KO E tama fuata ne ofania e Atua ko e matua taane haaku ko Arthur ne manako ke eke mo akoako Mefotisi. Ka e hiki e manatu haana he mogo ne totou falu tohi mai he tau Tagata Fakaako Tohi Tapu ti kamata ke fakalataha mo lautolu. He 1914, ne 17 e tau he matua taane haaku ti papatiso ai. He Felakutaki I he Lalolagi, ne poaki ki a ia ke hū he kautau ka e nakai talia e ia ke tau. Ti fakahala a ia ke hogofulu e mahina he Fale Puipui ha Kingston i Ontario i Canada. He fakatoka mai a ia he fale puipui, ne eke a ia mo tagata foafoa, fakahigoa mogonei ko e paionia.

He tau 1926, ne hoana he matua taane haaku a Hazel Wilkinson. Fakaako he matua fifine haana e kupu mooli he 1908. Fanau au ia Aperila 24 1931, ko e tama ke uaaki he tau tama tokofā. Fiafia mo e fakalilifu he matua taane haaku e Tohi Tapu, ti fakaako e ia a mautolu ke pihia foki. Ko e tapuakiaga ki a Iehova e mena kua mua e aoga he tau momoui ha mautolu. Fakamatala tumau a mautolu ko e magafaoa mai he taha fale ke he taha fale.—Gahua 20:20.

He 1939, ne kamata e Felakutaki II he Lalolagi. He tau hake, ne pā e gahua he Tau Fakamoli a Iehova i Canada. Lata he tau fanau aoga ke saluti e matini mo e uhu e lologo he motu he tau poko aoga ha lautolu. Fa mahani e tau faiaoga ke fakaatā e mahakitaga haaku ko Dorothy mo au ke ō kehe mai he poko ka taute e mena nei. Ka e taha aho, ne lali e faiaoga haaku ke fakamā au he pehē kua atemoa au. Hili e aoga ti keli he falu tama he poko aoga au ti poka au ki kelekele. Fakamalolō ni he mena nei au ke “mua e omaoma ke he Atua ke he omaoma ke he tau tagata.”—Gahua 5:29.

Ia Iulai 1942, kua 11 e tau haaku he moui ti papatiso au he pa vai he faama. Fiafia au ke paionia he tau magaaho okioki ka tuku e aoga haaku. Iloa ai mogonei ko e gahua paionia fakakū. Taha e tau ne maeke au ke fano mo e tau matakainaga taane tokotolu ke he faahi tokelau i Ontario ke fakamatala ke he tau tagata hele akau.

Ia Me 1, 1949 ne kamata e gahua paionia tumau haaku. Ti uiina au mogoia ke lagomatai e gahua talaga he la ofisa i Canada ti eke fakamui mo taha he magafaoa Peteli ha Canada. Kotofa au ke gahua he faahi gahua lomi tohi, ne fakaako e au e puhala ke fakagahua e taha vahega matini lomi tohi. Manatu e au e gahua he pō katoa he tau faahi tapu loga ke lagomatai ke lomi e tuleke hagaao ke he favaleaga ke he tau tagata ha Iehova i Canada.

Fakamui, ne gahua au he Faahi Fekafekau. Ne kotofa au ke hūhū tala ke he tau paionia ka ō ke fekafekau i Quebec ne ha ha i ai e tau favaleaga kelea lahi. Taha he tau paionia nei ko Mary Zazula mai Edmonton i Alberta. Ko e tau matua haana ko e tau tagata he Lotu Orthodox. He mogo ne nakai talia e Mary mo e tugaane lahi haana ke oti e fakaako Tohi Tapu ne vega he tau matua a laua ki fafo he fale. Papatiso a Mary mo e tugaane haana ia Iuni 1951, ono e mahina he mole ti kamata a laua ke paionia. He hūhū tala ki ai, maeke au ke kitia kua ofania lahi mahaki e Mary a Iehova. Manatu e au e mogo ne manamanatu au ko e tama fifine a ia ne manako au ke hoana. Hiva e mahina he mole, ne mau a maua ia Ianuari 30, 1954. Taha e faahi tapu he mole e mau ha maua, ne uiina a maua ke fakamahani ke lata mo e gahua takaiaga. He ua e tau i mua, taute e maua e gahua takaiaga he faahi tokelau i Ontario.

