Skip to content

Skip to table of contents

TALA KE HE MOUI

“Lahi e Mena ne Fakaako e Au Mai he Falu!”

“Lahi e Mena ne Fakaako e Au Mai he Falu!”

KUA pouli tatago e atu mouga i Algeria he kemuaga he tau kautau Falani, ne kelea lahi e felatauaki i Algeria. Ko e matini kani he lima haaku he leoleo tokotaha au he mena ne fata hake e tau taga oneone. Amanaki ni ti kalīkalī e tau hui he hau ki a au. Matakutaku lahi au. He 20 laia e tau haaku he moui ti nakai manako ke kelipopo tagata po ke mate au. Hea au: “Atua na e! Oi, Atua na e!”

Hiki he mena matakutaku ia ne tupu e moui haaku ti kamata au ke kumi e Tufuga. Ato tala atu e au e mena ne tupu foki he pō ia, to tala atu e au e tala ke he moui haaku he vahā tote ne fakaohooho e manamanatuaga haaku mo e tauteute e loto haaku ke kumi e Atua.

TAU MENA NE FAKAAKO E AU HE MATUA TAANE HAAKU

Fanau au he 1937 i Guesnain, ko e taone keli kolu he faahi tokelau i Falani. Gahua keli kolu e matua taane haaku, ti fakaako e ia ki a au e uho lahi ke gahua malolō. Fakaako foki he matua taane haaku au ke vihiatia e nakai fakafili tonu, ti lagomatai e ia a lautolu ne fakauka ke he tau tuaga gahua hagahaga kelea. Ke holo ki mua e tuaga ha lautolu, putoia e matua taane haaku he tau matakau ne tau ma e tonuhia he tau tagata gahua keli kolu. Nakai fiafia foki a ia he kitia e fakatupua he tau akoako. Tokologa a lautolu ne monuina; ka e ole agaia ma e tau mena kai mo e tau tupe he tau tagata keli kolu ne taufetului ke leveki a lautolu. Vihiatia lahi he matua taane e mahani he tau akoako ti nakai fakaako e ia au ke he tau mena fakalotu. Nakai tutala a mautolu hagaao ke he Atua.

He lahi hake au, kamata au ke vihiatia foki e nakai fakafili tonu. Ko e nakai fakafili tonu ia ne putoia e fili tagata ke he tau tagata motu kehe ne nonofo i Falani. Pelē soka au mo e tau fanau he tau tagata ne hiki mai ke he motu, ti fiafia au he lafi mo lautolu. Ko e matua fifine haaku na tupu mai i Polani, nakai ko e Falani. Manako lahi au ke moua e mafola mo e tatai oti e tau tagata.

KAMATA AU KE MANAMANATU FAKAHOKULO KE HE MOUI

Ko au he kautau

Manako e fakatufono ke fano au he kautau he 1957. Kakano ia ati ko au he atu mouga i Algeria he pō ia ne fakamaama e au he kamataaga. He mole e hea atu au “Atua na e! Oi, Atua na e!” ne nakai feleveia au mo e kautau ne fī, ka ko e asini vao! Fakaaue ha ia! Ka ko e mena ia ne tupu mo e felakutaki ati manamanatu fakahokulo au ke he kakano he moui. Ko e ha ne ha ha hinei a tautolu? Leveki kia he Atua a tautolu? To moua nakai e tautolu e mafola tukulagi?

He mogo fakamui he fano au ke he kaina he tau matua haaku, feleveia au mo e taha he Tau Fakamoli a Iehova. Mai e ia e La Sainte Bible, ko e Tohi Tapu Falani he Lotu Katolika ti kamata au ke totou he liu ki Algeria. Ko e vala pauaki ne manamanatu lahi au ki ai ko e Fakakiteaga 21:3, 4. Totou pehē: “Kua fakalataha mo e tau tagata e fale uta fano he Atua . . . To holoholo kehe he Atua e tau hihina mata oti mai he tau mata ha lautolu; ti nakai tuai fai mate, po ke fakatutuku, po ke tagi, ti nakai tuai fai matematekelea.” * Ofo lahi au he tau kupu nei. ‘To mooli nakai e tau kupu ia?’ he manatu e au. Mogoia, nakai fai mena au ne iloa ke he Atua mo e Tohi Tapu.

He toka e au e kautau he 1959, feleveia au mo e matakainaga ko François ne fakaako ki a au loga e kupu mooli he Tohi Tapu. Ma e fakatai, fakakite e ia ki a au mai he Tohi Tapu e higoa mooli he Atua ko Iehova. (Sala. 83:18) Fakamaama foki e François to fakahoko e Iehova e fakafili tonu ke he lalolagi, liliu e lalolagi ke he parataiso, mo e fakamooli e tau kupu he Fakakiteaga 21:3, 4.

Kakano lahi e tau fakaakoaga ia ti hokotia ai ke he loto haaku. Ka e ita lahi foki au ke he tau akoako ti vihiatia a lautolu he fakaako e tau mena ne nakai mai he Tohi Tapu! Tuga kua fakaohooho agaia au he tau manatu he matua taane haaku mo e nakai fakauka au. Loto au ke taute fakamafiti taha mena!

