1-3. (a) Ko e ha ne ofania e Iehova a Solomona, ti ko e heigoa e tau monuina ne moua e Solomona? (e) Ko e heigoa e tau hūhū ka tali e tautolu he vala tala nei?

KUA eke a Solomona mo patuiki ha Isaraela he fuata a ia. He kamata e pule haana, ne tu atu a Iehova ki a ia he miti mo e pehē: “Kia tala mai a, po ke heigoa e mena ke ta atu ai e au kia koe?” Tali atu a Solomona: “Ko au foki ko e tama tote, nakai iloa e au ke hu atu ki fafo mo e hu mai ki fale. . . . Ko e mena ia kia foaki mai ai e koe e loto [“omaoma,” NW] ke he hau a fekafekau ke fakafili ai e ia hau a motu.” (1 Patu. 3:5-10) Ko e ole fakatokolalo mooli ma e ‘loto omaoma’! Kakano haia ne ofania e Iehova a Solomona! (2 Samu. 12:24) Ne fiafia lahi e Atua ha tautolu ke he tali he patuiki fuata nei ti foaki age e ia e “pulotu mo e loto matala.”​—1 Patu. 3:12.

² He tumau e mahani fakamooli ha Solomona, kua moua e ia e tau monuina loga. Ha ha ia ia e lilifu ke tā e faituga “ma e higoa a Iehova ko e Atua a Isaraela.” (1 Patu. 8:20) Talahaua a ia ha ko e pulotu ne foaki age he Atua. Ko e tau mena ne talahau e ia ne omoomoi he agaaga he Atua kua tohia ke he tolu e tohi he Tohi Tapu. Taha he tau tohi nei ko e Tau Fakatai.

³ Kavi ke he laga teau he totoku e kupu loto he tohi he Tau Fakatai. He Tau Fakatai 4:23, ne totou e tautolu: “Kia mua he leveki e koe e loto hāu ke he tau mena oti kua leveki ai.” He kupu tohi nei, hagaao ke he heigoa e kupu “loto”? To tali e tautolu e hūhū ia he vala tala nei. To fakatutala a tautolu ke he tau tali ke he ua foki e hūhū: Lali fēfē a Satani ke fakakelea e tau loto ha tautolu? Ko e heigoa ka taute e tautolu ke leveki e tau loto ha tautolu? Ke fakatumau  e mahani fakamooli ke he Atua, lata a tautolu ke maama e tau tali ke he tau hūhū aoga ia.

4-5. (a) Lagomatai fēfē he Salamo 51:6 a tautolu ke maama e kupu ne hagaao ke he“loto”? (e) Fakatai fēfē he malolō tino ha tautolu e aoga he tuaga he tau loto ha tautolu?

⁴ He Tau Fakatai 4:23, ko e kupu “loto” ne fakaaoga ke hagaao ke he “mena galo.” (Totou Salamo 51:6.) Hagaao foki e kupu “loto” ke he tau manatu, tau logonaaga, tau fatuakiloto, mo e tau manako galo ha tautolu. Hagaao ai mooli ki loto ha tautolu, nakai ke he mena ne kitia i fafo ha tautolu.

⁵ Manamanatu ke he puhala kua fakatai he malolō tino ha tautolu e aoga ke he tuaga ha tautolu he loto. Fakamua, ke tumau e malolō ha tautolu, lata a tautolu ke fifili e fuafua kai ke malolō e tino ti lata ke faofao tumau. Pihia foki, ke tumau e tuaga fakaagaaga mitaki ha tautolu, lata a tautolu ke fifili e fuafua kai mitaki he tau mena kai fakaagaaga mo e faofao tumau e tua ha tautolu ki a Iehova. Ko e puhala faofao ia kua putoia e fakagahua e tau mena ne fakaako mo e tutala hagaao ke he tua ha tautolu. (Roma 10:8-10; Iako. 2:26) Uaaki, fakavē ke he tino ha tautolu i fafo, liga manamanatu a tautolu kua malolō a tautolu ka kua gagao e tau tino ha tautolu. He puhala taha ia, fakavē ke he fakaholoaga fakaagaaga ha tautolu, liga manamanatu a tautolu kua malolō e tua ha tautolu ka kua liga tupu e tau manako kelea he tau loto ha tautolu. (1 Kori. 10:12; Iako. 1:14, 15) Lata a tautolu ke manatu kua manako a Satani ke fakakelea a tautolu aki e tau manatu haana. Puhala fe kua liga lali pauaki a ia ke taute pihia? Ti maeke fēfē a tautolu ke puipui e tautolu a tautolu?

