1. Ko e heigoa kua lata ke taute he tau Kerisiano ke hoko ke he fakaotiaga he poitufi he moui?

KO E tau Kerisiano ha he poitufi he moui. Pete he kamata laia po kua leva e tafepoi ha tautolu, lata ke fakatumau a tautolu ke tafepoi ato mole e laini. Ko e fakatonuaga he aposetolo ko Paulo ke he tau Kerisiano i Filipi ka fakamalolō a tautolu ke hoko ke he fakaotiaga he poitufi. Falu tagata he fakapotopotoaga he senetenari fakamua ia ne kua leva e fekafekau ki a Iehova he mogo ne moua e lautolu e tohi ha Paulo. Kua fitā a lautolu he tafepoi fakamitaki, ka e fakamanatu age e Paulo e lata ha lautolu ke fakatumau e tafepoi mo e fakauka. Manako a ia ki a lautolu ke tumau e muitua ke he fakafifitakiaga haana he “poi mau atu au ke he fakamailoga.”​—Filipi 3:14.

2. Ko e ha kua latatonu e fakatonuaga ha Paulo ke he tau tagata i Filipi?

² Kua latatonu e fakatonuaga ha Paulo ke he tau tagata i Filipi. Fehagai e fakapotopotoaga mo e favale he mogo ne fakatū ai. Tupu e mena nei he talia e Paulo mo Sila e uiina he Atua ke ‘o atu ki Maketonia,’ ti hohoko atu a laua ki Filipi he kavi ke he 50 V.N. (Gahua 16:9) Ne feleveia ai a laua mo e fifine ko Litia ne “fanogonogo . . . kua vevete he Iki [Iehova] hana loto” ke he tala mitaki. (Gahua 16:14) Nakai leva ti papatiso a ia fakalataha mo e magafaoa haana. Ka kua fakatupu he Tiapolo e lekua. Toho atu he tau tagata he maaga a Paulo mo Sila ki mua he tau iki fakafili mo e tukupau fakakelea a laua he fakatupu e lekua. Ko e fua, ne fahi, tuku he fale puipui, ti fekau a Paulo mo Sila ke ō kehe he maaga. (Gahua 16:16-40) Fakalolelole kia a laua? Nakai! Ka e kua e tau matakainaga he fakapotopotoaga foou? Nava ai ha kua fakauka foki a lautolu! Fakamalolō  lahi a lautolu ha ko e fakafifitakiaga mitaki ha Paulo mo Sila ki a lautolu.

3. Ko e heigoa ne mailoga e Paulo, ti ko e heigoa e tau hūhū ka fakatutala a tautolu ki ai?

³ Eketaha a Paulo ke nakai fakalolelole. (2 Kori. 4:16) Ka e iloa e ia, ke maeke ke poi he poitufi ke hoko ke he laini, lata a ia ke tumau e onoonoaga ke he fakamailoga. Ko e heigoa ka fakaako e tautolu mai he fakafifitakiaga ha Paulo? Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga he tua he vahā nei kua fakakite na maeke a tautolu ke kautū he fakauka ke he tau lekua? Maeke fēfē e amaamanakiaga ha tautolu ma e vahā anoiha ke fakamalolō e fifiliaga ha tautolu ke nakai fakalolelole?

4. Fakamakutu tumau fēfē a Paulo pete ne tuaga haana?

⁴ Manamanatu ke he puhala kua fakamakutu a Paulo he tohi a ia ke he tau tagata i Filipi. Ne puipui a ia ki loto he fale i Roma. Nakai ha ha ia ia e atāina ke fakamatala. Ka e tumau a ia ke fakamatala ke he tau tagata ahiahi mo e tohia e tau tohi ke he tau fakapotopotoaga mamao. Pihia foki he vahā nei, tokologa e Kerisiano ne nonofo fale kua fakaaoga e tau magaaho takitaha ke fakamatala ki a lautolu ne o mai ke he tau kaina ha lautolu. Tohi foki e lautolu e tau tohi fakamafana ke he tau tagata he tau kaina ne nakai maeke ke moua i kaina.

