1. Ha ko e agahala, fēfē e logonaaga he tau fekafekau fakamooli tokologa he Atua?

“OI TE, ko e tagata malaia au!” tohi he aposetolo ko Paulo. (Roma 7:24) Mogonei, tokologa e fekafekau fakamooli he Atua ne logona hifo e loto lolelole mo e fakaatukehe tuga a Paulo. Ko e ha? Ha kua pete ne manako a tautolu ke fakafiafia a Iehova, lauia oti a tautolu he agahala mo e nakai mitaki katoatoa. Ti liga kelea e logonaaga ha tautolu ka kaumahala ke fakafiafia a Ia. Falu Kerisiano ne taute e agahala kelea lahi mahaki ne logona hifo to nakai fakamagalo e Iehova a lautolu.

2. (a) Fakakite fēfē he Salamo 34:22 kua nakai lata he tau fekafekau he Atua ke molea e manamanatu agahala? (e) Ko e heigoa ka fakaako e tautolu he vala tala nei? (Kikite puha “ Tau Fakaakoaga po ke Tau Kakano Fakatai?”)

² Fakamafana he tau Tohiaga Tapu ki a tautolu ka eke e tautolu a Iehova mo huaga, kua nakai lata a tautolu ke logona hifo e molea he manamanatu agahala. Totou e tautolu: “Kua laveaki e Iehova e tau [“momoui,” NW] he hana tau fekafekau; ti nakai fakahala foki taha ia lautolu kua tua kia ia.” (Salamo 34:22) Ko e heigoa e kakano ke eke a Iehova mo huaga? Ko e heigoa kua lata a tautolu ke taute ka manako a tautolu ki a Iehova ke fakaalofa noa mo e fakamagalo mai a tautolu? Moua e tautolu e tau tali  ke he tau hūhū ia he fakaako hagaao ke he fakaholoaga ma e tau maaga he huaga i Isaraela i tuai. Ko e fakaholoaga ia ne moua i lalo he maveheaga he Fakatufono, ti hukui ai he Penetekoso he tau 33. Ka e mai ia Iehova e Fakatufono. Ti mai he fakaholoaga ke he tau maaga he huaga, kua fakaako e tautolu e puhala ne onoono a Iehova ke he agahala, tau tagata agahala, mo lautolu ne fakatokihala. Fakamua, kia kumikumi a tautolu ke he kakano ne ha ha he tau Isaraela e tau maaga he huaga mo e gahuahuaaga ha lautolu.

3. Ko e heigoa kua lata he tau Isaraela ke taute ki a ia ne kelipopo tagata?

³ Ne manamanatu lahi a Iehova ka kelipopo e taha tagata. Ka kelipopo he Isaraela e taha tagata, ko e tagata taane he magafaoa tata lahi he tagata kua mate, ne fakahigoa “ko e tagata kua eke ke lukutoto,” ka tamate a ia ne keli tagata. (Numera 35:19) He puhala nai, ko ia ne keli tagata ne foaki e ia e moui haana ke totogi aki e moui he tagata ne kua tamate e ia. Ka nakai tamate fakamafiti e tagata keli tagata, to nakai tapu e Motu he Maveheaga. Poaki e Iehova: “Aua neke fakakelea e mutolu e motu ha ha i ai a mutolu” he fakamaligi e toto he tagata, kakano ai ke tamate e tagata.​—Numera 35:33, 34.

4. Ko e heigoa e mena ka tupu ka keli totamaki he Isaraela e taha tagata?

⁴ Ka e kua ka keli totamaki he Isaraela e taha tagata? Pete kua totamaki ti mate, ne agahala agaia a ia he kelipopo e tagata nakai fai kelea. (Kenese 9:5) Ka tupu e mena ia, pehē a Iehova kua lata ke fakakite e fakaalofa noa. Ko e tagata ne keli totamaki ka hola mamao he tagata kua eke ke lukutoto mo e fano ke he taha he tau maaga ne ono he huaga. Ka fakaatā a ia ke nofo he maaga nai, to puipui a ia. Ka e lata a ia ke nofo tumau he maaga he huaga ato mate e ekepoa ne mua.​—Numera 35:15, 28.

5. Ko e ha kua lagomatai he fakaholoaga he tau maaga he huaga a tautolu ke maama mitaki a Iehova?

⁵ Ko e fakaholoaga ma e tau maaga he huaga ne nakai ko e manatu he tau tagata. Ka ko Iehova ne fakatoka ai. Poaki e ia ki a Iosua: “Kia vagahau atu ā koe ke he fanau a Isaraela, kia pehe atu, Kia kotofa ā e mutolu e tau maga ke  eke mo tau huaga ma mutolu.” Ko e tau maaga nei ne kua “fakatapu ai.” (Iosua 20:1, 2, 7, 8) Fifili a Iehova ko e tau maaga nei kua lata ke vevehe kehe. Ti mai he fakaholoaga nei, maeke a tautolu ke lahi e mena ka fakaako hagaao ki a Iehova. Ma e fakatai, kua lagomatai ki a tautolu ke moua e maamaaga mitaki he fakaalofa noa ha Iehova. Ti fakaako ai ki a tautolu hagaao ke he puhala ka moua e tautolu e huaga ia Iehova mogonei.

