaurinia ba tola göi ifalua wanuriaigö ba daʼö. Me no fahuhuo Weso khö ndra sanuturu lala khönia, imane khö Waulo, ”Börö me öʼandrö wolohe daʼa föna Kaisaro, ba hasambalö möi ndraʼugö khö Kaisaro.” Angetula Weso andrö zolumöʼö faʼauri Waulo. Ba zi lö ara tö, laʼohe Waulo ba Roma, nahia si fandröndröu moroi ba niha Yahudi sedöna mamunu yaʼia.​—Hal. 25:6-12.

11. Hadia ngawua wehede Yesaya si tola manö tefasugi ba dödö Waulo?

11 Me no aboto ba dödö Waulo wa lö ara tö mofanö ia ba Roma, tola manö tefasugi ba dödönia wehede zamaʼeleʼö sotöi Yesaya ba niha solawa Yehowa, ”Miʼamagölö, ba si lö fozu dania! Mifakhoi, ba si lö fakhai; noa sa awöda Lowalangi!” (Yes. 8:10) Aboto ba dödö Waulo wa lö aetu itolo ia Lowalangi. Daʼö zamaʼanö yaʼia ba wanaögö abula dödö si lö ara tö alua khönia.

Simane nifaluania ba götö föna, tola iʼogunaʼö niha si so kuaso Yehowa ba wolumöʼö ono mbanuania (Faigi ngenoli si-12)

12. Hewisa gamuata Yulio khö Waulo, ba hadia zi tola manö aboto ba dödö Waulo?

12 Börö me no mutaha Waulo, izago ia kumandru zaradadu Romawi sotöi Yulio ba wofanönia numalö ba Roma me döfi 58 M. Me luo daʼö, so kuaso khö Yulio ba wonönö mazui ba woʼalösi famakao nitaögö Waulo. Hewisa wangogunaʼönia kuasonia andrö? Me ofeta ira ba labua göfa, ”sökhi sibai gamuata Yulio khö Waulo. Itehegö khö Waulo wamalukhaisi ira awönia”. Ba gafuriata, ilumöʼö göi waʼauri Waulo. Me tosake göfara, lahalö gangetula ira saradadu ba wamunu niha nitahara enaʼö lö moloi ira. Hizaʼi, lö itehegö daʼö Yulio ”börö me edöna ilumöʼö Waulo”. Tola manö aboto ba dödö Waulo wa no iʼogunaʼö gumandru si sökhi tödö andrö Yehowa ba wanolo hegöi ba wolumöʼö yaʼia.​—Hal. 27:1-3, 42-44.

Faigi ngenoli si-13

13. Hewisa wangogunaʼö Yehowa niha si so kuaso ba wanolo yaʼita?

13 Hadia wanolo nitemada? Tola iʼogunaʼö gehehania niʼamoniʼö Yehowa ba wamarou tödö niha si so kuaso ba wamalua somasi ia, na iwaʼö tödönia wa no sinangea mufalua daʼö. Tefaudu daʼö ba nisura Razo Selomo me imane, ”Amaedola nidanö ba mbombo dödö razo, ba danga Yehowa; ba zomasi ia ifatörö, fefu gofu heza.” (Gamd. 21:1) Hadia geluaha wehedenia andrö? Tola ikhao lala nidanö si samösa niha, ba ifonumalö lala nidanö andrö ba zomasi dödönia. Simanö göi, tola iʼogunaʼö gehehania niʼamoniʼö Yehowa ba wondrönisi fangera-ngera niha si so kuaso irege lafalua zomasi dödönia. Ba ginötö ifalua daʼö Yehowa, tola terou dödö niha si so kuaso ba wangai angetula sangaʼasogö bua si sökhi ba nono mbanua Lowalangi.​—Fatimbaisi Gesera 7:21, 25, 26.