He tupu e gahua fakamatala ke he lalolagi katoa  ne lata ai ke loga foki e misionare. Manatu a maua mo Mary ka fahia a maua mai he matagi aisa ha Canada he vahā makalili mo e muhu namu he vahā mafana, to maeke a maua ke momoui he ha matakavi. Ne ō a maua ke he vahega ke 27 aki he Aoga Kiliata ti paase mai ia Iulai 1956. Ia Novema, ko maua he kaina foou ha maua i Brazil.

He hohoko mai a maua ki Brazil, kamata a maua ke fakaako e vagahau Portuguese. Fakamua, fakaako e maua e tau puhala mukamuka ke kamata e fakatutalaaga. Mole ia, ne ako manatu e maua e tau fakataitaiaga kūkū he mekasini. Ati ō a maua mogoia ke he gahua he fonua ti feleveia mo e fifine ne fakakite e fiafia ke he fekau ha maua. Ne fifili a maua kaeke ke fiafia e tagata he kaina, to totou e maua e kupu tohi hagaao ke he moui i lalo hifo he Kautu he Atua. Ti totou e au e Fakakiteaga 21:3, 4—ti matefua au! Nakai mahani au mo e matagi vela mo e aafu. Eke tumau e matagi vevela mo paleko haaku.

Ko e kotofaaga misionare ha maua ko e taone ko Campos. Mogonei, ne 15 e fakapotopotoaga i ai! Mogo ne hohoko atu a maua, taha ni e matakau he taone ti pihia mo e kaina misionare ne tokofā e matakainaga fifine i ai. Ko Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz, mo Lorraine Brookes (mogonei ko Wallen). Ko e kotofaaga haaku he kaina misionare ke lagomatai e unu mo e oko gaafi mo kaitunu. Taha afiafi Gofua he mole e Fakaako Kolo Toko ha mautolu, ne okioki a Mary he sofa he fakalago e ulu he kusene. Ko e tutala a maua hagaao ke he aho ha maua. He matike hake a Mary, ne hau e gata i lalo he kusene! Ne fakatupu e hohā ha ko e gata nei ato tamate ai e au.

Taha e tau he mole e fakaako Portuguese, ne kamata a maua ke taute e gahua takaiaga. Kua fekafekau a maua he matakavi ne nakai fai hila. Momohe a maua he tau potu ti heke he solofanua mo e peleō. Lagataha e ō ha maua he tuleni ke he taone he tau mouga ke maeke a maua ke fakamatala he matakavi ne tū mamao. Ne totogi e maua e poko i ai. Ti fakafano mai he la ofisa 800 e mekasini ke fakaaoga ke he gahua he fonua. Lata a maua ke lagaloga e o atu ke he fale fakahū tohi ke tamai e tau puha mekasini.

He 1962, ne fakahoko e Aoga Fekafekauaga he Kautu ke he loga e matakavi i Brazil. Ne ono e mahina ne kotofa au ke fano fenoga tokotaha ke taute e tau aoga nei. Fakaako e au e tau vahega i Manaus, Belém, Fortaleza, Recife, mo Salvador. He ko au i Manaus, ne fakatoka e au ke taute e fonoaga faahimotu he fale opera talahaua. Ha kua tō lahi mahaki e uha ti nakai meā e vai ke inu, mo e nakai fai matakavi mitaki ma e tau matakainaga ke kai he fonoaga. Tutala au ke he leoleo kautau mo e fakamaama e lekua ha mautolu. Ne fakatokatoka totonu e ia ke mai fakalahi e vai inu ke lata mo e fonoaga katoa. Fakafano mai foki e ia e tau kautau ke tuku hake ua e fale la lalahi, ne fakaaoga e mautolu mo peito mo e fale kai.

