1, 2. (a) Ko e heigoa ne talahau he falu tagata hagaao ke he manatu na fai fakatokatokaaga e Atua? (e) Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu he vala tala nei?

PEHĒ falu tagata: “Nakai lata a koe ke fai fakatokatokaaga ke takitaki a koe. Ko e mena ni kua lata ko e fakafetuiaga mo e Atua.” Mooli kia e mena nei? Ko e heigoa kua fakakite he tau mena ne tutupu?

² He vala tala nei, to kitia e tautolu kua taute e Iehova e tau mena oti he puhala maopoopo mo e fakatokatoka e ia haana tau tagata. To fakatutala foki a tautolu ke he mena kua lata ke taute e tautolu ka tuku mai he fakatokatokaaga ha Iehova e tau takitakiaga. (1 Korinito 14:33, 40) He senetenari fakamua, ne muitua he tau tagata ha Iehova e takitakiaga he tau Tohiaga Tapu ti kua maeke ke fakamatala e tala mitaki ke he tau matakavi loga. Tuga a lautolu, fakaatā e tautolu e Tohi Tapu ke takitaki a tautolu he vahā nei. Ti omaoma a tautolu ke he tau takitakiaga ne moua e tautolu mai he fakatokatokaaga ha Iehova. Ko e fua, kua maeke a tautolu ke fakamatala e tala mitaki ke he lalolagi katoa. Tumau foki a tautolu ke taute e fakapotopotoaga ke meā, mafola, mo e kaufakalataha.

3. Ko e heigoa ati talitonu a koe ko Iehova ko e Atua maopoopo?

³ Ka onoono a tautolu ke he tau mena ne tufugatia e Iehova, kitia maali e tautolu ko ia ko e Atua nakai fakaagitau, po ke Atua maopoopo. “Ko e iloilo ne fakave ai e Iehova e lalolagi; ne fakamau ai e ia e lagi ke he hana pulotu.” (Tau Fakatai 3:19) Lahi e mena ne nakai iloa e tautolu hagaao ke he tufugatia ha Iehova. Ti “ko e mena tote kiliku kua logona e tautolu kia ia!” (Iopu 26:14) Ka e kitia maali ai ke he mena tote ne iloa e tautolu ke he fakatokatoka mitaki lahi he ha tautolu a lagi mo e lalolagi katoatoa. (Salamo 8:3, 4) Totou miliona e tau fetū ne ō fakatatau ke he lagi likoliko. Ti manamanatu ke he puhala he tau palaneta he fakatokaaga sola (solar) ne holo viko he laā. Ko e maopoopoaga ofoofogia nei kua maeke ni ha kua fakatokatoka e Iehova e puhala holo viko he tau palaneta mo e tau fetū. Ka manamanatu a tautolu ke he puhala haana “ne eke e lagi ke he iloilo” mo e lalolagi, manako a tautolu ke fakaheke, tapuaki, mo e fakamooli ki a ia.​—Salamo 136:1, 5-9.

4. Ko e ha e tau saienetisi ne nakai maeke ke tali e tau hūhū aoga lahi?

⁴ Fa fakaaoga he tau saienetisi e tau mena loga ne fakaako e lautolu hagaao ke he lagi mo e lalolagi katoatoa mo e fua lalolagi ha tautolu, ke fakamukamuka e tau momoui ha tautolu. Ka e nakai maeke a lautolu ke tali e tau hūhū aoga lahi. Ma e fakatai, ko e tau tagata kumikumi ke he pulagi ne nakai maeke ke talahau fakatonu e puhala ne kamata e lagi mo e lalolagi katoatoa po ke kakano ne momoui e tau tagata, tau manu, mo e tau akau ke he lalolagi. Laulahi he tau tagata ne nakai maeke ke fakamaama e kakano ne manako malolō e tau tagata ke momoui tukulagi. (Fakamatalaaga 3:11) Taha kakano ne nakai maeke e tau tagata ke moua e tau tali ke he tau hūhū nei ha kua talahau he tau saienetisi mo e falu kua nakai fai Atua ti fakaholo ki mua e lautolu e tupumainoa. Ka e tuku mai he Atua ki a tautolu e tau tali he haana ni a Tohi, ko e Tohi Tapu.