Lagomatai e François mo e tau matakainaga foou haaku au ke tautaofi e ita. Fakamaama e lautolu ko e gahua he tau Kerisiano kua nakai ke fakafili ka e foaki e amaamanakiaga puhala he tala mitaki he Kautu he Atua. Ko e gahua ia ne taute e Iesu mo e tuku age e ia ke he tau tutaki haana ke taute. (Mata. 24:14; Luka 4:43) Fakaako foki au ke tutala totonu mo e fakailoilo ke he tau tagata, pete ne tau taofiaga ha lautolu. Talahau he Tohi Tapu: “Kua nakai lata ke taufetoko e fekafekau he Iki, ka kia mahani molu a ia ke he tau tagata oti.”​—2 Timo. 2:24.

Taute e au e tau hikiaga kua lata ti papatiso ko e taha he Tau Fakamoli a Iehova he toloaga takaiaga he 1959. Feleveia e au i ai e matakainaga fifine fuata ko Angèle, ti loto lahi au ki a ia. Kamata au ke fina atu ke he fakapotopotoaga ne fano a ia, ti mau a maua he 1960. Ko ia mooli ko e fifine mitaki lahi mahaki, hoana lotomatala, mo e ko e mena fakaalofa uho mai ia Iehova.​—Fakatai 19:14.

Aho mau ha maua

LAHI E MENA NE FAKAAKO E AU MAI HE TAU TAGATA TAANE LOTOMATALA MO E PULOTU

He tau tau kua mole, loga e mena aoga ne fakaako e au mai he tau matakainaga taane lotomatala mo e pulotu. Ko e mena fakamua anei: Ke kautū ke he ha kotofaaga uka, lata a tautolu ke mahani fakatokolalo mo e fakagahua e pulotu he Tau Fakatai 15:22 ne pehē: ‘Kua fai pulega; ka fakamau ai ni ke he tau pule tokologa.’

Gahua takaiaga i Falani he 1965

He 1964, kamata au ke kitia e mooli he tau kupu omoomoi ia. He tau ia, kamata au ke fekafekau ko e leveki takaiaga he ahiahi ke he tau fakapotopotoaga ke fakamafana e tau matakainaga mo e atihake fakaagaaga a lautolu. Ka e 27 e tau haaku he moui mogoia mo e nakai lahi e lotomatala. Ti hepe e tau mena haaku ne taute. Ka e lali au ke fakaako mai he tau mena ia. Mua atu, fakaako e au e tau fakatonuaga aoga loga mai he “tau pule,” po ke tau tagata fakatonu lotomatala.

Fai fakataiaga ne manatu e au. He mole e ahiahi au ke he fakapotopotoaga i Paris, ole e matakainaga taane motua fakaagaaga ke tutala mo au. “Ē,” he ui e au.

Hūhū a ia, “Louis, ka ahiahi atu e ekekafo ki kaina, ko hai kua fina atu a ia ke kitia?”

“Ko e tagata gagao,” he ui e au.

Pehē a ia: “Mooli. Ka e mailoga e au kua lahi e magaaho haau mo lautolu ne malolō fakaagaaga, tuga e leveki he fakapotopotoaga. Tokologa e matakainaga he fakapotopotoaga ha mautolu kua lolelole, foou, po ke mā. To loto fakaaue lahi a lautolu ka fai magaaho a koe mo lautolu ti fina atu foki ke he tau kaina ha lautolu ke kai auloa.”

Loto fakaaue lahi au ke he fakatonuaga aoga he matakainaga fakahele ia. Ko e fakaalofa haana ke he tau mamoe ha Iehova kua aamotia e loto haaku. Folo e au e fakatokoluga haaku ti kamata agataha ke fakagahua e mena ne talahau e ia. Fakaaue au ki a Iehova ma e tau matakainaga taane pihia.

He tau 1969 mo e 1973, kotofa au ke leveki e Food Service Department ke he ua e fonoaga he lalolagi katoa i Colombes i Paris. He fonoaga he 1973, kavi ke he 60,000 e tagata ne lata ke fagai ke he lima e aho! Nakai iloa e au e mena ke taute. Ka e liu foki, ko e matapatu ke kautū ko e fakatonuaga he Tau Fakatai 15:22 ke moua e pulega he falu. Ole au ke he lagomatai he tau matakainaga taane motua fakaagaaga ne lotomatala ke he faahi he tau mena kai. Falu ia lautolu ko e tau tagata gahua vala manu, tō lakau kai, tunu kai, mo e fakatau. Gahua auloa a mautolu ke taute e kotofaaga uka lahi nei.

He 1973, uiina au mo e hoana haaku ke gahua he Peteli i Falani. Ko e kotofaaga fakamua haaku kua uka lahi foki. Lata au ke kumi puhala ke uta e tau tohi ke he tau matakainaga ha tautolu i Cameroon he motu ko Aferika ne pā e gahua he 1970 ke he 1993. Liu foki au molea e tupetupe. Liga mailoga he tau matakainaga taane ne leveki e gahua i Falani ti fakamafana ki a au, he pehē: “Manako lahi e tau matakainaga ha tautolu i Cameroon ke he tau mena kai fakaagaaga. Lata ke leveki a lautolu!” Ti leveki mooli e mautolu.

