1. Ko e heigoa e perofetaaga ha Isaia hagaao ki a Iesu, ti ko e ha ne mafanatia e mena nei?

KO E perofetaaga ha Isaia hagaao ki a Iesu Keriso ne fakamafana mo e foaki e amaamanakiaga ki a tautolu. Talahau tuai e Isaia ko Iesu to “nakai fakafili ai e ia ke lata mo e kitekite atu he hana tau fofoga; to nakai akonaki foki e ia ke lata mo e logona he hana tau teliga” mo e “to fakafili ai e ia mo e tututonu e tau tagata [lolelole].” (Isaia 11:3, 4) Ko e ha ne mafanatia e mena nei? Ha kua nonofo a tautolu he lalolagi ne puke he fakamailoga tagata, ti fakafili he tau tagata e falu ke he kitiaaga ha lautolu. Lata mooli a tautolu ke he Iki Fakafili mitaki katoatoa ko Iesu, ko ia ne nakai fakafili a tautolu he kitekite ke he tau fofoga ha tautolu!

2. Ko e heigoa ne poaki e Iesu ke taute e tautolu, ti ko e heigoa ka fakatutala a tautolu ki ai he vala tala nei?

² He tau aho takitaha ne fakatū e tautolu e tau manatu hagaao ke he falu. Ke tuga a Iesu, kua nakai mitaki katoatoa a tautolu ti nakai mitaki katoatoa foki e tau manatu ha tautolu. Mukamuka a tautolu ke fakaohooho ha ko e tau mena ne kitia e tautolu. Ka e poaki a Iesu: ‘Ua fakafili he kitekite ke he fofoga, ka kia fakafili e  fakafiliaga tonu.’ (Ioane 7:24) Manako a Iesu ki a tautolu ke tuga a ia ka e nakai fakafili e falu ke he tau fofoga ha lautolu. He vala tala nei, to fakatutala a tautolu ke he tolu e mena ka fakaohooho e tau manatu ha tautolu: ko e lanu he kili po ke motu he tagata, lahi he tupe haana, mo e tau he moui haana. He tau tuaga takitaha, to fakaako ai ke he puhala ka omaoma a tautolu ki a Iesu mo e nakai fakafili e falu he kitekite ke he tau fofoga ha lautolu.

3, 4. (a) Ko e ha ne hiki e kitekiteaga ha Peteru ke he tau Tagata Motu Kehe? (Kikite fakatino he kamataaga.) (e) Ko e heigoa e kupu mooli foou ne fakaako e Iehova ki a Peteru?

³ Manamanatu ke he logonaaga he aposetolo ko Peteru he ole ki a ia ke fano ki Kaisaria ke he kaina he Tagata Motu Kehe ne higoa ko Konelio! (Gahua 10:17-29) He tupu hake ne talitonu a Peteru kua nakai meā e tau Tagata Motu Kehe. Ka e fai mena ne tupu laia ti hiki e manatu haana. Ma e fakatai, moua e ia e fakakiteaga mai he Atua. (Gahua 10:9-16) He fakakiteaga, kitia e Peteru e mena ne tuga e ie ne hifo mai he lagi, kua puke ai he tau manu totolo kua nakai meā. Ti pehē e leo ki a ia: “Peteru na e, ati tu a ki luga, ke keli, mo e kai.” Ne totoko fakamalolō e Peteru. Ti pehē e leo: “Ko e tau mena kua fakamea he Atua, aua neke totoku e koe kua tapu.” He mole e fakakiteaga, nakai maama e Peteru e mena ne lali e leo ke tala age ki a ia. He mogoia, ne hohoko mai e tau utafekau ha Konelio. Takitaki he agaaga tapu a Peteru ke fano ke he kaina ha Konelio, ti fano a ia mo e tau utafekau.

