1-2. Ko e heigoa ne talahau he taha tagata tohia, ti ko e heigoa ka fakatutala ki ai a tautolu he vala tala nei?

KUA tokologa mogonei ne totoku kua talitonu ki a Iesu ka e nakai talia e lautolu e tau mena ne fakaako e ia. (2 Timo. 4:3, 4) Ko e tagata tohia ne talahau: “Kaeke ke fai ‘Iesu’ mo tautolu mogonei ka talahau e tau mena he puhala kua talahau e Iesu fakamua . . . , to nakai talia kia e tautolu a ia mogonei ke he puhala ne nakai talia e tautolu a ia he ua afe tau kua mole? . . . Ko e tali fa mahani ha tautolu: Ē.”

² Tokologa he senetenari fakamua ne logona a Iesu he fakaako mo e kitia a ia ne taute e tau mana, ka e nakai talia a lautolu ke tua ki a ia. Ko e ha? Ke he vala tala fakamua, fakatutala a tautolu ke he fā e kakano ne tupetupe e tau tagata ha ko e mena ne talahau mo e taute e Iesu. Kia fakatutala a tautolu ke he fā foki e kakano. He taute pihia, to kitia e tautolu e kakano ne nakai talia he tau tagata mogonei e tau tutaki ha Iesu mo e puhala ka kalo kehe a tautolu neke tupetupe.

3. Ko e heigoa ne taute e Iesu ati tupetupe e falu?

³ He nofo a Iesu he lalolagi, fifili a ia ke lafi mo e tau tagata oti. Kai fakalataha a ia mo e tau tagata monuina mo e tau tagata lilifu, ka e lahi foki e magaaho haana mo e tau tagata nofogati mo e matematekelea. Lafi ki ai, fakaalofa hofihofi noa a ia ki a lautolu ne onoono ki ai ko e “tau tagata hala.” Falu tagata fakatokoluga ne tupetupe ha ko e mena ne taute e Iesu. Hūhū a lautolu ke he tau tutaki haana: “Ko e ha ne kai mena ai a mutolu, mo e inu ai, fakalataha mo e tau telona mo e tau tagata hala?” Ti tali atu a Iesu: “Nakai aoga e ekekafo ke he tau tagata  malolo, ka ko e tau tagata gagao hoko lautolu. Nakai hau au ke ui ke he tau tagata tututonu, ka ko e tau tagata hala, kia tokihala a lautolu.”​—Luka 5:29-32.

4. Hagaao ke he perofeta ko Isaia, ko e heigoa kua amanaki e tau Iutaia ke he Mesia?

⁴ Ko e heigoa kua talahau he Tohi Tapu? Ato hau e Mesia, fakamaama he perofeta ko Isaia to nakai talia he lalolagi a ia. Talahau tuai he perofetaaga: “Kua vihiatia a ia mo e tiaki he tau tagata . . . ti tuga e haga kehe e tau mata ia ia; ne vihiatia a ia ti nakai manatu e tautolu a ia.” (Isaia 53:3) To tiaki he “tau tagata” e Mesia, ti amanaki e tau Iutaia he senetenari fakamua ia to tiaki a Iesu.

5. Fēfē e onoonoaga he tokologa mogonei ke he tau tutaki ha Iesu?

⁵ Kitia nakai e tautolu e lekua ia mogonei? Ē. Tokologa e takitaki lotu kua makai ke talia ke he tau fakapotopotoaga ha lautolu e tau tagata talahaua, monuina, mo e onoono e lalolagi ki ai kua pulotu. Taute pihia he tau akoako pete kua nakai felauaki e tau mahani mo e tau puhala moui ha lautolu nei ne foou mo e tau tuaga he Atua. Ko e tau takitaki lotu taha nei ne onoono fakateaga ke he tau fekafekau ha Iehova, kua fakamakutu mo e meā e tau mahani ha kua nakai talahaua a lautolu ke he tau tuaga he lalolagi nei. Pehē a Paulo, kua fifili he Atua e tau tagata “fakateaga.” (1 Kori. 1:26-29) Ki a Iehova, kua uho e tau fekafekau fakamooli oti haana.

