1, 2. (a) Ko e heigoa ne fakatutala a Iesu mo e tau tutaki haana he pō ato mate a ia? (Kikite fakatino he kamataaga.) (e) Ko e ha kua aoga ma tautolu ke manatu e kakano ne fakamatala a tautolu? (i) Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu ki ai?

KO E pō ato mate a Iesu, ne leva e tutala haana mo e tau aposetolo. Fakamafana e ia a lautolu kua fakaalofa lahi mahaki a ia ki a lautolu. Tala age foki e ia ki a lautolu e fakataiaga he vine ne fakatutala a tautolu ki ai he vala tala fakamua. Manako a Iesu ke fakamalolō e tau tutaki haana ke ‘fua loga mai tumau,’ kakano ai ke fakauka he fakamatala e fekau hagaao ke he Kautu.​—Ioane 15:8.

² Ka e tala age e Iesu ke he tau tutaki haana e tau mena ne nakai ni kua lata a lautolu ke taute ka e pihia foki e kakano ne lata a lautolu ke taute ai. Fai kakano ne tala age e ia kua lata a lautolu ke matutaki ke fakamatala. Aoga ma tautolu ke manatu e kakano ne lata foki a tautolu ke matutaki ke fakamatala. Ko e manamanatu ke he mena nei ka omoomoi a tautolu ke fakauka he magaaho ka “talahau [fakamatala] ke he tau atu motu oti.”  (Mataio 24:13, 14) He vala tala nei, to fakatutala a tautolu ke he fā e kakano he Tohi Tapu ne lata a tautolu ke fakamatala. To fakatutala foki a tautolu ke he fā e mena fakaalofa mai ia Iehova kua lagomatai a tautolu ke tumau e fua mai.

3. (a) Hagaao ke he Ioane 15:8, ko e heigoa e kakano ne mua atu e aoga kua fakamatala a tautolu? (e) Ko e heigoa ne hukui he tau fua vine he fakataiaga ha Iesu, ti ko e ha ne latatonu e fakatataiaga nei?

³ Ko e kakano ne mua atu e aoga he fakamatala a tautolu ha kua manako a tautolu ke fakaheke a Iehova mo e fakatapu haana higoa. (Totou Ioane 15:1, 8.) He talahau e Iesu e fakataiaga ke he vine, fakatatai e ia a Iehova ke he tagata gahua vine, po ke gahua katene ne tō e tau vine. Pehē a Iesu ko ia ko e vine mo e tau tutaki haana ko e tau la. (Ioane 15:5) He fakataiaga, ko e tau fua vine ne hukui e fua nukua fua mai he tau tutaki ha Iesu, po ke gahua fakamatala ne taute e lautolu. Tala age e Iesu ke he tau aposetolo haana: “Kua fakaheke ai ke he haku a Matua ke he mena nai, ka fua loga mai a mutolu.” Ka fua mai e tau fua vine mitaki he tau akau ko e vine, kua moua he tagata gahua vine e fakahekeaga. He puhala pihia foki, ka eketaha a tautolu ke fakamatala e fekau he Kautu to fakaheke, po ke tuku atu e tautolu e lilifu ki a Iehova.​—Mataio 25:20-23.

4. (a) Fakatapu fēfē e tautolu e higoa he Atua? (e) Fēfē e logonaaga haau he moua e lilifu ke fakatapu e higoa he Atua?

⁴ Ko e higoa he Atua kua fitā e tapu. Nakai fai mena foki ke taute e tautolu ke mua atu ai e tapu. Ti fakatapu fēfē e tautolu e higoa he Atua ka fakamatala a tautolu? Mailoga e mena ne talahau he perofeta ko Isaia: “Ko Iehova Sapaota, kia tapu a ia kia mutolu.” (Isaia 8:13) Fakatapu e tautolu e higoa he Atua ko Iehova ka onoono a tautolu ki ai kua mua ue atu ke he tau higoa oti kana, mo e ka lagomatai e tautolu e falu ke maama kua tapu ai. (Mataio 6:9) Ma e fakatai, ka fakaako e tautolu e kupu mooli ke he tau tagata hagaao ke he tau mahani homo ue atu ha Iehova mo e finagalo haana ma e tau tagata ke momoui tukulagi he Parataiso, lagomatai e tautolu a lautolu ke kitia ko e tau mena kelea oti kana ne talahau e Satani hagaao ki a Iehova ko e tau pikopiko. (Kenese 3:1-5) Fakatapu foki e tautolu e higoa he Atua ka lagomatai e tau tagata ke iloa kua latatonu a Iehova “ke tuku atu ki ai e fakahekeaga, mo e lilifu, mo e malolo.” (Fakakiteaga 4:11) Ko Rune ne paionia ke 16 e tau, ne pehē: “He iloa kua tuku mai ki a au e magaaho ke fakamatala ma e Tufuga he lagi mo e lalolagi katoatoa kua loto fakaaue au ki ai. Foaki ki a au e manako ke tumau e fakamatala.”

