1-2. Maeke fēfē a tautolu ke mumui ke he tau tuagahui ha Iesu? Fakatai.

MANAMANATU ko koe taha he matakavi ne o hui he hala hagahagakelea ke he mataoneone. Ko e tagata ne iloa mitaki e hala ne takitaki i mua ti mau hifo e tau pite hui haana he oneone. Fai mogo ne nakai kitia e koe a ia! Ka e nakai hopoate a koe ha kua eketaha a koe mo e matakau ke mumui fakatata ke he tau tuagahui haana!

² Ha ko e tau Kerisiano, tuga kua o hui a tautolu he hala hagahagakelea​—ko e lalolagi kelea nei. Fakaaue ki a Iehova he foaki mai e Takitaki mua ue atu, ko e Tama haana ko Iesu Keriso ke mumui fakatata a tautolu ke he tau tuagahui haana. (1 Pete. 2:21) Hagaao ke he taha fakamaamaaga he Tohi Tapu, fakaaoga e Peteru e fakatai ke he tagata ne takitaki. Tuga e tagata ne takitaki ne mau hifo e tau pite hui he hala, ne toka hifo e Iesu e tau tuagahui haana ke mumui a tautolu ki ai. Kia fakatutala ke he tolu e hūhū hagaao ke he mumui ke he tau tuagahui haana​—ko e heigoa? ko e ha? mo e he puhala fe?

3. Ko e heigoa e kakano ke mumui ke he tau tuagahui he taha tagata?

³ Ko e heigoa e kakano ke mumui ke he tau tuagahui he taha tagata? He Tohi Tapu, ko e tau kupu “o fano” mo e “tau hui” he falu mogo kua hagaao ke he puhala moui he tagata. (Kene. 6:9; Fakatai 4:26) Ko e puhala moui he tagata ne liga fakatatai ke he tau pite hui, po ke tau tuagahui ne mau hifo he fano a ia. Ke mumui ke he tau tuagahui he taha tagata kua kakano ke muitua ke he fakafifitakiaga haana.

4. Ko e heigoa e kakano ke mumui ke he tau tuagahui ha Iesu?

 ⁴ Ko e heigoa mogoia e kakano ke mumui ke he tau tuagahui ha Iesu? Kakano ke muitua ke he fakafifitakiaga haana. He kupu tohi he kamataaga, hagaaki e aposetolo ko Peteru ke he fakafifitakiaga mitaki ne fakatoka e Iesu he fakauka ke he matematekelea; ka e loga e puhala ka fifitaki e tautolu a Iesu. (1 Pete. 2:18-25) Ko e puhala moui katoa ha Iesu, tau mena oti ne talahau mo e taute e ia, ko e fakafifitakiaga ma tautolu ke mumui.

5. Maeke mooli nakai e tau tagata nakai mitaki katoatoa ke mumui ke he fakafifitakiaga mitaki katoatoa ha Iesu? Fakamaama.

⁵ Ha ko e tau tagata nakai mitaki katoatoa, maeke mooli nakai a tautolu ke mumui ke he fakafifitakiaga ha Iesu? Ē, maeke. Na tomatoma e Peteru a tautolu ‘kia mumui atu fakatata ke he tau tuagahui ha Iesu,’ ka e nakai he puhala mitaki katoatoa. Ka eketaha ke mumui fakamitaki ke he tau tuagahui ha Iesu pete ni ko e tau tagata nakai mitaki katoatoa, to omaoma a tautolu ke he tau kupu he aposetolo ko Ioane: “Lata ke he tagata nā ke mahani tuga ne mahani a [Iesu].”​—1 Ioa. 2:6.

6-7. Ko e ha kua talahau ai ko e mumui ke he tau tuagahui ha Iesu to fakatata lahi a tautolu ki a Iehova?

⁶ Ko e mumui ke he tau tuagahui ha Iesu to fakatata lahi a tautolu ki a Iehova. Ko e ha ne talahau pihia a tautolu? Fakamua, fakatoka e Iesu e fakafifitakiaga mua ue atu he moui he puhala kua fakafiafia e Atua. (Ioane 8:29) Ti ko e mumui ke he tau tuagahui ha Iesu to fakafiafia e tautolu a Iehova. Mauokafua a tautolu ko e Matua he lagi to fakatata ki a lautolu kua eketaha ke eke mo tau kapitiga haana.​—Iako. 4:8.

