1. Fakatai ko e ha kua aoga lahi ke mataala ke he magaaho mo e mena ka tupu ne viko takai ia tautolu. (Kikite fakatino he kamataaga.)

KUA amanaki e fonoaga ke kamata. Ne fina atu e tagata nofoa ki mua mo e fakafeleveia e tau tagata oti. Kamata e leo kofe ke tā. Iloa he toloaga kua lata tuai ke nonofo. Manako a lautolu ke fanogonogo ke he leo kofe fulufuluola, ti amanaki foki a lautolu ke he tau lauga. Ka e liga fai tagata agaia ne nakai fanogonogo ke he tagata nofoa po ke mailoga kua tā tuai e leo kofe. Ti nakai mailoga e lautolu kua kamata tuai e fonoaga, ka kua o fano po ke tutala agaia a lautolu mo e tau kapitiga. Kua fakakite he tuaga nei e mena ka tupu kaeke ke nakai mataala a tautolu ke he magaaho po ke mena ka tupu ne viko takai ia tautolu. Ko e fakaakoaga aoga lahi anei ma tautolu ha ko e mena to nakai leva ti fai mena lahi ka tupu, mo e kua lata a tautolu ke mautauteute ma e mena ia. Ko e heigoa e mena ia ka tupu?

2. Ko e ha ne tala age a Iesu ke he tau tutaki haana “kia mataala a mutolu”?

² Ne hataki e Iesu Keriso e tau tutaki haana ke lata ke mataala tumau mo e mautauteute ma e “fakaotiaga he lalolagi.” Tala age  a ia ki a lautolu: “A mutolu, kia mataala a a mutolu, mo e liogi, ha ko e mena nakai iloa e mutolu po ke hoko mai a fe e aho ia.” Oti ai, ti lagaloga e pehē a ia ki a lautolu: “Kia mataala a.” (Mataio 24:3; totou Mareko 13:32-37.) Fakakite foki he tala ha Mataio na hataki e Iesu e tau tutaki haana ke he mena nei. Tala age a ia ki a lautolu: “Kia mataala a mutolu; ha kua nakai iloa e mutolu po ke magaaho fe ke hau ai e Iki ha mutolu.” Liu foki a ia hataki ki a lautolu: “Kia nonofo tauteute ai a mutolu; ha ko e magaaho nakai manatu ai e mutolu, ke hau ai e Tama he Tagata.” Ati fatiaki e ia: “Kia mataala a mutolu, ha kua nakai iloa e mutolu e aho, po ke magaaho.”​—Mataio 24:42-44; 25:13.

3. Ko e ha kua omaoma a tautolu ke he hatakiaga ha Iesu?

³ Kua mataala e Tau Fakamoli a Iehova ke omaoma ke he hatakiaga ne talahau e Iesu. Iloa e tautolu kua nonofo a tautolu “ke he vaha ke fakahiku ai” mo e to nakai leva ti kamata e ‘matematekelea lahi’! (Tanielu 12:4; Mataio 24:21) Tuga ni he talahau tuai e Iesu, kua fakamatala he tau tagata ha Iehova e tala mitaki hagaao ke he Kautu he lalolagi katoa. He magaaho taha, kitia e tautolu e tau felakutaki, tau gagao, tau mafuike, mo e tau hoge he tau matakavi loga. Ha ha i ai e tupu lahi he fakagogoa fakalotu mo e tupu ki mua e kolokolovao mo e favale. (Mataio 24:7, 11, 12, 14; Luka 21:11) Kua fakatali a tautolu mogonei ke he magaaho ka hau a Iesu mo e fakamooli e finagalo he Matua haana.​—Mareko 13:26, 27.

4. (a) Ko e ha kua maeke a tautolu ke talitonu kua iloa e Iesu mogonei e magaaho ka hoko a Amaketo? (e) Pete he nakai iloa e tautolu e magaaho ka kamata e matematekelea lahi, ko e heigoa ka talitonu a tautolu ki ai?

