1. Ko e heigoa e fakafifitakiaga ne fakatoka e Iesu ma e tau tutaki haana, ti tali atu fēfē a lautolu? (Kikite fakatino he kili.)

KO IESU ne fakatumau e onoonoaga mitaki he gahua fakamatala haana he lalolagi, ti manako a ia he tau tutaki haana ke fakatumau foki e onoonoaga mitaki ke he gahua fakamatala. (Ioane 4:35, 36) Ko Iesu mo e tau tutaki haana ne makutu he gahua fakamatala. (Luka 10:1, 5-11, 17) Ka e tapaki mo e tamate a Iesu, galo fakakū he tau tutaki e manako ke fakamatala. (Ioane 16:32) He mole e liu tu mai ha Iesu ne tomatoma e ia a lautolu ke hagaaki ke fakamatala. He mole e liu atu a ia ke he lagi, makutu a lautolu he fakamatala ti gugū e tau fī ha lautolu: “Kitiala, kua fakapuke e mutolu a Ierusalema ke he tau kupu ha mutolu.”​—Gahua 5:28.

2. Fakamonuina fēfē e Iehova e gahua fakamatala?

² Takitaki e Iesu e gahua he tau Kerisiano he senetenari fakamua, ti fakamonuina e Iehova he tokologa ne talia e fekau ha lautolu. Ma e fakatai, he Penetekoso 33 V.N., kavi 3,000 ne papatiso. (Gahua 2:41) Ti matutaki e numera he tau tutaki ke tupu lahi mahaki. (Gahua 6:7) Talahau tuai foki e Iesu, to mua atu e tokologa he tau tagata ka talia e tala mitaki he tau aho fakamui.​—Ioane 14:12; Gahua 1:8.

3-4. Ko e ha kua liga uka e gahua fakamatala he falu matakavi, mo e ko e heigoa ka fakatutala a tautolu ki ai he vala tala nei?

³ Lali a tautolu oti ke fakatumau e onoonoaga mitaki ke he gahua fakamatala. He falu motu, mukamuka ke taute e mena ia. Ko e ha? Kua tokologa lahi ne manako ke fakaako e Tohi Tapu ti lata e falu ia lautolu ke fakatali ato fai matakainaga ka  atā! Ka e he falu faahi he lalolagi, kua uka ke he tau tagata fakailoa ke taute e gahua fakamatala; lavea ke moua e tau tagata i kaina mo e ko lautolu ne moua i kaina kua fiafia tote ke he Tohi Tapu.

⁴ Ka nofo a koe he matakavi ne paleko e gahua fakamatala, ko e tau puhala he vala tala nei ka lagomatai a koe. To fakatutala ke he tau puhala kua fakaaoga he falu ke matutaki mo e tokologa he gahua fakamatala ha lautolu. To kumikumi foki ke he kakano kua maeke ke fakatumau e onoonoaga mitaki pete he talia he tau tagata e fekau ha tautolu po ke nakai.

5. Ko e heigoa e tau tuaga uka ne fehagai mo e tokologa he tau matakainaga?

⁵ Tokologa e matakainaga kua mailoga e uka fakahaga ke tutala mo e tau tagata he tau kaina ha lautolu. Falu tagata fakailoa ne nonofo he tau matakavi ne loga e tau fale ne lahi e puipuiaga po ke tau kaina kua nakai ō fakahanoa ki ai. Liga fai tagata leveki he gutuhala po ke he matakavi ia, ke taofi ha tagata ne nakai uiina he tagata ne nofo i ai. Falu tagata fakailoa kua atāina ke ō he taha gutuhala ke he taha gutuhala, ka e gahoa e tagata ne moua i kaina. Ka ko e falu tagata fakailoa kua fakamatala he tau faahi tua po ke tau matakavi mamao ne gahoa e tagata ne nonofo i ai. Liga loa e hala ne o atu e tau tagata fakailoa he lali ke moua taha e tagata i kaina, ka e liga nakai nofo a ia i kaina! Ka fakamatala a tautolu he tau matakavi pehēnei, ua fakalolelole. Ko e heigoa ha tautolu ka taute ke kautū he tau tuaga pihia mo e fua mitaki e gahua fakamatala?