6. Fifitaki fēfē e tautolu e aga ha Iesu ia Mataio 11:25, 26?

⁶ Kalo kehe fēfē a tautolu neke tupetupe? (Totou Mataio 11:25, 26.) Ua fakaohooho he onoonoaga he lalolagi ke he tau tagata he Atua. Mailoga kua fakaaoga ni e Iehova e tau tagata fakatokolalo ke taute e finagalo haana. (Sala. 138:6) Manamanatu ke he mena kua lahi ne taute e ia he fakaaoga a lautolu ne onoono e lalolagi ki ai kua nakai iloilo po ke lotomatala.

7. Ko e ha ne fakahigoa e Iesu e tau Farasaio ko e tau tagata fakavai, ti fēfē e tali atu ha lautolu?

⁷ Vihiatia fakamalolō e Iesu e tau gahua fakalotu he vahā haana ne fakalialia. Ma e fakatai, fakakite e ia e fakatupua he tau Farasaio ne manamanatu lahi ke he puhala ke holoholo aki e tau lima ha lautolu ka e nakai manamanatu ke he puhala ke leveki aki e tau matua ha lautolu. (Mata. 15:1-11) Liga ofo e tau tutaki ha Iesu ha ko e tau kupu haana. Ti hūhū a lautolu ki a ia: “Kua fioia nakai e koe, kua tupetupe e tau farasaio he logona e lautolu e kupu ia?” Tali e Iesu: “Ko e tau akau oti nakai to he haku Matua ha ha he lagi to huo ia. Toka ai pihia a lautolu, ko e tau matapouli a lautolu ke takitaki e tau matapouli; kaeke ke takitaki he matapouli e taha matapouli, ti veveli ai a laua tokoua ke he luo.” (Mata. 15:12-14) Nakai fakaatā e Iesu e tau tali kelea he tau takitaki lotu ke taofi a ia he vagahau e mena mooli.

8. Fakakite fēfē e Iesu kua nakai talia he Atua e tau taofiaga fakalotu oti?

⁸ Fakakite foki e Iesu e tau fakaakoaga fakalotu ne fakavai. Nakai talahau e ia kua talia he Atua e tau taofiaga fakalotu oti. Ka e hagaao a ia ke he tokologa he puhala laulahi kua takitaki atu ke he malaia po ke moumouaga, mo e tokogaogao ni he puhala pukilu ke he moui. (Mata. 7:13, 14) Talahau fakamaaliali e ia ko e falu kua tuga na fekafekau ke he Atua ka ko e tala mooli kua nakai fekafekau a lautolu ki a ia. Hataki e Iesu: “A mutolu mo e tau perofeta pikopiko; to o mai a lautolu kia mutolu mo e tau tapulu mamoe, ka ko loto ko e tau luko kakati haia. To iloa mali e mutolu a lautolu ke he tau fua ha lautolu.”​—Mata. 7:15-20.

9. Ko e heigoa e falu fakaakoaga fakalotu ne fakavai kua fakakite e Iesu?

 ⁹ Ko e heigoa kua talahau he Tohi Tapu? Talahau tuai he perofetaaga he Tohi Tapu to manako lahi e Mesia ke he fale ha Iehova. (Sala. 69:9; Ioane 2:14-17) Ko e manako lahi po ke fakamakutu ia ne fakaohooho a Iesu ke fakakite e tau taofiaga mo e tau gahua fakalotu ne fakavai. Tuga anei, talitonu e tau Farasaio ka mate e tagata to fai vala he tino haana ka moui; ka e fakaako e Iesu ko e tagata ne mate kua mohe. (Ioane 11:11) Nakai talia he tau Satukaio e liu tu mai; ka e fakaliu tu mai e Iesu e kapitiga haana ko Lasalo. (Ioane 11:43, 44; Gahua 23:8) Fakaako he tau Farasaio na fioia he Atua e tau mena oti; ka e fakaako e Iesu na maeke e tau tagata ke fifili ke fekafekau po ke nakai fekafekau ke he Atua.​—Mata. 11:28.

