Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

FANOLO BA NIHA SI GÖNA FANGABU DÖDÖ

Lala ba Wanaögö Faʼabu Dödö—Si Tola Tafalua Iadaʼa

Lala ba Wanaögö Faʼabu Dödö—Si Tola Tafalua Iadaʼa

Oya sibai wanuturu lala sanandrösa ba wanaögö faʼabu dödö. Simane si no tatutunö, no faböʼö-böʼö lala wangoromaʼö niha faʼabu dödöra. Börö daʼö, tola manö tefaudu khöra wanuturu lala andrö, hizaʼi lö tatu na tefaudu ba niha böʼö.

Hewaʼae simanö, ato zi no manema bua ba wanuturu lala andre. Asese latötöi wanuturu lala daʼa ira niha sagatua-tua. Tefaudu göi daʼa ba mene-mene si sökhi si tesöndra ba Zura Niʼamoniʼö, buku satua soguna khöda irugi maʼökhö.

1: TEMA WANOLO MOROI BA NÖSI NOMOU HEGÖI SI FAHUWU KHÖU

  • Moloʼö ira niha sagatua-tua, moguna sibai tafalua daʼö enaʼö tola tataögö gabula dödöda. Hizaʼi itaria, tola manö lö omasi ita na fahuhuo khöda niha böʼö. Te mofönu göi ita ba niha samorege ba wanolo yaʼita. No si toʼölö na tarasoi zimane daʼö.

  • Sindruhu sa, lö moguna fao-fao manö ndraʼugö ba niha böʼö. Hizaʼi, böi timbagö wanolo nibeʼera. Samuza inötö dania moguna khöu wanolo moroi khöra. Haogö wanutunö khöra hadia manö wanolo soguna khöu hegöi si löʼö.

  • Tefaudu moloʼö salua khöu, moguna ötatugöi hawaʼara fao ndraʼugö ba niha böʼö ba hawaʼara göi löʼö.

GOI-GOI: ”Sökhi zi darua moroi na ha samösa . . . Na alabu zi samösa, ba tola ifazawa ia awönia.”—Sangombakha 4:9, 10.

2: TATUGÖI GINÖTÖU WEMANGA HEGÖI FAʼOLAHRAGA

  • Na tatatugöi ginötö wemangada, tola alö gabula dödö nirasoida. Oyaʼö wemanga bua zinanö, sayu, hegöi protein rendah lemak.

  • Oyaʼö badu nidanö safusi hegöi jus si möi fangabölöu.

  • Na lö terou dödöu wemanga, böi oyakö hizaʼi aseseʼö. Tola göi ösofu khö doto hadia suplemen makanan si tefaudu. *

  • Mofanö ahe ba faʼolahraga, tola tobali fanolo khöda enaʼö tasöndra waʼahono dödö. Na faʼolahraga ita, lö saʼae taʼosambuaʼö wangera-ngerada ba gabula dödö salua khöda. Baero daʼö, tola taʼangeragö hewisa waʼaurida aefa daʼö.

GOI-GOI: ”Lö hadöi niha si fatuwu ba mbotonia, hizaʼi iʼomasiʼö ba ibeʼe mbalazo.”—Efeso 5:29.

3: TOBÖNÖ GINÖTÖ WEMÖRÖ

  • Moguna sibai khöda wemörö, mendrua manö na göna ita fangabu dödö. Abölö tarasoi waʼamarase na göna ita fangabu dödö.

  • Böi talafo oya öbadu duo mazui kofi börö me tola manö lö öʼila mörö na öbadu daʼö.

GOI-GOI: ”Sökhi zi sagokhö faʼahono dödö moroi na dua gokhö waʼerege dödö ba famorege ba wolohi angi.” —Sangombakha 4:6.

4: BÖI FASO NDRAʼUGÖ

  • Yaʼaboto ba dödöu wa no faböʼö-böʼö wangoromaʼö niha faʼabu dödöra. Börö daʼö, te faböʼö lala wanaögöda abula dödö moroi ba niha böʼö. Alui wanolo si tefaudu khöu.

  • So zorasoi faʼahono dödö na itutunö nösi dödönia ba niha böʼö, hizaʼi so göi zi lö omasi mangoromaʼö faʼabu dödöra. No faböʼö-böʼö göi mbua gera-era nibeʼe ndra sagatua-tua sanandrösa ba daʼö. Na omasi ita tafaehagö nösi dödöda hizaʼi aombö-aombö dödöda nasa, tola tazara-zara wanutunö daʼö ba niha si fahuwu khöda.

  • So zorasoi wa tola alö gabula dödöra na lalau meʼe. Hizaʼi, so göi zi tola manaögö abula dödö hewaʼae na lö asese meʼe ira.

GOI-GOI: ”Ha tödö zangila hadia zafökhö khönia.”—Amaedola 14:10.

5: TIMBAGÖ DANDRAWA SI LÖ SÖKHI

  • Ba ginötö larasoi waʼabu dödö, so ösa niha samadu-madu tuo mazui sangogunaʼö narkoba enaʼö ”aefa” ira moroi ba gabula dödö. Lua-luania, itugu lö sökhi zalua. Hewaʼae na lasöndra waʼahono dödö, hizaʼi lö arara, ba lua-luania teʼala waʼaurira. Börö daʼö, enaʼö ösöndra waʼahono dödö, forege wamalua ngawalö zi sökhi.

GOI-GOI: ”Dataʼehaogö ita moroi ba ngawalö zi tola manaʼunöisi botoda hegöi fangera-ngerada.”—2 Korindro 7:1.

6: HAOGÖ WANGOGUNAʼÖ INÖTÖ

  • Ato niha samalua halöwö sangaʼasogö khöra bua si sökhi enaʼö olifu ira sabata gabula dödö nirasoira.