5. (a) Ko e heigoa e kakano ma e fakamatala ne talahau he Ioane 15:9, 10? (e) Lagomatai fēfē e Iesu e tau tutaki haana ke maama kua lata a lautolu ke fakauka?

⁵ Totou Ioane 15:9, 10. Ko e kakano ke uaaki he fakamatala e tautolu e fekau he Kautu ha kua fakaalofa a tautolu ki a Iehova mo Iesu. (Mareko 12:30; Ioane 14:15) Tala age a Iesu ke he tau tutaki haana kua lata ke ‘tumau a lautolu ke he haana a fakaalofa.’ Ko e ha ne talahau pihia a Iesu? Ha kua iloa e ia kua lata e tau tutaki haana ke fakauka ke momoui tuga e tau Kerisiano mooli. Ia Ioane 15:4-10, kitia e tautolu na lagaloga e fakaaoga e Iesu e kupu “tumau” ke lagomatai e tau tutaki haana ke maama kua lata a lautolu ke fakauka.

6. Fakakite fēfē e tautolu kua manako a tautolu ke tumau ke he fakaalofa he Keriso?

 ⁶ Fakakite fēfē e tautolu kua manako a tautolu ke tumau ke he fakaalofa he Keriso mo e moua e taliaaga haana? He omaoma ki a ia. Ole ni a Iesu ki a tautolu ke taute e mena ne taute e ia. Pehē a ia: “Tuga au ne oma e tau poaki he haku a Matua, mo e tumau au ke he hana fakaalofa.” Fakatoka e Iesu e fakafifitakiaga ma tautolu.​—Ioane 13:15.

7. Matutaki fēfē e omaoma ke he fakaalofa?

⁷ Talahau fakamaali e Iesu ko e omaoma kua matutaki ke he fakaalofa, he pehē a ia: “Ko ia ha i ai haku a tau poaki, mo e omaoma ki ai, ko ia haia ke fakaalofa kia au.” (Ioane 14:21) Ko e poakiaga ha Iesu ne moua mai he haana Matua, ti ka omaoma a tautolu ke he poakiaga ha Iesu ke fakamatala, fakakite foki e tautolu kua fakaalofa a tautolu ki a Iehova. (Mataio 17:5; Ioane 8:28) Ka fakakite e tautolu e fakaalofa ki a Iehova mo Iesu, to tumau a tautolu ke he fakaalofa ha laua.

8, 9. (a) Ko e heigoa foki taha kakano he fakamatala a tautolu? (e) Omoomoi fēfē a tautolu he tau kupu ha Iehova ia Esekielu 3:18, 19 mo e 18:23 ke tumau e fakamatala?

⁸ Ko e kakano ke toluaki he fakamatala a tautolu kua manako a tautolu ke hataki e falu hagaao ke he aho ha Iehova hane hoko mai. He Tohi Tapu, ne fakamaama hagaao ki a Noa “ko e ogo.” (Totou 2 Peteru 2:5.) Ato hoko mai e Fakapukeaga, ko e fekau ha Noa ke he tau tagata kua liga putoia e hatakiaga hagaao ke he moumouaga hane hau. Ko e ha ne talahau pihia a tautolu? Ha kua pehē a Iesu: “Ha ko e mena tuga ne eke ke he vaha ka e nakaila hoko e fakapuke, ne kai a lautolu mo e inu, ti fai hoana a lautolu mo e fakafaitane, kua hoko ni ke he aho ne hu atu ai a Noa ke he vaka, Ti [“nakai fanogonogo a lautolu,” NW] ato hoko mai e fakapuke, mo e uta kehe a lautolu oti; to pihia foki ka hau e Tama he tagata.” (Mataio 24:38, 39) Pete he laulahi e tau tagata ne fakaheu a Noa, ne fakatumau ni a ia ke fakamatala e fekau hataki ha Iehova ne tuku age ki a ia.