⁴ Ane fakafili e Peteru ‘he kitekite ke he fofoga,’ to nakai fano a ia ke he kaina ha Konelio. Nakai ō e tau tagata Iutaia ke he tau kaina he tau Tagata Motu Kehe. Ka ko e ha ne fano a Peteru? Pete he fakamailoga tagata a ia ke he tau Tagata Motu Kehe, kua hiki e manatu haana he kitia e fakakiteaga mo e takitakiaga he agaaga tapu. He mole e fanogonogo a Peteru ki a Konelio, pehē a ia: “Ko e moli, kua iloa e au nakai fakamailoga tagata e Atua. Ka ko e tau tagata he tau motu oti kana ne matakutaku kia ia mo e mahani tututonu, kua talia ai e ia.” (Gahua 10:34, 35) Ko e maamaaga foou nei kua fakalagalaga a Peteru, ti lauia foki e tau Kerisiano oti. Fēfē?

5. (a) Ko e heigoa ne manako a Iehova ke maama he tau Kerisiano oti? (e) Pete he iloa e tautolu e kupu mooli, ko e heigoa e tau logonaaga ne liga ha ha agaia ia tautolu?

⁵ Fakaaoga e Iehova a Peteru ke lagomatai e tau Kerisiano oti ke maama kua nakai fili tagata a Ia. Ko e lanu he kili, motu, magafaoa, po ke vagahau ha tautolu kua nakai mua ki a Iehova. Ka ko e matakutaku ha tautolu ke he Atua mo e taute e mena hako, kua talia e Ia a tautolu. (Kalatia 3:26-28; Fakakiteaga 7:9, 10) Liga fitā he iloa e koe e mena nei. Ka e kua ka tupu hake a koe he motu po ke magafaoa ne lahi mahaki e fakamailoga tagata? Pete he liga manamanatu a koe kua nakai fili tagata a koe, liga ha ha agaia nakai ia koe e fakamailoga tagata? He mole e lagomatai e Peteru e falu ke kitia kua nakai fili tagata e  Atua, ne fakamailoga tagata agaia a Peteru. (Kalatia 2:11-14) Ti omaoma fēfē a tautolu ki a Iesu mo e ua fakafili e falu he kitekite ke he fofoga ha lautolu?

6. (a) Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke utakehe e aga fakamailoga tagata? (e) Ko e heigoa ne fakakite he hokotaki he taha matakainaga taane tu kotofa hagaao ki a ia?

⁶ Ke iloa kua ha ha agaia ia tautolu e tau logonaaga fakamailoga tagata, lata ia tautolu ke kumikumi hifo ki a tautolu. Lata a tautolu ke fakatatai e aga ha tautolu mo e mena ne fakaako he Kupu he Atua. (Salamo 119:105) Maeke foki a tautolu ke hūhū ke he kapitiga kaeke kua mailoga e ia ha fakamailoga tagata ia tautolu ne nakai kitia e tautolu ia tautolu ni. (Kalatia 2:11, 14) Liga kua mahani lahi a tautolu ke he tau logonaaga nei ti nakai mailoga e tautolu kua fakamailoga tagata a tautolu! Mena anei ne tupu ke he taha matakainaga taane tu kotofa. Tohi e ia e hokotaki hagaao ke he hoa ne gahua malolō he fekafekauaga mau. Ko e taane mai he matakau lanu kehe ne onoono hifo e tokologa he tau tagata ki ai. Tohi he matakainaga taane fai kotofa e loga he tau mena mitaki hagaao ke he taane ka e lafi: “Pete ko ia [he motu nei], ko e tau aga mo e tau puhala he moui haana kua lagomatai e falu ke maama ko e [mai he lanu nei] kua nakai kakano mooli kua fakalialia, tokolalo e puhala moui, ti ko e aga pauaki he magafaoa [nei].” Ko e heigoa e fakaakoaga ma tautolu? Pete ni e matagahua lahi ha tautolu he fakatokatokaaga ha Iehova, lata ke kumikumi hifo ki a tautolu ni ti talia e lagomatai ke maeke a tautolu ke mailoga e tau logonaaga he fakamailoga tagata ne ha ha agaia ia tautolu. Ko e heigoa foki e mena ke taute e tautolu?

