1. Ko e heigoa e kehekehe he tau mena kua lata ke moua e tautolu mo e tau mena ne manako e tautolu?

KUA gahoa ni e tau mena kua lata mo tautolu ke tumau e moui. Ma e fakatai, lata ke moua e tautolu e tau mena kai, tau mena tui, mo e mena ke nonofo ai. Ka e nakai fai fakaotiaga e tau mena ne liga manako a tautolu ki ai. Ti tokologa e tagata ne nakai mailoga kua nakai lata mooli ke moua e tau mena oti kua manako a lautolu ki ai.

2. Ko e heigoa e falu mena kua manako e tau tagata ki ai?

² Ko e tagata kua moui he motu mativa kua kehe mamao e mena ne liga manako ki ai mai he mena ne liga manako e tagata ne moui he motu monuina. He falu faahi he lalolagi, manako e tau tagata ke he selafoni, pasikala afi, po ke vala kelekele. He falu matakavi, manako e tau tagata ke loga e tau mena tui tauuka, lalahi e tau fale, po ke tau peleōafi tauuka. Ka ko e mena fe ni kua nonofo a tautolu po ke fiha e tupe ha tautolu ne moua, maeke a tautolu ke kamata ke manako lahi ke he tau mena kua nakai lata po ke fahia a tautolu ke moua.

3. Ko e heigoa e velevelekoloa?

³ Ko e heigoa e velevelekoloa? Ko e aga he tagata kua loto lahi ke he tau mena ka e nakai ke he haana fakafetuiaga mo e Atua. Nakai makona a ia ke he tau mena kua lata mo ia, ka e manako lahi tumau a ia. Ka e maeke foki ke velevelekoloa a lautolu ne nakai loga e tupe po ko lautolu ne nakai fakatau e tau mena tauuka. To liga nakai tuku fakamua e lautolu e Kautu he tau momoui ha lautolu.​—Heperu 13:5.

4. Fakaaoga fēfē e Satani e “manako lahi he tau mata”?

⁴ Manako a Satani ki a tautolu ke talitonu na maeke ni a tautolu ke fiafia e moui ka loga e tau koloa. Ti fakaaoga e ia e lalolagi haana mo e “manako lahi he tau mata” ke lali ke taute a tautolu ke manako tumau ke he tau mena loga. (1 Ioane 2:15-17; Kenese 3:6; Tau Fakatai 27:20) Kitia mo e logona tumau e tautolu e tau fakainaina ne eketaha ke fakalagalaga a tautolu ke fakatau e tau koloa foou. Fakatau nakai e koe taha mena he fale koloa ha kua fulufuluola e onoonoaga po ke fakatātā ki a koe? Ka pihia, liga mailoga e koe he mogo fakamui kua nakai aoga lahi ai. Ka fakatau tumau e tautolu e tau mena kua nakai aoga ki a tautolu, kua fakauka ne tautolu e tau momoui ha tautolu. Maeke e tau mena ia ke fakatauhele a tautolu mai he fekafekau ki a Iehova. Ma e fakatai, liga nakai lahi e magaaho ha tautolu ke fakaako e Tohi Tapu, tauteute mo e o atu he tau feleveiaaga, mo e ō tumau ke he gahua he fonua. Manatu e hatakiaga he aposetolo ko Ioane: “Ha ne mole atu foki e lalolagi katoa mo e hana tau manako lahi.”

5. Ko e heigoa ka tupu ki a lautolu ka fakaaoga fakalahi e malolō ha lautolu ke moua e tau koloa loga?

⁵ Manako a Satani ki a tautolu ke fakaaoga e tau malolō ha tautolu ke moua e tau tupe mo e tau koloa loga ka e nakai fakaaoga ai ki a Iehova. (Mataio 6:24) Ka eke ke fiafia ni a tautolu ke moua e tau koloa ma tautolu, to nakai fai kakano e tau momoui ha tautolu. To fakahogohogo manava ki a tautolu po ke lauia he tuaga uka fakatupe. Po ke mua atu e kelea, maeke a tautolu ke galo e tua ha tautolu ki a Iehova mo e Kautu haana. (1 Timoteo 6:9, 10; Fakakiteaga 3:17) Pehē a Iesu ko e “manako lahi ke he falu a mena” kua tuga e vao talatala ne fakaapitia e tega akau neke tupu mo e fai fua.​—Mareko 4:14, 18, 19.