⁹ He vahā nei, fakamatala e tautolu e fekau hagaao ke he Kautu ke foaki ke he tau tagata e magaaho ke iloa e mena ka taute he Atua ma e tau tagata anoiha. Tuga a Iehova, manako mooli a tautolu ke he tau tagata ke fanogonogo ke he fekau mo e “moui ai.” (Esekielu 18:23) Ka fakamatala a tautolu mai he taha fale ke he taha fale mo e tau toloaga tagata, hataki e tautolu e tau tagata tokologa to hoko mai e Kautu he Atua ti moumou e  lalolagi kelea nei.​—Esekielu 3:18, 19; Tanielu 2:44; Fakakiteaga 14:6, 7.

10. (a) Ko e heigoa e kakano ma e fakamatala ne talahau he Mataio 22:39? (e) Lagomatai fēfē e Paulo mo Sila e leoleo he fale puipui i Filipi?

¹⁰ Ko e kakano ke fāaki he lata ke matutaki a tautolu ke fakamatala ha kua fakaalofa a tautolu ke he tau tagata. (Mataio 22:39) Ko e fakaalofa nei ne lagomatai a tautolu ke tumau e fakamatala ha kua iloa e tautolu kua liga hiki e tau aga he tau tagata ka hiki e tau tutūaga ha lautolu. Ma e fakatai, ko e tau tagata totoko ne tuku a Paulo mo Sila ke he fale puipui he maaga ko Filipi. Ka e he tulotopo, ne tō e mafuike ti luelue e fale puipui ti mahafagi e tau pa gutuhala. Ko e leoleo he fale puipui ne matakutaku lahi ha kua fehola e tau tagata ne līlī ti manako ke keli ne ia a ia. Ka e taofi e Paulo a ia mo e hea atu: “Aua neke fakakelea a koe kia koe.” Hūhū e leoleo: “Ko e heigoa e mena ke lata he eke e au ke moui ai au?” Tala age a Paulo mo Sila ki a ia: “Kia tua a ke he Iki ko Iesu, to moui ai a koe.”​—Gahua 16:25-34.

11, 12. (a) Ko e heigoa ne fakaako e tautolu hagaao ke he fekafekauaga ha tautolu mai he tala ke he leoleo he fale puipui? (e) Ko e ha ne manako a tautolu ke matutaki ke fakamatala?

¹¹ Ko e heigoa ne fakaako e tautolu hagaao ke he gahua fakamatala mai he tala ke he leoleo he fale puipui? Mailoga ko e mole laia e mafuike ti hiki e aga mo e ole lagomatai e leoleo he fale puipui. He puhala pihia, falu tagata ne nakai manako ke fanogonogo ke he fekau he Tohi Tapu ne liga hiki e aga mo e kumi lagomatai he mogo ka fai mena matematekelea ka tupu ke he tau momoui ha lautolu. Ma e fakatai, falu ne liga ofo ha kua galo e tau gahua po ke tau vevehe a lautolu. Liga momoko lahi e falu ha kua iloa e lautolu kua moua ai he gagao kelea po ke taha ne tata ki a lautolu kua mate. Ka tutupu e tau mena pihia, liga kamata e tau tagata ke hūhū e tau hūhū hagaao ke he moui, tau hūhū ne nakai manamanatu a lautolu fakamua. Liga manamanatu foki a lautolu, ‘Ko e heigoa haaku ka taute ke moua e fakamouiaga?’ Liga ko e magaaho fakamua laia he tau momoui ha lautolu ne manako ke fanogonogo ke he fekau he amaamanakiaga ha tautolu.

