Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

WAÖ-WAÖ WAʼAURI

Numana ba Wamobörö—Kayo ba Gafuriata

Numana ba Wamobörö—Kayo ba Gafuriata

Tumbu ndraʼo ba Liberty, kota side-ide ba Indiana, AS, ba nomo eu. Ha sambua mbateʼe ba daʼö. Me tumbu ndraʼo so samösa gaʼagu ira matua ba darua gaʼagu ira alawe. Aefa daʼö, tumbu zui darua nakhigu ono matua ba samösa nakhigu ono alawe.

Omo eu nahia waʼatumbugu

SAGÖTÖ sekola ndraʼo ba zi hauga fakhe, lö oya zi tebulö. Sekelas ndraʼo khö ndra awögu si fagölö irugi tama. Ba mbanuama, arakhagö fefu tola maʼila nawöma zamösana.

So daönö ndra talifusögu, ba me ide-idedo ufomahado wohalöwö ba danö

Banua Liberty andre ifasui ia kabu si gide-ide, ba soyania rigi nitanö. Me tumbu ndraʼo, mohalöwö bapagu khö zi samösa sokhö kabu ba mbanua andrö. Me no ibörötaigö ebua ndraʼo, ufomahado wolohe traktor hegöi wohalöwö ba danö.

Me tumbudo no atua saʼae bapagu, 56 fakhe ndröfinia ba 35 fakhe mamagu. Hizaʼi, abölö nasa bapagu ba lö fökhö-fökhö. Omasi sibai ia wohalöwö ba ifahaʼö ndraononia fefu ba wangomasiʼö halöwö. Lö ebua zinöndrania, hizaʼi tola iʼasogö nahiama waʼatoröi, nukha ba ibönökhi mbalazoma. Ba lö aetu ibeʼe ginötönia khöma. Mate bapagu me 93 fakhe ndröfinia ba mate mamagu me 86 fakhe ndröfinia. Yaʼira tenga samosumange Yehowa. Hizaʼi so samösa nakhigu si tobali satua sokubaloi si lö faröi iʼotarai me döfi 1972.

ME AWUYU NDRAʼO

Niha samati mamagu. Ero hari Migu iʼohega ba Gereja Baptis. Si oföna sibai urongo sanandrösa ba wamahaʼö Lowalangi Sambua Tölu me 12 fakhe ndröfigu. Börö daʼö, usofu khö mamagu, ”Hewisa wa tola tobali Yesu andrö Ono hegöi Ama ba ginötö si fagölö?” Lö olifudo me imane, ”Lö tola aboto ba dödöda daʼö nogu, lö ikhamö fangera-ngerada.” Lö tefaudu ba dödögu daʼö. Hewaʼae simanö, tebayagö ndraʼo idanö ba nungo nidanö side-ide me 14 fakhe ndröfigu. Tölu kali lahöndrögö ndraʼo ba nidanö, sakali ba döi Nama, ba döi Nono hegöi ba döi geheha niʼamoniʼö!

1952​—17 fakhe ndröfigu, fatua lö tobalido saradadu

Me SMA ndraʼo, fahuwudo khö zi samösa si fatezu ba ifarou ndraʼo wefao. Ibörötaigö ufahaʼödo ba fao ndraʼo ba zi sambua orahua watezusa nifotöi Golden Gloves. Lö onekhedo fatezu. Me no hauga kali faodo ba watandrisa, uhalö gangetula ba womböhöli yaʼia. Ba gafuriata, lakaonido tobali saradadu AS ba lafatengedo ba Jerman. Me so ndraʼo ba daʼö, ifatengedo kafalogu ba zi sambua akademi militer börö me lawaʼö wa tola tobali ndraʼo sondröniaʼö si sökhi. Omasi ira na ugohi halöwö si sökhi ba militer. Hizaʼi, lö omasido na ara ndraʼo ba militer. Andrö, me no teʼasiwai halöwögu ba zi dua fakhe, uhetado saʼae tobali saradadu me döfi 1956. Lö ara aefa daʼö tobalido saradadu, hizaʼi ba geluaha si faböʼö.