6. Ko e heigoa e fakatonuaga kua fakaako e tautolu mai ia Paruka?

⁶ Manamanatu fakakū ki a Paruka, ko e tohikupu he perofeta ko Ieremia. Magaaho ne kamata a Paruka ke ‘kumi e tau mena lalahi’ ma haana, ne fakamanatu e Iehova ki a ia to nakai leva ti moumou a Ierusalema. Ka e mavehe a Iehova ki a Paruka to fakahao e Ia e moui haana. (Ieremia 45:1-5) Nakai lata a Paruka ke amanaki foki ke he ha mena. Nakai amanaki a Iehova ke fakahao e tau mena ne moua he tau tagata. (Ieremia 20:5) Nonofo a tautolu mogonei tata atu ke he moumouaga he lalolagi a Satani. Nakai ko e magaaho anei ke tumau e kumi he tau koloa loga ma tautolu. Ti nakai lata a tautolu ke amanaki ka mole e matematekelea lahi, kua moua agaia e tautolu e tau koloa ne moua e tautolu mogonei, pete kua uho lahi ai ki a tautolu.​—Tau Fakatai 11:4; Mataio 24:21, 22; Luka 12:15.

7. Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu ki ai mogonei, ti ko e ha?

 ⁷ Ti maeke fēfē a tautolu ke leveki a tautolu mo e ha tautolu a tau magafaoa ka e hagaaki tumau agaia ke he mena ne mua atu e aoga he moui? Maeke fēfē a tautolu ke kalo kehe he velevelekoloa? Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke nakai tupetupe lahi mahaki ke moua e tau mena kua lata mo tautolu? Foaki mai e Iesu ki a tautolu e fakatonuaga mua ue atu ke he mena nei he haana a Lauga he Mouga. (Mataio 6:19-21) O mai la ke totou mo e fakatutala ke he Mataio 6:25-34. To omoomoi he mena nei a tautolu ke kumi tumau e Kautu, nakai ko e tau mena.​—Luka 12:31.

8, 9. (a) Ko e ha kua nakai lata a tautolu ke tupetupe lahi mahaki ke he tau mena kua lata mo tautolu? (e) Ko e heigoa ne iloa e Iesu hagaao ke he tau tagata mo e tau mena kua lata mo lautolu?

⁸ Totou Mataio 6:25. Iloa e Iesu kua tupetupe e tau tutaki haana ke he tau mena ha lautolu ke kai, inu, mo e tapulu, he haana a Lauga he Mouga, ne tala age a ia ki a lautolu: “Aua neke fakaatukehe a mutolu ke he moui ha mutolu.” Manako a Iesu ke lagomatai a lautolu ke maama e kakano kua nakai lata a lautolu ke tupetupe ke he tau mena oti nei. Iloa e ia ka tupetupe lahi mahaki a lautolu ke he tau mena foki ne lata mooli mo lautolu, to maeke ia lautolu ke nimo e tau mena ne mua e aoga he tau momoui ha lautolu. Manamanatu lahi mahaki a Iesu ke he tau tutaki haana ti laga fā foki e hataki e ia a lautolu ke he hagahaga kelea nei he lauga haana.​—Mataio 6:27, 28, 31, 34.

⁹ Ka ko e ha ne talahau a Iesu ki a tautolu ke nakai tupetupe ke he tau mena ke kai, po ke inu, po ke tapulu e tautolu? Lata nakai ke moua e tautolu e tau mena kai mo e tau tapulu? Lata mooli! Ti ka nakai lahi e tupe ha tautolu ke moua e tau mena nei, ko e aga pauaki ke tupetupe. Iloa e Iesu e mena ia. Iloa e ia e tau mena ne lata mo e tau tagata. Ti iloa e ia he “tau aho fakamui,” to nonofo e tau tutaki haana he tau magaaho uka lahi. (2 Timoteo 3:1) Tokologa e tagata mogonei ne nakai fai gahua ti holo ni ki mua e tauuka he tau koloa. He tau matakavi loga, kua mativa lahi mo e nakai lahi po ke nakai fai mena e tau tagata ke kai. Ka e iloa foki e Iesu kua mua e aoga he moui he tagata ke he mena kai, mo e mena mua e tino ke he tapulu.