¹² Ti ka fakatumau a tautolu ke matutaki ke fakamatala, to ha ha i ai a tautolu ka mautali e tau tagata ke talia e fakamafanaaga ne uta e tautolu. (Isaia 61:1) Ko Charlotte ne paionia ke 38 e tau, ne pehē: “Fakahahaku e tau tagata he vahā nei. Lata a lautolu ke moua e magaaho ke logona e tala mitaki.” Ko Ejvor ne paionia ke 34 e tau, ne pehē: “Mua atu he vahā nei, tokologa e tau tagata ne tokolalo lahi e tau logonaaga. Manako mooli au ke lagomatai a lautolu. Fakalagalaga he mena ia au ke fakamatala.” Maaliali ai, ko e fakaalofa ma e tau tagata ko e kakano mitaki lahi mahaki ke matutaki ke fakamatala!

13, 14. (a) Ko e heigoa e mena fakaalofa ne talahau he Ioane 15:11? (e) Moua fēfē e tautolu e fiafia ne moua e Iesu? (i) Lagomatai fēfē he fiafia a tautolu he fekafekauaga ha tautolu?

¹³ He pō ato mate a Iesu, ne talahau foki e ia e tau mena fakaalofa ka lagomatai e tau aposetolo haana ke tumau e fai fua. Ko e heigoa e tau mena fakaalofa nei, mo e to lagomatai fēfē he tau mena ia a tautolu?

¹⁴ Ko e mena fakaalofa he fiafia. Ko e kavega kia ma tautolu ke fakamatala? Nakai. Mole he talahau e Iesu e fakataiaga hagaao ke he vine, pehē a ia ka fakamatala a tautolu  to moua e tautolu e fiafia. (Totou Ioane 15:11.) Maeke fēfē e mena ia? Manatu, he fakataiaga ha Iesu ne fakatatai e ia a ia ke he vine mo e tau tutaki haana ke he tau la. Ko e tau la ne moua e vai mo e tau huhua kua lata ka tumau ni ke matutaki ke he vine. Pihia foki, maeke a tautolu ke fiafia tuga a Iesu ka matutaki fakalataha a tautolu mo ia mo e muitua fakatata ke he tau tuagahui haana. To moua mogoia e tautolu e fiafia ne moua e Iesu, ko e fiafia ne moua mai he taute e finagalo he Atua. (Ioane 4:34; 17:13; 1 Peteru 2:21) Ko Hanne ne paionia ke molea 40 e tau, ne pehē, “Ko e fiafia ne logona tumau e au he mole e gahua fakamatala kua fakalagalaga au ke fakatumau ke he fekafekauaga ha Iehova.” To foaki he fiafia ki a tautolu e malolō ke tumau e fakamatala pete he nakai fanogonogo e laulahi he tau tagata.​—Mataio 5:10-12.

15. (a) Ko e heigoa e mena fakaalofa ne talahau he Ioane 14:27? (e) Lagomatai fēfē he mafola a tautolu ke tumau e fai fua?

¹⁵ Ko e mena fakaalofa he mafola. (Totou Ioane 14:27.) He magaaho afiafi ato mate a Iesu ne tala age a ia ke he tau aposetolo haana: “Ko e monuina [mafola] haku ke ta atu e au kia mutolu.” Maeke fēfē he mafola ha Iesu ke lagomatai a tautolu ke tumau e fakamatala? Ka tumau a tautolu ke fakamatala, logona hifo e tautolu e mafola ha kua iloa kua fakafiafia e tautolu a Iehova mo Iesu. (Salamo 149:4; Roma 5:3, 4; Filipi 4:7) Ko Ulf ne 45 e tau he paionia ne pehē, “Ko e gahua fakamatala ne taute au ke mategūgū ka e tamai ai e makona lahi mahaki mo e fai kakano mooli ke he moui haaku.” Fakaaue a tautolu kua moua e tautolu e mafola ne tukulagi!

16. (a) Ko e heigoa e mena fakaalofa ne talahau he Ioane 15:15? (e) Maeke fēfē e tau aposetolo ke tumau mo tau kapitiga ha Iesu?

