1, 2. Ko e ha ko e fakafifitakiaga ofoofogia e tuaga kapitiga ha Ionatana mo Tavita he mahani fakamooli?

KUA liga ofo a Ionatana ke he loto malolō he tama fuata ko Tavita. Ne tamate e Tavita e tupua ko Koliato mo e tamai e “ulu he tagata Filisitia” ke he matua taane ha Ionatana, ko e Patuiki ko Saulo ha Isaraela. (1 Samuela 17:57) Nakai fakauaua a Ionatana kua ha ha e Atua mo Tavita ti tali mai mogoia, ne eke a Ionatana mo Tavita mo tau kapitiga tata lahi. Ne mavehe a laua to fefakamooliaki a laua. (1 Samuela 18:1-3) Ke he vala ne toe he moui ha Ionatana, ne fakamooli a ia ki a Tavita.

² Ne fakamooli tumau a Ionatana ki a Tavita pete foki he fifili e Iehova a Tavita ka e nakai ko Ionatana ke eke mo patuiki foou ha Isaraela. Ti ko e mogo ne lali a Saulo ke kelipopo a Tavita, ne tupetupe a Ionatana hagaao ke he kapitiga haana. Iloa e ia ko Tavita he tutakale tata ke he vao motua ti fina atu ai a Ionatana ke fakamafana a ia ke tumau e falanaki ki a Iehova. Tala  age a Ionatana ki a Tavita: “Aua neke matakutaku a koe, ha ko e mena nakai moua a koe he lima a Saulo haku matua; ka to eke a koe mo patuiki a Isaraela, ko au foki to eke au mo tagata ke hoa aki a koe.”—1 Samuela 23:16, 17.

3. Ko e heigoa kua mua e aoga ki a Ionatana ke he fakamooli ki a Tavita, ti iloa fēfē e tautolu? (Kikite fakatino he kamataaga.)

³ Fa nava e tautolu e tau tagata kua fakamooli. Nava ni kia e tautolu a Ionatana ha ko e fakamooli hokoia haana ki a Tavita? Nakai, he fakamooli ke he Atua ko e mena kua mua e aoga ke he moui ha Ionatana. Ko e kakano haia ne fakamooli a ia ki a Tavita ti nakai mahekeheke ki a ia, pete to eke a Tavita mo patuiki ka e nakai ko ia. Ne lagomatai foki e Ionatana a Tavita ke falanaki ki a Iehova. Fakamooli tumau e tau tagata taane tokoua ki a Iehova mo e ki a laua ni. Ne fakatumau a laua ke he maveheaga ne taute e laua: “Kia ha i ai a Iehova ke he vaha loto haku mo koe, ke he vaha loto foki he haku a fanau mo e hau a fanau tukulagi.”—1 Samuela 20:42.

4. (a) Ko e heigoa ka taute a tautolu ke fiafia mo e makona mooli? (e) Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu he vala tala nei?

⁴ Kua lata foki ia tautolu ke fakamooli ke he ha tautolu a tau magafaoa, tau kapitiga, mo e tau matakainaga he fakapotopotoaga. (1 Tesalonia 2:10, 11) Ka e mua atu e aoga, kua lata ia tautolu ke fakamooli ki a Iehova. Ko Ia ne foaki ki a tautolu e moui! (Fakakiteaga 4:11) Ka fakamooli a tautolu ki a Ia, kua fiafia mo e makona mooli a tautolu. Ka e iloa e tautolu kua lata a tautolu ke fakamooli ke he Atua pete ne tau magaaho uka foki. He vala tala nei, to fakatutala a tautolu ke he fakafifitakiaga ha Ionatana ka lagomatai a tautolu ke fakamooli tumau ki a Iehova ke he fā e tuaga: (1) ka logona hifo e tautolu ko ia ne pule kua nakai lata ke fakalilifu ki ai, (2) kaeke ke fifili e tautolu a ia kua lata ke fakamooli ki ai, (3) ka nakai maama he matakainaga taane ne takitaki a tautolu po ke nakai tonu e puhala ne taute aki a tautolu, mo e (4) ka uka lahi ma tautolu ke fakamooli e maveheaga ha tautolu.