He ko au he tau fonoaga, ne fakamatala a Mary he matakavi pisinisi ne nakai fai tagata ne manako ke  tutala hagaao ke he Tohi Tapu. Ko e tau tagata ne o mai i Portugal ki Brazil ke gahua tupe. Ne lolelole e loto ha Mary ti tala age ke he falu kapitiga haana, “Ko e matakavi fakahiku he lalolagi ne manako au ke nofo ai ko Portugal.” Nakai leva he mole, ne moua e maua e tohi. Ko e uiina ke fekafekau i Portugal ne pā e gahua fakamatala i ai. Ofo lahi a Mary! Ka e talia e maua e kotofaaga ti hiki atu ki Portugal.

Hohoko a maua ki Lisbon i Portugal ia Aokuso he 1964. Ko e leoleo fakagalogalo ne taute e tau momoui he tau matakainaga i ai ke uka lahi. Ti tuga ko e mena fakailoilo ke nakai matutaki a maua ke he Tau Fakamoli i ai he mogoia. Fakamua, ne nonofo a maua he poko ne totogi. Ti ko e mogo ne moua e tau visa ha maua ne nonofo totogi a maua he fale. Mole lima e mahina, ne hagahaga mitaki ke matutaki a maua mo e tau matakainaga he la ofisa. Fiafia lahi a maua he mogo ne ō agataha a maua ke he feleveiaaga!

Ha kua pā e gahua ha mautolu, ne nakai hafagi e tau Fale he Kautu ti taute e tau feleveiaaga he tau fakapotopotoaga he tau kaina he tau matakainaga. Ne tivi tumau he tau leoleo e tau fale he tau matakainaga ia. Totou teau e tau matakainaga ne uta ke he fale leoleo ke kumi tala. Ekefakakelea he tau leoleo a lautolu ti lali ke fakaohooho a lautolu ke talahau e tau higoa he tau motua. Ke puipui e taha mo e taha, ne nakai fakaaoga he tau matakainaga taane e tau higoa magafaoa ka e fakaaoga ni he tau higoa fakamua ha lautolu.

Ko e matapatu foliaga ha mautolu ke maeke agaia he tau matakainaga ha mautolu ke moua e tau tohi ka lagomatai a lautolu ke fakauka. Ti lomi e Mary e tau vala tala fakaako he Kolo Toko mo e falu tohi foki he laupepa pauaki. Ti fakaaoga mogoia e laupepa ia ke moua aki e tau lagaki loga ma e tau matakainaga.

Ia Iuni 1966, ne fakahoko e hopoaga uho lahi i Lisbon. Ne tukupau e tau tagata toko 49 he Fakapotopotoaga Feijó he ō ke he feleveiaaga nakai matafakatufono ke he fale he taha tagata. Ke tauteute a lautolu ke lata mo e hopoaga ia, ne fakataitai au ke eke mo loea ne lali ke fakahala e tau matakainaga. Tuga ni he amanaki ki ai, ne nakai kautū a mautolu. Ti tuku oti e tau matakainaga toko 49 he fale puipui, mai he 45 e aho ke he lima mo e hafa e mahina. Ka e eke e hopoaga mo fakamatala lahi. He hopoaga ne fatiaki he loea ha mautolu e tau kupu ha Kamalielu mai he Tohi Tapu. (Gahua 5:33-39) Mole ia, ne fakapuloa he tau uta tala e hopoaga. Fiafia lahi a maua he kamata e loea ke fakaako Tohi Tapu mo maua ti fano he tau feleveiaaga.