5. He tau puhala fe kua falanaki e tau tagata ke he tau matafakatufono he fua lalolagi?

⁵ Tufugatia e Iehova e tau matafakatufono he fua lalolagi. Nakai hiki e tau matafakatufono nei. Ko e tagata taute hila, tagata palama, tagata enesinia, tagata fakaholo vakalele, tagata iihi, mo e falu ne falanaki ke he tau matafakatufono nei ke taute e tau gahua ha lautolu. Ma e fakatai, ko e ate he tagata kua toka ai he taha e mena he tino ti iloa he tagata iihi e mena ke kumi ai he tau tagata gagao haana. Iloa foki he tau tagata oti ka hopo hifo e tagata he feutu mo e tō hifo a ia ti maeke ke mate. Omaoma a tautolu ke he tau matafakatufono he fua lalolagi tuga e malolō taofi ha kua manako a tautolu ke momoui.

6. Iloa fēfē e tautolu kua manako a Iehova ke he haana tau tagata ke tapuaki ki a ia he puhala fakatokatoka?

⁶ Kua fakatokatoka e Iehova e lagi mo e lalolagi ke he puhala homo ue atu mooli. Ti manako lahi a ia ke he tau tagata haana ke tapuaki ki a ia he puhala fakatokatoka. Ati foaki mai e Iehova e Tohi Tapu ke fakaako aki a tautolu ke he puhala ke tapuaki ki a ia. He muitua ke he takitakiaga ne foaki e ia ki a tautolu puhala he Tohi Tapu mo e haana fakatokatokaaga ka maeke a tautolu ke momoui fiafia mo e mamakona.

7. Ko e heigoa ka fakaako e tautolu mai he puhala ne tohia e Tohi Tapu?

⁷ Ko e Tohi Tapu ko e mena fakaalofa mua  ue atu mooli mai he Atua. Falu tagata pulotu ne talahau ko e Tohi Tapu ko e falu tohi faka-Iutaia mo e faka-Kerisiano ne tuku fakalataha he tau tagata. Ka ko e Atua ne fifili e tau tagata ke tohia e tau tohi, magaaho ke tohia ai, mo e tau mena ke tohia e lautolu. Kakano haia ko e tau tohi oti he Tohi Tapu kua lagomatai a tautolu ke maama e fekau he Atua. Mai ia Kenese ke hoko ke he Fakakiteaga, ne fakakite he Tohi Tapu to ha ha i ai e “fanau” ke liu taute e lalolagi mo parataiso. Ti fakaako e tautolu ko e “fanau” nei ko Keriso Iesu ti ko e Kautu haana to fakamooli ai na ha ha ia Iehova e tonuhia ke pule katoa ke he tau tagata oti.​—Totou Kenese 3:15; Mataio 6:10; Fakakiteaga 11:15.

8. He tau puhala fe ne fakatokatoka fakamitaki e tau Isaraela?

⁸ Ne muitua he tau Isaraela e Fakatufono ne tuku age he Atua ki a lautolu ti kua fakatokatoka fakamitaki ai. Ma e fakatai, ha ha i ai e “tau fifine ne fa fakapotopoto ke he gutuhala he fale uta fano he tutuutaga.” (Esoto 38:8) Ha ha i ai foki he tau Isaraela e tau hatakiaga ke he puhala ke hiki e heaga api mo e fale uta fano ha lautolu ke he puhala fakatokatoka. Fakamui, ne fakatokatoka he Patuiki ko Tavita e tau ekepoa mo e tau Levi ke taute e tau gahua pauaki he faituga. (1 Nofoaga he Tau Patuiki 23:1-6; 24:1-3) Ko e mogo ne omaoma e tau Isaraela ki a Iehova ne fakamonuina e ia a lautolu. Ne fakatokatoka, mafola, mo e kaufakalataha a lautolu.​—Teutaronome 11:26, 27; 28:1-14.

9. Fakatokatoka fēfē e tau fakapotopotoaga he senetenari fakamua?

⁹ Ko e tau fakapotopotoaga he senetenari fakamua ne fakatokatoka foki. Ha ha i ai e kau fakatufono, ko e matakau he tau tagata taane ne tuku age e tau takitakiaga ke he tau fakapotopotoaga. Fakamua, ko e matakau nei ne ha ha i ai e tau aposetolo. Fakamui, ne lafi mai foki e tau motua. (Gahua 6:1-6; 15:6) Takitaki e Iehova e tau tagata he kau fakatufono mo e falu ne gahua tata mo lautolu ke tohia e tau tohi ne ha ha i ai e fakatonuaga mo e hatakiaga ke he tau fakapotopotoaga. (1 Timoteo 3:1-13; Tito 1:5-9) Aoga fēfē e tau fakapotopotoaga mai he muitua ke he takitakiaga he kau fakatufono?