⁴ Ka ō a tautolu ke he fonoaga, iloa e tautolu e magaaho ka kamata e tau fakaholoaga takitaha. Ka e nakai maeke a tautolu ke iloa tonu e magaaho ka kamata e matematekelea lahi. He nofo a Iesu he lalolagi, ne pehē a ia: “Ka ko e aho ia mo e magaaho ia nakai iloa he taha tagata, nakai iloa foki he tau agelu he lagi, ka ko e haku a Matua hokoia ni.” (Mataio 24:36) Mooli, ha ko Iesu ka takitaki e tau i Amaketo, liga kua iloa e ia mogonei e magaaho he tauaga ia. (Fakakiteaga 19:11-16) Ka e nakaila iloa e tautolu e aho po ke magaaho ka hoko mai e fakaotiaga. Ko e kakano haia kua aoga lahi ma tautolu ke mataala tumau. Kua fifili tuai e Iehova e magaaho ka kamata e matematekelea lahi, ti tata lahi fakahaga e tau aho takitaha ke he magaaho ia. “Nakai mule mai.” (Totou Hapakuka 2:1-3.) Maeke he ha ia tautolu ke talitonu ke he mena nei?

5. Talahau e fakataiaga ke fakakite kua fakamooli tumau e tau perofetaaga ha Iehova he magaaho tonu.

⁵ Kua fakamooli tumau e tau perofetaaga ha Iehova he magaaho tonu! Ma e fakatai, manamanatu ke he aho kua fakatokanoa e Ia e tau tagata haana i Aikupito. Tupu e mena ia he Nisana 14 he tau 1513 ato fai Keriso. Ne tohi a Mose he mogo fakamui hagaao ke he aho ia: “Kua katoatoa ai e tau tau ne fa e teau mo e tolugofulu, kua hoko ke he aho ia ni, ti o kehe ai e kau oti kana a Iehova he motu ko Aikupito.” (Esoto 12:40-42) Ia Nisana 14 he tau 1943 ato fai Keriso, hoko tonu ke he 430 e tau ato o kehe e tau Isaraela, ne  mavehe a Iehova to fakamonuina e ia e ohi ha Aperahamo. (Kalatia 3:17, 18) Fai magaaho he mole, ne tala age a Iehova ki a Aperahamo: “Kia iloa mitaki ni e koe to paea hau a fanau ke he motu kehe, to fekafekau foki a lautolu kia lautolu; to fakamamahi foki e lautolu a lautolu ke he tau tau fa ni e teau.” (Kenese 15:13; Gahua 7:6) Ko e 400 tau ne kamata he tau 1913 ato fai Keriso he mogo ne kamata a Isamaeli ke taute fakakelea a Isaako. Tupu e mena ia ki a laua he aho ne fakatoka mai e Iehova e tau Isaraela i Aikupito. (Kenese 21:8-10; Kalatia 4:22-29) Ē, totou teau tau tuai he fakatoka e Iehova e aho tonu ke fakatokanoa e tau tagata haana!

6. Ko e ha kua maeke a tautolu ke talitonu to fakahao e Iehova e tau tagata haana?

⁶ Ko Iosua taha he tau Isaraela ne fakatokanoa mai i Aikupito. Loga e tau he mole, ne fakamanatu e ia ke he tau tagata: “Ka kua iloa e mutolu mo e ha mutolu a tau loto katoa, mo e ha mutolu a tau agaaga katoa, nakai to ha kupu taha he tau kupu mitaki oti ne vagahau mai ai e Iehova ha mutolu a Atua kia mutolu; kua hoko oti kia mutolu, nakai ni to ha kupu taha.” (Iosua 23:2, 14) Kua mavehe e Iehova to laveaki e ia e tau tagata haana he matematekelea lahi mo e foaki ki a lautolu e moui tukulagi he lalolagi foou. Maeke a tautolu ke talitonu to fakamooli e maveheaga haana. Ti ka manako a tautolu ke hoko atu ke he lalolagi foou, kua lata a tautolu ke mataala tumau.