10. Ko e ha ne tupetupe e tokologa ke he tau fakaakoaga ha tautolu?

¹⁰ Kitia nakai e tautolu e lekua ia mogonei? Ē. Tokologa ne tupetupe ha kua fakakite he tau fakaakoaga ha tautolu ne fakavē ke he Tohi Tapu e tau manatu fakalotu ne fakavai. Fakaako he tau takitaki lotu e tau fuifui ha lautolu kua fakahala he Atua e tau tagata mahani kelea he afi tote. Fakaaoga e lautolu e fakaakoaga fakavai ia ke pule lahi ke he tau tagata. Ko e tau fekafekau ha Iehova kua tapuaki ke he Atua fakaalofa, kua fakakite e tautolu ko e fakaakoaga ia kua fakavai. Fakaako foki he tau akoako ka mate e tagata na fai vala he tino haana ka moui. Fakakite e tautolu e tupumaiaga pouliuli he fakaakoaga ia, to nakai aoga e liu tu mai. Loga e lotu ne talia e taofiaga ko e mena fifili tuai he Atua e tau mena oti, ka e fakaako a tautolu kua moua he tagata e atāina ke fifili ke fekafekau ke he Atua. Tali atu fēfē e tau takitaki lotu? Fa ita lahi mahaki a lautolu!

11. Hagaao ke he tau kupu ha Iesu ia Ioane 8:45-47, ko e heigoa ne manako e Atua ke he tau tagata haana ke taute?

¹¹ Kalo kehe fēfē a tautolu neke tupetupe? Ka fiafia a tautolu ke he kupu mooli kua lata a tautolu ke talia e tau kupu he Atua. (Totou Ioane 8:45-47.) Nakai tuga a Satani ko e Tiapolo, nakai tiaki e tautolu e kupu mooli. Nakai  fakahui e tau taofiaga ha tautolu. (Ioane 8:44) Manako e Atua ke he tau tagata haana ke “fakavihia e tau mena kelea,” mo e “pipiki ke he tau mena mitaki,” tuga ne taute e Iesu.​—Roma 12:9; Hepe. 1:9.

12. Ko e ha e puhala ne mate a Iesu ne fakatupetupe ke he tau tagata Iutaia tokologa?

¹² Ko e heigoa e taha fakatupetupe ke he tau Iutaia he vahā ha Iesu? Pehē a Paulo: “Kua fakamatala atu e mautolu e Keriso kua fakasatauro ko e mena haia ke fakatupetupe ai e tau tagata Iutaia.” (1 Kori. 1:23) Ko e ha ne tokologa e tau Iutaia ne tupetupe ha ko e puhala ne mate a Iesu? Ki a lautolu, ko e mate ha Iesu he akau kua tuga ke eke mo tagata matahavala mo e agahala ka e nakai ko e Mesia.​—Teu. 21:22, 23.

13. Ko e heigoa ha lautolu ne tupetupe ha ko Iesu ne kaumahala ke mailoga?

¹³ Ko lautolu ko e tau Iutaia ne tupetupe ha ko Iesu, ne kaumahala ke mailoga kua nakai agahala a ia, kua vagahau fakavai ki a ia, mo e taute fakakelea a ia. Ko lautolu ne fakafili a Iesu he hopoaga kua nakai muitua ke he fakafili tonu. Ko e hopoaga tokoluga i Iutaia ne mafiti ke fakahala a Iesu he nakai muitua ke he tau matafakatufono. (Luka 22:54; Ioane 18:24) He nakai fanogonogo fakamitaki ke he tau hokotaki mo e tau talahauaga hagaao ki a Iesu, lali e tau ikifakafili ke “fatipiko kia Iesu, kia kelipopo e lautolu a ia.” Mogo ne kaumahala a lautolu, ne lali e ekepoa ne mua ke talahau e Iesu e taha mena hepe. Kua nakai felauaki tonu e mena nei mo e tau tuaga ne talia he fakatufono. (Mata. 26:59; Mare. 14:55-64) He mole e liu tu mai ha Iesu he mate, ko e tau ikifakafili nakai tututonu ia ne totogi e tau kau Roma ne leoleo e tukuaga aki “e tau tupe loga,” ke talahau e tau tala pikopiko ke he kakano ne gatigati e tukuaga.​—Mata. 28:11-15.