10. He fakaako e Iesu e puhala he liogi ke he tau tutaki haana, ko e heigoa ne talahau e ia kua lata ke mua e aoga ke he tau momoui ha lautolu?

¹⁰ Fakamua, ne fakaako e Iesu ke he tau tutaki haana ka liogi a lautolu, kua lata a lautolu ke ole ke he ha lautolu a Matua he lagi ke foaki age ki a lautolu e tau mena kua lata mo lautolu. Liogi pehē a lautolu: “Kia foaki mai e koe ke he aho nai ha mautolu a tau mena kai, ke lata ke he aho taha.” (Mataio 6:11) Taha magaaho, ne pehē a ia ki a lautolu ke liogi: “Kia foaki mai e koe ke he taha aho mo e taha aho ha mautolu a tau mena kai, ke lata ma mautolu.” (Luka 11:3) Ka e nakai kakano a ia kua lata a tautolu ke manamanatu tumau ke he puhala ke moua e tau mena kua lata mo tautolu. Tala age a Iesu ke he tau tutaki haana  ko e liogi ke hoko mai e Kautu he Atua kua mua e aoga ke he liogi ke he tau mena kua lata ni mo lautolu. (Mataio 6:10; Luka 11:2) Ke lagomatai e tau tutaki ke nakai tupetupe, ne fakamafana mogoia e Iesu a lautolu he fakamanatu ki a lautolu e puhala ne leveki e Iehova e tau tufugatiaaga oti kana haana.

11, 12. Ko e heigoa kua fakaako e tautolu mai he puhala kua leveki e Iehova e tau manu lele? (Kikite fakatino he kamataaga.)

¹¹ Totou Mataio 6:26. Kua lata ia tautolu ke ‘kitekite ke he tau manu lele.’ Pete ko e tau manu lele kua ikiiki ka kua kai lahi a lautolu. Kaeke kua lahi e manu lele tuga e tagata, to lahi atu e mena he manu lele ke kai ke he tagata. Kai he tau manu lele e tau fua lakau, tega akau, tau moko, mo e tau kelemutu. Ka e nakai lata a lautolu ke gana e tau tega akau mo e tō ni ha lautolu a tau mena kai. Foaki e Iehova e tau mena oti kana kua lata mo lautolu. (Salamo 147:9) Mooli, nakai tuku e ia e tau mena kai he tau gutu ha lautolu! Lata a lautolu ke kumi ai ke moua ni e lautolu.

¹² Nakai fakauaua ai a Iesu kaeke ke leveki he Matua haana e tau manu lele, to leveki foki e Ia e tau tagata. ^[1] (Kikite tala he matahiku.) (1 Peteru 5:6, 7) Mooli ke tuga e tau manu lele, nakai lata a tautolu ke teva. Kua lata a tautolu ke tō e tau mena kai ha tautolu po ke moua e tupe ke fakatau aki. Maeke a Iehova ke fakamonuina e tau laliaga ha tautolu. Ti ka nakai lahi e tupe po ke mena kai ha tautolu, maeke agaia a ia ke foaki e mena kua lata mo tautolu. Ma e fakatai, momoi mai he falu e tau mena ha lautolu ma tautolu. Foaki foki e Iehova e ofaga ke lata mo e tau manu lele. Ne foaki e ia ki a lautolu e lotomatala ke tā e tau fata, ti taute e ia e tau mena kua fakaaoga he tau manu lele ke tā e tau fata nei. Maeke foki ia Iehova ke lagomatai a tautolu ke moua e fale kua lata ma e tau magafaoa ha tautolu ke nonofo ai.

13. Ko e heigoa kua fakamooli kua mua atu e aoga ha tautolu ke he tau manu lele?

¹³ He oti e fakamanatu ha Iesu ke he tau tutaki haana na fagai e Iehova e tau manu lele, ne hūhū a ia ki a lautolu: “Nakai kia ko e mena mua ha mutolu a mitaki kia lautolu.” (Fakatatai Luka 12:6, 7.) He talahau pihia a Iesu, tuga kua manatu a ia ke he puhala ka nakai leva ti foaki e ia e moui haana ma e tau tagata oti kana. Ē, nakai mate a Iesu ma e tau manu lele po ke falu manu totolo foki. Mate a ia ma tautolu ke maeke a tautolu ke momoui tukulagi.​—Mataio 20:28.