1954-1956​—Dua fakhe tobalido saradadu AS

TEBOHOUNI WAʼAURIGU

Fatua lö ufahaʼödo ba zindruhu, uʼokhögö wangera-ngera si fasala sanandrösa ba ndra matua. Tedönisi dödögu börö film hegöi si so ba zi fasuigu. Umane tödögu wa ira matua si fahuhuo sanandrösa ba Zura Niʼamoniʼö andrö tenga ira matua sindruhu. Hizaʼi, ubörögö ufahaʼö ndraʼo ba ngawalö zi tola mombulöʼö faʼaurigu. Samuza inötö me möido ba kota, uʼohe motogu soyo. So darua ndraono alawe sameʼe yawa tangara khögu ba wogaoni yaʼo. Yaʼira andre akhi laʼogu, foʼomo gaʼagu ira alawe. Yaʼira si darua andre Samaduhuʼö Yehowa. No irai utema majalah Manuriaigö ba Sadarlah! moroi khöra, hizaʼi ambö aboto ba dödögu Manuriaigö andrö. Iadaʼa, lakaonido weʼamöi ba Wamahaʼö Zura Niʼamoniʼö ba Mbanua Niha Keriso, yaʼia daʼö angowuloa famahaʼö ba Zura Niʼamoniʼö nifalua ba nomora. Uwaʼö khöra wa uʼangeragö ua sakali. Lalau maʼiki ba lamane, ”Zazi he?” Utema lira, ”Lau bale uzazi.”

So khögu waniasa me no uwaʼö daʼö. Hizaʼi, lö omasido ubulöʼö zi no uzazi, andrö wa möido ba gangowuloa ba zi bonginia. Ahöli dödögu ndraono sigide-ide si möi ba daʼö. Oya zaboto ba dödöra ba Zura Niʼamoniʼö! Me föna, ero hari Migu faodo khö mamagu weʼamöi ba gereja, hizaʼi ha maʼifu niʼilagu sanandrösa ba Zura Niʼamoniʼö. Iadaʼa, omasido enaʼö oya niʼilagu, andrö wa utema wamahaʼö ba Zura Niʼamoniʼö. Si oföna sibai ufahaʼödo ba döi Lowalangi Fondrege Zalawa sotöi Yehowa. Hauga fakhe silalö, me usofu khö mamagu sanandrösa khö ndra Samaduhuʼö Yehowa, imane khögu, ”Oh, yaʼira samosumange ira matua si no atua sotöi Yehowa.” Hizaʼi, hulö zawena teboka hörögu iadaʼa!

Börö me uʼila wa daʼa zindruhu, andrö wa udouʼö ndraʼo ba wamati. Tebayagödo idanö me baŵa si Tölu 1957, ha siwa waŵa me no ubörögö weʼamöi ba gangowuloa. No faböʼö saʼae lala wangera-ngeragu. Omuso dödögu börö me no ufahaʼödo ba Zura Niʼamoniʼö sanandrösa khö ndra matua sindruhu. Yesu no niha soʼahonoa. Abölö ia moroi ba ndra matua tanö böʼö. Hizaʼi, lö irai faʼudu ia. Itehegö ’lafakao ia’ simane si no tefaʼeleʼö. (Yesaya 53:2, 7) Ufahaʼödo wa niha soloʼö khö Yesu andrö ”ihaogö-haogö ba niha fefu”.​—2 Timoteo 2:24.

Ubörötaigö merintis me döfi 1958. Lö ara aefa daʼö ubato hizaʼi ha sabata. Hadia mbörö? Uhalö gangetula wa mangowaludo khö Gloria, samösa moroi ba gotalua nono alawe si darua sawuyu-wuyu si no irai mogaoni yaʼo ba Wamahaʼö Zura Niʼamoniʼö ba Mbanua Niha Keriso! Lö irai maniasado ba gangetula nihalögu andrö. Irugi iadaʼa, no permata si sökhi khögu Gloria. Abölö ebua mbölinia moroi ba Berlian, ba omuso sibai dödögu wangowalu khönia! Itutunö göi maʼifu waö-waö waʼaurinia Gloria:

”So 16 ndraʼaga zi fatalifusö. Mamagu samösa Samaduhuʼö si lö faröi. Mate ia me 14 fakhe ndröfigu. Aefa daʼö, ibörögö ifahaʼö ia bapagu ba Zura Niʼamoniʼö. Börö me lö hadöi mamagu, iʼandrö bapagu khö gafalo sekola enaʼö mafalali-lali ginötöma gaʼagu ono alawe weʼamöi ba zekola. Na möi gaʼagu ba zekola, toröi ndraʼo ba nomo ba wondrorogö ira akhigu hegöi ba wondrino göma ba zi bongi fatua lö mangawuli bapagu mohalöwö, ba ifalua göi gaʼagu zimane daʼö. Fao dödö gafalo sekola ba mafalua daʼa irugi tama gaʼagu SMA. So dombua fongambatö zamahaʼö yaʼaga irege so 11 moroi ba gotaluama zi tobali Samaduhuʼö Yehowa. Omasido sibai manuriaigö hewaʼae so khöu waʼaila-aila. Lö mamalö ibeʼe khögu wanolo foʼomogu sotöi Sam.”