10. Ko e heigoa ne tupu he tau fakapotopotoaga he senetenari fakamua he muitua ke he tau hatakiaga he kau fakatufono? (Kikite fakatino he kamataaga.)

¹⁰ Totou Gahua 16:4, 5. He senetenari fakamua, falu he tau matakainaga taane ne ahiahi ke he tau fakapotopotoaga ke tala age ki a lautolu e “tau poakiaga, ne kotofa ai he tau aposetolo mo e tau patu ha i Ierusalema,” puhala he kau fakatufono. Ne muitua he tau fakapotopotoaga e tau hatakiaga nei ti “mauokafua e tau ekalesia ke he tua, mo e fakatokologa a lautolu ke he taha aho mo e taha aho.” Ko e heigoa ha tautolu ka fakaako mai he fakafifitakiaga ha lautolu ka lagomatai ki a tautolu he fakapotopotoaga he vahā nei?

11. Ko e heigoa kua lata he tau motua mo e tau fekafekau lagomatai ke taute ka moua e lautolu e takitakiaga mai he fakatokatokaaga he Atua?

¹¹ Ko e tau matakainaga he tau Lā Komiti po ke tau Komiti he Motu, tau leveki takaiaga, mo e tau motua ne lata ke omaoma ke he tau takitakiaga ne moua e lautolu mai he fakatokatokaaga he Atua. Talahau mai he Tohi ni ha Iehova ki a tautolu oti ke omaoma ki a lautolu kua takitaki. (Teutaronome 30:16; Heperu 13:7, 17) Ko lautolu kua fakamooli ki a Iehova ne nakai totoko, ti nakai loma a lautolu ke he takitakiaga ne moua e lautolu. Nakai manako a tautolu ke tuga a Tioterefe ne  nakai fakalilifu ke he tau matakainaga ne takitaki. (Totou 3 Ioane 9, 10.) Ka muitua e tautolu e takitakiaga ne tuku mai ki a tautolu, to lagomatai a tautolu ke tumau e mafola mo e kaufakalataha e fakapotopotoaga. Ti maeke a tautolu ke hūhū hifo: ‘Fakamafana nakai e au e tau matakainaga haaku ke fakamooli ki a Iehova? Mafiti nakai au ke muitua ke he takitakiaga ne moua e au he fakatokatokaaga he Atua?’

12. Kotofa fēfē e tau motua mo e tau fekafekau lagomatai?

¹² Nakaila leva e hiki he Kau Fakatufono e puhala kotofa he tau motua mo e tau fekafekau lagomatai he tau fakapotopotoaga takitaha. Ko e “Tau Hūhū he Tau Tagata Totou” he Ko e Kolo Toko ia Novema 15, 2014 ne fakamaama, ke he senetenari fakamua ko e kau fakatufono ne tuku age ke he tau leveki takaiaga e kotofaaga ke fifili e tau motua mo e tau fekafekau lagomatai. Tali mai ia Sepetema 2014, ko e tau leveki takaiaga ne kua taute e tau kotofaaga nei. Ka tuku he tau motua he fakapotopotoaga e manako kua lata e matakainaga taane ke eke mo motua po ke fekafekau lagomatai, maeke he leveki takaiaga ke fakamahani ke iloa a ia mo e magafaoa haana. Ma e fakatai, maeke a ia ke gahua mo e matakainaga taane he fonua. (1 Timoteo 3:4, 5) Ti fono mogoia e leveki takaiaga mo e tau motua. Kumikumi fakahokulo a lautolu ke he tau Tohiaga Tapu ne fakamaama e tau mahani he motua po ke fekafekau lagomatai.​—1 Timoteo 3:1-10, 12, 13; 1 Peteru 5:1-3.

13. Maeke fēfē a tautolu ke fakakite kua kaufakalataha a tautolu mo e tau takitakiaga ne moua e tautolu mai he tau motua?