6. Fakatatai fēfē e tau tagata fakamatala ke he tau tagata takafaga ika?

⁶ Fakatatai e Iesu e gahua fakamatala ke he gahua he tagata takafaga ika. (Mare. 1:17) Falu tagata takafaga ika ne leva e ō ki tahi ka e nakai moua ha ika. Nakai fakalolelole a lautolu ka e hikihiki e puhala takafaga ika. Hiki e lautolu e magaaho, matakavi, po ke puhala futi ika. Maeke a tautolu ke taute e tau hikihikiaga pihia he gahua fakamatala. To fakatutala ke he tau puhala nei.

7. Liga ko e heigoa e fua ka fakamatala a tautolu he tau magaaho kehekehe?

⁷ Lali ke moua e tau tagata he tau magaaho kehekehe. To loga e tagata ka moua e tautolu he fakamatala he tau magaaho ka liga ha ha e tau tagata i kaina. Pete ne ō a lautolu ka e na liliu mai agaia ni ki kaina! Tokologa e matakainaga ne mailoga kua aoga ke fakamatala he pale laā po ke he afiafi ha kua tokologa e tagata i kaina. Lafi ki ai, liga kua okioki mitaki e tau tagata i kaina ti mautali ke tutala he tau magaaho ia. Po ke liga lagomatai ki a koe he fakaaoga e puhala he motua ko David. Talahau e ia kua fai magaaho ne fakamatala he matakavi ti liliu a ia mo e hoa haana ke fakakia e tau fale ne nakai moua ha tagata he mogo fakamua. Pehē a ia, “Ofo au he tokologa e tagata i kaina he liliu a maua ke lagauaaki.” *

8. Fakagahua fēfē e tautolu e Fakamatalaaga 11:6 ke he gahua fakamatala ha tautolu?

⁸ Ua fakalolelole. Fakamanatu mai he kupu tohi ne fakavē e vala tala nei ki ai e onoonoaga kua lata a tautolu ke moua. (Totou Fakamatalaaga 11:6.) Ko David ne totoku he vala fakamua, ne nakai fakalolelole. He taha fale, lagaloga e fina atu haana ato moua e tagata he kaina. Fiafia e tagata ke tutala ke he Tohi Tapu ti pehē, “Kavi ke he valu e tau he nofo au hinei ka e nakaila feleveia au mo e taha he Tau Fakamoli a Iehova he gutuhala haaku.” Pehē  a David, “Mailoga e au ka moua e tau tagata i kaina kua fa fanogonogo a lautolu ke he fekau ne fakamatala e tautolu.”

9. Ko e heigoa ne taute he falu matakainaga ke hokotia ke he tau tagata ne uka ke moua he tau kaina?

⁹ Lali he taha matakavi kehe foki. He lali ke matutaki mo e tau tagata ne uka ke moua i kaina, falu tagata fakailoa ne hiki e matakavi ne fakamatala a lautolu i ai. Ma e fakatai, ko e gahua fakamatala he puhalatū mo e fakaaoga he tau peleō tohi kua eke mo tau puhala mitaki lahi ke feleveia mo e tau tagata ne nonofo he tau fale tokoluga ne nakai fakaatā e gahua fakamatala he taha gutuhala ke he taha gutuhala. Maeke e Tau Fakamoli a Iehova ke tutala mo e tau tagata ne nonofo he tau fale ia. Tokologa e tagata fakailoa ne mailoga foki kua fiafia e tau tagata ke tutala po ke talia e tau tohi he haia he tau paaka, tau makete, mo e tau matakavi pisinisi. Ko Floiran ko e leveki takaiaga i Bolivia, ne pehē: “Ō a mautolu ke he tau makete mo e matakavi pisinisi he matahola 1:00 ke he matahola 3:00 he afiafi ka nakai lavelave lahi e tau tagata fakafua koloa. Fa mitaki e tau tutala ha mautolu ti hoko foki ke kamata e tau fakaako Tohi Tapu.”