5. Ko e ha kua uka ma e tau tagata ha Isaraela ke fakamooli ke he Atua he eke a Saulo mo patuiki?

⁵ Ko Ionatana mo e tau tagata ha Isaraela ne ha ha ai ke he tuaga uka. Ko e Patuiki ko Saulo ko e matua taane ha Ionatana ne nakai omaoma, ti tiaki e Iehova a ia. (1 Samuela 15:17-23) Fakaatā agaia he Atua a Saulo ke matutaki ke pule ke he loga e tau tau. Ti uka ma e tau tagata ke fakamooli ke he Atua ha ko e patuiki kua fifili ke nofo he “nofoaiki a Iehova” ne kua taute e tau mena kelea lahi.—1 Nofoaga he Tau Patuiki 29:23.

6. Ko e heigoa ne fakakite kua fakamooli tumau a Ionatana ki a Iehova?

⁶ Ne fakamooli tumau a Ionatana ki a Iehova. Manamanatu ke he mena ne taute e Ionatana nakai leva he mole e kamata ha Saulo ke nakai omaoma ke he Atua. (1 Samuela 13:13, 14) He magaaho ia, ko e kautau lahi ha Filisitia ne 30,000 e kariota ne o mai ke tau ki a Isaraela. Ko e 600 ni e kautau ha Saulo, ti ko ia ni mo Ionatana ne fai kanavaakau tau. Ka e nakai matakutaku a Ionatana. Ne manatu e ia e tau kupu he perofeta ko Samuela: “Ha ko e mena nakai tiaki e Iehova hana motu ha ko e hana higoa lilifu.” (1 Samuela 12:22) Tala age a Ionatana ke he taha kautau: “Kua nakai uka kia Iehova ke fakamoui ai  ke he tokologa po ke tokogahoa.” Ti tau atu a ia mo e kautau ke he matakau he tau Filisitia ti kelipopo kavi ke he 20 ia lautolu. Ne tua a Ionatana ki a Iehova, ti fakamonuina e Iehova a ia. Kua fakatupu e Iehova e mafuike, ti matakutaku e tau Filisitia. Ti tau atu a lautolu mo e fekelipopoaki, ti kautū e tau Isaraela ke he tauaga.—1 Samuela 13:5, 15, 22; 14:1, 2, 6, 14, 15, 20.

7. Fehagai fēfē a Ionatana ke he matua taane haana?

⁷ Pete ne matutaki a Saulo ke nakai omaoma ki a Iehova, ne omaoma agaia a Ionatana ke he matua taane haana kaeke kua lata. Ma e fakatai, ne tau tokoua a laua ke lalago e tau tagata ha Iehova.—1 Samuela 31:1, 2.

8, 9. Kua fakamooli fēfē a tautolu ke he Atua ka fakalilifu e tautolu a lautolu kua pule?

⁸ Tuga Ionatana, maeke a tautolu ke fakamooli ki a Iehova he omaoma kaeke kua lata ke he fakatufono he motu ne nonofo a tautolu. Fakaatā e Iehova e “tau tui ne mua” ke pule ki a tautolu, ti manako a ia ke fakalilifu e tautolu a lautolu. (Totou Roma 13:1, 2.) Kakano haia kua lata a tautolu ke fakalilifu ke he pule fakatufono pete ka nakai mahani hakohako a ia mo e logona hifo e tautolu kua nakai lata a ia mo e fakalilifu ha tautolu. Kua lata mogoia a tautolu ke fakalilifu a lautolu oti kua tuku age e Iehova e pule ki ai.—1 Korinito 11:3; Heperu 13:17.