6. Ko e heigoa e foliaga ha Satani, ti eketaha fēfē a ia ke kautū ki ai?

⁶ Manako a Satani ki a tautolu ke tuga a ia he fakaheu e tau tutūaga ha Iehova mo e fakalagalaga he mahani lotokai. Nakai fakaohooho e Satani a tautolu ke manamanatu mo e mahani tuga a ia. Ti eketaha a ia ke kautū ke he foliaga haana he falu puhala foki. Ma e fakatai, ne takatakai e ia a tautolu he tau tagata ne fitā he fakakelea e ia. (1 Ioa. 5:19) Amanaki a ia to fifili a tautolu ke fio mo lautolu pete he iloa e  tautolu ko e feoakiaga kelea to fakakelea e puhala ne manamanatu mo e mahani a tautolu. (1 Kori. 15:33) Gahua e lagatau ia ke he Patuiki ko Solomona. Faihoana a ia ke he tau fifine pouliuli ti fakahiku kua fakaohooho malolō e lautolu a ia mo e “fakaliliu kehe ai he tau hoana hana hana loto” mai ia Iehova.​—1 Patu. 11:3.

7. Ko e heigoa foki ne fakaaoga e Satani ke fakaholofa e puhala manamanatu haana, ti latatonu he ha a tautolu ke mataala ki ai?

⁷ Fakaaoga e Satani e tau kifaga mo e tau taute tala he televisoni ke fakaholofa e puhala manamanatu haana. Maama e ia kua nakai fakafiafia noa ni e talahau he tala; ka e fakaako ki a tautolu e puhala ke manamanatu, logona hifo, mo e mahani. Fakaaoga fakamitaki e Iesu e puhala fakaako nei. Tuga ma e fakatai, ko e tau fakataiaga haana ke he Samaria mitaki mo e ke he tama taane moumou koloa ne toka e kaina. (Mata. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Ka ko lautolu ne pikitia he manamanatuaga ha Satani ka fakaaoga e talahau he tala ke fakakelea a tautolu. Lata a tautolu ke fakailoilo. Ko e tau kifaga mo e tau taute tala he televisoni ka fakafiafia mo e fakaako a tautolu ka e nakai fakakiva e manamanatuaga ha tautolu. Ka e latatonu a tautolu ke mataala. Ka fifili e fakafiafiaaga, mitaki ke hūhū hifo ki a tautolu, ‘Fakaako nakai he kifaga po ke taute tala he televisoni nei ki a au kua mitaki ke mahala ke he tau manako haaku he tino?’ (Kala. 5:19-21; Efeso 2:1-3) Ko e heigoa kua lata a koe ke taute ka mailoga e koe kua omoomoi he polokalama ia e manamanatuaga ha Satani? Fakamamao mai i ai tuga he fakamamao a koe he gagao pikitia!