Mangowaluga Gloria me baŵa si Dua 1959. So khöma waʼowua-wua dödö me merintis ndraʼaga. Me baŵa si Fitu ba ndröfi daʼö, mafasuraʼö döima enaʼö mohalöwöga ba Mbetieli. Omasiga sibai wohalöwö ba gödo sebua. Ibeʼe khöma wanofu-nofu talifusöda sotöi Simon Kraker. Iwaʼö khöma wa lö latema zi no mangowalu tobali ösi nomo Mbetieli ba ginötö daʼö. Omasiga sibai wohalöwö ba Mbetieli, hizaʼi ngafulu fakhe aefa daʼö, awena lakaoniga ba Mbetieli.

Mafaʼoheʼö zura ba gödo sebua ba maʼandrö enaʼö lafatengega ba mbanua si lö ato sanuriaigö. Lö hadöi sinangea mafili börö me ha sambua mbanua zi no latatugöi khöma: Pine Bluff, Arkansas. Me luo daʼö, so dombua mbanua niha Keriso ba Pine Bluff. Si sambua ba niha sanuriaigö safusi uli ba si sambua ba zaitö uli. Lafatenge ndraʼaga ba mbanua niha Keriso saitö uli, ba ha 14 zanuriaigö ba daʼö.

FANANDRAIGÖ BÖRÖ WATIUSA BA SOI

Tola manö manofu-nofu ndraʼugö, hadia mbörö wa muföföʼö ndra Samaduhuʼö Yehowa saitö uli hegöi safusi uli. Me luo daʼö, lö hadöi si tola mafili börö me so huku wa tebai fariawö niha si faböʼö soi ba so göi waʼalösökhi. Ba nahia tanö böʼö ataʼu ndra talifusöda na ladudugö Balai Mbanua Lowalangi niʼokhögöra ha börö me so niha si faböʼö soi si fao ba wamosumange Lowalangi. No irai alua daʼö. Aefa daʼö, na manuriaigö ndra Samaduhuʼö saitö uli ba niha safusi uli, tola manö laraʼu ba labözi ndra sanuriaigö. Andrö, enaʼö lö aetu mufalua halöwö fanuriaigö, maʼoʼö huku si no mufakhoi ba matötöna enaʼö so waʼatebulö.

Abua sibai wanuriaigö me luo daʼö. Ba ginötö möiga manuriaigö ba mbanua niha saitö uli, itaria lö maʼodödögö ba wanoko bawandruhö nomo niha safusi uli. Moguna maʼaliokö wangai angetula. Hadia matandraigö matutunö khöra Zura Niʼamoniʼö sabata mazui maʼandrö waʼebolo dödö ba malau mofanö ba nomo tanö böʼö. Daʼö zalua me luo daʼö.

Hewaʼae merintis ndraʼaga, maʼalui göi zoguna khöma. Lö ebua zinöndrama, ha tölu dolar maʼökhö. Mohalöwö göi Gloria ba wangehao zi hauga ngawua omo niha. So sambua nomo zanehegö khögu wefao khönia enaʼö tola alio awai halöwönia. Ibeʼe göma sokhö omo andrö ba zi laluo. Ero migu möi göi Gloria manarika nukha ba nomo tanö böʼö. Mohalöwödo ba kabu, uʼosi zandrela ba uhalöwögöigö halöwö tanö böʼö ba nomo daʼö. Faoga wohalöwö ba zi sambua omo ba wolosi sandrela nomo niha safusi uli. Tanö bakha ba nomo nihalöwögöigö Gloria ba tanö baero ndraʼo. Sahari ginötöma ba wangasiwai daʼö, andrö wa labeʼe göma ba zi laluo. Manga Gloria yomo ba nomo, hizaʼi lö fao ia wemanga ba zokhö omo, ba manga ndraʼo tanö baero ba garasi. Lö fatimba khögu daʼö. Ami sibai gö ba daʼö. Sökhi sibai gamuata zokhö omo andrö, hizaʼi tedönisi lala wangera-ngerara ba gamuata niha si fasui yaʼira. Samuza inötö me möiga mafoʼösi wanikha motoma ba pom bensin, manofu ndraʼo khö niha safusi uli sohalöwö ba daʼö, hadia tola iʼogunaʼö WC si so ba daʼö Gloria. Ifaigido si fao fönu ba imane khögu, ”No lakusi WC daʼö.”

