1. He fakamaama ia Efeso 6:10-13, ko e heigoa taha puhala ne mua e mafanatia nukua fakakite e Iehova e levekiaga haana ki a tautolu? Fakamaama.

TAHA he tau puhala ne mua e mafanatia nukua fakakite e Iehova e levekiaga ki a tautolu e tau fekafekau haana, ko e lagomatai ke totoko e tau fī ha tautolu. Ko e tau fī pauaki ha tautolu ko Satani mo e tau temoni. Hataki e Iehova a tautolu hagaao ke he tau fī nei, ti foaki mai e ia e tau mena kua lata ke totoko ki ai. (Totou Efeso 6:10-13.) Ka talia e tautolu e lagomatai ha Iehova mo e falanaki katoatoa ki a Ia, maeke a tautolu ke kautū mai he totoko e Tiapolo. Maeke a tautolu ke mauokafua tuga e aposetolo ko Paulo. Tohi e ia: “Kaeke ke kau e Atua mo tautolu, ko hai kia taha ke paleko mai kia tautolu?”​—Roma 8:31.

2. Ko e heigoa ha tautolu ka fakatutala ki ai he vala tala nei?

² Ha ko e tau Kerisiano mooli, kua nakai hagaaki lahi a tautolu ki a Satani mo e tau temoni. Hagaaki fakalahi e onoonoaga ha tautolu ke fakaako hagaao ki a Iehova mo e fekafekau ki a Ia. (Sala. 25:5) Ka kua lata a tautolu ke iloa e tau puhala gahua ha Satani. Ko e ha? Ke maeke a tautolu ke kalo kehe neke fakavaia e ia a tautolu. (2 Kori. 2:11) He vala tala nei, to fakatutala a tautolu ke he matapatu puhala ne lali a Satani mo e tau temoni ke fakahehē e tau tagata. To fakatutala foki ke he puhala ka kautū a tautolu he totoko atu ki ai.

3-4. (a) Ko e heigoa e matutakiaga fakataulatua? (e) Tupu lahi fēfē e taofiaga ke he matutakiaga fakataulatua?

³ Ko e puhala lahi mahaki ha Satani mo e tau temoni ne lali ke fakahehē e tau tagata ko e matutakiaga fakataulatua. Ko lautolu ne taute e tau mena fakataulatua ne pehē kua iloa po ke maeke a lautolu ke fakaohooho e tau mena ne nakai fa mahani e tau  tagata ke iloa po ke taute. Ma e fakatai, falu ne pehē kua maeke a lautolu ke iloa e vahā anoiha he kumikumi po ke kitekite ke he tau aolagi. Falu ne taute ke tuga kua tutala a lautolu ke he tau tagata mamate. Falu ne taute lagatau taulatua po ke tau mana, ti lali ai ke fakavai gata po ke kaiaalu taha tagata. *

⁴ Tupu lahi fēfē e taofiaga ke he malolō he matutakiaga fakataulatua? He kumikumiaga ne taute ke he 18 e motu ha Latin America mo Caribbean, ne moua kavi ke he taha mai he tolu e tagata ne hūhū ki ai kua talitonu ke he tau mana mo e lagatau taulatua, ti teitei ke tokologa pihia foki ne talitonu na maeke ke matutaki ke he tau agaaga. Taha kumikumiaga foki ne taute ke he 18 e motu ha Aferika. Ko e evalesi he tau motu ia, ne molea e hafa he tau tagata ne hūhū ki ai ne pehē kua talitonu a lautolu ke he lagatau taulatua. Ti ko e ha matakavi ni ne nonofo a tautolu i ai, kua lata a tautolu ke puipui mai he matutakiaga fakataulatua. Ha kua kumi a Satani ke fakahehē “e lalolagi oti.”​—Fakakite. 12:9.

5. Fēfē e logonaaga ha Iehova ke he matutakiaga fakataulatua?

⁵ Ko Iehova “ko e Atua fakamoli.” (Sala. 31:5) Ti fēfē e logonaaga haana ke he matutakiaga fakataulatua? Vihiatia mooli e ia! Tala age a Iehova ke he tau Isaraela: “Aua neke kitia ia koe taha kua fakafano age hana tama tane po ke hana tama fifine ki loto he afi, ko e taha kua talahau mena he kitekite ke he tau aolagi, po ke taha kua kumi ke he tau fakamailoga, po ke taha taulatua, Po ke tagata fakavai gata, po ke taha kua kumi ke he tau atua, po ke taha ne ha i ai e tau agaga talahau tuai, po ke taha kua kumi atu kia lautolu ne mamate. Ha kua vihiatia e Iehova a lautolu oti kua eke e tau mena ia.” (Teu. 18:10-12) Nakai ha ha e tau Kerisiano i lalo he Fakatufono ne age e Iehova ke he tau Isaraela. Ka e iloa e tautolu ko e tau logonaaga haana ke he matutakiaga fakataulatua ne nakai ni hiki.​—Mala. 3:6.