14. Simane nisura ba Halöwö Zinenge 12:5, haniha manö zi tola taʼohe ba wangandröda?

14 Hadia zi tola tafalua? Tola mangandrö ita ”salahi razo hegöi ira samatörö fefu” ba ginötö lahalö gangetula si tola molua-lua ba lala wamosumange nifaluada. (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11) Baero daʼö, simane niha Keriso ba abad siföföna, tola tafaʼema wangandrö soroi ba dödö salahi ndra talifusöda si so ba gurunga. (Baso Halöwö Zinenge 12:5; Heb. 13:3) Tola göi mangandrö ita salahi niha sozago gurunga si so ira talifusöda. Tola taʼandrö khö Yehowa ba wamarou tödö ndra sohalöwö ba gurunga andrö, enaʼö laʼokhögö gamuata simane Yulio ba sökhi wolaura khö ndra talifusöda.​—Hal. 27:3.

FANOLO MOROI KHÖ NDRA TALIFUSÖDA BA WAMATI

15-16. Hewisa wangogunaʼö Yehowa ndra Arisaro hegöi Luka ba wameʼe fanolo khö Waulo?

15 Hadia wanolo nitema Waulo? Sagötö wofanö Waulo ba Roma, no hauga kali itema wanolo moroi khö ndra talifusönia ba wamati, niʼodela Yehowa ba wangabölöʼö yaʼia. Datatutunö ösa ba gotaluania.

16 Lahalö gangetula ira si fahuwu khö Waulo si lö faröi sotöi Arisaro hegöi Luka, ba wefao khö Waulo me mofanö ia moroi ba Kaisarea numalö ba Roma. * Lö nitutunö Zura Niʼamoniʼö wa no göi ifabuʼu Yesu khö ndra Arisaro hegöi Luka wa hasambalö telumöʼö ira ofeta ba Roma. Hewaʼae simanö, lö ataʼu ira na teʼala waʼaurira ba wefao khö Waulo. Awena laʼila ba gafuriata wa lö teʼala waʼaurira ba wamalua fofanö safönu ametaʼuö andrö. Tatu mangandrö sibai saohagölö Waulo khö Yehowa, börö me no iʼogunaʼö ndra talifusönia si darua sangokhögö faʼabarani andrö ba wanolo yaʼia.​—Hal. 27:1, 2, 20-25.

17. Hewisa wangogunaʼö Yehowa ndra talifusö Waulo ba wamati ba wangabölöʼö yaʼia?

17 Sagötö fofanönia, no hauga kali itema wanolo Faulo moroi khö ndra talifusönia ba wamati. Duma-dumania, me molombase göfa nitörönia ba Zidona, latehegö khö Waulo ”wamalukhaisi ira awönia ba itema wanolo moroi khöra”. Ba gafuriata, falukha Waulo, Luka, hegöi Arisaro khö ndra talifusö si so ba mbanua Wuteoli, ba ’laforege khöra enaʼö toröi ira khöra fitu hari waʼara’. Ira niha Keriso si so ba mbanua si dombua andrö, labönökhi zoguna khö Waulo hegöi ira awönia. Ba tatu göi itutunö khöra Faulo ngawalö zi no irai alua si tobali fangabölöʼöra. (Fatimbaisi Halöwö Zinenge 15:2, 3.) Me no aefa lafalua wariawösa si möi famarou dödö andrö, itohugö wofanönia Faulo hegöi ira awönia si darua.​—Hal. 27:3; 28:13, 14.