6, 7. (a) Fakamaama e matagahua he tau patu he fakafili a ia ne keli totamaki. (Kikite fakatino he kamataaga.) (e) Ko e ha kua pulotu ma e tagata ne hola ke tutala ke he tau patu?

⁶ Ka keli totamaki he Isaraela e taha tagata, lata a ia ke poi atu ke he maaga he huaga mo e “vagahau atu e ia hana tau kupu” ke he tau patu he gutuhala he maaga. Lata he tau patu ke talia a ia ke he maaga. (Iosua 20:4) Fai magaaho he mole, to liliu a lautolu ke fakafano atu a ia ke fifili he tau patu he maaga ne tupu ai e kelipopo. (Totou Numera 35:24, 25.) Ka fifili e tau patu ia ko e mena totamaki e mate, ti liliu a lautolu ke fakafano e tagata ne hola ke he maaga he huaga.

⁷ Ko e ha kua lata e tagata ne hola ke tutala ke he tau patu? Kua lata he tau patu ke iloa tonu ko e fakapotopotoaga ha Isaraela kua fakatumau e meā mo e to lagomatai a ia ne keli totamaki e tagata ke aoga mai he fakaalofa noa ha Iehova. Tohi he taha pulotu hagaao ke he Tohi Tapu ka nakai fina atu e tagata ne hola ke he tau patu, to tamate a ia. Lafi e ia to fakalago ni e mate he tagata ne hola ki a ia ha kua nakai taute e ia e mena ne poaki he Atua. Ko e tagata ne keli totamaki ne lata ke ole ma e lagomatai ti talia ai ke maeke ke moui. Ka nakai fano a ia ke he taha he tau maaga he huaga, ko e magafaoa tata he tagata ne mate kua atāina ke kelipopo a ia.

8, 9. Ko e ha kua lata e Kerisiano ne taute e agahala kelea lahi mahaki ke tutala ke he tau motua?

⁸ He vahā nei, ke liu moua e fakafetuiaga mitaki mo Iehova, ko e Kerisiano ne taute e agahala kelea lahi mahaki kua lata ke fano ke he tau motua ke maeke a lautolu ke lagomatai a ia. Ko e ha ne aoga lahi e mena nei? Fakamua, ko Iehova ne fakatoka ma e tau motua ke fakafili e tau mena ne tutupu he agahala kelea lahi mahaki. (Iakopo 5:14-16) Uaaki, kua ha ha i ai e tau motua ke lagomatai e tau tagata agahala ne fakatokihala ke liu moua e taliaaga he Atua mo e ke kalo kehe he liu fatiaki e tau agahala ha lautolu. (Kalatia 6:1; Heperu 12:11) Toluaki, kua kotofa mo e fakamahani e tau motua ke fakamafana e tau tagata agahala ne fakatokihala ti lagomatai ai ke fakatotoka e mamahi mo e logonaaga agahala ha lautolu. Fakahigoa e Iehova e tau motua ia ko e “malu ai ka to e afa.” (Isaia 32:1, 2) Ko e fakaholoaga nei ko e taha puhala ne fakakite he Atua e fakaalofa noa ki a tautolu.

⁹ Tokologa e tau fekafekau he Atua ne logona e fakatotokaaga ne moua mai he tutala mo e tau motua mo e moua e lagomataiaga mai ia lautolu. Ma e fakatai, ko e matakainaga taane ko Daniel ne taute e agahala lahi mahaki, ka e loga e mahina he mole ne nakai fano a ia ke he tau motua. Pehē a ia: “Lahi e magaaho he mole, manatu au kua nakai fai mena e tau motua ne toe ke taute ke lata mo au.” Kua matakutaku tumau a ia neke iloa he taha tagata e agahala haana ti logona hifo e ia kua lata a ia ke kamata e tau liogi takitaha haana aki e fakamolemole ki a Iehova. Fakahiku ai, ne ole a ia ke he tau motua ma e lagomatai. Liu ono ki tua, pehē a ia: “Mooli kua matakutaku au ke fina atu ki a lautolu. Ka  ko e mogo fakamui kua tuga na fai tagata ne lagaki e mamafa gugune he tau tukeua haaku.” Maeke mogoia a Daniel ke tutala fiafia ki a Iehova. Moua e ia mogonei e manamanatuaga meā, ti nakaila leva e eke a ia mo fekafekau lagomatai.