10. Ko e heigoa e tau puhala ka fakaaoga e koe ke hokotia ke he tau tagata?

¹⁰ Lali ke fakaaoga e taha puhala foki. Liga kua lagaloga e lali haau ke matutaki mo e taha tagata. Ahiahi atu a koe he tau magaaho kehekehe ka e nakai moua a ia i kaina. Fai puhala foki nakai ke hokotia ke he tagata pihia? Pehē a Katarína, “Tohitohi au ki a lautolu ne nakai moua i kaina, he tohi e tau mena ka tala age ane mai feleveia mata mo lautolu.” Ko e heigoa e kakano? Lali ke hokotia ke he tau tagata  oti he matakavi he fakaaoga e tau puhala kehekehe ke taute e gahua fakamatala.

11. Ko e ha e falu tagata ne nakai fiafia ke he fekau ha tautolu?

¹¹ Falu tagata ne nakai fiafia ke he fekau ha tautolu. Nakai kitia e lautolu e lata ke iloa e Atua po ke Tohi Tapu. Nakai talitonu a lautolu ke he Atua ha kua lahi mahaki e matematekelea ne kitia e lautolu he lalolagi. Nakai talia e lautolu e Tohi Tapu ha kua kitia e fakatupua he tau takitaki lotu he talahau kua omaoma ke he Tohi Tapu ka e loga e mena kelea ne taute. Falu ne manamanatu lahi ke he tau gahua, tau magafaoa, po ke tau lekua ha lautolu ti kaumahala ke kitia na maeke e Tohi Tapu ke lagomatai a lautolu. Maeke fēfē a tautolu ke fakatumau e fiafia ka uta fakateaga he tau tagata ne fakamatala ki ai e fekau?

12. Maeke fēfē he fakagahua e tau kupu ia Filipi 2:4 ke lagomatai a tautolu he gahua fakamatala?

¹² Fakakite e fiafia fakatagata. Tokologa ne nakai fiafia he mogo fakamua ka e fanogonogo he mogo fakamui ke he fekau ha tautolu he kitia e lautolu kua manamanatu mooli a tautolu ki a lautolu. (Totou Filipi 2:4.) Ma e fakatai, ko David ne totoku fakamua ne pehē, “Ka talahau e tagata kua nakai talia e ia, ne tuku kehe e Tohi Tapu po ke tohi ha maua ti pehē: ‘Manako au ke iloa e kakano ati pihia e logonaaga haau.’” Na mailoga he tau tagata ka fai tagata kua manamanatu ki a lautolu. Liga nimo e lautolu e tau mena ne talahau e tautolu ka e manatu e fiafia fakatagata ka fakakite e tautolu. Pete ka nakai fakaatā he tau tagata he kaina a tautolu ke tutala, maeke ke fakakite he aga mo e foliga na manamanatu a tautolu ki a lautolu.

