Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

Hadia Ö’ila?

Hadia Ö’ila?

Me götö Zura Ni’amoni’ö, hewisa wamazökhi ba fangoguna’ö gölu-gölu zura?

Gölu-gölu mbuku gesitera safuria mufazökhi nihaogö moroi ba guli hegöi vellum i’otarai abad 18 M.

Itutunö khöda Injil Luka me ibokai Yesu gölu-gölu zura Yesaya, ibaso, ba aefa da’ö ifuli igaölögö. Itutunö Yohane ba gafuriata Injilnia wa lö monaha ba gölu-gölu zura na isura fefu dandra sahöli-höli dödö nifalua Yesu.​—Luka 4:16-20; Yohane 20:30; 21:25. *

Hewisa wamazökhi gölu-gölu zura? Lahalö sagörö guli gurifo, mazui uli geu papirus lafahare tobali sambua. Aefa da’ö, lagaölögö ba zi sara ono geu ba labe’e tanö bakha zi no musura. No teföfö’ö ba wanura ösinia, la’adogo-dogöi’ö i’otarai moroi yawa numalö misitou. Na ebolo atö gölu-gölu zura andrö, lagaölögö ia ba zi dua rozi ono geu. Na so zombaso ibokai gölu-gölu zura andrö, faoma igogohe nono geu andrö ba wangalui ayati somasi ibaso.

Imane The Anchor Bible Dictionary, ”Sambua gölu-gölu (si to’ölönia fa’anau so mato 10 mete) tola tefa’anö nösi zi sambua buku, ba si bagania na lagaölögö no ide-ide.” Duma-dumania, ba wanura Injil Luka mu’oguna’ö gölu-gölu andre mato 9 mete amatonga. Itaria, lataba mbalö faföfö gölu-gölu zura andre ba la’alösöi’ö faoma kara, aefa da’ö labe’e la’a-la’ania.

Haniha manö nifotöi ”gafalo gere” ba Gamabu’ula Li si Bohou?

Me no te’asogö gere ba ndraono Gizara’eli, ha samösa ndra matua si tobali ere sebua si no mufataro sandrohu fa’aurinia. (IV Moze 35:25) A’aroni zi oföna mutuyu ba halöwö andrö. Si to’olönia fa’asalawa ere sebua ni’okhögö nama itohugö ononia sia’a. (II Moze 29:9) Ato ndra matua moroi ba nga’ötö A’aroni zi tobali ere, hiza’i lö ato zi tobali ere sebua.

Me so ndraono Gizara’eli barö mbawa wamatörö soi bö’ö, ira samatörö si tenga iraono Gizara’eli, lafataro ba la’efasi gere sebua si so ba Yehuda molo’ö somasi-masi dödöra. Na tafaigi, niha sawena mufataro andre asese mufili moroi ba nga’ötö si tehengö ba satonia moroi ba nga’ötö A’aroni. Ngawua wehede ”gafalo gere” eluahania niha si so tanö föna ba wa’a’ere. Tola manö ira andrö satua moroi ba zi 24 ngawawa gere, niha si tehöngö moroi ba nomo gere sebua, ba ere si no irai la’efasi simane Hanasi.​—I Nga’ötö 24:1-19; Matai’o 2:4; Mareko 8:31; Halöwö Zinenge 4:6.

^ par. 1 Ba ayati si no tesura andre, ngawua wehede ”zura” eluahania ”gölu-gölu zura” me luo da’ö.