5. Hagaao ke he tau kupu ha Paulo ia Filipi 3:12-14, ko e heigoa ne lagomatai a ia ke tumau e hagaaki haana ke he fakamailoga?

⁵ Nakai fakaatā e Paulo a ia ke fakatauhele he tau mouaaga haana he vahā fakamua po ke tau hehē haana kua mole. Pehē a ia ko e “fakanimonimo . . . e tau mena kua mole atu” kua latatonu ke maeke ke “oho atu . . . ke he tau mena ha i mua,” kakano ke hokotia ke he fakaotiaga he poitufi. (Totou Filipi 3:12-14.) Ko e heigoa falu mena ne liga fakatauhele a Paulo? Fakamua, lahi e kautū haana ke he tau fakaakoaga Iutaia. Ka e onoono a ia ki ai “ko e otaota ia.” (Filipi 3:3-8) Uaaki, nakai fakaatā e ia e agahala he favale fakamua haana ke he tau Kerisiano ke taofi a ia. Mo e toluaki, nakai manatu a ia kua fitā a ia he lahi e mena ne taute ma Iehova. Fua mitaki e gahua ha Paulo pete he tuku he fale puipui, fahi, pinimaka, pē e foulua, mo e nakai lahi e mena kai mo e mena tui. (2 Kori. 11:23-27) Mo e pete kua fitā he moua e Paulo e tau mena ia mo e matematekelea, iloa e ia kua lata a ia ke tumau e fekafekau. Pihia foki a tautolu.

6. Ko e heigoa falu he “tau mena kua mole atu” ne liga lata a tautolu ke fakanimonimo?

⁶ Muitua fēfē e tautolu e fakafifitakiaga ha Paulo he “fakanimonimo . . . e tau mena kua mole atu”? Falu ia tautolu ne liga lata ke kautū mai he tau logonaaga hehē ha ko e tau agahala kua mole atu. Ka pihia, ko e ha he kamata ke fakaako fakatagata he hagaaki ke he poa lukutoto he Keriso? Ka fakaako, manamanatu fakahokulo, mo e liogi hagaao ke he matakupu atihake, liga to fakatote hifo e logonaaga agahala teao ha tautolu. Liga oti foki e fakahala ne tautolu a tautolu ma e tau agahala ne kua fakamagalo e Iehova. Manamanatu ke he taha fakaakoaga foki ka fakaako e tautolu mai ia Paulo. Falu ne toka e tau gahua monuina ke foli ke he tau mena he Kautu. Ka pihia, maeke nakai a tautolu ke fakanimonimo e tau mena kua mole he nakai onoono ki tua mo e manako ke he tau koloa ne liga moua e tautolu he mogo fakamua? (Nume. 11:4-6; Fakama. 7:10) Ko e “tau mena kua mole atu” ne liga putoia foki e tau mena ne moua e tautolu po ke tau kamatamata ne fakauka a tautolu ki ai he mogo fakamua. Mooli, ko e ono ki tua ke he puhala ne fakamonuina e Iehova mo e lalago a tautolu he tau tau kua mole ka fakatata fakalahi a tautolu  ke he ha tautolu a Matua. Ka e nakai manako a tautolu ke manatu kua lahi e mena ne taute e tautolu.​—1 Kori. 15:58.