⁷ Uaaki, fifitaki katoatoa e Iesu e Matua haana. Kakano ia ati pehē a Iesu: “Ko ia kua kitia au, kua kitia foki e ia e Matua.”  (Ioane 14:9) Ka fifitaki e tautolu e tau mahani ha Iesu ke he tau puhala ne fehagai mo e falu​—ma e fakatai, fakaalofa a ia ke he tagata ne lepela, hofihofi e fakaalofa haana ke he fifine ne kafo mamahi, ti hohofi noa e fakaalofa haana ki a lautolu ne maanu​—kua fifitaki foki e tautolu a Iehova. (Mare. 1:40, 41; 5:25-34; Ioane 11:33-35) He eketaha ke tuga a Iehova, to tata lahi a tautolu ki a ia.

8. Fakamaama e kakano ko e mumui ke he tau tuagahui ha Iesu ka lagomatai a tautolu ke “kautu” ke he lalolagi.

⁸ Ko e mumui ke he tau tuagahui ha Iesu kua lagomatai a tautolu ke nakai fakatauhele ha ko e lalolagi kelea nei. He pō fakahiku he moui a Iesu he lalolagi, maeke a ia ke pehē: “Kua kautu au ke he lalolagi.” (Ioane 16:33) Kakano ai, nakai fakaatā e ia e tau manatu, tau foliaga, mo e tau gahua he tau tagata he lalolagi ke fakaohooho a ia. Nakai fakaatā foki e Iesu a ia ke galo e onoonoaga haana ke he kakano ne fakafano mai a ia ke he lalolagi ke fakatokoluga a Iehova. Ka e kua a tautolu? Loga e mena he lalolagi nei ka fakatauhele a tautolu. Ke tuga a Iesu, hagaaki tumau a tautolu ke taute e finagalo ha Iehova mo e to “kautu” foki a tautolu ke he lalolagi.​—1 Ioa. 5:5.

9. Ko e heigoa ha tautolu kua lata ke taute ke tumau ke he puhala ke he moui tukulagi?

⁹ Ko e mumui ke he tau tuagahui ha Iesu kua takitaki atu ke he moui tukulagi. He hūhū e fuata maukoloa ke he mena ke taute e ia ke moua e moui tukulagi, tali a Iesu: “Ati hau a, mo e mui mai kia au.” (Mata. 19:16-21) Ke he falu Iutaia ne nakai talia ko ia e Keriso, pehē a Iesu: “Ko e haku a tau mamoe . . . kua mumui mai foki a lautolu kia au; To ta atu foki e au e moui tukulagi kia lautolu.” (Ioane 10:24-29) Ko Nikotemo ko e tagata he Saneheturini ne manako ke iloa atu foki e tau fakaakoaga ha Iesu, ti pehē a Iesu ko lautolu “ne tua kia ia” ka “moua e ia e moui tukulagi.” (Ioane 3:16) Fakagahua e tautolu e tua ia Iesu he taute e tau mena ne fakaako e ia mo e fifitaki e mena ne taute e ia. Ka taute pihia e tautolu, to tumau a tautolu ke he puhala ke he moui tukulagi.​—Mata. 7:14.

10. Ko e heigoa kua lata a tautolu ke taute ke “iloa” mitaki a Iesu? (Ioane 17:3)

¹⁰ Ato maeke ke mumui fakatata ke he tau tuagahui ha Iesu, lata a tautolu ke iloa a ia. (Totou Ioane 17:3.) Ke “iloa” a Iesu ko e mena kua lata ia tautolu ke taute tumau. Lata a tautolu ke fakamahani ke iloa lahi a ia he fakaako hagaao ke he tau mahani, manamanatuaga, mo e tau tuaga haana. Pete kua leva e nonofo a tautolu he kupu mooli, lata a tautolu ke eketaha ke iloa a Iehova mo e haana a Tama.

11. Ko e heigoa ne fakamau he tau Evagelia ne fā?

¹¹ Ke lagomatai a tautolu ke iloa e Tama haana, fakamau e Iehova e tau Evagelia ne fā  he Kupu haana. Putoia he tau Evagelia e tala ke he moui mo e fekafekauaga ha Iesu. Fakamaama mai he tau tala ia e mena ne talahau e Iesu, fakakite e mena ne taute e ia, mo e tau logonaaga haana. Lagomatai he tau tohi nei ne fā a tautolu ke manamanatu fakahokulo ke he fakafifitakiaga ha Iesu. (Hepe. 12:3) Fakamau i ai e tau tuagahui ne toka hifo e Iesu. He kumikumi ke he tau Evagelia, maeke a tautolu ke iloa mitaki a Iesu. Ti ko e fua, maeke a tautolu ke mumui fakatata ke he tau tuagahui haana.