7, 8. (a) Ko e heigoa e matagahua he tagata toko he tau vahā i tuai, ti ko e heigoa e fakatonuaga ne fakaako mai e tautolu? (e) Talahau e fakataiaga he mena ka tupu ha kua momohe e tau tagata toko he gahua ha lautolu.

⁷ Maeke a tautolu ke fakaako e fakatonuaga mai he tau tagata toko ne leoleo e tau taone he vahā i tuai. Laulahi he tau taone nei, putoia a Ierusalema ne patakai he tau kaupā tokoluga ke nakai maeke e tau fī ke hohoko atu ki loto. Ne tutū e tau tagata toko he tau kaupā nei, ti maeke a lautolu ke kitia e motu katoa mai he mena ia. Falu tagata toko ne tutū he tau gutuhala he taone. Lata e tau tagata taane ia ke mataala tumau ke he pō mo e aho, ti ka kitia e lautolu e tau fī ne o mai, lata a lautolu ke hataki e tau tagata he taone. (Isaia 62:6) Iloa e lautolu e aoga ke mataala tumau mo e matakite he takahao ke he tau mena ne tutupu. Ka nakai pihia ti mamate e tau tagata tokologa.​—Esekielu 33:6.

⁸ Ko Josephus ne tohi hagaao ke he fakamauaga tala tuai faka-Iutaia ne fakamaama e puhala ne maeke e tau Roma ke huhū atu ki Ierusalema he tau 70 he mole e Keriso. Ko e tau tagata toko ne leoleo e faahi he taone ne pulumohea. Ti ko e fua, ne maeke e tau kautau Roma ke huhū atu ki loto he taone. O atu a lautolu ke he faituga ti tugi ai, mo e moumou katoa a Ierusalema. Ko e vala fakahiku a ia he matematekelea lahi mahaki ne hoko ke he motu ko Iutaia.

9. Ko e heigoa ne nakai mataala e laulahi he tau tagata he vahā nei?

⁹ Laulahi he tau fakatufono he vahā nei ne puipui e tau katofia ha lautolu he fakaaoga he tau kautau mo e tau fakatokaaga puipui e tau matini foou mogonei. Ko e tau fakatufono nei ne takahao ke he ha tagata po ke ha mena ka fakamatakutaku e puipuiaga he motu ha lautolu. Ka e nakai mailoga e lautolu kua ha ha i ai e fakatufono ne mua atu e malolō he lagi kua pule e Keriso Iesu. Ko e fakatufono ia to nakai leva ti totoko atu ke he tau fakatufono he lalolagi. (Isaia 9:6, 7; 56:10; Tanielu 2:44) Amanaki lahi a tautolu ke hoko mai  e aho ia ti manako ke mautali ki ai. Lata mogoia a tautolu ke mataala ke he perofetaaga he Tohi Tapu mo e tumau ke fekafekau fakamooli ki a Iehova.​—Salamo 130:6.

10, 11. (a) Ko e heigoa kua lata a tautolu ke mataala, ti ko e ha? (e) Ko e heigoa ati talitonu a koe kua fakaohooho he Tiapolo e tau tagata ke fakaheu e perofetaaga he Tohi Tapu?

¹⁰ Manamanatu ke he tagata toko ne ala he pō katoa. He tau tulā gahoa fakahiku he takahao haana, ne uka lahi a ia ke ala tumau ha kua lolelole lahi a ia. He puhala pihia, kua nonofo a tautolu he tau aho fakamui he lalolagi nei. Ko e tata lahi atu ha tautolu ke he fakaotiaga, kua uka lahi ma tautolu ke mataala tumau. Momoko ha ia kaeke ke nakai mataala tumau a tautolu! Kia fakatutala a tautolu ke he tolu e mena ka taofi a tautolu neke nakai mataala tumau.