¹⁶ Ko e mena fakaalofa he tuaga kapitiga. Mole he tala age e Iesu ke he tau aposetolo haana kua manako a ia ki a lautolu ke fiafia, fakamaama e ia e kakano kua aoga lahi ma lautolu ke fakakite e fakaalofa nakai lotokai. (Ioane 15:11-13) Ti pehē a ia: “Totoku atu e au a mutolu ko e tau kapitiga.” Ko e mena fakaalofa uho lahi ke eke mo kapitiga ha Iesu! Ka e tumau fēfē e tau aposetolo mo tau kapitiga haana? Fakamaama e Iesu: “Kia o a mutolu, mo e fua mai ke he tau fua.” (Totou Ioane 15:14-16.) He taha talahauaga foki, kia tumau e fakamatala. Kavi ke he ua e tau ato hoko e mena ia, tala age a Iesu  ke he tau aposetolo haana: “Ka e o a a mutolu mo e fakamatala atu, kia pehe atu, Kua tata mai tuai e kautu he lagi.” (Mataio 10:7) Kakano haia, he pō ato mate a Iesu ne fakamalolō e ia e tau tutaki haana ke fakauka he gahua fakamatala. (Mataio 24:13; Mareko 3:14) Mooli, iloa e Iesu to nakai mukamuka ke taute e poakiaga haana. Ka e maeke a lautolu ke taute ai mo e tumau mo tau kapitiga haana. Fēfē? Ha ko e lagomatai he taha mena fakaalofa foki.

17, 18. (a) Ko e heigoa e mena fakaalofa ne talahau he Ioane 15:7? (e) Lagomatai fēfē he mena fakaalofa ia e tau tutaki ha Iesu? (i) Ko e heigoa e tau mena fakaalofa ne lagomatai a tautolu he vahā nei?

¹⁷ Ko e mena fakaalofa e tau tali ke he tau liogi ha tautolu. Pehē a Iesu: “Ko e tau mena oti kana ke manako ki ai a mutolu, kia ole atu ai a mutolu, ati eke ai ma mutolu.” (Ioane 15:7, 16) Liga fakamalolō mooli he maveheaga ha Iesu e tau aposetolo! * (Kikite matahui tala.) Nakai maama katoatoa he tau aposetolo to nakai leva ti mate a Iesu. Ka e nakai kakano e mate haana to nakai moua e lautolu e lagomatai. Mautali a Iehova ke tali e tau liogi ha lautolu mo e lagomatai ke he ha lautolu a gahua fakamatala. Ti taute ni pihia e ia. Nakai leva he mole e mate ha Iesu, olelalo e tau aposetolo ki a Iehova ke foaki ki a lautolu e loto malolō, ti tali e Iehova e tau liogi ha lautolu.​—Gahua 4:29, 31.

¹⁸ Pihia foki ke he vahā nei. Ka fakauka a tautolu ke he gahua fakamatala, to tumau a tautolu mo tau kapitiga ha Iesu. Ti iloa mooli e tautolu kua mautali a Iehova ke tali e tau liogi ha tautolu ma e lagomatai he magaaho ka uka a tautolu ke fakamatala. (2 Korinito 4:7) Kua loto fakaaue lahi a tautolu he tali e Iehova e tau liogi ha tautolu ti moua a Iesu mo kapitiga ha tautolu. Ko e tau mena fakaalofa nei mai ia Iehova kua fakamalolō a tautolu ke tumau ke fua mai e tau fua.​—Iakopo 1:17.

19. (a) Ko e ha kua tumau a tautolu ke fakamatala? (e) Ko e heigoa kua lagomatai a tautolu ke fakakatoatoa e gahua ne tuku mai he Atua ke taute e tautolu?

¹⁹ He vala tala nei, ne fakaako e tautolu fā e kakano ne lata a tautolu ke tumau e fakamatala: ke fakaheke a Iehova mo e fakatapu e higoa haana, ke fakakite e fakaalofa ha tautolu ma Iehova mo Iesu, ke hataki e tau tagata, mo e ke fakakite kua fakaalofa a tautolu ke he tau tagata. Fakaako foki a tautolu hagaao ke he fā e mena fakaalofa: fiafia, mafola, tuaga kapitiga, mo e tau tali ke he tau liogi ha tautolu. Ko e tau mena fakaalofa nei kua fakamalolō a tautolu ke fakakatoatoa e gahua ne tuku mai he Atua ke taute e tautolu. Fiafia lahi a Iehova ka kitia a tautolu hane gahua fakamalolō ke ‘fua loga mai tumau’!