12. Puhala fe ne aoga katoa a tautolu mai he tau Evagelia?

¹² Ke aoga katoa mai he tau Evagelia, lata a tautolu ke nakai ni totou ai. Lata ke fai magaaho ke fakaako fakamitaki mo e manamanatu fakahokulo ki ai. (Fakatatai Iosua 1:8.) Kia fakatutala ke he ua e manatu ka lagomatai ke manamanatu fakahokulo ke he tau Evagelia mo e fakagahua e tau mena ne totou e tautolu.

13. Taute fēfē e koe e tau tala Evagelia ke moolioli?

¹³ Fakamua, taute e tau tala Evagelia ke moolioli. Fakaaoga e manamanatuaga haau ke kitia, fanogonogo, mo e logona hifo e mena ne tupu. Ke lagomatai a koe ke taute pihia, kumikumi ke he tau tohi fakaako ne foaki he fakatokatokaaga ha Iehova. Kumikumi ke he vala tala, ke he tau mena tutupu fakamua po ke tutupu fakamui he vala tala kua fakaako a koe. Kumi ke he tau vala tala hagaao ke he tau tagata mo e tau matakavi ne talahau he tala. Fakatatai e tala hane fakaako a koe ki ai mo e tala ia he taha Evagelia. Tohi hifo he taha Evagelia e tau vala tala uho lahi ne nakai tohi hifo he taha Evagelia.

14-15. Puhala fe ka fakagahua e tautolu ke he tau momoui e tau tala he tau Evagelia?

¹⁴ Uaaki, fakagahua e tau tala he Evagelia ke he moui haau. (Ioane 13:17) He mole e kumikumi fakamitaki e koe e tala he Evagelia, hūhū hifo: ‘Fai fakaakoaga nakai he tala nei ka fakagahua e au ke he moui haaku? Maeke  fēfē au ke fakaaoga e tala nei ke lagomatai e taha tagata?’ Lali ke manamanatu ke he taha tagata pauaki, ti ko e magaaho kua latatonu, tala age fakamitaki mo e totonu e fakaakoaga ki a ia.

¹⁵ Kia fakatutala ke he fakafifitakiaga ke he puhala ka fakagahua e tautolu e tau manatu ua nei. To kumikumi a tautolu ke he tala ke he fifine takape nofogati ne kitia e Iesu he faituga.

16. Fakamaama e mena ne tupu ne fakamau ia Mareko 12:41.

¹⁶ Taute e tala ke moolioli. (Totou Mareko 12:41.) Manamanatu ke he mena ne tupu. Ia Nisana 11, 33 V.N., kua fai aho to mate a Iesu. Laulahi he aho ia ne fakaako a Iesu he faituga. Ka ko e tau takitaki lotu ne totoko ki a ia. Falu ia lautolu kua fitā e totoko e pule haana he taha mogo he aho ia. Falu ne lali ke hūhū e tau hūhū ne manatu to nakai maeke a ia ke tali. (Mare. 11:27-33; 12:13-34) Kua fano a Iesu mogonei ke he taha faahi he faituga. He faahi nei, liga ko e Lotopā he Tau Fifine, ti maeke a Iesu ke kitia e tau puha ne tuku ai e tau tupe he lotopā. Nofo a ia mo e kamata ke kitekite ke he tau tagata ne tuku e tau tupe ki loto he puha. Kitia e ia tokologa e tagata muhukoloa ne tolo ki ai e tau tupe loga. Liga tata atu a ia ti logona e kalī he tau tupe ne tolo ki loto he puha.

17. Ko e heigoa ne taute he fifine takape kua nofogati ia Mareko 12:42?

¹⁷ Totou Mareko 12:42. Fai mogo he mole, mailoga e Iesu e taha fifine. Ko ia ko e “fifine takape kua nofogati.” (Luka 21:2) Uka lahi e moui haana; ti liga taufetului ke fakatau e tau mena kua lata mo e moui haana. Ka e fano a ia ke he taha puha mo e tuku fakailoilo ua e tupe ikiiki ne liga nakai kalī he tolo ke he puha. Iloa e Iesu ua e tupe ikiiki ne tuku he fifine, nakai lahi e tupe ia ke fakatau aki taha e manu tote, ko e tau manu tau mukamuka lahi ne fakafua mo mena kai.