FAʼASÖKHI DÖDÖ SI TEBAI MUʼOLIFUGÖ

Ba ginötö si fagölö, maʼokhögö wariawösa si sökhi khö ndra talifusöda, ba omasiga sibai wanuriaigö! Me awena ofetaga ba Pine Bluff, toröiga ba nomo zi samösa talifusöda ira matua si no tobali enoni ba mbanua niha Keriso. Tenga Samaduhuʼö woʼomonia, ba ibeʼe khönia wamahaʼö ba Zura Niʼamoniʼö Gloria. Na yaʼo, ubörötaigö göi wameʼe famahaʼö khö nononia si no muhalö hegöi khö numönönia. Ba gafuriata, ihalö gangetula foʼomonia ira alawe hegöi ononia ba wamosumange Yehowa ba tebayagö ira idanö.

So göi zi fahuwu khöma ba mbanua niha Keriso safusi uli. Asese lakaoniga ba nomora wemanga ba zi bongi. Hizaʼi, awena tola möiga ba daʼö na no ogömi enaʼö lö hadöi niha sangila yaʼaga. So sambua gorahua si lö sökhi sotuhini faʼafatiu dödö ba gotalua niha si faböʼö soi yaʼia daʼö Ku Klux Klan (KKK). Samuza inötö me mbongi Halloween, itörö tödögu so samösa ndra matua niʼilagu sodadao föna nomonia, ba omuso sibai dödönia me no ifake mbaru sebua hegöi böbö högö safusi si toʼölö lafake ira anggota KKK. Hewaʼae oya alua zi lö sökhi, hizaʼi lö labato ira talifusöda andre ba wangoromaʼö faʼahakhö dödö. Samuza inötö, moguna sibai khöma gefe weʼamöi ba kebaktian, andrö mafamawa moto Ford 1950 niʼokhögöma khö zi samösa dalifusöda ira matua. Sara waŵa aefa daʼö, me inötö mbaŵa lökhö, erege sibai dödöma börö me matörö tanö ba wanuriaigö ba nomo-omo ba oya göi nifahaʼöma ba Zura Niʼamoniʼö. Tokea sibai ndraʼaga me mangawuliga ba nomo. No laröi motoma föna nomo! Ba kaca motoma tanö föna, no laröi zura, ”Ufuli moto daʼa si tobali bualagu khömi. Moroi khö dalifusömö.”

So nasa waʼasökhi dödö si tebai uʼolifugö. Me döfi 1962, lakaoni ndraʼo weʼamöi ba Sekolah Pelayanan Kerajaan ba South Lansing, New York. Mufalua zekola andrö sara waŵa faʼara ba wamahaʼö ndra sondröniaʼö ba gangowuloa, wilayah hegöi distrik. Hizaʼi, ba ginötö daʼö lö hadöi halöwögu ba hatö maʼifu tö gefema. Me luo daʼö so sambua perusahaan telepon ba Pine Bluff sogaoni yaʼo, ba manofu-nofu ira khögu sanandrösa ba halöwö. Na latema ndraʼo ba halöwö daʼö, yaʼo niha saitö uli si oföna sibai mohalöwö ba perusahaan andrö. Ba gafuriata, lawaʼö khögu wa omasi labeʼe khögu halöwö. Hadia nifaluagu? Lö hadöi kefegu weʼamöi ba New York. Andrö, so ba dödögu wangai halöwö daʼö ba utimbagö weʼamöi ba zekola. Hizaʼi, ba ginötö usura zura ba Mbetieli, so zalua si tebai uʼolifugö.