10. Ke moua e fakamagaloaga, ko e heigoa kua lata ke taute e ia ne keli totamaki?

¹⁰ Ke moua e fakamagaloaga, kua lata ke fakamafiti a ia ne keli totamaki ke hola ke he maaga he huaga ne tata mai. (Totou Iosua 20:4.) Kua fakavē e moui haana ke hoko atu ke he maaga mo e fakatumau i ai ato mate e ekepoa ne mua. Ko e poa anei kua lata ke taute he tagata ne hola. Lata ke toka hifo e ia haana a gahua, kaina mitaki, mo e atāina ke fano fenoga. * (Kikite matahui tala.) (Numera 35:25) Ka e uho lahi ai. Ka fai magaaho ato toka e ia e maaga, kua fakakite he tagata ne hola e nakai popole kua tamate e ia e taha tagata ti fakahagahaga kelea ni e ia e haana moui.

11. Fakakite fēfē he Kerisiano ne fakatokihala kua fakaaue lahi a ia ke he fakaalofa noa he Atua?

¹¹ Ko e tagata agahala ne kua tokihala he vahā nei kua lata foki ke taute e falu mena ke moua e fakamagaloaga mai he Atua. Lata a ia ke oti e mahani agahala haana. Putoia he mena nei e kalo kehe he ha mena ne liga takitaki atu ke he tau agahala kelea lahi mahaki. Fakamaama he aposetolo ko Paulo e mena ne taute he tau Kerisiano ne fakatokihala i Korinito. Tohi e ia: “Ko e mena agaia ni, ne fakamomoko a mutolu kua lata mo e Atua, kua lahi e fakamakutu ne tupu ai kia mutolu, nakai kuenaia ka ko e fakatonu atu, mo e loto hukia, mo e matakutaku, mo e amaamanaki lahi, mo e humaki taha, katoa mo e taui atu.” (2 Korinito 7:10, 11) Ti ka taute e tautolu e tau mena oti ke ua liu ke agahala, to fakakite e tautolu ki a Iehova kua tupetupe a tautolu ke he tuaga ti nakai manamanatu a tautolu kua moua teao e tautolu e fakaalofa noa Haana.

12. Ko e heigoa kua liga lata e Kerisiano ke tiaki ke maeke ke matutaki ke moua e fakaalofa noa ha Iehova?

¹² Liga ko e heigoa kua lata he Kerisiano ke tiaki ke maeke a ia ke matutaki ke moua e fakaalofa noa ha Iehova? Lata a ia ke mautali ke tiaki e tau mena oti foki ne fiafia a ia ki ai kaeke kua fakatupu a ia ke taute e agahala. (Mataio 18:8, 9) Ma e fakatai, ka fakaohooho he tau kapitiga haau a koe ke taute e tau mena ne nakai fakafiafia a Iehova, to fakaoti nakai e feoakiaga haau mo lautolu? Ka uka ia koe ke tautaofi e lahi he kava ka inu e koe, to kalo kehe nakai a koe he tau tuaga ka liga kamatamata a koe ke inu lahi? Ka uka ki a koe ke tautaofi e tau manako feuaki, to kalo kehe nakai a koe he tau kifaga, tau faahi kupega hila, po ke tau matagahua ne liga fakatupu a koe ke moua e tau manatu kiva ia? Manatu, ko e tau mena ne toka kehe e tautolu ke maeke ke omaoma ke he tau matafakatufono ha Iehova kua uho lahi. Ko e mena kelea lahi mahaki ke logona hifo kua tiaki e Iehova a tautolu. Ti nakai fai mena ne mua e aoga he logona hifo e “fakaalofa tukulagi” ha Iehova.​—Isaia 54:7, 8.

13. Fakamaama e kakano kua logona hifo he tagata ne hola e haoaga, maluaga, mo e fiafia i loto he maaga he huaga.

¹³ Ka haia e tagata ne hola i loto he maaga  he huaga, kua hao tuai a ia. Pehē a Iehova hagaao ke he tau maaga nei: “To eke ia mo tau huaga ma mutolu.” (Iosua 20:2, 3) Nakai manako a Iehova ke he tagata ne hola ke fakafili foki ha ko e mena taha ia ne tupu. Ko e tagata kua eke ke lukutoto ne nakai fakaatā foki ke hū atu ke he maaga ke tamate e tagata ia. Kaeke ko e tagata ne hola i loto he maaga, kua hao a ia i lalo hifo he puipuiaga ha Iehova. Nakai ko ia he fale puipui. Maeke a ia ke gahua, lagomatai e falu, ti fekafekau mo e mafola ki a Iehova. Ē, maeke a ia ke moua e moui fiafia mo e makona!