18. Ia Mareko 12:43, 44, ko e heigoa ne talahau e Iesu hagaao ke he tupe ne tuku he fifine takape?

¹⁸ Totou Mareko 12:43, 44. Nava lahi mahaki a Iesu ke he fifine takape nei. Ti ui atu a ia ke he tau tutaki haana he fakakite mo e tala age ki a lautolu: “Kua lahi ni e mena he fifine takape na kua nofogati kua tolo ke he mena kua toka ai e tau tupe ka e tote e mena ha lautolu oti ne tolo ki ai.” Ti fakamaama e ia: “Ko lautolu oti [mua atu ki a lautolu ne muhukoloa] kua tolo e lautolu e falu a mena mai he tau mena loga ha lautolu; ka ko ia kua nofogati, kua tolo e ia hana a tau mena oti ne toka ia ia, ko e hana a tau mena oti ke moui ai.” He tuku he takape fakamooli nei e tupe fakahiku haana he aho ia, falanaki a ia ki a Iehova ke leveki a ia.​—Sala. 26:3.

19. Ko e heigoa e fakaakoaga aoga lahi ka fakaako e tautolu mai he tau kupu ha Iesu hagaao ke he fifine takape kua nofogati?

¹⁹ Fakagahua e tala nei ke he moui haau. Hūhū hifo, ‘Ko e heigoa kua fakaako mai e au he tau kupu ha Iesu hagaao ke he fifine takape kua nofogati?’ Manamanatu ke he fifine takape. Liga manako a ia ke foaki fakalahi ki a Iehova. Ka e taute e ia e mena kua maeke; foaki e ia e mena kua mua atu ki a Iehova. Iloa e Iesu ko e mena fakaalofa ne tuku e ia kua uho lahi ke he Matua haana. Ko e fakaakoaga aoga lahi anei ma tautolu: Fiafia a Iehova ka eketaha a tautolu ke foaki katoatoa he fekafekau mo e loto katoa ki a ia. (Mata. 22:37; Kolo. 3:23) Fiafia a Iehova ka kitia a tautolu hane taute e tau mena kua maeke ai! Hagaao e matapatu fakaakoaga ia ke he lahi he magaaho mo e malolō kua maeke a tautolu ke foaki ke he tapuakiaga, putoia e gahua fakamatala mo e tau feleveiaaga.

20. Fakagahua fēfē e koe e fakaakoaga ke he tala hagaao ke he fifine takape? Talahau e fakatai.

 ²⁰ Fakagahua fēfē e koe e fakaakoaga mai he tala ke he fifine takape? Lali ke manamanatu ke he tau tagata pauaki kua liga lata ke fakamafana ko e tau laliaga ha lautolu kua fakafiafia a Iehova. Ma e fakatai, iloa nakai e koe e matakainaga fifine motua kua liga kelea e loto po ke logona hifo e nakai aoga ha kua nakai malolō e tino ke lahi e mena ke taute he gahua fakamatala tuga fakamua? Po ke maeke nakai a koe ke manamanatu ke he matakainaga taane ne gagao lahi ne loto lolelole ha kua nakai maeke ke fakalataha ke he Fale he Kautu ma e tau feleveiaaga takitaha? Lagomatai a lautolu ia he talahau e tau kupu “mitaki ke ati hake” ke he mena ke aoga ai. (Efeso 4:29) Tutala mafanatia ki a lautolu ke he tau mena ne iloa e tautolu mai he tala ke he fifine takape kua nofogati. Ko e tau kupu atihake haau ka fakamalolō a lautolu kua fiafia a Iehova ka eketaha a tautolu ke foaki ki a Ia e tau mena kua mua atu. (Fakatai 15:23; 1 Tesa. 5:11) Ka nava e koe e falu ha ko e tau mena kua eketaha ke foaki ki a Iehova, pete he tuga kua tote, kua mui fakatata a koe ke he tau tuagahui ha Iesu.

21. Ko e heigoa haau kua fifili ke taute?

²¹ Fakaaue lahi a tautolu ke he tau tala he Evagelia ha kua loga e tau vala tala hagaao ke he moui ha Iesu, ati maeke a tautolu ke fifitaki ki a ia ke mumui fakatata ke he tau tuagahui haana! He ha he hagaaki ke he tau Evagelia nei ka fakaako fakatagata po ke Tapuaki he Magafaoa? Manatu, ke aoga katoa mai he fakaakoaga ia, lata a tautolu ke taute e tau tala ke moolioli ti fakagahua ke he tau momoui. Lafi ke he fifitaki ke he mena ne taute e Iesu, lata a tautolu ke fanogonogo ke he mena ne talahau e ia. He vala tala ka mui mai to fakatutala ke he mena ka fakaako e tautolu mai he tau kupu fakahiku ha Iesu ato mate a ia.