8. Lagomatai fēfē he tau matua e tau fanau ke leveki e tau loto ha lautolu?

⁸ Tau matua, ha ha ia mutolu e matagahua pauaki ke leveki e tau fanau ha mutolu mai he tau laliaga ha Satani ke fakapikitia e tau loto ha lautolu. Mooli ai, fakamakamaka a mutolu ke puipui e tau fanau ha mutolu mai he tau gagao. Leveki e mutolu e tau kaina ke meā, ti tiaki oti e tau mena ne liga fakagagao a mutolu po ke tau  fanau ha mutolu. He puhala pihia foki, lata a mutolu ke puipui e tau fanau ha mutolu mai he tau kifaga, tau taute tala he televisoni, tau pelē vitiō, mo e tau faahi kupega hila ka liga pikitia a lautolu he manamanatuaga ha Satani. Kua tuku atu e Iehova ki a mutolu e tonuhia ke leveki e malolō fakaagaaga he tau fanau ha mutolu. (Fakatai 1:8; Efeso 6:1, 4) Ti ua matakutaku ke fakatoka e tau matafakatufono ma e magafaoa ne fakavē ke he tau tuaga he Tohi Tapu. Tala age ke he tau fanau ikiiki ha mutolu e tau mena ka maeke ke onoono mo e nakai maeke ke onoono e lautolu, ti lagomatai a lautolu ke maama e tau kakano he tau fifiliaga ha mutolu. (Mata. 5:37) He lalahi hake e tau fanau ha mutolu, fakamahani a lautolu ke mailoga e mena hako mo e mena hepe kua fakatatau ke he tau tutūaga ha Iehova. (Hepe. 5:14) Ti manatu, to lahi e mena ka fakaako he tau fanau ha mutolu mai he tau mena ne talahau e mutolu ka e mua atu ke he tau mena ne taute e mutolu.​—Teu. 6:6, 7; Roma 2:21.

9. Ko e heigoa taha talahauaga ne fakaohooho e Satani, ti ko e ha ne hagahaga kelea ai?

⁹ Lali foki a Satani ke fakapikitia e tau loto ha tautolu he fakalagalaga a tautolu ke falanaki ke he iloilo he tagata, ka e nakai ke he manatu ha Iehova. (Kolo. 2:8) Manamanatu ke he taha talahauaga ne fakaohooho e Satani​—ko e maukoloa kua lata ke eke mo foliaga ne mua he moui. Ko lautolu ne manamanatu he puhala nei ne liga maukoloa, po ke nakai maukoloa a lautolu. He ha puhala ni, kua hagahaga kelea a lautolu. Ko e ha? Ha kua liga hagaaki lahi a lautolu ke moua e tau tupe loga ti galo e lautolu ha lautolu a malolō tino, fakafetuiaga he magafaoa, ti pihia mo e tuaga kapitiga mo e Atua, ke hokotia ke he foliaga ha lautolu. (1 Timo. 6:10) Loto fakaaue a tautolu ha kua lagomatai he Matua pulotu he lagi a tautolu ke moua e onoonoaga hako ke he tupe.​—Fakama. 7:12; Luka 12:15.

10-11. (a) Ko e heigoa kua latatonu a tautolu ke taute ke puipui a tautolu? (e) Ko e heigoa ne taute he tau tagata toko i tuai, ti maeke fēfē e loto manamanatu ha tautolu ke eke mo tagata toko ha tautolu?

¹⁰ He maeke a tautolu ke kautū he leveki e tau loto, lata a tautolu ke mailoga e tau hagahaga kelea mo e fakamafiti ke puipui a tautolu. Ko e kupu ne fakaliliu “leveki” he Tau Fakatai 4:23 kua fakamanatu ki a tautolu e gahua ne taute he tagata toko. He vahā he Patuiki ko Solomona, kua tutū e tau tagata toko ke leoleo e tau kaupā he maaga mo e fakailoa ka kitia e lautolu e hagahaga kelea hane hoko mai. Ko e fakatino ia ne lagomatai a tautolu ke maama e mena kua latatonu ia tautolu ke taute ke taofi a Satani neke fakakelea e tau manamanatuaga ha tautolu.