Sihulö wongi sibai, so samösa dalifusöda ira alawe ba mbanua niha Keriso sanoko bawandruhö nomoma ba ibeʼe khögu amplop. Foʼomonia tenga Samaduhuʼö. Afönu kefe amplop daʼö. Ba zi hauga migu, ahulö maoso ia hegöi iraononia sigide-ide weʼamöi mohalöwö ba wondröni oʼo ba kabu gafasi. Lafalua daʼö enaʼö tola labeʼe khögu gefe ba weʼamöi ba New York. Imane talifusöda ira alawe andrö, ”Aeʼe ba zekola andrö, oyaʼö fahaʼö ndraʼugö, aefa daʼö angawuli ba fahaʼö ndraʼaga!” Aefa daʼö, usofu ba perusahaan telepon andrö, hadia tola lawuwu ginötö wohalöwögu lima migu tö. Lamane khögu, ”Tebai!” Hizaʼi, lö salania khögu daʼö. No uhalö gangetula ba omuso dödögu börö me lö uhalö halöwö daʼö!

Iadaʼa, itohugö wanutunö Gloria hadia zalua khöma ba Pine Bluff. ”Omasido sibai mbanua daʼa! So 15 irugi 20 niha nifahaʼögu ba Zura Niʼamoniʼö. Si toʼölönia, ero sihulö wongi manuriaigö ndraʼaga ba nomo-omo, aefa daʼö mafahaʼö niha ba Zura Niʼamoniʼö ofeta bongi, itaria irugi bözi 11 ba zi bongi. Sökhi sibai wanuriaigö ba daʼö! Omasido manö na toröido ba daʼö. Sindruhunia, lö omasido na tefagati halöwögu mazui ba weʼamöi ba mbanua niha Keriso misa. Hizaʼi, so halöwö tanö böʼö nibeʼe Yehowa khöma.” Atulö, ibeʼe khöma halöwö tanö böʼö.

TOBALI SATUA SAMASUI

Me merintis ndraʼaga ba Pine Bluff, mafasuraʼö döima enaʼö tobali ndraʼaga perintis istimewa. Faduhu dödöma wa tebeʼe khöma halöwö daʼö. Hadia mbörö? Börö me omasi pengawas distrik na tobali ndraʼaga perintis istimewa ba wanolo banua niha Keriso si so ba Texas. Omasiga sibai daʼö. Asese möiga mafaigi naha kotak surat, hizaʼi lö hadöi sura sofeta khöma si tobali fanema li. Ba gafuriata, awena matema zura andrö me baŵa si Sara 1965. Lö uʼila sa wa labeʼe khögu halöwö tobali satua samasui! Me luo daʼö, faoma lafataro ndraʼaga dalifusöda Leon Weaver, tobali satua samasui. Iadaʼa no tobali ia koordinator Panitia Cabang Amerika Serikat.

So khögu wa ataʼu me awena tobalido satua samasui. Döfi fatua lö tobali ndraʼo satua samasui, ihaogö inehegö ndraʼo talifusöda pengawas distrik sotöi James A. Thompson, Jr., hadia no sinangea tobali ndraʼo satua samasui. Ihaogö itutunö khögu hadia zinangea uʼodödögö enaʼö tobali ndraʼo satua samasui si so faʼatua-tua. Lö ara me no tobali ndraʼo satua samasui, awena aboto ba dödögu wa moguna khögu mene-mene daʼö. Me no aefa lafataro ndraʼo, talifusöda Thompson pengawas distrik zi oföna sibai fao khögu ba wangai halöwö daʼa. Oya sibai wamahaʼö si tola uhalö moroi khö dalifusöda si lö faröi andre.

Uʼameʼegö tödö sibai wanolo moroi khö ndra talifusöda si no toʼölö ba wangai halöwö

Me luo daʼö, ha maʼifu wamahaʼö nibeʼe khö ndra satua samasui. Ufaigi-faigi ndra satua samasui tanö böʼö sangai halöwö ba zi samigu faʼara ba zi sambua banua niha Keriso. Samigu aefa daʼö, ifaigi göi hewisa lalagu ba wangai halöwö ba mbanua niha Keriso tanö böʼö. Ibeʼe khögu mene-mene hegöi fanuturu lala, aefa daʼö iröido ba ilau mofanö. Itörö tödögu me umane khö Gloria, ”Hadia hasambalö mofanö ia iadaʼa?” Hizaʼi, so wamahaʼö si sökhi sawena aboto ba dödögu. Hasambalö so ndra talifusöda sanolo yaʼita asala omasi ita tatema wanolo moroi khöra. Uʼandrö sibai saohagölö ba wanolo nibeʼe ndra talifusöda si lö faröi andre simane J. R. Brown, yaʼia andre satua samasui hegöi Fred Rusk, samösa sohalöwö ba Mbetieli.