6. (a) Fakaaoga fēfē e Satani e matutakiaga fakataulatua ke fakahagahaga kelea e tau tagata? (e) Hagaao ke he Fakamatalaaga 9:5, ko e heigoa e kupu mooli hagaao ke he tuaga he tau tagata mamate?

⁶ Hataki e Iehova a tautolu hagaao ke he matutakiaga fakataulatua he iloa e ia na fakaaoga ai e Satani ke fakahagahaga kelea e tau tagata. Fakaaoga e Satani e matutakiaga fakataulatua ke omoi e tau pikopiko​—putoia e pikopiko na momoui e tau tagata mamate he taha matakavi foki. (Totou Fakamatalaaga 9:5.) Fakaaoga foki e Satani e matutakiaga fakataulatua ke fakamatakutaku tumau e tau tagata mo e fuluhi kehe a lautolu mai ia Iehova. Amanaki a ia ke he tau tagata ne taute e tau matutakiaga fakataulatua ke falanaki ke he tau agaaga kelea ka e nakai ki a Iehova.

7. Ko e heigoa ha Iehova ne tala mai ki a tautolu?

⁷ Tuga ne totoku he vala fakamua, tala mai e Iehova e tau mena kua lata ke iloa e tautolu ke kalo mai neke fakahehē e Satani mo e tau temoni. Manamanatu ke he falu lakaaga aoga ka taute e tautolu he totoko atu ki a Satani mo e tau temoni.

8. (a) Ko e heigoa e matapatu puhala ka totoko e tautolu e tau agaaga kelea? (e) Fakatapakupaku fēfē he Salamo 146:4 e pikopiko ha Satani hagaao ke he tau tagata mamate?

⁸ Totou e Kupu he Atua mo e manamanatu fakahokulo ki ai. Ko e matapatu puhala anei ke  fakaheu e tautolu e tau pikopiko he tau agaaga kelea. Tatai e Kupu he Atua mo e pelu matila kua fakakite e tau pikopiko ha Satani. (Efeso 6:17) Ma e fakatai, fakatapakupaku he Kupu he Atua e pikopiko na maeke e tau tagata mamate ke matutaki mo e tau tagata momoui. (Totou Salamo 146:4.) Fakamanatu foki ki a tautolu ko Iehova ni hokoia kua maeke ke talahau tuai mo e hakotika e vahā anoiha. (Isaia 45:21; 46:10) Ka totou a tautolu ke he Kupu he Atua mo e manamanatu fakahokulo tumau ki ai, to mautali a tautolu ke fakaheu mo e vihiatia e tau pikopiko ne manako e tau agaaga kelea ke talitonu e tautolu.

9. Ko e heigoa e tau matagahua fakataulatua ka kalo kehe mai a tautolu i ai?

⁹ Nakai talia ha mena ne putoia ke he matutakiaga fakataulatua. Ha ko e tau Kerisiano mooli, nakai taute e tautolu ha matutakiaga fakataulatua. Ma e fakatai, nakai o atu a tautolu ke he tau taulatua po ke lali ke matutaki mo e tau tagata mamate he ha puhala. Tuga ne fakatutala he vala tala kua mole, kalo mai a tautolu he tau aga fakamotu he mauku ne fakavē ke he taofiaga na momoui agaia e tau tagata mamate he taha matakavi. Mo e nakai kitekite a tautolu ke he tau aolagi po ke agaaga talahau tuai he lali ke iloa hagaao ke he vahā i mua. (Isaia 8:19) Iloa e tautolu ko e tau matagahua oti ia kua hagahaga kelea lahi ti tuku a tautolu ke matutaki fakahako mo Satani mo e tau temoni.

10-11. (a) Ko e heigoa he falu he senetenari fakamua ne taute he iloa e lautolu e kupu mooli? (e) Hagaao ke he 1 Korinito 10:21, ko e ha kua lata a tautolu ke muitua e fakafifitakiaga he tau Kerisiano fakamua, ti taute fēfē e tautolu e mena ia?