Ia Tesemo 1966, ne kotofa au ke eke mo leveki he la ofisa ti lahi e magaaho ne gahua ai ke he tau mena matafakatufono. Taute e mautolu e tau mena oti kua maeke ke fakatū matafakatufono e tau kakano kua lata he Tau Fakamoli a Iehova ke atāina ke tapuaki i Portugal. (Filipi 1:7) Fakahiku ai, ne tohia matafakatufono a mautolu ia Tesemo 18, 1974. Ko e tau matakainaga ko Nathan Knorr mo Frederick Franz ne o mai he matapatu he lalolagi ke fiafia fakalataha  mo mautolu. Taute e mautolu e feleveiaaga ne nakai nimo i Oporto mo Lisbon ne 46,870 ne ha ha i ai.

Fakatupu foki e Iehova e gahua fakamatala he tau aelani ne ha ha i ai e tau tagata vagahau Portuguese, tuga a Azores, Cape Verde, Madeira, mo São Tomé mo Príncipe. He tupu e numera he Tau Fakamoli he tau matakavi nei, ne lata a mautolu ke moua e la ofisa lahi. Oti ai he tā, ne taute he Matakainaga ko Milton Henschel e lauga fakatapuaga ia Aperila 23, 1988. Ne 45,522 e matakainaga kua fakalataha atu, putoia ai 20 e misionare ne gahua fakamua i Portugal ne liliu mai ke lata mo e fakatapuaga ia.

He tau tau kua mole, fiafia a maua mo Mary he fakaako mai he tau matakainaga tua fakamooli. Ma e fakatai, he gahua fakalataha a au mo e Matakainaga ko Theodore Jaracz he ahiahi ke he tau faahimotu, taha e fakaakoaga uho lahi ne iloa e au. Ko e la ofisa ne ahiahi e maua ne lahi e lekua, ti kua taute he Komiti he La e tau mena oti kua maeke ia lautolu ke lagomatai. Nakai fai mena foki a lautolu ke taute ki ai. Ti fakamafana he Matakainaga ko Jaracz a lautolu he pehē: “Ko e magaaho anei ke fakaatā ma e agaaga tapu ke gahuahua.” To nakai nimo foki ia au e mena ne talahau he Matakainaga ko Franz he tau tau loga kua mole he ahiahi atu a maua mo Mary ki Brooklyn. Falu ia mautolu ne ole ki a ia ma e fakatonuaga, ti pehē a ia ki a mautolu: “Ko e fakamalolōaga haaku: Nonofo mau i loto he fakatokatokaaga ha Iehova he lalolagi pete ne tau tutūaga kehekehe. Ko e fakatokatokaaga ia ni ke taute e gahua ne poaki e Iesu ke he tau tutaki haana ke taute—ko e fakamatala e tala mitaki he Kautu he Atua!”

Ko e taute he mena nei ne fiafia lahi a maua mo Mary. Manatu fiafia foki e maua e tau ahiahi zone ke he tau la ofisa he lalolagi katoa. Fiafia a maua he feleveia mo e tau fekafekau ha Iehova he tau tau momoui kehekehe mo e fakamafana ki a lautolu kua loto fakaaue ke he fekafekauaga ha lautolu ki a Iehova. Fakamalolō tumau e maua a lautolu ke matutaki ke fekafekau ki a Ia.

Loga e tau tau kua mole ki tua, ti kua 80 tumā e tau tau ha maua mogonei. Loga e tau lekua ke he malolō tino ha Mary. (2 Korinito 12:9) Ti fai mena vihi foki kua lauia e tau momoui ha maua. Ka e fakamalolō he tau mena vihi ia e tua ha maua ti omoomoi a maua ke eketaha ke tumau e fakamooli ki a Iehova. Ka onoono a maua ki tua he tau tau loga ne fekafekau ki a Iehova, iloa e maua kua fakamonuina e ia a maua ke he fakaalofa noa haana he tau puhala ne loga lahi mahaki. *—Kikite matahui tala.