Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

O’Ö WAMATIRA | REBEKA

’Edönado Möi’

’Edönado Möi’

ME ARAKHAGÖ bongi ifakhölö ia Rebeka wamaigi benua. Me no ha’uga migu mofanö ia, to’ölö ia sa’ae ba wanörö lega-lega gondra. No aröu iröi mbanuania Harana, so mato ngaotu kilo adölö ba timur laut. Tola manö lö falukha ia ba nösi nomonia. Tatu manö oya wanofu-nofu ba wangera-ngerania sanandrösa ba zalua khönia ba zi so föna—mendrua manö me no arakhagö irugi mbanua si möi ia.

No aefa latörö ösa mbanua Gana’ana ba latörö mbanua soya taha-taha ya’ia da’ö, Negeb. (I Moze 24:62) I’ila Rebeka mbiri-biri. Lö atabö zinanö ba mbanua da’a, hewa’ae simanö so ndraso so du’u sebolo ba wokubaloi urifö. I’ila mbanua da’a ira matua satua solohe ya’ira. So duria somuso dödö ni’ohenia khö zokhö ya’ia—wa Rebeka tobali fo’omonia! Tatu manö abu dödö Rebeka, hewisa dania wa’aurinia ba mbanua da’a? Hewisa zindruhunia Giza’aki si tobali fo’omonia? Lö irai falukha ira! Hadia omasi Giza’aki khönia? Ba hewisa dödö Rebeka khö Giza’aki?

Ba ginötö iada’a ato zanguma’ö, lö moadu na satua zotatugöi fangowalu nonora. Ba soi bö’ö lawa’ö no si to’ölö da’ö. Gofu haniha ita, hasambalö fao dödöda wa Rebeka möi ia ba mbanua si lö irai i’ila. Ya’ia andrö ira alawe samati ba si lö fa’ata’u. Moguna khöda gamuata simane da’a na tebulö lala wa’aurida. Ba so gamuata si sökhi nasa si lö la’okhögö niha sato iada’a, so’amakhaita ba wamati Rebeka.

”DA’UTA’U-TA’U GÖI Ö GONDRA KHÖU, IREGE ABUSO IRA”

Fa’atebulö lala wa’auri Rebeka, hulö si to’ölö manö wanguma’önia. Ebua-bua ia ba mazui ahatö ba mbanua Harana, banua si so ba Mezofotamia. Fabö’ö zatuania moroi ba niha tanö bö’ö ba Harana. Lö mangalulu ira ba nadu baŵa Sin. Hiza’i, khö Yehowa mangalulu ira, da’ö Lowalangira.​—I Moze 24:50.

Tedou wa’ebua-bua Rebeka ba no baga-baga, hiza’i, tenga ha baga dali wamaigi niha. Owölö-ölö ba sökhi gamuatania. Mo’okhöta zatuania ba so khöra zawuyu sohalöwö, hiza’i lö lafao’e Rebeka mazui labali’ö ia hulö nono razo. Lafaha’ö ia ena’ö owölö-ölö wohalöwö. Simane ono alawe ba götö da’ö, ifalua Rebeka halöwö sagabua, simane ba wana’u idanö soguna ba nomo. Si to’ölönia ero tanö owi, möi ia mana’u idanö ba mba’a ba ibe’e ba galisinia nasoa.​—I Moze 24:11, 15, 16.

Samuza inötö me tanö owi, me no aefa ifo’ösi nasoania, i’ondrasi ia samösa ira matua satua. Imane khönia ira matua da’a, ”Da’ubadu ma’ifu nidanö ba nasoa khöu.” Sökhi sibai wehede ndra matua da’a! Aboto ba dödö Rebeka wa ira matua da’a moroi ba mbanua saröu. Andrö ibe’e tou nasoania ba ibe’e khö ndra matua da’ö ena’ö ibadu, ba tenga ha ma’ifu ibe’e, tobali irugi taya wa’owökhi dödönia. I’ila göi Rebeka wa so fulu nga’eu gondra khö ndra matua andre, ba lö hadöi idanö bakha ba luha soguna ba gondra. Irasoi Rebeka wa ifaigi-faigi ia ira matua da’a. Omasi Rebeka wanolo ya’ia ndrege zi tola ifalua. Andrö iwa’ö, ”Da’uta’u-ta’u göi ö gondra khöu, irege abuso ira.”​—I Moze 24:17-19.