14. Ko e heigoa he tagata fakaatukehe ne nakai maeke ke taute?

¹⁴ Totou Mataio 6:27. Ko e heigoa e kakano ha Iesu he pehē a ia kua nakai maeke ha tautolu a fakaatukehe ke fakaloa ha tautolu a moui ke he kupita taha? Kakano a ia kua nakai maeke a tautolu ke fakaloa e moui ha tautolu he tupetupe hagaao ke he tau mena kua lata mo tautolu. Ti ka lahi mahaki e fakaatukehe ha tautolu, maeke a tautolu ke gagao ti mamate foki.

15, 16. (a) Ko e heigoa ka fakaako e tautolu mai he puhala kua leveki e Iehova e tau talotalo he fonua? (Kikite fakatino he kamataaga.) (e) Ko e heigoa e tau hūhū kua liga lata a tautolu ke hūhū hifo, ti ko e ha?

¹⁵ Totou Mataio 6:28-30. Fiafia a tautolu ka fai tapulu mitaki ke tui, mua atu ka ō he gahua he fonua po ke tau feleveiaaga mo e tau fonoaga ha tautolu. Ka kua lata kia a tautolu ke ‘fakaatukehe ke he tau tapulu’? Liu foki a Iesu fakamanatu ke he tau tutaki haana e puhala kua leveki e Iehova e tufugatiaaga haana. Fakaaoga e Iesu e fakataiaga ke he “tau talotalo he vao.” Liga hagaao e “tau talotalo” ke he tau akau ne tuga e tau lili laupapaki mo e lau ikiiki. Nakai fai he tau talotalo nei ne  tuitui e tau mena tui ma lautolu. Ka e lahi e fulufuluola he tau talotalo nei ati pehē a Iesu “ko Solomona mo e hana lilifu lahi nakai tapulu a ia poke taha he tau mena na”!

¹⁶ Manamanatu la ke he mena ka matutaki a Iesu ke talahau: “Kaeke kua fakatapulu pihia he Atua e vao he fonua . . . nakai kia au atu he pihia kia mutolu, ko mutolu ne tua fakatote?” Ē to taute pihia e ia! Ka e lata foki e tau tutaki ha Iesu ke lahi e tua. (Mataio 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Kua lata a lautolu ke falanaki kua manako a Iehova ke leveki a lautolu mo e to taute pihia mooli e ia. Ka e kua a tautolu? Talitonu nakai a tautolu to leveki e Iehova a tautolu?

17. Ko e heigoa ka liga fakahagahaga kelea ha tautolu a fakafetuiaga mo Iehova?

¹⁷ Totou Mataio 6:31, 32. Tokologa ne nakai iloa a Iehova ne hagaaki ke he tau momoui ha lautolu ke moua e tau tupe mo e tau mena loga. Kaeke ke taute pihia e tautolu, to fakahagahaga kelea e fakafetuiaga ha tautolu mo ia. Iloa e tautolu ko Iehova ko e ha tautolu a Matua mo e fakaalofa a ia ki a tautolu. Ti mauokafua a tautolu kaeke ke ole a tautolu mo e tuku fakamua e Kautu haana he tau momoui ha tautolu, to foaki e ia ki a tautolu e tau mena oti kua lata mo tautolu mo e falu mena foki. Mailoga foki e tautolu ko e fakafetuiaga mitaki mo Iehova e mena ka taute a tautolu ke fiafia mooli, ti lagomatai he mena nei a tautolu ke makona ke he “tau mena kai, mo e tau mena ke fakatapulu ai” ne kua lata mo tautolu.​—1 Timoteo 6:6-8.