¹¹ Kua fakahehē he Tiapolo e tau tagata. Ko ia ko e “iki he lalolagi nei.” Nakai leva ato mate a Iesu, ne lagatolu e fakamanatu e ia ke he tau tutaki haana e tau mena nei. (Ioane 12:31; 14:30; 16:11) Fakaaoga he Tiapolo e lotu fakavai ke fakahehē e tau tagata. Kakano haia ne tokologa he vahā nei ne fakaheu e tau perofetaaga he Tohi Tapu ne fakakite fakamaali kua tata lahi e fakaotiaga he lalolagi nei. (Sefanaia 1:14) Maaliali ai ne “fakapouli . . . e tau manatu ha lautolu kua nakai tua.” (2 Korinito 4:3-6) Ko e fua, ka lali a tautolu ke tala age ke he tau tagata kua tata e fakaotiaga he lalolagi nei ti ko Keriso mogonei hane pule, tokologa ia lautolu ne nakai manako ke fanogonogo. Fa pehē a lautolu, “Nakai manako au.”

12. Ko e lata he ha a tautolu ke nakai fakaatā e Tiapolo ke fakahehē a tautolu?

¹² Pete ne nakai manako e tokologa ke he tau perofetaaga he Tohi Tapu, lata ia tautolu ke nakai fakaatā e aga ha lautolu ke fakalolelole a tautolu. Iloa e tautolu e kakano ne aoga ai ke mataala tumau. Pehē a Paulo ke he tau matakainaga haana: “Kua iloa maliali e mutolu, ko e aho he Iki, to hoko mai ia.” Lafi e ia: “Ke tuga e kaiha ke he po.” (Totou 1 Tesalonia 5:1-6.) Hataki e Iesu a tautolu: “Kia nonofo tauteute a mutolu; ha ko e magaaho nakai manatu ai e mutolu, ke hau ai e Tama  he tagata.” (Luka 12:39, 40) Nakai leva to fakahehē e Satani e tau tagata he taute a lautolu ke manamanatu kua ha ha i ai e “mafola, kua nakai haofia” ke he lalolagi. Ti hoko fakaofo mai e aho ha Iehova, mo e to ofo a lautolu. Ka e kua a tautolu? Ka manako a tautolu ke mautali ma e aho ia mo e nakai fakahehē tuga e falu tagata, kua lata “kia mataala a tautolu mo e nonofo fakalatalata.” Kakano haia ne lata a tautolu ke totou e Kupu he Atua he tau aho takitaha mo e manamanatu fakahokulo ke he mena ne talahau mai e Iehova.

13. Lauia fēfē e tau tagata he agaaga he lalolagi, ti kalo kehe fēfē a tautolu he fakaohoohoaga hagahaga kelea ia?

¹³ Fakaohooho he agaaga he lalolagi e puhala manamanatu he tau tagata. Tokologa he vahā nei ne nakai fia iloa e Atua. (Mataio 5:3) Ka e, fakaaoga e lautolu e lahi he tau magaaho mo e tau malolō ha lautolu ke moua e tau mena loga ne hafagi mai he lalolagi. (1 Ioane 2:16) Mua atu foki mogonei kua loga e tau fakafiafiaaga kua futiaki e tau tagata mo e fakamalolō ki a lautolu ke manako lahi ke he tau mena fakafiafia mo e fakamakona e tau manako ha lautolu. (2 Timoteo 3:4) Futiaki he tau mena nei e tau tagata mai he tau mena ne mua atu e aoga, ti nakai manamanatu a lautolu ke he ha lautolu a fakafetuiaga mo e Atua. Kakano haia ne fakamanatu e Paulo ke he tau Kerisiano kua lata a lautolu ke “ala mai ai he mohe” he nakai hagaaki e tau momoui ha lautolu ke fakamakona e tau manako ha lautolu.​—Roma 13:11-14.