Simane Faulo, tola göi iʼogunaʼö ndra talifusöda ba wamati Yehowa ba wameʼe khöda fanolo (Faigi ngenoli si-18)

18. Hana wa mangandrö saohagölö Waulo khö Lowalangi ba irasoi wa tefarou dödönia?

18 Tölu fakhe fatua lö möi Waulo ba Roma, no irai isura zurania ba mbanua niha Keriso si so ba daʼö. Imane ba zurania, ”No hauga fakhe uʼera-era wamalukhaisi yaʼami.” (Rom. 15:23) Tatu itörö tödönia wehedenia andrö me ofeta ia ba mbanua Roma. Hizaʼi, lö itötöna wa tohare ia ba daʼö ba ginötö tobali ia niha nitaha. Tatu omuso sibai dödö Waulo me iʼila wa no labalo-baloi ia ira talifusönia ba wanemaʼö yaʼia! ”Me iʼila ira Faulo, iʼandrö saohagölö khö Lowalangi ba tefarou dödönia.” (Hal. 28:15) Hana wa mangandrö saohagölö Waulo khö Lowalangi? Börö me aboto ba dödö Waulo wa Yehowa zangogunaʼö ira talifusönia ba wamati andrö ba wameʼe khönia fanolo.

Faigi ngenoli si-19

19. Simane nisura ba 1 Fetero 4:10, hewisa wangogunaʼö Yehowa ita ba wanolo ira talifusöda ba wamati?

19 Hadia zi tola tafalua? Ba mbanua niha Keriso si farahu yaʼugö, hadia so ndra talifusöda sanaögö abula dödö börö wökhö mazui tanö böʼönia? Mazui, hadia so ndra talifusöda sorasoi faʼabu dödö börö me no mate niha niʼomasiʼöra? Na so ndra talifusöda sinangea mutolo, tola taʼandrö khö Yehowa enaʼö itolo ita ba wangoromaʼö faʼasökhi dödö moroi ba wehede hegöi amuatada. Tola manö tefarou sibai dödöra na tafalua daʼö. (Baso 1 Fetero 4:10.) * Me no aefa latema wanolo moroi khöda, tola manö ifuli faduhu dödöra ba mbuʼusa li Yehowa me imane, ”Lö manö uröi ndraʼugö ba lö uʼositengagö ndraʼugö.” Tatu omuso sibai dödöda na taʼila mbua si sökhi andrö.

20. Hana wa tola tawaʼö si fao faʼafaduhu dödö, ”Yehowa zanolo yaʼo”?

20 Simane salua khö Waulo hegöi ira awönia si darua, asese göi tataögö gabula dödö si no amaedola mbade sebua. Hewaʼae simanö, lö aetu taʼokhögö waʼabarani hegöi faʼanau gölö börö me aboto ba dödöda wa fao khöda Yehowa. Iʼogunaʼö Yesu hegöi ira malaʼikania ba wanolo yaʼita. Tola göi iʼogunaʼö ndra niha si so kuaso Yehowa ba wanolo yaʼita, na iwaʼö tödönia wa sinangea mufalua daʼö. Ba simane si no irai tarasoi samösa, iʼogunaʼö gehehania niʼamoniʼö Yehowa ba wamarou tödö ndra talifusöda enaʼö labeʼe khöda wanolo. Börö daʼö, simane Faulo, tola tamane si fao faʼafaduhu dödö, ”Yehowa zanolo yaʼo; lö ataʼu ndraʼo. Hadia zi tola lafalua niha khögu?”​—Heb. 13:6.

SINUNÖ 38 Iʼabölöʼö Ndraʼugö

^ par. 5 Ba artikel andre, tatutunö tölu lala niʼogunaʼö Yehowa ba wanolo sinenge sotöi Faulo me itaögö wanandraigö. Na tatutunö hewisa wameʼe Yehowa fanolo ba nono mbanuania ba götö föna, tola itugu faduhu dödöda wa hasambalö itolo ita Yehowa ba ginötö andre ba wanaögö fanandraigö salua ba waʼaurida.

^ par. 16 No fao khö Waulo Arisaro hegöi Luka ba wamalua fofanö ba zi hauga waŵa, fatua lö fao ira khönia weʼamöi ba Roma me döfi 58 M. Fao göi ndra matua si darua si lö faröi andre khö Waulo me lataha ia ba Roma.​—Hal. 16:10-12; 20:4; Kol. 4:10, 14.