¹⁰ Tiaki e tau koloa ne matutaki ke he lagatau taulatua. Falu tagata ne nonofo i Efeso he senetenari fakamua ne taute e tau matutakiaga fakataulatua. Magaaho ne iloa e lautolu e kupu mooli, ne taute e lautolu e tau hikiaga lalahi. “Tokologa foki a lautolu ne eke e tau lagatau he tau taulaatua, kua fakapotopoto e lautolu e tau tohi ha lautolu, mo e huhunu ai ki mua he tau  tagata oti.” (Gahua 19:19) Ne fakamakamaka e tau tagata nei ke totoko e tau agaaga kelea. Tauuka e tau tohi ha lautolu hagaao ke he tau mana. Ka e nakai foaki po ke fakafua e lautolu e tau tohi ia ke he falu, ne moumou ai e lautolu. Manako lahi a lautolu ke fakafiafia a Iehova ka e nakai ke he tau tupe ne fakatau aki e tau tohi ia.

¹¹ Puhala fe ka muitua e tautolu e fakafifitakiaga he tau Kerisiano ia he senetenari fakamua? Kua mitaki ke tiaki ha mena ne liga fai matutakiaga mo e tau lagatau taulatua. Putoia ai e tau koloa fakataulatua, po ke falu mena ne tui he tau tagata po ke tau koloa ha lautolu ke puipui mai he tau agaaga kelea.​—Totou 1 Korinito 10:21.

12. Ko e heigoa e tau hūhū kua lata a tautolu ke hūhū hifo hagaao ke he tau fakafiafiaaga ha tautolu?

¹² Kumikumi fakahokulo e tau fakafiafiaaga haau. Hūhū ki a koe ni: ‘Totou nakai e au e tau pepa, tau mekasini, po ke tau vala tala he Initanete hagaao ke he lagatau taulatua? Ka e kua e tau leo kofe ne fanogonogo au ki ai, tau kifaga mo e tau fakaholoaga televisoni ne kitekite e au, po ke tau pelē vitiō haaku? Fai matutakiaga fakataulatua nakai e tau fakafiafiaaga haaku? Putoia nakai e tau mena tuga e tau vampire, tau zombie, po ke tau malolō fakatemoni? Fakakite nakai ke tuga kua mitaki e taute mana po ke fakavai gata?’ Ko e tau fakafiafiaaga ne fakakite e tau tala fakataitai kua nakai putoia oti ke he matutakiaga fakataulatua. Ka kumikumi ke he fakafiafiaaga haau, kia eketaha ke taute e tau fifiliaga ka lagomatai a koe ke mamao ligo mai he ha mena ne vihiatia e Iehova. Manako a tautolu ke eketaha ke moua e “loto manamanatu hifo mitaki” ki mua he Atua.​—Gahua 24:16. *

13. Ko e heigoa kua lata a tautolu ke kalo mai ai?

 ¹³ Kalo mai he talahau e tau tala hagaao ke he tau temoni. He mena nei, lata a tautolu ke muitua e fakafifitakiaga ne fakatoka e Iesu. (1 Pete. 2:21) Ato hifo mai a Iesu ke he lalolagi na nofo a ia he lagi, ti iloa e ia e tau mena loga hagaao ki a Satani mo e tau temoni. Ka e nakai tala a ia hagaao ke he tau mena ne taute he tau agaaga kelea ia. Manako a Iesu ke fakamatala hagaao ki a Iehova, nakai hagaao ki a Satani. Maeke a tautolu ke fifitaki a Iesu he nakai talahau e tau tala hagaao ke he tau temoni. Ka e fakakite e tautolu he tau kupu “kua puna hake mai hoku loto e tau kupu mitaki,” ko e kupu mooli a ia.​—Sala. 45:1.

14-15. (a) Ko e ha kua nakai lata a tautolu ke matakutaku ke he tau agaaga kelea? (e) Ko e heigoa e fakamooliaga na puipui e Iehova e tau tagata haana he vahā nei?