Me luo daʼö, so waʼafatiusa ba gotalua soi gofu hezoso. Samuza inötö me möiga ba mbanua Tennessee, so anggota KKK samalua kampanye ba mbanua daʼö. Ba ngaluo tanö böʼö, me no aefa manuriaigö ndraʼaga, molombasega ba zi sambua restoran. Me möido ba WC, so samösa ndra matua soloʼö yaʼo sataʼu ita ba wamaigi, ba no ifasa khönia tato ba woʼawögö zi sambua soi. Hizaʼi, so samösa dalifusöda sebua boto safusi uli, möi ia ba WC ba imane khögu, ”Lö hadia ia khöu brur?” Mofanö ndra matua no mege ba lö aʼozu möi ia ba WC. Iadaʼa, awena aboto ba dödögu wa tola alua waʼafatiusa ba gotalua soi tenga börö me faböʼö guli, hizaʼi börö me no taʼokhögö horö. Ufahaʼö göi ndraʼo wa tola tobali talifusöda niha si faböʼö uli ba latehegö mate ira börö ita.

KAYO BA WAMATI

No 12 fakhe tobali ndraʼo satua samasui ba 21 fakhe tobali ndraʼo pengawas distrik. Oya sibai waʼowua-wua dödö nisöndragu sagötö uhalö halöwö andrö ba fefu zalua khögu möi fangaro wamatigu. Hizaʼi, so howu-howu tanö böʼö nitemagu. Me baŵa si Walu 1997, alua zi no madöna-döna andrö ba zi hauga fakhe faʼara. Lakaoniga wohalöwö ba Mbetieli Amerika Serikat, 38 fakhe me no aefa mafasuraʼö döima. Sara waŵa aefa daʼö mabörögö wohalöwö ba Mbetieli. Uwalinga ha sabata labeʼe khögu halöwö andrö ira pengawas ba Mbetieli, hizaʼi tenga simane daʼö zalua.

Iʼotarai me mangowaluga irugi iadaʼa, no permata si sökhi khögu Gloria

Ba wamobörö, lafohalöwö ndraʼo ba Departemen Dinas. Oya wamahaʼö nitemagu ba daʼö! Ira talifusöda si so ba Departemen andrö, oya sibai wanofu-nofu sabua nitemara moroi khö ndra boto satua sokubaloi hegöi khö ndra satua samasui moroi ba ngawalö soi. Uʼandrö sibai saohagölö börö me lafahaʼö ndraʼo ira talifusöda si fao faʼebolo dödö. Na lafuli zui labeʼe ndraʼo ba halöwö daʼö, oya nasa zinangea ufahaʼödo moroi khöra.

Yaʼo hegöi Gloria maʼomasiʼö sibai wohalöwö ba Mbetieli. No toʼölö maoso ndraʼaga ero sihulö wongi ba sasese mafalua andre möi fanoloma ba Mbetieli. Me no aefa arakhagö döfi, tebeʼe khögu halöwö tobali asisten Panitia Dinas moroi ba Mboto Solohe ndra Samaduhuʼö Yehowa. Aefa daʼö, me döfi 1999 tebeʼe khögu halöwö tobali anggota Boto Solohe. Oya wamahaʼö nitemagu ba wamalua halöwö andre. Hizaʼi, famahaʼö sabölö sökhi nitemagu yaʼia daʼö högö mbanua niha Keriso yaʼia Yesu Keriso tenga niha.

Iʼotarai me 1999, uʼokhögö halöwö si tohude tobali Boto Solohe

Ba ginötö uʼangerönusi waʼaurigu, itaria urasoi simane samaʼeleʼö sotöi Gamosi. Yaʼia andre samösa kubalo si so fangide-ngideʼö, ba halöwönia ha sangai bua ara ba gatua si toʼölö laʼa ira niha si numana. Hizaʼi, iʼameʼegö tödö ia Yehowa. Ifataro Gamosi andre Lowalangi tobali samaʼeleʼö khönia ba tefahowuʼö ia börö halöwönia andrö. (Gamosi 7:14, 15) Simanö göi, iʼameʼegö tödö ndraʼo Yehowa ono zi samösa sohalöwö ba danö si numana ba mbanua Liberty, Indiana. Oya sibai howu-howu nitemagu moroi khö Yehowa ba tebai uzara-zara wanutunö yaʼia! (Gamaedola 10:22) Me föna numanado ba gokhöta, iadaʼa kayo ndraʼo ba wamati töra moroi ba nikhalaigögu!