18. Ko e heigoa kua iloa e Iehova hagaao ki a tautolu takitokotaha, ti ko e heigoa ka taute e ia ma tautolu?

¹⁸ Totou Mataio 6:33. Ka tuku fakamua e tautolu e Kautu he tau momoui ha tautolu, to foaki e Iehova e tau mena oti kua lata mo tautolu. Fakamaama e Iesu e kakano kua maeke a tautolu ke mauokafua ke he maveheaga ia. Pehē a ia: “Ha ko e mena fioia he Matua ha mutolu ha ha he lagi kua aoga e tau mena oti ia kia mutolu.” Iloa e Iehova e mena kua lata mo koe ato mailoga e koe e lata ia haau. (Filipi 4:19) Iloa e ia e magaaho ka lata ke moua e tautolu e mena tui foou. Iloa foki e ia e mena kai ka lata mo koe. Ti iloa foki e ia kua lata a koe mo e magafaoa haau ke fai mena ke nonofo ai. To mataala a Iehova kua moua e koe e tau mena kua lata mooli mo koe.

19. Ko e ha kua nakai lata a tautolu ke tupetupe ke he mena ka tupu i mua?

¹⁹ Totou Mataio 6:34. Liu foki a Iesu tala age ke he tau tutaki haana: “Aua neke fakaatukehe.” To foaki e Iehova e tau mena kua lata mo tautolu he tau aho takitaha. Ti kua nakai lata a tautolu ke tupetupe koa ke he mena ka tupu i mua. Ka pihia, liga kamata a tautolu ke falanaki ki a tautolu ni, ati fakahagahaga kelea ha tautolu a fakafetuiaga mo Iehova. Ko e mena ia kua lata a tautolu ke falanaki katoatoa ki a Iehova.​—Tau Fakatai 3:5, 6; Filipi 4:6, 7.

20. (a) Ko e heigoa e foliaga kua liga fakatoka e koe he fekafekauaga ha Iehova? (e) Ko e heigoa ka taute e koe ke fakamukamuka e moui haau?

²⁰ Ko e momoko ha ia ka nakai lahi e malolō ha tautolu ke fekafekau katoatoa ki a Iehova  ha kua lali a tautolu ke moua e tau mena loga! Ka e lata a tautolu ke foaki katoatoa ki a Iehova. Ma e fakatai, maeke nakai a koe ke hiki ke lagomatai e fakapotopotoaga ne lata ke tokologa e tagata fakailoa? Maeke nakai a koe ke paionia? Po ke ka fitā a koe he paionia, kua manamanatu nakai a koe ke tuku e tohi ole ma e Aoga ma e Tau Tagata Fakamatala? Liga maeke nakai a koe ke fai aho gahoa he faahi tapu ke lagomatai he Peteli po ke ofisa fakaliliu? Po ke liga eke a koe mo tagata foaki noa he Fakatokatoka/Talaga he Matakavi (Local Design/Construction) ti fakaaoga falu magaaho haau ke lagomatai e talagaaga he tau Fale he Kautu. Manamanatu ke he mena ka taute e koe ke fakamukamuka lahi e moui haau ke maeke a koe ke lahi e magaaho mo e malolō ma e tau matagahua he Kautu. Ko e puha “ Puhala ke Fakamukamuka e Moui Haau” kua foaki falu lagomataiaga. Liogi ki a Iehova ke lagomatai a koe ke fifili e tau mena kua lata a koe ke taute. Ti taute agataha e tau hikihikiaga kua latatonu.

21. Ko e heigoa ka lagomatai a koe ke fakatata lahi ki a Iehova?

 ²¹ Fakaako e Iesu a tautolu ke tuku fakamua e Kautu. Ka taute pihia e tautolu, kalo kehe a tautolu he tupetupe lahi mahaki ke he tau mena ne lata mo tautolu. Fakatata lahi a tautolu ki a Iehova ha kua falanaki a tautolu to leveki e ia a tautolu. Fakaako a tautolu ke mahani fakalatalata mo e nakai fakatau e tau mena oti kua manako a tautolu po ke tau mena oti kua foaki he lalolagi, pete ka maeke ai ke fakatau. Ka fakamukamuka e tau momoui ha tautolu mogonei, to lagomatai a tautolu ke fakamooli tumau ki a Iehova mo e “toto atu . . . ke he moui tukulagi” ne mavehe e ia ki a tautolu.​—1 Timoteo 6:19.