¹⁴ Ua matakutaku he tau agaaga kelea. He lalolagi nei ne nakai mitaki katoatoa, liga tutupu e tau mena kelea ki a tautolu. Tau pākia, gagao, po ke mate fakaofo foki. Ka e nakai lata a tautolu ke manatu kua tutupu e tau mena nei ha ko e tau agaaga kelea. Fakamaama he Tohi Tapu “ko e vaha mo e tau mena ke tutupu” kua maeke ke hoko ia ke he ha tagata. (Fakama. 9:11) Fakakite e Iehova na mua ue atu e malolō haana ke he tau temoni. Ma e fakatai, nakai fakaatā he Atua a Satani ke tamate a Iopu. (Iopu 2:6) He vahā ha Mose, ne fakakite e Iehova kua mua ue atu e malolō haana ke he tau taulatua ha Aikupito. (Esoto 8:18; 9:11) Ha ko e malolō ha Iesu mai ia Iehova, ne fakakite e ia e malolō haana ki a Satani mo e tau temoni he magaaho ne tolo hifo a lautolu mai he lagi ke he lalolagi. He vahā tata i mua, to tolo a lautolu ke he pahua, ti nakai maeke ai ke fakamatematekelea ha tagata.​—Fakakite. 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ Loga e fakamooliaga ne kitia e tautolu na puipui e Iehova e tau tagata haana he vahā nei. Manamanatu la: Kua fakamatala mo e fakaako e tautolu e kupu mooli ke he tau kalakala oti he lalolagi. (Mata. 28:19, 20) Ko e fua, kua fakakite e tautolu e kelea muitui he tau gahua he Tiapolo. Ane mai maeke a Satani, kua taofi oti e ia e tau gahua ha tautolu, ka e nakai maeke a ia. Ti nakai lata a tautolu ke matakutaku ke he tau agaaga kelea. Iloa e tautolu “ko e tau fofoga a Iehova kua o tafeliuaki ai ke he lalolagi oti, ke lagomatai kia lautolu kua katoatoa ha lautolu a tau loto kia ia.” (2 Nofo. 16:9) Ka fakamooli a  tautolu ki a Iehova, to nakai maeke e tau temoni ke fakamatematekelea tumau a tautolu.

16-17. Talahau e fakafifitakiaga he loto malolō ke totoko e tau agaaga kelea.

¹⁶ Lata ke moua e loto malolō ke totoko e tau agaaga kelea, mua atu ka totoko mai he tau kapitiga po ke tau magafaoa ne manamanatu mitaki. Ka e fakamonuina e Iehova a lautolu ne fakakite e loto malolō pihia. Manamanatu ke he fakafifitakiaga he matakainaga fifine ko Erica ne nofo i Ghana. Ne 21 e tau ha Erica he magaaho ne talia e ia e fakaako Tohi Tapu. Ha ko ia ko e tama fifine he taulatua, ne amanaki ke taute e ia e matutakiaga fakataulatua he aga fakamotu ke kai e tau vala manu ne foaki ke he tau atua he matua taane haana. Ne nakai talia e Erica, ti manatu e magafaoa haana ko e mena fakakelea a ia ke he tau atua. Talitonu e magafaoa to fakahala he tau atua a lautolu ke he gagao mo e lekua e tau manamanatuaga.

¹⁷ Lali e magafaoa ha Erica ke fakaohooho a ia ke muitua e aga fakamotu, ka e nakai mahalo a ia, pete foki he fekau ke fano kehe mai he kaina haana. Fakaatā he falu Fakamoli a ia ke nofo mo lautolu. He puhala ia, ne fakamonuina e Iehova a Erica aki e magafaoa foou, ko e tau matakainaga talitonu ne tuga e magafaoa mooli haana. (Mare. 10:29, 30) Pete ne tiaki he magafaoa haana a ia ti tugi foki e tau koloa haana, ne tumau e fakamooli ha Erica ki a Iehova ti papatiso, mo e paionia tumau mogonei. Kua nakai matakutaku a ia he tau temoni. Ma e magafaoa haana, pehē a Erica, “Liogi tumau au ke logona foki he magafaoa haaku e monuina he iloa a Iehova mo e moua e atāina he fekafekau ke he ha tautolu a Atua fakaalofa.”

18. Ko e heigoa e tau monuina kua moua e tautolu he falanaki ki a Iehova?

¹⁸ To nakai kamatamata pihia e tua ha tautolu oti. Ka e lata a tautolu oti ke totoko e tau agaaga kelea mo e falanaki ki a Iehova. Ka taute pihia e tautolu, to moua ai e tau monuina loga mo e kalo mai a tautolu he fakahehē he tau pikopiko ha Satani. To nakai matakutaku foki a tautolu ke he tau temoni. Ka e mua atu ai, to malolō e fakafetuiaga kapitiga ha tautolu mo Iehova. Ko e mena ia “kia omaoma ai a mutolu ke he Atua,” he tohia he aposetolo ko Iakopo, ka e “kia totoko atu a mutolu ke he tiapolo, ti hola kehe ai a ia ia mutolu. Kia fakatata atu a mutolu ke he Atua, ti fakatata mai ai a ia kia mutolu.”​—Iako. 4:7, 8.