Tenga ha ma’ifu idanö nibe’enia ö gondra si fulu nga’eu, tobali irege abuso ira. Sageu gondra sowökhi tödö tola töra 95 liter ibadu idanö! Na fulu nga’eu gondra sowökhi tödö, tatu manö mato ha’uga za Rebeka ba wana’u idanö. Hiza’i, lö owökhi sibai dödö gondra andre. * Hadia i’ila Rebeka wa lö owökhi sibai dödö gondra me iwa’ö omasi ita’u nidanö ö gondra? Lö’ö. Soroi ba dödönia wanolo niha da’a hewa’ae awena falukha ira. Fao dödö ndra matua andre. Ifaigi hewisa me ifangörö-ngörö ia Rebeka ba wana’u idanö wamo’ösi asoania ba ifaduwa ba luha.​—I Moze 24:20, 21.

Owölö-ölö Rebeka ba omasi itema dome

Amuata Rebeka tobali famaha’ö si sökhi khöda. Ba ginötö iada’a, ato niha ha tana khöra la’alui. No tefa’ele’ö wa amuata niha ”ha tana khöra la’alui” ba lö omasi ira wanolo niha bö’ö. (II Timoteo 3:1-5) Niha Keriso si lö omasi simane da’a, moguna la’angerönusi gamuata Rebeka si fagohi-gohi ba wana’u idanö.

I’ila Rebeka wa ifaigi-faigi ia ira matua satua andre. Lö hadöi si sala me ifaigi-faigi ia ira matua andre. Ifaigi börö wa omuso dödönia si fao fa’ahöli-höli dödö. Me no awai halöwö Rebeka, ibe’e khönia gama-gama sebua böli ira matua andre. Aefa da’ö manofu ia, ”Ha ono ndra’ugö? Ombakha’ö khögu! Hadia monaha ndra’aga ba nomo namau, na möiga mörö ba da’ö?” Me ifatunö Rebeka haniha zatuania, omuso sibai dödö ndra matua da’a. Imane Rebeka si fao fa’omuso dödö, ”No fahöna khöma ndru’u ba ö gondra, ba ebolo naha, ba we mörö.” Sindruhu amuata fa’oböwö, börö me ato zi fao khö ndra matua andre. Aefa da’ö ilau fagohi Rebeka ba wamatunö khö ninania hadia zalua.​—I Moze 24:22-28, 32.

Faduhu dödöda wa no lafaha’ö Rebeka ba wanema’ö tome. Ha fawaraö zamalua amuata da’ö iada’a. Da’ö mbörö wa moguna ta’o’ö gamuata nono alawe andre si sökhi tödö ba samati. Börö me mamati ita khö Lowalangi, andrö wa tafalua zi sökhi. Yehowa Lowalangi soböwö ba niha fefu, ba omasi ia göi na simane da’ö zamati khönia. Na tafalua zi sökhi ba niha bö’ö hewa’ae na lö sulö, no ta’omusoi’ö dödö Namada si so ba zorugo.​—Matai’o 5:44-46; I Fetero 4:9.

”BA WANGAI IRA ALAWE KHÖ NONOGU”

Haniha ndra matua satua ba mba’a nidanö andrö? Ya’ia da’ö sawuyu Gaberahamo talifusö dua Rebeka. Andrö, si sambua omo Betueli, ama Rebeka, soroi ba dödöra wanema’ö ya’ira. Töi zawuyu Gaberahamo te ya’ia da’ö Eliezeri. * Labe’e khönia gö ösi nomo andrö, ba lö omasi ia na lö i’ombakha’ö ua hadia mbörö wa tohare ia. (I Moze 24:31-33) Tola takhalaigö hewisa wa omuso dödönia me idunö-dunö sanandrösa khö Lowalanginia, Yehowa, sanolo ya’ia ba halöwö si sökhi andre. Hewisa wamaluania?

Khalaigö me fahuhuo Geliezeri khö Mbetueli, ama Rebeka, ba Labano, talifusö Rebeka, lahaogö wamondro-ndrongo. Idunö-dunö sawuyu andre wa ifohowu’ö Gaberahamo ba Gana’ana Yehowa hegöi fo’omonia Zara, so khöra nono matua sotöi Iza’aki. Khönia fefu tebe’e gokhöta namania. Ifatenge zawuyu andre Aberahamo ba wangalui fo’omo khö Giza’aki moroi ba nösi nomo Gaberahamo si so ba Harana.​—I Moze 24:34-38.