7. Fakakite fēfē kua “fakalahi ha [tautolu] a tau loto”?

⁷ Ka “fakalahi ha [tautolu] a tau loto,” to hukui e tautolu e fakamailoga tagata aki e fakaalofa. (2 Korinito 6:11-13) Manako ni kia a koe ke fakaaoga e magaaho mo e tau tagata he lanu he kili, motu, magafaoa, po ke vagahau haau? Ka pihia, eketaha foki ke fai magaaho mo e falu. Maeke a koe ke uiina e tau matakainaga he falu feakiaga ke gahua fakamatala mo koe. Po ke maeke a koe ke uiina a lautolu ke he kaina haau ke kai po ke fakafiafia. (Gahua 16:14, 15) Nakai leva to pukeina e loto haau ke he fakaalofa ti nakai fakamailoga tagata. Kia fakatutala a tautolu mogonei ke he taha puhala ka liga fakafili e tautolu ‘he kitekite ke he fofoga.’

8. Ko e heigoa ka fakaako e tautolu mai ia Levitika 19:15 hagaao ke he maukoloa po ke nofogati ka lauia e onoonoaga ha tautolu ke he falu?

⁸ Ko e kitekiteaga ha tautolu ke he falu ka lauia ha ko e maukoloa po ke nonofogati ha lautolu. Pehē e Levitika 19:15: “Ua talia e koe e tagata nofogati, ti ua fakalilifu foki ke he tagata maukoloa; ka e fakafili mo e tututonu e tagata kua katofia mo koe.” Maeke fēfē e tagata ne maukoloa po ke nofogati ke lauia e puhala ne onoono a tautolu ki a ia?

9. Ko e heigoa e tala momoko ne tohi e Solomona, ti ko e heigoa ne fakaako ai ki a tautolu?

⁹ Ne omoomoi a Solomona ke tohi e tala  momoko nei: “Kua vihia e tagata nofogati he tagata ne katofia mo ia; ka e tokologa kua fakaalofa atu ke he tagata maukoloa.” (Tau Fakatai 14:20) Ko e heigoa ne fakaako he fakatai nei ki a tautolu? Ka nakai fakaeneene a tautolu, to manako a tautolu ke kapitiga mo e tau matakainaga ne maukoloa ka e nakai ki a lautolu ne nonofogati. Ko e ha ne hagahaga kelea lahi ke fakafili e tau tagata he fakavē ke he tau mena ne moua e lautolu mo e nakai moua e lautolu?

10. Ko e heigoa e lekua ne hataki e Iakopo e tau Kerisiano hagaao ki ai?

¹⁰ Ka fakafili e tautolu e tau matakainaga he fakavē ke he maukoloa po ke nofogati, maeke a tautolu ke fakatupu e feveheveheaki he fakapotopotoaga. Tupu e mena nei ke he falu fakapotopotoaga he senetenari fakamua, ti hataki e Iakopo e tau Kerisiano ia hagaao ki ai. (Totou Iakopo 2:1-4.) Nakai lata a tautolu ke fakaatā e tau feveheveheaki ke tupu he fakapotopotoaga ha tautolu. Kalo kehe fēfē mogoia a tautolu he fakafili e tau tagata he fakavē ke he tau mena ne moua e lautolu?

11. Lauia kia e fakafetuiaga he tagata mo Iehova ha ko e tau koloa? Fakamaama.

¹¹ Kua lata a tautolu ke onoono ke he tau matakainaga tuga ne taute e Iehova. Nakai uho e tagata ki a Iehova ha kua maukoloa po ke nofogati a ia. Ko e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova ne nakai kakano ha kua lahi e tupe po ke loga e tau koloa ne moua e tautolu.  Mooli kua pehē a Iesu “ko e mena uka ke hu atu e tagata muhukoloa ke he kautu he lagi,” ka e nakai pehē a ia to nakai maeke. (Mataio 19:23) Pehē foki a Iesu: “Uhoaki a mutolu ne nonofogati; ha ko e mena eke ma mutolu e kautu he Atua.” (Luka 6:20) Ka e nakai kakano e mena nei to fanogonogo e tau tagata nonofogati oti ki a Iesu ti moua e tau monuina pauaki. Tokologa e tau tagata nonofogati ne nakai mumuitua ki a Iesu. Ko e tala mooli anei, nakai fakafili e tautolu e fakafetuiaga he tagata mo Iehova ha ko e tau koloa ne moua e ia.