13. Maeke fēfē a tautolu ke hikihiki e fekau ke felauaki mo e tau manako he tau tagata he tau kaina takitaha?

¹³ Fakakite e tautolu e fiafia mooli he hikihiki e fekau ke felauaki mo e tau manako he tagata he kaina. Tuga anei, fai mena nakai kua kitia e tautolu kua fai fanau he fale? Liga fiafia e tau matua ke he fakatonuaga he Tohi Tapu ke he feaki he tau fanau po ke tau puhala he Tohi Tapu ke moua he magafaoa e moui fiafia lahi. Loga nakai e loka ne kitia he tau gutuhala ha lautolu? Liga fifili a tautolu ke tutala hagaao ke he matahavala mo e matakutaku kua tupu lahi he lalolagi, ka mole ia to loto fakaaue e tagata he kaina ke iloa to utakehe tukulagi e matahavala. He ha tuaga, lali ke lagomatai a lautolu kua fanogonogo ke kitia e puhala kua maeke e fakatonuaga he Tohi Tapu ke lagomatai a lautolu. Ko Katarína ne totoku fakamua ne pehē, “Fakamanatu e au ki a au e puhala ne fakaholo ki mua he  kupu mooli e moui haaku.” Ko e fua, tutala a Katarína mo e mauokafua ti mailoga he tau tagata ne tutala a ia ki ai e mena ia.

14. Fakavē ke he Tau Fakatai 27:17, maeke fēfē he tau matakainaga ne fakatauō mo tautolu ke lagomatai he gahua fakamatala?

¹⁴ Moua e lagomatai mai he falu. He senetenari fakamua, ne fakaako e Paulo ki a Timoteo e puhala fakamatala mo e fakaako, ti fakamafana ki a Timoteo ke fakaaoga e tau puhala ia ke lagomatai e falu. (1 Kori. 4:17) Tuga a Timoteo, maeke a tautolu ke fakaako mai ia lautolu ne lotomatala pihia i loto he fakapotopotoaga. (Totou Tau Fakatai 27:17.) Manamanatu ke he fakafifitakiaga he matakainaga taane ko Shawn. Fai mogo ne paionia a ia he maaga tua ne laulahi he tau tagata ne fiafia ke he lotu ha lautolu. Fakatumau fēfē e ia e fiafia haana? “Ka maeke, gahua au mo e taha matakainaga,” he talahau e ia. “Fakaaoga e maua e magaaho ne ō he taha fale ke he taha fale ke felagomataiaki ke fakaholo ki mua e tau puhala fakaako. Ma e fakatai, liu a maua tutala ke he puhala ne fakafehagai a maua mo e tagata he kaina. Ti tutala ke he puhala ka tali e maua ka liu fehagai mo e tuaga pihia foki.”

15. Ko e ha kua aoga lahi e liogi he gahua fakamatala ha tautolu?

¹⁵ Liogi ki a Iehova ma e lagomatai. Ole ki a Iehova he tau magaaho takitaha ma e takitakiaga ka gahua fakamatala a koe. Lata ke moua e agaaga tapu haana ke lagomatai ke he tau mena oti ka taute e tautolu. (Sala. 127:1; Luka 11:13) Ka ole a koe ki a Iehova ma e lagomatai he liogi, kia tala age fakahako. Ma e fakatai, ole ki a ia ke takitaki a koe ke he ha tagata kua manako ke fakaako mo e mautali ke fanogonogo. Ti gahua fakatatau mo e liogi haau he tutala ke he tau tagata oti ne feleveia mo koe.

16. Ko e ha e fakaako fakatagata kua aoga lahi ke he gahua fakamatala ha tautolu?

¹⁶ Fakatoka e magaaho ke fakaako fakatagata. Pehē e Kupu he Atua: “Kia kumikumi e mutolu po ke heigoa e finagalo he Atua, ko e mena mitaki, kia talia foki mo e fiafia, ti kua katoatoa.” (Roma 12:2) Ka mauokafua lahi kua iloa e tautolu e kupu mooli hagaao ke he Atua, to lahi foki e mauokafua ha tautolu ka fakamatala ke he falu. Ko Katarína ne totoku fakamua, ne pehē: “He mogo kua mole, mailoga e au e lata ke fakamalolō e tua haaku ke he falu matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu. Ti fakaako fakamakutu au ke he fakamooliaga na fai Tufuga, ko e Tohi Tapu ko e Kupu he Atua, mo e fai fakatokatokaaga e Atua ne hukui a ia mogonei.” Talahau e Katarína, ko e fakaako fakatagata haana ne fakamalolō e tua mo e fakalahi e fiafia haana he gahua fakamatala.