I’andrö Aberahamo khö Geliezeri ena’ö fahölu ia wa lö ihalö ndra alawe Gana’ana si tobali fo’omo Giza’aki. Hadia mbörö? Börö me lö lafosumange ba la’ositengangö Yehowa niha Gana’ana. Aboto ba dödö Gaberahamo wa ihori niha si lö sökhi andrö Yehowa. Lö omasi Gaberahamo na ono ni’omasi’önia sotöi Iza’aki, so gamakhaitania ba niha si lö sökhi amuata andrö. Aboto göi ba dödö Gaberahamo wa moroi khö nononia alua dania nifabu’u Lowalangi.​—I Moze 15:16; 17:19; 24:2-4.

Itohugö huhuonia Eliezeri. Itutunö wa mangandrö ia khö Lowalangi Yehowa me irugi mba’a nidanö sahatö ba Harana. I’andrö khö Yehowa ena’ö itolo ia ba wotatugöi haniha ndra alawe si tobali fo’omo Giza’aki. Hewisa lalania? Mangandrö Geliezeri khö Lowalangi ena’ö möi ba mba’a nidanö andrö ndra alawe si tobali fo’omo Giza’aki. Me i’andrö Eliezeri nidanö nibadu, ibe’e khönia ira alawe andrö soroi ba dödö ba ifabadugö göi ba gondra irege abuso. (I Moze 24:12-14) Haniha zi tohare samalua da’ö fefu? Rebeka! Khalaigö hewisa dödö Rebeka na irongo nidunö-dunö Geliezeri!

Tokea dödö Mbetueli ba Labano me larongo huhuo Geliezeri. Lamane, ”Moroi khö Yehowa da’ö.” Simane si to’ölö me luo da’ö, fao dödöra na famatua Rebeka khö Giza’aki. (I Moze 24:50-54) Hiza’i, hadia tebai iwa’ö Rebeka nösi dödönia ba zalua andre?

No ha’uga migu ba zi lalö, lafadunö-dunö da’a Eliezeri faoma Aberahamo. Manofu Geliezeri, ”Ba hewisa, na lö edöna i’o’ö ndra’o alawe andrö?” Itema linia Aberahamo, ”Ba awena aefa’ö ba wahölusa andre.” (I Moze 24:39, 41) Ba nösi nomo Mbetueli göi moguna khöra mbua gera-era ndra alawe andrö. Moluo mahemolunia, Eliezeri, si fao fa’omuso dödö me no mofozu halöwönia, isofu khö Rebeka hadia omasi ia na fao ira ba Gana’ana. Hiza’i, omasi nösi nomo Rebeka na toröi ia mato fulu hari tö. Ba gafuriata lahalö gangetula, ”Ba damuhede ita khö nono alawe, khönia tasofu!”​—I Moze 24:57.

Iada’a, hasambalö ihalö gangetula Rebeka. Hadia zinangea iwa’ö? Hadia i’o’ö zomasi dödö namania hegöi talifusönia matua ena’ö lö a’ozu möi ia ba mbanua si lö irai i’ila? Mazui, hadia imane tödönia töi sebua da’ö börö me fao ia ba wamalua ohitö dödö Lowalangi ba zi so miföna? Fanema li moroi khö Rebeka da’ö zangoroma’ö ösi dödönia me izumaigö tebulö wa’aurinia ba tola manö abua khönia. Imane, ’Edönado möi!’​—I Moze 24:58.

Sindruhu-ndruhu wa si sökhi da’ö! Falöwa me föna faoma iada’a fabö’ö, hewa’ae simanö tola tahalö khöda wamaha’ö moroi khö Rebeka. Molo’ö Rebeka, sabölö moguna tenga niwa’ö dödönia, hiza’i somasi Lowalanginia, Yehowa. So nasa mene-mene si sökhi moroi ba Zura Ni’amoni’ö sanandrösa ba wangowalu iada’a, duma-dumania hewisa ba wo fili niha si tobali fo’omoda ba hewisa ena’ö tobali fo’omo si sökhi. (II Korindro 6:14, 15; Efeso 5:28-33) Moguna ta’o’ö duma-duma Rebeka ba tafalua zomasi Lowalangi.

”HANIHA DA’Ö?”