⁹ Ko Olga, ko e matakainaga fifine i Amerika  Toga ne fakakite e fakamooli haana ki a Iehova he fakalilifu ke he taane haana pete ne ekefakakelea he taane haana a ia. ^[1] (Kikite tala he matahiku.) Falu magaaho ne fakaheu e taane ke tutala ki a ia po ke vagahau vale ki a ia ha ko ia taha he Tau Fakamoli a Iehova. Tala age foki a ia ke he hoana to tiaki e ia a ia ti uta e tau fanau mo ia. Ka ko Olga ne nakai “taui atu e kelea ke he kelea.” Ne eketaha a ia ke eke mo hoana mitaki. Kua tunu e ia e tau mena kai ma haana, unu e tau mena tui haana, ti leveki foki falu he magafaoa haana. (Roma 12:17) Ti ka maeke a ia, ne fano a ia mo e taane ke ahiahi e magafoa mo e tau kapitiga he taane haana. Ma e fakatai, he manako e taane haana ke fano ke he taha taone ke he mauku he matua taane, ne tauteute e ia e tau mena oti kua lata mo e fenoga ha laua. He mauku, ne fakatali a ia i fafo he fale tapu ke he taane haana. Mole e tau tau loga, ne kamata e taane ha Olga ke laukauka e puhala kua fehagai ki a ia ha kua lahi e fakauka mo e fakalilifu tumau haana. Kua fakamalolō ai mo e uta foki e ia e hoana haana mogonei ke he tau feleveiaaga. Falu mogo ne fano foki a ia ke he tau feleveiaaga mo e hoana.—1 Peteru 3:1.

10. Iloa fēfē e Ionatana ko hai haana kua lata ke fakamooli ki ai?

¹⁰ He mogo ne pehē a Saulo to kelipopo e ia a Tavita, ne uka lahi e fifiliaga ha Ionatana ke taute. Manako a ia ke fakamooli ke he matua haana, ka e manako foki a ia ke fakamooli ki a Tavita. Iloa e Ionatana kua fakalataha e Atua mo Tavita ka e nakai mo Saulo, ti fifili a ia ke fakamooli ki a Tavita. Ne hataki e ia a Tavita ke fakamumuli ti tala age ki a Saulo e kakano ne lata a ia ke fakahao a Tavita.—Totou 1 Samuela 19:1-6.

11, 12. Lagomatai fēfē he fakaalofa ha tautolu ke he Atua a tautolu ke fifili ke fakamooli ki a Ia?

¹¹ Ko Alice, ko e matakainaga fifine mai Ausetalia, ne lata ke fifili ko hai haana ka fakamooli ki ai. He fakaako a ia ke he Tohi Tapu, ne tala age a ia ke he magafaoa haana hagaao ke he tau mena ne fakaako e ia. Tala age foki a ia ki a lautolu to nakai fakamanatu e ia e Kirisimasi mo lautolu ti fakamaama e kakano. Kamata aki ne nakai fiafia e tau tagata he magafaoa haana, ka e he mogo fakamui ne ita lahi a lautolu ki a ia. Logona hifo a lautolu kua nakai fai fakaalofa a Alice ki a lautolu. Ti tala age e matua fifine haana kua nakai manako a ia ke liu ke kitia a Alice. Pehē a Alice: “Ne ofo mo e hukia lahi au ha kua fakaalofa mooli au ke he magafaoa haaku. Ka kua fifili au ko Iehova mo e Tama Haana ka tuku fakamua he loto haaku, ti papatiso au he toloaga hake.”—Mataio 10:37.

¹² Kua nakai lata a tautolu ke fakamooli ke he ha mena tuga e matakau sipote, aoga, po ke motu, ke mua atu e aoga lahi ki a tautolu ke he fakamooli ha tautolu ki a Iehova. Ma e fakatai, ne fiafia a Henry ke pelē chess mo e matakau aoga haana ti manako ke mua ke lata ma e aoga haana. Ka kua pelē chess a ia he tau matahiku vahā tapu oti, ne nakai lahi e magaaho haana ma e gahua he fonua po ke tau feleveiaaga. Pehē a Henry kua mua e aoga lahi haana ke fakamooli ke he aoga ka e nakai ke he Atua. Ti fifili a ia ke oti e pelē chess ma e aoga haana.—Mataio 6:33.

13. Maeke fēfē e mahani fakamooli ke he Atua ke lagomatai a tautolu ke fahia ke he tau lekua he magafaoa?

¹³ Falu mogo ne uka ke fakamooli ke he falu tagata he magafaoa ha tautolu he magaaho  taha. Ma e fakatai, pehē a Ken: “Manako au ke ahiahi atu tumau ke he matua fifine motua haaku mo e tamai a ia ke nonofo mo mautolu he falu mogo. Ka e nakai femataaki e matua fifine haaku mo e hoana haaku.” Matutaki e ia: “Nakai maeke au ke fakafiafia e taha ka e nakai fakafiafia e taha.” Manamanatu a Ken ke he mena ne talahau he Tohi Tapu ti mailoga e tuaga nei, na kua lata a ia ke fakafiafia e hoana haana mo e fakamooli ki a ia. Moua e ia e tali ne fiafia e hoana haana ki ai. Ti fakamaama age mogoia e ia ke he hoana e kakano kua lata he hoana ke totonu ke he matua fifine haana. Fakamaama foki e ia ke he matua fifine haana e kakano kua lata he matua fifine ke fakalilifu e hoana haana.—Totou Kenese 2:24; 1 Korinito 13:4, 5.