¹³ Tuku mai he tau motua ki a tautolu e takitakiaga mai he Tohi Tapu ha kua manako a lautolu ke puipui mo e leveki e fakapotopotoaga. Lata a tautolu ke kaufakalataha mo lautolu ha ko e hatakiaga nei kua mitaki ni ma tautolu. (1 Timoteo 6:3) He senetenari fakamua, ne “mahani hemu” po ke, nakai kaufakalataha e falu. Nakai gahua a lautolu ka kua putoia ke he tau mena ne nakai ko e matafekau ha lautolu. Lali mogoia e tau motua ke fakahako a lautolu ka e fakaheu a lautolu ke hiki. Tala age e Paulo ke he fakapotopotoaga e puhala kua lata ia lautolu ke fakafehagai mo e tagata pihia. Pehē a ia: “Kia fakamailoga e tagata ia; aua foki neke feoaki a mutolu mo ia.” Kua lata a lautolu ke nakai liu fakalataha mo e tagata ia ka e nakai eke a ia ke tuga ko e fī. (2 Tesalonia 3:11-15) Lali foki e tau motua mogonei ke lagomatai e tagata kua fakaheu e tau tuaga he Atua, ma e fakatai, ko e tagata ne fakatū kapitiga ki a ia ne nakai tua. (1 Korinito 7:39) Ka fakaheu he tagata ke hiki haana mahani, maeke he tau motua ke fifili ke lauga he fakamaama ko e mahani pihia ka fakatupu e falu ke vagahau kelea hagaao ke he fakapotopotoaga. Ka lauga pihia e tau motua he fakapotopotoaga haau, to tali atu fēfē a koe? Ka iloa e koe e tagata, to kalo kehe nakai a koe he fakalataha mo e tagata ia? He puhala nei, maeke a koe ke lagomatai a ia ke mailoga ko e mahani haana kua fakahagahaga kelea ki a ia mo e nakai fakafiafia ki a Iehova ti liga to hiki e mahani haana. ^[1]​—Kikite tala he matahiku.

14. Lagomatai fēfē e tautolu ke tumau e meā he fakapotopotoaga?

¹⁴ Ko e Kupu he Atua ne talahau ki a tautolu e tau mena kua lata ia tautolu oti ke taute ke nakai fakaatā e mahani kelea ke he fakapotopotoaga ha tautolu. Manamanatu ke he mena ne tupu i Korinito. Fakaalofa a Paulo ke he tau matakainaga i ai. Ne lagomatai e ia e tokologa ha lautolu ke fakaako e kupu mooli. (1 Korinito 1:1, 2) Manamanatu la ke he logonaaga haana he iloa e ia kua moui mahani feuaki taha ia lautolu mo e kua fakaatā he tau matakainaga taane e tagata ia ke nofo he fakapotopotoaga! Tala age a Paulo ke he tau motua ke “tuku atu a ia kua pihia kia Satani.” Kua lata a lautolu ke utakehe e tagata ia mai he fakapotopotoaga, kakano ke tuku ki tua a ia. (1 Korinito 5:1, 5-7, 12) Mogonei, maeke e tau motua ke fifili ke tuku ki tua e taha ha kua agahala kelea lahi a ia ti nakai fakatokihala ai. Ka pihia, to fehagai nakai a tautolu mo e tagata ne tuku ki tua tuga e hatakiaga he tau Tohiaga Tapu ki a tautolu? Ka taute e tautolu, kua lagomatai a tautolu ke tumau e meā he fakapotopotoaga. Maeke a tautolu ke lagomatai e tagata ke mailoga kua lata a ia ke tokihala mo e ole ki a Iehova ke fakamagalo a ia.