7. Hagaao ke he 1 Korinito 9:24-27, ko e heigoa kua lata ke maeke ke kautū e poitufi he moui? Fakatai.

⁷ Maama mitaki e Paulo e tau kupu ha Iesu: “Kia eke taha a mutolu.” (Luka 13:23, 24) Iloa e Paulo, ke tuga e Keriso, kua lata a ia ke eketaha ke hoko ke he fakaotiaga. Fakatatai e ia e moui he Kerisiano ke he poitufi. (Totou 1 Korinito 9:24-27.) Kua hagaaki e tagata ne poi ke hoko ke he laini mo e kalo kehe he tau fakatauhele. Ma e fakatai, ko e tau tagata ne tafepoi he poitufi he vahā nei ne muitua ke he puhala ne ha ha ai e tau fale pisinisi mo e falu mena ne liga fakalavelave. Manamanatu nakai a koe ke he tagata ne poi to tū ke fakaagaaga e tau koloa ne fakatātā he hio he fale koloa? Nakai, kaeke kua manako a ia ke mua! He poi he moui, lata foki a tautolu ke kalo kehe he tau fakatauhele. Ka tumau a tautolu ke hagaaki ke he fakamailoga, he eketaha fakamalolō a tautolu tuga a Paulo, to moua e tautolu e palepale!

8. Ko e heigoa e tau paleko ne tolu ka fakatutala a tautolu ki ai?

⁸ Kia fakatutala a tautolu mogonei ke he tolu e paleko ka fakamanou hifo a tautolu. Ko e mule mai e tau amaamanaki, hifo fakahaga e malolō tino, mo e tau kamatamata ne leva lahi. Aoga a tautolu mai he fakaako e puhala he falu ne kautū he tau tutūaga nei.​—Filipi 3:17.

9. Maeke fēfē he mule mai e tau amaamanaki ke lauia a tautolu?

⁹ Mule mai e tau amaamanaki. Fa amanaki lahi a tautolu ke he tau mena mitaki ne mavehe e Iehova. He mogo ne fakakite he perofeta ha Iehova ko Hapakuka e manako lahi ke fakaotioti e Iehova e tau tuaga kelea i Iuta, poaki a Iehova ki a ia ke “tatali atu ki ai.” (Hapa. 2:3) Ka ko e mogo ne tuga kua mule e fakamooliaga he tau amaamanaki, liga to tote hifo e fakamakutu ha tautolu. Maeke foki a tautolu ke loto lolelole. (Fakatai 13:12) Tupu e mena nei he kamataaga he senetenari ke  20 aki. He magaaho ia, tokologa e Kerisiano fakauku ne amanaki ke moua e palepale he lagi he 1914. Magaaho ne nakai hoko e mena ia, fehagai fēfē a lautolu ne fakamooli ke he mule mai he tau amaamanaki ha lautolu?

10. Fehagai fēfē e taha hoa ke he mule mai e tau amaamanaki?

¹⁰ Manamanatu ke he fakatai he tokoua e Kerisiano fakamooli ne fehagai mo e paleko pihia. Papatiso e Matakainaga ko Royal Spatz he 1908 he 20 e tau he moui. Mauokafua a ia to nakai leva ti moua e ia e palepale haana. Ko e mogo ne ole a ia ki a Pearl ke mau he 1911, tala age a ia ki ai: “Iloa e koe e mena ka tupu he 1914. Ka mau a taua, lata ni ke taute fakamafiti!” Tiaki kia he hoa Kerisiano nei e poitufi he moui he mogo ne nakai moua e laua e palepale he lagi he 1914? Nakai, ha kua hagaaki ni a laua ke taute fakamooli e finagalo he Atua, ka e nakai ko e moua he palepale. Eketaha a laua ke tafepoi he poitufi mo e fakauka. Ti tumau e fakamakai mo e fakamooli ha Royal mo Pearl ato oti e poitufi ha laua ke he lalolagi he loga e tau tau fakamui. Mooli na leva e manako lahi a koe ke kitia kua fakatapu e Iehova e higoa mo e pule katoatoa haana mo e fakamooli e tau maveheaga oti haana. Kia mauokafua to fakamooli e tau mena nei ke he magaaho ni ha Iehova. Ato hoko e magaaho ia, kia eketaha a tautolu ke fekafekau ke he ha tautolu a Atua, he nakai fakaatā e mule he tau amaamanaki ke fakalolelole a tautolu.