¹¹ He tau vahā i tuai, kua gahua auloa e tau tagata toko mo e tau tagata leoleo he gutuhala. (2 Samu. 18:24-26) Ne felagomataiaki a lautolu ke puipui e maaga he iloa tonu kua pāpā e tau gutuhala he ha magaaho ka tata mai e fī. (Nehe. 7:1-3) Ko e tau loto manamanatu * ha tautolu ne fakamahani he Tohi Tapu ka eke mo tagata toko ha tautolu ti hataki mai ka lali a Satani ke hū ke he tau loto ha tautolu​—kakano ai, he lali a Satani ke fakaohooho e tau manatu, tau logonaaga, tau fatuakiloto, po ke tau manako ha tautolu. Ka hataki mai e loto manamanatu ha tautolu, lata a tautolu ke fanogonogo ti taute e tau mena oti ke puipui ai.

12-13. Ko e heigoa ka liga kamatamata a tautolu ke taute, ka kua lata ke fēfē e tali ha tautolu?

¹² Manamanatu ke he fakataiaga he puhala ka puipui e tautolu a tautolu mai he fakaohooho he  manamanatuaga ha Satani. Fakaako e Iehova ki a tautolu “ko e feuaki, mo e tau mena kelea oti, mo e velevelemena, aua neke talahau e tau mena ia ki mua ha [tautolu].” (Efeso 5:3) Ka ko e heigoa ka taute e tautolu kaeke ke kamata e tau kapitiga he gahuaaga po ke aoga ke tutala hagaao ke he mahani feuaki? Iloa e tautolu kua latatonu ke “tiaki e tautolu e tau mahani hepehepe, katoa mo e tau manako lahi he lalolagi.” (Tito 2:12) Ko e ha tautolu a tagata toko, ko e loto manamanatu kua liga hataki mai. (Roma 2:15) To fanogonogo nakai a tautolu ki ai? Liga kamatamata a tautolu mogoia ke fanogonogo ke he tau kapitiga ha tautolu po ke onoono ke he tau fakatino ne liga uta viko e lautolu. Ka ko e magaaho anei ke kalo kehe ai he hiki e fakatutalaaga po ke fano kehe.

¹³ Lata ke loto malolō ke totoko e peehiaga mai he tau kapitiga ha tautolu ke manamanatu po ke taute e tau mena hehē. Mauokafua a tautolu kua kitia e Iehova e laliaga ne taute e tautolu, to foaki mai e ia e malolō mo e pulotu kua lata ke totoko e tautolu e manamanatuaga ha Satani. (2 Nofo. 16:9; Isaia 40:29; Iako. 1:5) Ka e matutaki fēfē a tautolu ke leveki e tau loto ha tautolu?

14-15. (a) Ko e heigoa kua lata ke hafagi e tau loto ha tautolu ki ai, ti taute fēfē e tautolu e mena ia? (e) Lagomatai fēfē he Tau Fakatai 4:20-22 a tautolu ke lahi e mena ka moua mai he totouaga he Tohi Tapu? (Kikite foki e puha “ Puhala ke Manamanatu Fakahokulo.”)

¹⁴ Ke leveki e tau loto ha tautolu, nakai ni tiaki e tautolu e tau fakaohoohoaga kelea ka e lata foki ke talia e tau fakaohoohoaga mitaki. Liu ke manamanatu ke he fakataiaga ke he maaga ne pātakai. Pāpā he tagata leoleo e tau gutuhala he maaga ke taofi e tau fī neke huhū mai, ka e he falu mogo kua hafagi e ia e tau gutuhala ke fakaatā ke tamai e tau mena kai mo e falu koloa ki loto. Ka nakai hafagi e tau gutuhala, to hoge e tau tagata ne nonofo he maaga. Pihia foki, lata a tautolu ke hafagi tumau e tau loto ha tautolu ke he tau manatu he Atua.