  • Tola terara dödöda na taʼaroʼö wahuwusada ba niha böʼö, tafahaʼö ita ba nekhe-nekhe danga si bohou, mazui tafalua rekreasi.

  • Ba wamobörö, ha sabata taya waʼabu dödöda. Hizaʼi arara manö, itugu alö ba worasoida abula dödö andrö. No si toʼölö alua daʼö sagötö tafadöhö zokho dödöda.

GOI-GOI: ”So ginötö si no mutatugöi ba ngawalö hadia ia, . . . inötö weʼe ba inötö waʼiki; inötö wangeʼesi ba inötö wanari.” —Sangombakha 3:1, 4.

7: FALUA HALÖWÖU SERO MAʼÖKHÖ

  • Abölö sökhi na öʼanemaiʼö öfalua halöwöu sero maʼökhö.

  • Tola tasöndra waʼahono dödö na ifuli tafalua hadia zi toʼölö tafalua ba zilalö, simane femörö, fohalöwö, ba tanö böʼönia.

  • Na oya halöwö si sökhi nifaluada, tola alö waʼabu dödö nirasoida.

GOI-GOI: ”Lö iʼameʼegö tödö waʼaurinia si no numalö, börö me iʼomusoiʼö dödönia Lowalangi sindruhu.”—Sangombakha 5:20.

8: BÖI AÖSÖ-AÖSÖ NDRAʼUGÖ WANGAI ANGETULA

  • Ato niha saniasa börö me aösö-aösö ira wangai angetula si tohude me alua khöra wangabu dödö.

  • Moguna tabaloi enaʼö so khöda waʼahono dödö fatua lö tahalö gangetula findra ba nomo tanö böʼö, mohalöwö ita ba nahia si bohou, mazui tatiboʼö gama-gama niha niʼomasiʼöda.

GOI-GOI: ”Tobali hare lua-lua nikhoi dödö zowölö-ölö, hizaʼi sangai angetula ba waʼaösö, aekhu dania ba waʼanumana.”—Amaedola 21:5.

9: BÖI OLIFUGÖ IA

  • Ato niha sorasoi wa so mbuania khöra na lö laʼolifugö hadia manö nifaluara ba zilalö me fao ira ba niha niʼomasiʼöra.

  • Tola manö tarasoi waʼahono dödö na taʼowuloi koda mazui gama-gama niha niʼomasiʼöda. Mazui, tola tasura waö-waö waʼaurinia hegöi si no irai alua khönia somasi ita tatörö tödöda.

  • Iröʼö gama-gama samasugi ba dödöu ngawalö zi sökhi si no irai mitörö. Na no ösöndra waʼahono dödö, tola manö omasiʼö öfaigi gama-gama andrö.

GOI-GOI: ”Mitörö tödömi ginötö si no numalö.”—5 Moze 32:7.

10: AE ANÖRÖ-NÖRÖ

  • Tola möi ita manörö-nörö.

  • Na tebai ara möi ita manörö-nörö, te tola tafalua zi möi fangomuso dödöda ba zi sahari mazui dua hari. Duma-dumania, möi ita ba zinga nasi, ba taman, mazui ba nahia tanö böʼö.

  • Hewaʼae na lö arara, tola alö waʼabu dödöda na tafalua zi faböʼö moroi ba zi toʼölö tafalua ba zilalö.

GOI-GOI: ”Aine, möita ba nahia si lö niha-niha ba molombase ita sabata.”—Mareko 6:31.

11: TOLO NIHA BÖʼÖ

  • Törö tödöu, na tatolo niha böʼö, sindruhunia no göi tatolo ita samösa.

  • Te tola tabeʼe wondrara dödö khö zi fahuwu khöda mazui ba nösi nomoda, sawena morasoi faʼabu dödö me no mate niha niʼomasiʼöda. Moguna göi khöra wanolo.

  • Na tatolo ba tabeʼe wondrara dödö ba niha böʼö, tola tarasoi waʼomuso dödö ba taʼasogö mbua si sökhi ba niha böʼö.

GOI-GOI: ”Ohahau dödö ba wameʼe moroi ba wanema.”—Halöwö Zinenge 20:35.

12: ANGERÖNUSI HADIA ZABÖLÖ MOGUNA

  • Na göna ita fangabu dödö, daʼö zanolo yaʼita enaʼö aboto ba dödöda hadia zabölö moguna ba waʼaurida andre.

  • Daʼa ginötö si tefaudu ba woʼangerönusi waö-waö waʼaurida ba zilalö.

  • Na moguna, faböʼöni lala waʼaurimö.

GOI-GOI: ”Abölö sökhi na möi ba nomo niʼeʼesi si mate moroi na möi ba gowasa, börö me daʼö gamozua waʼauri niha fefu. Moguna laʼameʼegö tödö daʼa niha sauri.”—Sangombakha 7:2.

Sindruhu sa, lö hadöi si tola manayaigö faʼafökhö nirasoida börö waʼamate niha niʼomasiʼöda. Hizaʼi, ato niha si no irai morasoi faʼabu dödö, lafaduhuʼö wa tola tobali fondrara dödöra na lafalua ngawalö zi sökhi, simane si no tadunö-dunö moroi yawa. Tatu manö, lö ahori mututunö ba daʼa hewisa lala enaʼö tola tataögö gabula dödö. Hizaʼi, na ötandraigö mato hauga ngawua wanuturu lala andrö, yatobali fanolo khöu daʼö ba wanaögö abula dödö.

^ par. 13 Majalah Faoso! andre lö ifarou niha ba wamili si sambua lala wamadöhö fökhö.