11-12. Ko e ha kua tumau a tautolu ke holo ki mua pete he hifo fakahaga e malolō tino ha tautolu? Talahau e fakatai.

¹¹ Hifo fakahaga e malolō tino. Kehe mai he tagata ne poi, nakai lata a koe ke malolō e tino ke tumau e tupu malolō fakaagaaga. Tokologa ne hifo fakahaga e malolō tino ne fakatumau agaia e holo ki mua he malolō fakaagaaga. (2 Kori. 4:16) Ma e fakatai, ko e Matakainaga ko Arthur Secord * ne 88 e tau he moui ti fai matulituli e tino he mole e fekafekau he Peteli ke 55 e tau. Hau e nosi ke he mohega ha Arthur ke leveki a ia. Ono e nosi ki a ia ti tala age mafanatia: “Matakainaga ko Secord, lahi mahaki e mena ne kua taute e koe ma Iehova.” Ka e nakai moui a Arthur ke he tau mena kua mole. Ono a ia ke he nosi ti mamali, mo e pehē: “Ē, mooli. Ka e nakai ko e tau mena ne taute e tautolu kua aoga. Ko e fakamooli tumau ha tautolu mogonei kua mua e aoga.”

¹² Liga kua leva e fekafekau haau ki a Iehova ti kua nakai malolō e tino mogonei mo e nakai fahia ke lahi e mena kua taute tuga fakamua. Ka pihia, ua fakalolelole. Mauokafua kua manatu e Iehova e fekafekauaga fakamooli haau ne taute he tau mogo kua mole. (Hepe. 6:10)  He magaaho nei, manatu ko e fekafekauaga loto katoa kua nakai fafati ke he lahi he mena ne taute e tautolu he fekafekauaga ha Iehova. Ka e kitia e hokulo he fekafekauaga ha tautolu ha ko e onoonoaga mitaki mo e taute e tau mena oti kana kua fahia a tautolu ke taute. (Kolo. 3:23) Maama e Iehova e tau kūkū ha tautolu ti nakai amanaki a ia ke molea e tau mena kua fahia a tautolu ke taute.​—Mare. 12:43, 44.

13. Fakamalolō fēfē he mena ne tupu ki a Anatoly mo Lidiya a tautolu ke tumau e fekafekau ki a Iehova pete he loga e tau kamatamata?

¹³ Tau kamatamata ne leva lahi. Falu he tau fekafekau ha Iehova ne kua leva e fakauka ke he tau tuaga vihi mo e favale. Ma e fakatai, ko Anatoly Melnik * ne 12 e tau he moui he mogo ne tapaki e matua taane haana ti tuku he fale puipui mo e fakapaea ki Siberia, ne molea e 7,000 kilomita he mamao mai he magafaoa haana i Moldova. Taha e tau he mole, ko Anatoly, haana matua fifine mo e tau matua tupuna ne fakapaea foki ki Siberia. Fakamui, maeke a lautolu ke o atu ke he tau feleveiaaga he taha maaga, ka e ō hui a lautolu ke 30 e kilomita he sinō, fakauka ai ke he makalili lahi mahaki. Fakamui, ko e Matakainaga ko Melnik ne tolu e tau he nofo he fale puipui ne mamao mai he hoana haana ko Lidiya mo e tama fifine ha laua ne taha e tau he moui. Pete ni he vihi e tau mena ne tutupu he tau tau ia, matutaki a Anatoly mo e magafaoa haana ke fekafekau fakamooli ki a Iehova. He 82 e tau he moui, ne fekafekau a Anatoly he La Komiti i Central Asia. Tuga a Anatoly mo Lidiya, kia taute e tautolu e tau mena oti kua maeke he fekafekauaga ha Iehova, he matutaki ke fakauka tuga ne taute e tautolu he mogo fakamua.​—Kala. 6:9.