14. Ko e heigoa ka mauokafua e Kerisiano ne fakatokihala?

¹⁴ Falu he tau tagata he Atua ne taute e tau agahala kelea lahi mahaki ne logona agaia e agahala pete ne fakatokihala a lautolu. Falu ne logona hifo foki to nakai nimo e Iehova e mena ne taute e lautolu. Ka logona hifo pihia a koe, fakamolemole kia mafanatia ka fakamagalo e Iehova a koe, to fakamagalo katoatoa e ia a koe. Nakai lata a koe ke liu logona hifo e agahala. Mena ia ne tupu ki a Daniel ne totoku he kamataaga. Mole e fakahako mo e lagomatai he tau motua a ia ke liu moua e loto manamanatu mitaki, ne logona hifo e ia e totokaaga lahi. Pehē a ia: “Nakai tuai liu au ke logona hifo e agahala. Ka mole atu e agahala, kua galo tuai. Tuga he talahau e Iehova kua utakehe e ia mo e tuku fakamamao ai mai ia koe. To nakai liu a koe ke kitia foki e tau agahala ia.” Ka haia e tagata ne hola i loto he maaga he huaga, nakai lata a ia ke matakutaku neke hau e tagata kua eke ke lukutoto ke kelipopo a ia. Pihia foki, ka mole e fakamagalo e Iehova e agahala ha tautolu, kua nakai lata a tautolu ke matakutaku to liu  a ia ke liuaki mai po ke fakahala a tautolu ha ko e mena ia.​—Totou Salamo 103:8-12.

15, 16. Fakamalolō fēfē e falanaki haau ke he fakaalofa noa he Atua ke iloa kua totogi e Iesu e lukutoto ti ko ia ko e ha tautolu a Ekepoa ne Mua?

¹⁵ Kua mua atu e loga he tau kakano ha tautolu ke he tau Isaraela ke falanaki ke he fakaalofa noa ha Iehova. Mole he talahau e Paulo kua logona hifo e ia e “malaia” ha kua nakai maeke a ia ke omaoma katoatoa ki a Iehova, pehē a ia: “Kua fakaaue atu au ke he Atua, ha ko Iesu Keriso ha tautolu a Iki.” (Roma 7:25) Kakano fēfē a ia? Pete kua tau atu a Paulo ke he tau manako agahala haana ti agahala foki he magaaho fakamua, ka kua fakatokihala a ia. Kua falanaki a ia ki a Iehova ke fakamagalo a ia fakavē ke he poa lukutoto ha Iesu. Ha kua totogi e Iesu e lukutoto, maeke a tautolu ke moua e loto manamanatu mo e loto mafola. (Heperu 9:13, 14) Ko e ha tautolu a Ekepoa ne Mua ko Iesu “kua maeke ai ia ia ke fakamomoui fakaoti a lautolu kua fakatata atu ke he Atua ha ko ia, ha kua moui fakaoti ni a ia ke ole ma lautolu.” (Heperu 7:24, 25) He vahā i tuai, ne lagomatai he ekepoa ne mua e tau Isaraela ke mauokafua to fakamagalo e Iehova e tau agahala ha lautolu. Ha ko Iesu ha tautolu a Ekepoa ne Mua, kua loga e kakano ha tautolu ke mauokafua mooli kua “fakaalofa mai ai a ia kia tautolu, kia moua foki e fakaalofa noa ke lagomatai mai ai ke he aho kua lata ai.”​—Heperu 4:15, 16.

¹⁶ Ke eke mogoia a Iehova mo huaga, lata a tautolu ke tua ke he poa ha Iesu. Ua manamanatu kua hagaao ni e lukutoto ke he tau tagata fakalaulahi. Kia tua na aoga ki a koe e lukutoto. (Kalatia 2:20, 21) Kia tua ha ko e lukutoto, kua fakamagalo e Iehova e tau agahala haau. Kia tua kua foaki he lukutoto ki a koe e amaamanakiaga he moui tukulagi. Ko e poa ha Iesu ko e mena fakaalofa ha Iehova ki a koe!

17. Ko e ha kua manako a koe ke eke a Iehova mo huaga haau?

¹⁷ Ko e tau maaga he huaga kua lagomatai a tautolu ke maama e fakaalofa noa ha Iehova. Ko e fakaholoaga nei mai he Atua ne fakaako ki a tautolu kua tapu e moui. Fakakite foki ki a tautolu e puhala ka lagomatai he tau motua a tautolu, kakano ai ke fakatokihala mooli, mo e puhala ne kua mauokafua katoatoa a tautolu to fakamagalo e Iehova a tautolu. Kua eke nakai e koe a Iehova mo huaga haau? Nakai fai matakavi haohao mitaki foki! (Salamo 91:1, 2) He vala tala ka mui mai, to kitia e tautolu e puhala ka lagomatai he tau maaga he huaga a tautolu ke muitua a Iehova, ko e fakafifitakiaga ne mua ue atu he fakafili tonu mo e fakaalofa noa.