14. Ko e heigoa e hatakiaga kua moua e tautolu ia Luka 21:34, 35?

¹⁴ Manako a tautolu ke he agaaga he Atua, nakai ke he agaaga he lalolagi ke omoomoi e puhala manamanatu ha tautolu. He puhala he agaaga ha Iehova, ne lagomatai e ia a tautolu ke maama mitaki e mena ka tupu. (1 Korinito 2:12) ^[1] (Kikite tala he matahiku.) Ka kua lata a tautolu ke fakaeneene. Maeke foki he tau mena nakai aoga lahi he moui ke futiaki kehe a tautolu mai he fekafekau ki a Iehova. (Totou Luka 21:34, 35.) Maeke he falu ke talahau ki a tautolu kua goagoa a tautolu ke talitonu kua momoui a tautolu he tau aho fakahiku he lalolagi nei. (2 Peteru 3:3-7) Ka e nakai lata a tautolu ke fakaatā a lautolu ke fakalolelole a tautolu. Kua moua e tautolu e fakamooliaga maaliali hane tata mai e fakaotiaga. Ka manako a tautolu ke he agaaga he Atua ke omoomoi a tautolu, kua lata a tautolu ke ō tumau he tau feleveiaaga mo e tau matakainaga ha tautolu.

15. Ko e heigoa ne tupu ki a Peteru, Iakopo, mo Ioane, ti liga tupu fēfē e mena ia ki a tautolu foki?

¹⁵ Ko e tau lolelole ha tautolu kua fakauka lahi a tautolu ke mataala tumau. Maama e Iesu kua nakai mitaki katoatoa mo e lolelole e tau tagata. Manamanatu ke he mena ne tupu he pō ato mate a ia. Pete kua mitaki katoatoa a Iesu, iloa e ia ke fakatumau e mahani fakamooli, kua lata a ia ke liogi ke he Matua haana ke lagomatai a ia. Ole a Iesu ke he aposetolo ko Peteru, ko Iakopo, mo Ioane ke mataala tumau ka e liogi a ia.  Ka e nakai mailoga he tau aposetolo e kakano uho ma lautolu ke mataala tumau. Lolelole a lautolu ti momohe. Ne lolelole foki a Iesu ka e mataala tumau a ia ti liogi ke he Matua haana. Kua lata he tau aposetolo ke liogi foki he magaaho tonu ia.​—Mareko 14:32-41.

16. Hagaao ke he Luka 21:36, fakaako fēfē e Iesu a tautolu ke mataala tumau?

¹⁶ Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu “kia mataala” mo e mautali ke he aho a Iehova? Lata a tautolu ke moua e manako malolō ke tumau he taute e mena hako. Ka e nakai ko e mena ia ni. Fai aho ato mate a Iesu, ne tala age a ia ke he tau tutaki haana kua lata a lautolu ke liogi tumau ki a Iehova ma e lagomatai. (Totou Luka 21:36.) Ke mataala tumau he magaaho nei he fakaotiaga, kua lata foki a tautolu ke fakatumau e liogi ki a Iehova.​—1 Peteru 4:7.

17. Maeke fēfē a tautolu ke mailoga kua mautali a tautolu ke he mena ka hoko mai he vahā tata anoiha?

¹⁷ Pehē a Iesu to nakai leva ti hoko mai e fakaotiaga he “magaaho nakai manatu ai e mutolu.” (Mataio 24:44) Ti kua lata a tautolu ke mautali he tau magaaho oti. Nakai ko e magaaho anei ke lali ke moua e puhala moui he lalolagi ha Satani ne talahau to tamai e fiafia. Ko e miti noa ni a ia. Ka e he Tohi Tapu, kua talahau e Iehova mo Iesu ki a tautolu e puhala ka mataala tumau a tautolu. Lata mogoia a tautolu ke mataala ke he tau perofetaaga he Tohi Tapu mo e puhala kua fakamooli ai. Kia fakatata fakalahi tumau a tautolu ki a Iehova mo e tuku fakamua e Kautu he tau momoui ha tautolu. To mautali mogoia a tautolu ka hoko mai e fakaotiaga. (Fakakiteaga 22:20) Falanaki mooli e tau momoui ha tautolu ke he mena ia!