12. Ko e heigoa ne fakaako he tau Tohiaga Tapu ke he tau tagata maukoloa mo e nonofogati?

¹² Ke he tau tagata ha Iehova, ha ha i ai e tau matakainaga ne maukoloa mo e falu ne nonofogati. Ka e fakaalofa a lautolu oti ki a Iehova mo e fekafekau loto katoa ki a Ia. Pehē e tau Tohiaga Tapu ke he tau tagata maukoloa ke “aua foki neke tua ke he koloa nakai tumau, ka ko e Atua.” (Totou 1 Timoteo 6:17-19.) Hataki foki he Kupu he Atua e tau fekafekau oti ha Iehova ne maukoloa mo e nonofogati, kua hagahaga kelea ke loto lahi ke he tau tupe. (1 Timoteo 6:9, 10) Ka onoono a tautolu ke he tau matakainaga ha tautolu tuga ne taute e Iehova, to nakai fakafili e tautolu a lautolu ha ko e tau mena ne moua po ke nakai moua e lautolu. Ka e kua e tau he moui he tagata? Ko e kakano kia a ia ke fakafili e falu?

13. Ko e heigoa ne fakaako he Tohi Tapu ki a tautolu ke fakakite e fakalilifu ke he tau tagata momotua?

¹³ Fa talahau he Tohi Tapu kua lata a tautolu ke fakalilifu e tau tagata momotua. Pehē e Levitika 19:32: “Kia tu a koe ki mua hana kua ulu hina, kia fakalilifu atu foki ki mua he tagata motua, mo e matakutaku ke he hau a Atua.” Tala mai e Tau Fakatai 16:31 ki a tautolu “ko e foufou fulufuluola e ulu hina, kaeke ke moua ai ke he puhala he tututonu.” Tala age a Paulo ki a Timoteo ke nakai tuhituhi e tau tagata taane momotua ka e taute a lautolu tuga e tau matua taane. (1 Timoteo 5:1, 2) Pete kua ha ha ia Timoteo e fai takitakiaga ke he tau matakainaga taane momotua, latatonu tumau a ia ke fakaalofa hofihofi noa mo e fakalilifu.

14. Magaaho fe ka lata a tautolu ke fakahako e tagata kua motua ia tautolu?

¹⁴ Ka e kua ka agahala pauaki po ke fakaohooho he tagata motua e taha mena ne nakai fakafiafia a Iehova? Nakai fakaatā e Iehova e tagata agahala pauaki, pete kaeke ko e tagata kua motua mo e fakalilifu. Mailoga e matapatu fakaakoaga ne moua ia Isaia 65:20: “Ko e tagata hala kua teau hana tau tau to malaia a ia.” Moua foki e tautolu he fakakiteaga ha Esekielu e matapatu fakaakoaga pihia. (Esekielu 9:5-7) Ko e mena mogoia ne mua e aoga, kua fakalilifu e tautolu a Iehova ne Mai i Tuai Haana Tau Aho. (Tanielu 7:9, 10, 13, 14) Ko e fakalilifu ha tautolu ki a ia ka moua e tautolu e loto malolō kua lata ke fakahako e tagata ne lata ke lagomatai, pete ni ko e fiha e tau haana.​—Kalatia 6:1.

15. Ko e heigoa ne fakaako e tautolu mai he aposetolo ko Paulo ke fakakite e fakalilifu ke he tau matakainaga taane fuata ha tautolu?

