Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

TUHO SI OFÖNA | SURA NI’AMONI’Ö​—BUKU SANAU ÖLÖ

Anau Gölö Zura Ni’amoni’ö Hewa’ae Tekiko

Anau Gölö Zura Ni’amoni’ö Hewa’ae Tekiko

SANAISI: Papirus ba perkamen ya’ia da’ö fakake ni’oguna’ö ndra sanura Sura Ni’amoni’ö hegöi ira sanali. * (II Timoteo 4:13) Hewisa fakake ni’oguna’ö tola tobali famakiko Sura Ni’amoni’ö?

Papirus andrö alio asika, tola tebulö la’a-la’ania, ba omumu. Lamane niha satua-tua sanandrösa ba Miserai me föna sotöi Richard Parkinson hegöi Stephen Quirke, ”Nga’örö-nga’örö papirus ba gafuriatania tola adudu, atö gakhö-khöla ba sagokhö awu. Ba ginötö la’irö’ö, nga’ölu andre tola manö motalimbo mazui mangobou börö monamotö, ba i’a kifö-kifö, hama, mazui onga na lako’o ba danö.” Me no aefa lasöndra, so ösa papirus salio tekiko börö asese ihagaini sino, ma börö me so ba nahia sabazö-bazö.

Lö alio tekiko perkamen simane papirus, hiza’i tola manö tekiko na lö larorogö ma na so ba nahia sabölö aukhu ma sokafu, ba nahia sonamo, mazui na lö aetu-aetu göna haga. * Perkamen tola ifakiko ia hama. Börö da’ö, imane mbuku Everyday Writing in the Graeco-Roman East wa ”oya naskah-naskah me föna lö hadöi fa’anau gölö irugi iada’a”. Na sindruhu no tehori Zura Ni’amoni’ö, ba simane da’ö göi nösinia.

HEWISA WA IRUGI IADA’A TOLA SO ZURA NI’AMONI’ö: Ba huku Moze no latatugöi ero samösa razo ena’ö ”yamusura khönia zambua zura goroisa andre”, lima ngawua mbuku si föföna ba Zura Ni’amoni’ö. (V Moze 17:18) Aefa da’ö, ba abad si föföna, oya zi no lasali ira sonekhe ba wanali, no tefazaewe ba sinagoga irugi nahia saröu ba Makedonia! (Luka 4:16,17; Halöwö Zinenge 17:11) Hewisa wa so ösa naskah si no atua tola so irugi iada’a?

Naskah ya’ia da’ö Nga’ölu Nasi si Mate tola anau gölönia irugi ngaotu fakhe börö me no te’irö’ö ia ba mbowoa tanö bakha ba dögi narö hili so tufo-tufo

Imane Philip W. Comfort, sonekhe ba Gamabu’ula Li si Bohou, ”Si to’ölönia niha Yahudi labe’e nga’ölu zura ba mbowoa tanö ena’ö lö tekiko.” Latohugö wamalua da’ö niha Keriso. Börö da’ö, naskah me föna oya lasödra bakha ba mbowoa tanö tempayan, ba nahia si teduhö, ba dögi narö hili, mazui ba nahia so tufo-tufo.

BUANIA: So ösa moroi ba gotalua ngahönö naskah Zura Ni’amoni’ö, töra moroi ba zi 2.000 fakhe so irugi ma’ökhö. Lö hadöi naskah kuno tanö bö’ö si otarai me föna sangokhögö simane da’ö wa’oyania si no lasali.

^ par. 3 Papirus ya’ia da’ö fakake ni’oguna’ö ba wanura, tefazökhi ia moroi ba sinanö sauri ba nidanö, tefaudu simane töinia. Perkamen tefazökhi ia moroi ba guli gurifö.

^ par. 5 Duma-dumania, Deklarasi Kemerdekaan Amerika Serikat tesura ia ba perkamen. Ambö 250 fakhe aefa da’ö, ibörögö lö oroma mazui tebai nibaso si no tesura andrö.