Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

Hadia Öʼila?

Hadia Öʼila?

Hadia latehegö ira niha Romawi na lakoʼo niha si no lahuku ba döla geu famakao, simane nifalua khö Yesu?

ATO niha sangila wa no latawi Yesu ba döla geu famakao, ba so darua niha si lö sökhi nitawi ba zingania. (Mat. 27:35-38) Hizaʼi, so zi lö faduhu tödö ba wehede Zura Niʼamoniʼö sangumaʼö wa no lafaʼanö mboto Yesu ba wogoʼo ba lafadölö ia ba lewatö.—Mrk. 15:42-46.

So ösa niha sagatua-tua si lö faduhu tödö wa mutehegö lakoʼo niha nitawi ba döla geu simane si toʼölö mufalua ba niha sato. Moloʼö yaʼira, hasambalö faböʼö lala wogoʼo niha si lö sökhi andrö. Samösa jurnalis sotöi Ariel Sabar, isura ba majalah Smithsonian hadia mbörö wa laʼokhögö lala wangera-ngera simane daʼö, ”Si toʼölönia, niha nitawigö ba döla geu andrö ha ira niha si lö sökhi si tobali sasao banua. Ba so ösa niha sagatua-tua sangumaʼö wa lö latehegö ira niha Romawi na lahaogö wogoʼo niha si lö sökhi simane daʼö.” Omasi ndra niha Romawi enaʼö teʼailasi ndra niha si lö sökhi andrö. Börö daʼö, asese laröi mboto niha si no mate ba döla geu famakao enaʼö isasawi ira utu ndruʼu. Aefa daʼö, awena dania latiboʼö wöfö gamatelara andrö ba lewatö niha sato.

Hewaʼae simanö, no lasöndra ira arkeolog wa itaria göi lö lafalua zimane daʼö ba niha Yahudi si no laʼetuʼö hukuma famunu. Me döfi 1968, oroma daʼö ba gakhökhöla döla zi samösa ira matua nibunu me abad siföföna, nisöndra ba lewatö nösi nomo niha Yahudi sahatö ba Yeruzalema. Lasöndra gakhökhöla dölania bakha ba osuari mazui hasi niʼogunaʼö ba wangiröʼö töla. Ba hasi daʼö, so sambua döla mbörösisi si no laʼosö ba mbagolö faoma osö-osö si 11,5 sentimeter. Imane Ariel, ”Daʼö mbörösisi ndra matua sotöi Yehokhanan. Nisöndrara andrö zi tobali tandra wa tola manö atulö nitutunö Injil sanandrösa ba wogoʼo Yesu.” Imane nasa, ”Börösisi Yehokhanan andrö zi tobali duma-duma sangoromaʼö wa tola manö latehegö ira niha Romawi na lakoʼo niha nibunu ba döla geu famakao, simane si toʼölö lafalua ira niha Yahudi me götö Yesu.”

Moroi ba zi no musöndra andre, no faböʼö-böʼö rahu-rahu nihalö niha sanandrösa ba mboto Yesu me laʼosö ia ba döla geu famakao. Hizaʼi saboto ba dödöda, so ösa niha si lö sökhi si no labunu ba no mukoʼo, tenga latiboʼö manö ba lewatö niha sato. Ba daʼa taʼila wa tola mufaduhusi tödö hadia niwaʼö Zura Niʼamoniʼö sanandrösa ba mboto Yesu nifadölö ba lewatö. No musöndra dandra-tandra samaduhuʼö daʼö.

Sabölö moguna, no ifaʼeleʼö Yehowa wa lakoʼo dania mboto Yesu ba lewatö niha si kayo, ba hasambalö itörö niwaʼö Daromali Lowalangi andrö. Samösa lö si tola manaisi yaʼia.—Yes. 53:9; 55:11.