14. Ko e heigoa ne mailoga e Paulo kua lata ke taute e ia ke hokotia ke he foliaga haana?

¹⁴ Mauokafua a Paulo to oti e poitufi haana ti hokotia ke he foliaga haana. Ha ko e Kerisiano fakauku, ne ono atu a ia ki mua ke moua e “palepale ne ui mai ai e Atua mai luga.” Ka e ke hokotia ke he foliaga, ne mailoga e ia kua lata tumau a ia ke “poi mau atu.” (Filipi 3:14) Tala age e Paulo ke he tau tagata i Filipi e fakatataiaga ke lagomatai a lautolu ke tumau e hagaaki ke he foliaga ha lautolu.

15. Fakaaoga fēfē e Paulo e matakupu he tau tagata ne nonofo he motu ke fakamalolō e tau Kerisiano i Filipi ke tumau e “poi mau atu”?

¹⁵ Fakamanatu e Paulo ke he tau tagata i Filipi  ke he nonofoaga ha lautolu he lagi. (Filipi 3:20) Ko e ha kua lata ke manatu e nonofoaga ia? He vahā ia, ko e tau tagata ne nonofo i Roma kua loga e tau mena mitaki ne moua. * Ka kua mua atu e mitaki he nonofoaga he tau Kerisiano fakauku ha kua moua e lautolu e aoga lahi. Kua fakateaga e nonofoaga i Roma ka fakatatai ki ai! Ma e kakano nei, fakamalolō e Paulo e tau tagata Filipi ke tuga e tau tagata he motu kua “lata e tau mahani ha [lautolu] mo e vagahau mitaki kia Keriso.” (Filipi 1:27) Ko e tau Kerisiano fakauku he vahā nei kua fakatoka e fakafifitakiaga mitaki he poi mau atu a lautolu ke he fakamailoga he moui tukulagi ke he lagi.

16. He amaamanaki a tautolu ke momoui he lagi po ke he lalolagi, ko e heigoa kua lata a tautolu ke matutaki ke taute hagaao ke he Filipi 4:6, 7?

¹⁶ He amaamanaki a tautolu ke momoui tukulagi he lagi po ke he lalolagi parataiso, lata a tautolu ke tumau e poi mau atu ke he foliaga. Pete ne tau tutūaga, nakai lata a tautolu ke onoono ke he tau mena kua mole atu; po ke fakaatā ha mena ke taofi e holo ki mua ha tautolu. (Filipi 3:16) Ko e fakamooliaga he tau amaamanaki ha tautolu kua tuga na mule, po ke hifo fakahaga e malolō tino ha tautolu. Liga kua fakauka a tautolu ke he tuaga vihi mo e favale ke he loga e tau tau. Ko e ha tuaga ni, “aua neke fakaatukehe a mutolu ke he taha mena taha.” Ka e olelalo mo e liogi ke he Atua, mo e to foaki atu e ia ki a koe e mafola ne nakai manatu a koe ki ai.​—Totou Filipi 4:6, 7.

17. Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu he vala tala ka mui mai?

¹⁷ Tuga e tagata poi kua fakamakamaka ke poi ke hoko ke he laini, kia hagaaki katoatoa tumau a tautolu ke he fakamailoga he fakaotiaga he poitufi he moui. Ke he otiaga he malolō mo e tau tutūaga ha tautolu, kia fakamakamaka mo e onoono fakamakai atu a tautolu ke he tau mena ofoofogia i mua. Ko e heigoa kua lata a tautolu ke taute ke poi mau atu he puhala hako mo e mafiti ka fakatumau ki ai a tautolu? To lagomatai he vala tala ka mui mai a tautolu ke fakatoka e tau foliaga kua latatonu mo e ke “mailoga ai . . . e tau mena [“ne mua atu e aoga,” NW].”​—Filipi 1:9, 10.