17. Ko e ha ne fakatumau e onoonoaga mitaki ha Iesu he gahua fakamatala haana?

¹⁷ Fakatumau e Iesu e onoonoaga mitaki mo e fakamatala tumau pete ne nakai talia he tau tagata e fekau haana. Ko e ha? Iloa e Iesu kua lata e tau tagata tokologa ke iloa e kupu mooli, ti manako a ia ke foaki ke he tokologa e magaaho ke talia e fekau he Kautu. Iloa foki e ia ko e falu tagata ne nakai fanogonogo he magaaho fakamua kua fiafia ai he magaaho fakamui. Manamanatu ke he mena ne tupu ke he magafaoa ni haana. He tolu mo e hafa e tau ne gahua fakamatala a Iesu, nakai fai he lafu haana ne eke mo tau tutaki haana. (Ioane 7:5) Ka e mole e liu tu mai haana ti eke a lautolu mo tau Kerisiano.​—Gahua 1:14.

18. Ko e ha kua matutaki a tautolu ke fakamatala?

¹⁸ Nakai iloa e tautolu ko hai ka talia e kupu mooli he Tohi Tapu kua fakaako e tautolu.  Falu tagata ne leva atu to talia e fekau. Pihia foki e falu ne fifili ke nakai fanogonogo, ne kitia e mahani mitaki ha tautolu ti liga “fakaheke atu ai a lautolu ke he Atua” he mogo fakamui.​—1 Pete. 2:12.

19. Ia 1 Korinito 3:6, 7, ko e heigoa kua lata a tautolu ke mailoga?

¹⁹ He tō mo e fakamalū e tautolu, lata ke mailoga ko e Atua ni kua fakatupu ai. (Totou 1 Korinito 3:6, 7.) Ko e matakainaga taane ko Getahun ne fekafekau i Ethiopia, ne pehē: “He molea e 20 e tau, ko au ni e Fakamoli a Iehova he matakavi ne lavea ke gahua fakamatala ki ai. Ka ko e mogonei kua 14 e tagata fakailoa. Toko 13 ia lautolu ne papatiso, putoia e hoana haaku mo e tolu e tama. Kua evalesi ke 32 e tagata he tau feleveiaaga ha mautolu.” Fiafia a Getahun he matutaki ke fakamatala ka e fakauka he fakatali ki a Iehova ke futia mai e tau tagata loto fakamooli ke he fakatokatokaaga Haana!​—Ioane 6:44.

20. Fakatatai fēfē a tautolu mo e tau tagata fakahao?

²⁰ Uho e tau momoui he tau tagata oti ki a Iehova. Foaki mai e ia e lilifu ki a tautolu ke gahua fakalataha mo e Tama haana ke fakapotopoto mai e tau tagata he tau motu oti ato hoko e fakaotiaga he lalolagi nei. (Hakai 2:7) Fakatatai e gahua fakamatala ha tautolu ke he matagahua fakahao tagata. Ko tautolu kua tuga e tau tagata he matakau fakahao ne fakafano atu ke tamai e tau tagata ne apitia he keliaga kolu. Pete kua gahoa ni ne o atu ke fakahao kua moua taha tagata, ka kua uho e gahua ha lautolu oti he matakau. Pihia foki e gahua fakamatala ne taute e tautolu. Nakai iloa e tautolu to tokofiha e tagata ka fakahao mai he fakatokaaga ha Satani. Ka e to fakaaoga e Iehova e taha ia tautolu ke lagomatai a lautolu. Ko Andreas ne nofo i Bolivia, ne pehē, “Kitia e au e tagata ne fakaako e kupu mooli he Tohi Tapu ti papatiso, ko e gahua he matakau katoa.” Kia fakatumau e aga mitaki ia ha tautolu ke he gahua fakamatala. Ka taute pihia to fakamonuina e Iehova, mo e eke e gahua fakamatala ha tautolu mo punaaga he fiafia mooli.