Ösi nomo Mbetueli lafahowu’ö Rebeka ni’omasi’öra. Aefa da’ö, Rebeka hegöi sondrorogö ya’ia sotöi Debora, ba so nasa zawuyu ira alawe tanö bö’ö fao ira khö Geliezeri awö niha sato. (I Moze 24:59-61; 35:8) Lö taraso, itugu aröu manö laröi mbanua Harana. Arakhagö 800 kilometer wa’aröu nitöröra, ba tola manö tölu migu ira ba lala. Marase ira ba wofanö andre. No asese i’ila gondra Rebeka, hiza’i lö asese möi ia yawa ba hulu gondra. I’ombakha’ö Sura Ni’amoni’ö wa ösi nomo Rebeka mokubaloi urifö, tenga sanörö hulu gondra. (I Moze 29:10) Sawena manörö gondra si to’ölönia marase ira, hewa’ae na lö aröu-röu latörö!

Hewa’ae simanö, i’osambua’ö gera-erania Rebeka ba zi so miföna. Oya manö zi tola ifaha’ö ia khö Geliezeri sanandrösa khö Giza’aki awö nösi nomonia. Khalaigö me fahuo-huo ia khö ndra matua satua andre ba zinga galitö me bongi. Ifatunö khö Rebeka zi no ifabu’u Yehowa khö zi fahuwu khönia, sotöi Aberahamo. Ifahowu’ö fefu soi niha gulidanö Lowalangi moroi ba nga’ötö Gaberahamo. Khalaigö ha wa’ahöli dödö Rebeka me aboto ba dödönia nifabu’u Yehowa tefalua moroi khö Giza’aki hegöi moroi khönia!​—I Moze 22:15-18.

Iforoma’ö Rebeka wangide-ngide’ö ha fawaraö la’okhögö niha sato iada’a

Ba gafuriata, irugi inötö simane si no latutunö ba wamobörö. Arakhagö bongi me latörö mbanua Negeb, i’ila Rebeka samösa ndra matua mowaö-waö ba mbenua. Hulö na zangera-ngera ndra matua andrö. ”Ba itibo’ö tou ia moroi ba hulu gondra.” Te lö ibaloi sa’ae Rebeka balazi ifaöndrö ia gondra. Manofu ia khö ndra matua satua si fao khönia, ”Haniha da’ö, samaondragö ya’ita ba mbenua?” Me i’ila wa Iza’aki da’ö, ihalö nukha ba ibalugö mbawania. (I Moze 24:62-65) Hadia mbörö? Da’ö zangoroma’ö wa i’osinangegö niha sedöna tobali fo’omonia. Fangata’ufi nifalua Rebeka andre, te lö lafalua sa’ae iada’a. Hiza’i, ira matua hegöi ira alawe tola la’o’ö gamuata Rebeka si fao fangide-ngide’ö börö me moguna ta’okhögö gamuata simane da’a.

Töra 40 fakhe ndröfi Giza’aki, lö si tebato wa’abu dödönia börö wa’amate ninania Sara, me tölu fakhe si lalö. Tola tahalö gangetula wa niha sebua fa’omasi Giza’aki andrö ba sahakhö tödö. Tefaudu sibai ndra matua simane da’ö na isöndra wo’omonia sowölö-ölö, sökhi gamuata, ba mangide-ngide’ö! Hadia faoma omasi ira nawöra? Imane Sura Ni’amoni’ö, ”Itugu i’omasi’ö” Rebeka.​—I Moze 24:67; 26:8.

Ba ginötö iada’a, 39 abad aefa da’ö, omuso sibai dödöda khö Rebeka. Ahöli-höli dödöda me lö khönia fa’ata’u, owölö-ölö, manema tome, ba fangide-ngide’ö. Ya’ita fefu, satua ba sawuyu, ira matua hegöi ira alawe, sangowalu hegöi si lö’ö, moguna la’o’ö wamati Rebeka!

^ par. 10 Me luo da’ö no aekhu luo. Lö itutunö ba da’a wa ara sibai Rebeka ba wana’u idanö. Lö göi itutunö wa no mörö sa’ae niha nomora me mangawuli ia mazui irege so zangalui ya’ia börö me talafo ara.

^ par. 15 Ba da’a lö idunö-dunö sanandrösa khö Geliezeri, hiza’i hulö ya’ia zawuyu andrö. Börö me lö nga’ötö Gaberahamo, andrö edöna ibe’e fefu gokhötania khö Geliezeri. Tobali, Hasambalö ya’ia zawuyu Gaberahamo fondrege zatua ba fondrege nifaduhusi tödö. Da’ö wangombakha sanandrösa khö zawuyu andrö.​—I Moze 15:2; 24:2-4.