14. Ko e heigoa ne talahau tuai he Tohi Tapu hagaao ke he mate he Mesia?

¹⁴ Ko e heigoa kua talahau he Tohi Tapu? Pete he tokologa e tau Iutaia he vahā ha Iesu ne nakai amanaki to mate e Mesia, mailoga e  perofetaaga he Tohi Tapu: “Kua liligi e ia hana moui ke mate; ti totou ai a ia fakalataha mo e tau tagata holifono; ne uta foki e ia e tau hala he tau tagata tokologa, to olelalo atu foki e ia ha ko e tau tagata holifono.” (Isaia 53:12) Nakai fai kakano e tau Iutaia ke tupetupe he mogo ne tamate a Iesu ko e tagata agahala.

15. Ko e heigoa e tau talahauaga pikopiko ke he Tau Fakamoli a Iehova ne fakatupu e falu ke tupetupe?

¹⁵ Kitia nakai e tautolu e lekua ia mogonei? Kitia mooli! Kua hokotaki pikopiko mo e fakahala a Iesu, ti kua taute fakakelea pihia foki e Tau Fakamoli a Iehova. Kitekite ke he falu fakataiaga. He magahala he atu tau 1930 mo e 1940 i United States, loga e tau hopoaga ne taute ke moua e tautolu e atāina ke tapuaki ke he Atua. Falu he tau ikifakafili ne kitia maali e onoono hifo ki a tautolu. I Quebec, i Canada, ko e tau akoako mo e Motu ne gahua auloa ke totoko e gahua ha tautolu. Tokologa e tagata fakailoa ne tuku he fale puipui he tutala ke he tau katofia ha lautolu hagaao ke he Kautu he Atua. I Sihamani, ko e fakatufono Nazi ne tamate e tokologa he tau matakainaga taane fuata ne mahani fakamooli. He tau tau kua mole, tokologa he tau matakainaga ha tautolu i Rusia ne fakahala ti tuku he fale puipui ha ko e tutala ke he Tohi Tapu ne kua fakamailoga ko e “tau gahua fakahagahaga kelea.” Pā foki e New World Translation of the Holy Scriptures he vagahau Rusia ne fakamailoga ko e “tohi hagahaga kelea” ha kua fakaaoga e higoa ha Iehova.

16. He fakamaama ia 1 Ioane 4:1, ko e ha kua nakai lata a tautolu ke fakahehē ha ko e tau tala fakavai hagaao ke he tau tagata ha Iehova?

¹⁶ Kalo kehe fēfē a tautolu neke tupetupe? Fakaako ke he tau mena mooli. He Lauga he Mouga, hataki e Iesu e tau tagata fanogonogo haana to fai ka “tukumale pikopiko a lautolu kia mutolu ke he tau mena kelea oti.” (Mata. 5:11) Ko e punaaga he tau pikopiko nei ko Satani. Fakaohooho e ia e tau tagata totoko ke pikopiko fakakelea hagaao ki a lautolu kua manako ke he kupu mooli. (Fakakite. 12:9, 10) Lata a tautolu ke tiaki e tau pikopiko ne talahau he tau tagata totoko ha tautolu. Nakai lata a tautolu ke fakaatā e tau pikopiko pihia ke fakamatakutaku po ke moumou e tua ha tautolu.​—Totou 1 Ioane 4:1.