14. Taute fakakelea fēfē e Saulo a Ionatana?

¹⁴ Maeke foki a tautolu ke fakamooli ki a Iehova ka nakai tonu e puhala ne taute aki he matakainaga taane ne takitaki a tautolu. Na kotofa he Atua e Patuiki ko Saulo, ka e taute fakakelea e ia e tama haana. Nakai maama e ia e kakano ne fakaalofa a Ionatana ki a Tavita. Ti ko e mogo ne lali a Ionatana ke lagomatai a Tavita ne ita lahi a Saulo, ti fakamā e ia e tama haana ki mua he tau tagata. Ka e fakalilifu agaia a Ionatana ke he matua taane haana. He magaaho taha, ne fakamooli tumau a ia ki a Iehova mo Tavita, ne kua fifili  he Atua ke eke mo patuiki foou ha Isaraela.—1 Samuela 20:30-41.

15. Ka nakai tonu e puhala ne taute aki he matakainaga taane a tautolu, lata fēfē a tautolu ke tali atu?

¹⁵ He tau fakapotopotoaga ha tautolu he vahā nei, kua lali e tau matakainaga taane ne takitaki ke mahani tonu ke he tau tagata oti. Ka e nakai mitaki katoatoa e tau matakainaga taane nei. Ha ko e mena ia, maeke ia lautolu ke nakai maama e kakano ne taute e tautolu e taha mena. (1 Samuela 1:13-17) Ti ka nakai fakafili tonu po ke nakai maama ki a tautolu, kia fakamooli tumau a tautolu ki a Iehova.

16. Ko e heigoa e tau tuaga kua lata ia tautolu ke fakamooli ke he Atua ka e nakai mahani lotokai?

¹⁶ Manako a Saulo ke patuiki a Ionatana ka e nakai ko Tavita. (1 Samuela 20:31) Ka e fakaalofa a Ionatana ki a Iehova ti fakamooli a ia ki a Iehova. He nakai mahani lotokai, ne eke a Ionatana mo kapitiga ha Tavita ti taute ai e omonuo, po ke maveheaga ki a ia. Ko e ha tagata ne fakaalofa ki a Iehova mo e fakamooli ki a Ia to “omonuo a ia ke he mena ke mamahi ai a ia, ka e nakai hiki.” (Salamo 15:4) Ha kua fakamooli a tautolu ke he Atua, to tumau a tautolu ke he tau maveheaga ha tautolu. Ma e fakatai, ka taute e tautolu e maveheaga fakapisinisi, taute e tautolu e mena kua talia e tautolu ki ai, pete kua uka e mena nei. Ka fai lekua e fakamauaga ha tautolu, to fakakite e tautolu e fakaalofa ki a Iehova he fakamooli tumau ke he taane po ke hoana ha tautolu.—Totou Malaki 2:13-16.

17. Lagomatai fēfē he fakaakoaga nei a koe?

¹⁷ Manako a tautolu ke fakamooli ke he Atua he tau tuaga uka foki, tuga ne taute e Ionatana. Kia fakamooli tumau mogoia a tautolu ke he tau matakainaga ha tautolu ka fakaita e lautolu a tautolu. To fakafiafia e tautolu e loto ha Iehova, ti ko e mena a ia kua fakafiafia lahi a tautolu. (Tau Fakatai 27:11) Maeke a tautolu ke iloa tonu to taute tumau e ia e tau mena oti ke lata mo tautolu mo e to leveki e ia a tautolu. He vala tala ka mui mai, to kitia e tautolu e mena ka fakaako e tautolu mai he falu he vahā ha Tavita ne fakamooli mo e mai he falu ne nakai fakamooli.