Fonoaga pauaki i Nigeria mo e tau matakainaga mai i Cameroon he 1973

Lagaloga e fina atu haaku ke he tau motu ne katofia mo Cameroon ke feleveia mo e tau motua he motu ia. Ko e tau matakainaga ia ne loto malolō mo e lotomatala ne lagomatai au ke taute e tau fakatokaaga kua lata ke hoko atu tumau e tau mena kai fakaagaaga ki Cameroon. Fakamonuina e Iehova e tau gahua ha mautolu. Kavi ke he 20 e tau, ne moua tumau he tau tagata he motu ia e fufuta he The Watchtower mo e Our Kingdom Service ne taute he tau mahina takitaha.

He 1977, fiafia au mo Angèle he ahiahi ki Nigeria mo e tau leveki takaiaga mo e tau hoana mai i Cameroon

LAHI E MENA NE FAKAAKO E AU MAI HE HOANA FAKAHELE HAAKU

He kamataaga he fakatū kapitiga ha maua, mailoga e au e tau mahani fakaagaaga ha Angèle. Ko e tau mahani ia kua kitia mitaki he mau a maua. He afiafi ia he aho ne mau a maua, ole a ia ki a au ke liogi ke he manako ha maua ke fekafekau katoatoa ki a Iehova ko e hoa mau. Tali e Iehova e liogi ia.

Lagomatai foki e Angèle au ke falanaki fakalahi ki a Iehova. Ke fakatai: Mogo ne uiina a maua he 1973 ke gahua he Peteli, fakauaua au ha kua fiafia lahi ke he gahua takaiaga. Ka kua fakamanatu e Angèle na fakatapu e tau momoui ha maua ki a Iehova. Lata a maua ke taute ha mena kua ole mai he fakatokatokaaga Haana. (Hepe. 13:17) Maeke fēfē au ke fakafetoko mo e mena ia! Ti o atu a maua ke he Peteli. Tali mai he mau a maua, ko e aga fakailoilo, loto manamanatu mitaki, mo e onoonoaga fakaagaaga he hoana haaku ne fakamalolō e fakamauaga ha maua mo e lagomatai ke taute e tau fifiliaga mitaki.

Mo Angèle he katene he Peteli i Falani

Kua momotua a maua mogonei, ka e matutaki a Angèle ke eke mo hoana mitaki lahi mahaki mo e lagomatai. Ma e fakatai, ke o atu he tau aoga Tohi Tapu ne taute ke he vagahau Palagi, kamata a Angèle mo au ke eketaha ke holo ki mua he vagahau ia. Ti matutaki a maua ke he fakapotopotoaga vagahau Palagi pete kua 70 tumā e tau tau ha maua he mogoia. Ha ko e tau matagahua haaku ko e matakainaga he La Komiti i Falani, ko e fakaako e taha vagahau kua uka lahi. Ka e felagomataiaki a maua mo Angèle. He 80 tumā e tau tau ha maua mogonei, matutaki a maua ke tauteute ma e feleveiaaga he fakapotopotoaga he vagahau Palagi mo e Falani. Lali foki a maua ke fai vala tumau he tau feleveiaaga mo e gahua fakamatala he fakapotopotoaga. Fakamonuina e Iehova e tau laliaga ha maua ke fakaako e vagahau Palagi.

Taha e fakamonuinaaga ofoofogia he 2017. Uiina a Angèle mo au ke o atu ke he Aoga ma e Tau Tagata he La Komiti mo e ha Lautolu a Tau Hoana ne fakahoko he Watchtower Educational Center i Patterson i New York.

Ko Iehova mooli e Faiaoga Homo Ue Atu. (Isaia 30:20) Nakai ofo ai, ko e tau tagata oti haana ne motua mo e ikiiki kua moua e fakaakoaga mitaki lahi! (Teu. 4:5-8) Mailoga e au ko lautolu ne fuata kua fanogonogo ki a Iehova mo e tau matakainaga lotomatala kua holo ki mua fakaagaaga ti eke mo tau tagata lalahi kua fakamooli. Fakamanatu mai he Tau Fakatai 9:9: “Kia fakaako atu ke he tagata iloilo ti au atu ai he iloilo a ia; kia fakaako atu ke he tagata tututonu ti tolomaki atu hana iloilo.”

Liu au manamanatu he falu mogo ke he pō matakutakuina he atu mouga i Algeria kavi ke he 60 e tau kua mole. He pō ia, nakai iloa e au to moua e au e moui fiafia. Lahi e mena ne fakaako e au mai he falu! Foaki mai mooli e Iehova ki a au mo Angèle e moui fiafia mo e makona. Ti eketaha a maua ke fakatumau ke fakaako mai he Matua he lagi mo e mai he tau matakainaga lotomatala kua fakaalofa ki a Ia.

^ para. 11 New World Translation of the Holy Scriptures.