17. Puhala fe he tau mena tutupu ato mate a Iesu kua fakatupetupe e falu?

¹⁷ Ato mate a Iesu, afo he taha he tau aposetolo toko 12 haana a ia. Taha aposetolo ne fakatikai a Iesu lagatolu, ti tiaki he tau aposetolo haana a ia he afiafi ato mate a ia. (Mata. 26:14-16, 47, 56, 75) Nakai ofo a Iesu. Talahau tuai foki e ia to tupu e mena nei. (Ioane 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32) He kitia e mena nei, to liga tupetupe e falu he talahau, ‘Kaeke ko e mahani a ia he tau aposetolo ha Iesu, nakai manako au ke fai vala he matakau ia!’

18. Ko e heigoa e tau perofetaaga ne fakamooli ke he tau mena ne tutupu ato mate a Iesu?

¹⁸ Ko e heigoa kua talahau he Tohi Tapu? He tau senetenari fakamua, fakakite e Iehova he Kupu haana to afo e Mesia ke he 30 e tupe ario. (Saka. 11:12, 13) Ko ia ne afo ko e taha he tau kapitiga tata ha Iesu. (Sala. 41:9) Tohi foki he perofeta ko Sakaria: “Kia ta e koe e leveki mamoe, ti fakamavehevehe ai e tau mamoe.” (Saka. 13:7) He nakai tupetupe ha ko e tau mena nei ne tutupu, kua lata a lautolu ne mahani fakamooli ke fakamalolō ha kua kitia e lautolu e tau perofetaaga nei kua fakamooli e Iesu.

19. Ko e heigoa ne mailoga e lautolu ne mahani fakamooli?

¹⁹ Kitia nakai e tautolu e lekua ia mogonei? Ē. He vahā nei ha tautolu, fai he Tau Fakamoli a Iehova ne toka e kupu mooli, ti eke mo tau tagata  tiaki taofiaga mo e lali ke liliu kehe e falu. Talahau e lautolu e tau tala kelea mo e tau pikopiko pauaki hagaao ke he Tau Fakamoli a Iehova puhala he tau nusipepa, letiō mo e Initanete. Ka ko lautolu ne mahani fakamooli kua nakai tupetupe. Mailoga e lautolu kua talahau tuai he Tohi Tapu to tutupu e tau mena ia.​—Mata. 24:24; 2 Pete. 2:18-22.

20. Kalo kehe fēfē a tautolu he fakatupetupe e lautolu kua toka e kupu mooli? (2 Timoteo 4:4, 5)

²⁰ Kalo kehe fēfē a tautolu neke tupetupe? Lata a tautolu ke fakamalolō e tua he fakaako tumau, he liogi nakai noa, mo e fakamakamaka ke he gahua ne tuku mai e Iehova ke taute e tautolu. (Totou 2 Timoteo 4:4, 5.) Ka fakagahuahua e tautolu e tua, to nakai matakutaku a tautolu ka logona e tau vala tala kelea. (Isaia 28:16) Ko e ha tautolu a fakaalofa ki a Iehova, haana Kupu, mo e tau matakainaga kua lagomatai a tautolu ke kalo kehe he fakatupetupe e lautolu kua toka e kupu mooli.

21. Pete kua laulahi he tau tagata mogonei kua nakai talia e fekau ha tautolu, ko e heigoa ka mauokafua a tautolu ki ai?

²¹ He senetenari fakamua, tokologa ne tupetupe ti tiaki a Iesu ka e tokologa ne talia a ia. Putoia ai taha he tau tagata he Saneheturini Iutaia mo e “tokologa he tau ekepoa.” (Gahua 6:7; Mata. 27:57-60; Mare. 15:43) Pihia foki mogonei, totou miliona ne nakai tupetupe. Ko e ha? Ha kua iloa mo e manako lahi a lautolu ke he kupu mooli i loto he Tohi Tapu. Pehē e Kupu he Atua: “Kua lahi e mafola ha lautolu kua manako lahi ke he hāu a fakatufono; ti nakai fai mena ke tupetupe ai a lautolu.”​—Sala. 119:165.