15. Maeke fēfē a tautolu ke tumau e mafola he fakapotopotoaga?

¹⁵ Fai lekua foki i Korinito. Uta he falu e tau matakainaga ha lautolu ke he fakafiliaga. Hūhū a Paulo ki a lautolu: “Ka e nakai kia fakauka he ha a mutolu ke he mahani kelea?” (1 Korinito 6:1-8) Mogonei, falu he fakapotopotoaga ne taute e tau maveheaga fakapisinisi mo e tau matakainaga ha lautolu ka e tomo mogoia po ke manatu kua kaihā e tau matakainaga ha lautolu. Ti uta e lautolu e tau matakainaga ha lautolu ke he fakafiliaga. He tupu e mena nei, liga maeke he tau tagata ke vagahau fakakelea hagaao ki a Iehova mo e haana tau tagata. Maeke mogoia ke fakatupu e lekua he fakapotopotoaga. Lagomatai he Tohi ni he Atua a tautolu ke kitia kua lata a tautolu ke tumau e mafola mo e tau matakainaga ha tautolu pete kua nakai fai tupe a tautolu. ^[2] (Kikite tala he matahiku.) Na fakaako e Iesu e puhala ki a tautolu ke fakamafola aki e tau lekua mo e tau fekehekeheaki hagahagakelea. (Totou Mataio 5:23, 24; 18:15-17.) Ka omaoma a tautolu ke he takitakiaga haana, kua tumau a tautolu ke mafola mo e kaufakalataha he fakapotopotoaga.

16. Ko e ha ne kaufakalataha e tau tagata he Atua?

¹⁶ Ko e Tohi ni ha Iehova ne talahau ki a tautolu: “Kitiala, ko e mena mitaki lahi mo e fulufuluola, ke nonofo fakalataha e tau matakainaga.” (Salamo 133:1) Ka omaoma e tau Isaraela ki a Iehova, ne fakatokatoka mo e kaufakalataha a lautolu. Talahau tuai he Atua hagaao ke he tau tagata haana: “To tuku fakalataha e au a lautolu . . . tuga ne fuifui mamoe.” (Mika 2:12) Talahau tuai foki e Iehova to fakaako he tau tagata haana e kupu mooli mai  he tau Tohiaga Tapu mo e kaufakalataha he fekafekau ki a ia. He pehē: “To liuaki atu e au ke he tau motu e vagahau mitaki, kia ui atu a lautolu oti ke he higoa a Iehova, mo e fekafekau a lautolu kia ia mo e loto fakalataha.” (Sefanaia 3:9) Kua fiafia mooli a tautolu ha kua tapuaki fakalataha a tautolu ki a Iehova!

17. Ko e heigoa kua lata he tau motua ke taute ka agahala kelea lahi mahaki e taha tagata he fakapotopotoaga?

¹⁷ Ka taute he taha tagata e agahala kelea lahi mahaki, kua lata e tau motua ke mafiti ke fakahako a ia he puhala totonu. Iloa e lautolu kua manako a Iehova ki a lautolu ke puipui e fakapotopotoaga mai he tau fakaohoohoaga kelea mo e ke tumau ai e meā mo e kaufakalataha. (Tau Fakatai 15:3) Fakaalofa hokulo a Paulo ke he tau matakainaga haana i Korinito ti fakahako a lautolu he magaaho kua lata ai tuga he totou e tautolu ke he tohi fakamua haana ki a lautolu. Iloa e tautolu ko e tau motua ne mafiti ke muitua e hatakiaga ha Paulo ha kua fai mahina he mole, ne fakamafana e ia a lautolu he tohi ke uaaki haana ki a lautolu. “Kaeke ke moua he [matakainaga] he taha holifono,” kua lata e tau motua ke fakahako a ia ke he puhala totonu.​—Kalatia 6:1.

18. (a) Lagomatai fēfē he takitakiaga he Kupu he Atua e tau fakapotopotoaga he senetenari fakamua? (e) Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu ki ai he vala tala ka mui mai?

¹⁸ Maaliali ai, ko e mogo ne muitua he tau Kerisiano he senetenari fakamua e takitakiaga he Tohi ni he Atua, ko e tau fakapotopotoaga ha lautolu ne meā, mafola, mo e kaufakalataha. (1 Korinito 1:10; Efeso 4:11-13; 1 Peteru 3:8) Ko e fua, maeke he tau matakainaga ia ke fakamatala e tala mitaki “ke he tau tagata oti ke he lalolagi.” (Kolose 1:23) He vahā nei foki, kua kaufakalataha mo e fakatokatoka e tau tagata ha Iehova, ti kua fakamatala e lautolu e tala mitaki ke he lalolagi katoa. Ko e vala tala ka mui mai to fakakite foki e manako lahi mahaki ha lautolu ke fakaheke e Iki Pule Katoatoa ko Iehova mo e omaoma ke he takitakiaga he haana ni a Tohi, ko e Tohi Tapu.​—Salamo 71:15, 16.