¹⁵ Ha ha i loto he Tohi Tapu e manatu ha Iehova, ti ko e tau magaaho takitaha kua totou ai e tautolu, kua fakaatā e tautolu e tau manatu ha Iehova ke hufia e puhala manamanatu, logonaaga, mo e gahua ha tautolu. Lahi fēfē e mena ka moua e tautolu mai he totouaga he Tohi Tapu? Aoga lahi e liogi. Taha e matakainaga fifine Kerisiano ne pehē: “Ato totou e au e Tohi Tapu, liogi au ki a Iehova he ole ke lagomatai mai ke ‘kitia ai e au e tau mena ke ofo ai’ he Kupu haana.” (Sala. 119:18) Lata foki a tautolu ke manamanatu fakahokulo ke he mena ne totou e tautolu. Ka liogi, totou, mo e manamanatu fakahokulo a tautolu to aamotia e Kupu he Atua “ki loto he [tau loto ha tautolu],” ti fiafia mogoia a tautolu ke he manatu ha Iehova.​—Totou Tau Fakatai 4:20-22; Sala. 119:97.

16. Aoga fēfē e tokologa he kitekite ke he JW Broadcasting?

¹⁶ Taha puhala foki ke fakaatā e tautolu e manatu he Atua ke omoomoi a tautolu ko e kitekite ke he tau vala tala he JW Broadcasting^®. Taha e hoa ne pehē: “Ko e tau fakaholoaga he tau mahina takitaha ko e tali mooli ke he tau liogi ha maua! Fakamalolō he tau fakaholoaga ia a maua mo e fakamafana a maua ka logona hifo e momoko po ke matimati. Ko e tau lologo he JW Broadcasting ko e vala tumau he kaina ha maua. Tā e maua he kaitunu, fakameā, po ke kai afiafi.” Lagomatai he tau fakaholoaga nei a tautolu ke leveki e tau loto ha tautolu. Fakaako ai ki a tautolu ke manamanatu he puhala ha Iehova mo e totoko e peehiaga ke manamanatu tuga a Satani.

17-18. (a) Ko e heigoa kua tupu ka fakagahua e tautolu e mena ne fakaako mai ia Iehova, ne fakakite he 1 Tau Patuiki 8:61? (e) Ko e heigoa ka fakaako e tautolu mai he fakafifitakiaga he Patuiki ko Hesekia? (i) Fakalagotatai mo e liogi ha Tavita he Salamo 139:23, 24, ko e heigoa ha tautolu ka liogi hagaao ki ai?

¹⁷ He tau magaaho takitaha kua kitia e tautolu e tau aoga he taute e mena hako, ne tupu ki mua  e malolō he tua ha tautolu. (Iako. 1:2, 3) Mitaki e logonaaga ha tautolu ha kua fakamatalahi e tautolu a Iehova ke fakahigoa a tautolu ko e taha he haana tau fanau, mo e manako ha tautolu ke fakafiafia a ia kua malolō lahi. (Fakatai 27:11) Ko e tau kamatamata takitaha kua eke mo magaaho ke fakakite kua nakai hikihikifano e tau loto ha tautolu he fekafekau ke he ha tautolu a Matua fakahele. (Sala. 119:113) Ka e fakakite e tautolu kua fakaalofa a tautolu ki a Iehova mo e loto katoa, ko e loto kua mauokafua ke omaoma ke he tau poakiaga haana mo e taute e finagalo haana.​—Totou 1 Tau Patuiki 8:61.

¹⁸ To taute nakai e tautolu e tau hepehepe? Ē; nakai mitaki katoatoa a tautolu. Ka tupetupe a tautolu, manatu e fakafifitakiaga he Patuiki ko Hesekia. Taute e ia e tau hepehepe. Ka e fakatokihala ti matutaki a ia ke fekafekau ki a Iehova mo e “loto katoa.” (Isaia 38:3-6; 2 Nofo. 29:1, 2; 32:25, 26) Totoko mogoia e tautolu e tau kamatamata ha Satani ke fakapikitia a tautolu aki e manamanatuaga haana. Kia liogi a tautolu ke feaki e ‘loto omaoma.’ (1 Patu. 3:9; totou Salamo 139:23, 24.) Maeke a tautolu ke fakatumau ke mahani fakamooli ki a Iehova, mua atu ai ke leveki e tau loto ha tautolu.