¹⁵ Ka e kua ka fuata e matakainaga taane? Kakano kia e mena nei kua nakai lata ke fakalilifu ki a ia? Nakai. Tohi e Paulo ki a Timoteo: “Aua neke fakalialia e taha ke he hau a fuata, ka kia eke a koe mo fakafifitaki kia lautolu kua tua ke he kupu, mo e mahani, mo e fakaalofa, mo e loto mo e tua, katoa mo e loto mea.” (1 Timoteo 4:12) He tohi e Paulo e mena nei, liga kavi ke he 30 e tau he moui ha Timoteo.  Ka e tuku age e Paulo ki a ia e tau matagahua aoga lahi. Ko e heigoa e fakaakoaga? Kua nakai lata a tautolu ke fakafili e tau matakainaga taane fuata ha ko e tau he moui ha lautolu. Manamanatu ke he tau mena oti ne taute e Iesu ato 33 e tau he moui haana!

16, 17. (a) Fifili fēfē he tau motua kaeke kua hokotia e matakainaga taane ke eke mo fekafekau lagomatai po ke motua? (e) Liga nakai fetataiaki fēfē e tau manatu fakatagata po ke tau aga fakamotu mo e talahauaga he Tohi Tapu?

¹⁶ He falu aga fakamotu, nakai fakalilifu he tau tagata e tau tama taane fuata. Ti ko e fua kua nakai manako e tau motua ke fifili e matakainaga taane fuata ke eke mo fekafekau lagomatai po ke motua, pete kua hokotia a ia ke he kotofaaga. Ka e nakai fai mena ne talahau he Tohi Tapu kua lata e matakainaga taane ke hokotia ke he tau he moui haana ato kotofa ke eke mo fekafekau lagomatai po ke motua. (1 Timoteo 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9) Ka taute he motua e matafakatufono ke he mena nei ha ko e haana aga fakamotu, kua nakai muitua e ia e Kupu he Atua. Nakai lata e tau motua ke fakafili a lautolu ne fuata he fakavē ke he tau manatu ni ha lautolu po ke tau aga fakamotu ka e lata ke he tau tuaga he Kupu he Atua.​—2 Timoteo 3:16, 17.

¹⁷ Ka nakai muitua he tau motua e tau tutūaga he Tohi Tapu ke kotofa e tau fekafekau lagomatai po ke tau motua, liga taofi e lautolu e tau matakainaga taane kua hokotia ke he kotofaaga. He taha motu, ne taute fakamitaki he fekafekau lagomatai e tau matagahua, ti talia he tau motua kua hokotia a ia ke he tau tuaga he Tohi Tapu ke eke mo motua. Ka e pehē e falu motua ne momotua kua fuata lahi a ia ke eke mo motua ti nakai fifili e lautolu a ia. Momoko ai, nakai kotofa e matakainaga taane nei ha kua mata fuata a ia. Ti tuga ko e puhala manamanatu anei ne tupu lahi ke he tau faahi loga he lalolagi. Aoga lahi ke falanaki a tautolu ke he Tohi Tapu ka e nakai ke he tau manatu ni ha tautolu po ke tau aga fakamotu. To omaoma a tautolu mogoia ki a Iesu ti ua fakafili e falu ha ko e tau fofoga ha lautolu.

18, 19. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke kitia e tau matakainaga ha tautolu tuga ne taute e Iehova?

¹⁸ Nakai mitaki katoatoa a tautolu, ka e maeke agaia ke fakaako ke nakai fakamailoga tagata, tuga ne taute e Iehova. (Gahua 10:34, 35) Ti lata tumau a tautolu ke muitua ke he tau fakamanatuaga he Kupu he Atua. Ka fakagahua ai e tautolu to omaoma a tautolu ke he poakiaga ha Iesu ke ‘ua fakafili he kitekite ke he fofoga.’​—Ioane 7:24.

¹⁹ Nakai leva to fakafili he ha tautolu a Patuiki ko Iesu Keriso e tau tagata oti. Ko e puhala fakafili haana to fakavē ke he tau tutūaga tututonu he Atua, nakai ke he mena ne kitia po ke logona e ia. (Isaia 11:3, 4) Amaamanaki mooli a tautolu ke he magaaho homo ue atu ia!