1, 2. (a) Ko e heigoa e mena ne mua atu e aoga he moui haau? (e) Ko e heigoa e tau kupu mooli kua aoga lahi ki a tautolu, ti ko e ha? (Kikite tau fakatino he kamataaga.)

KO E heigoa e mena ne mua atu e aoga he moui haau? Ha ko e tau tagata ha Iehova, ko e mena ne mua atu e aoga ko e ha tautolu a fakafetuiaga mo Ia. To nakai fakafua atu e tautolu aki e ha mena. Kua tokiofa foki e tautolu e kupu mooli mai he Tohi Tapu ha kua eke a tautolu mo tau kapitiga ha Iehova.​—Kolose 1:9, 10.

² Ko Iehova ko e ha tautolu a Faiaoga Homo Ue Atu ne fakaako ki a tautolu e loga he tau kupu mooli uho he haana Kupu ko e Tohi Tapu. Fakaako e ia ki a tautolu e aoga he higoa haana mo e talahau ki a tautolu e tau mahani homo ue atu haana. Talahau e ia kua fakaalofa lahi mahaki a ia ki a tautolu ti foaki mai e moui he Tama fakahele haana ma tautolu. Fakaako e Iehova ki a tautolu hagaao ke he Kautu faka-Mesia. Foaki e ia ki a tautolu e amaamanakiaga ma e vahā anoiha, ke he lagi ma lautolu  ne fakauku po ke Parataiso he lalolagi ma e ‘tau mamoe kehe.’ (Ioane 10:16) Fakaako e Iehova a tautolu ke he puhala kua lata ke momoui a tautolu. Onoono a tautolu ke he tau kupu mooli nei ko e koloa uho ha kua lagomatai ai a tautolu ke fakatata atu ke he ha tautolu a Tufuga mo e foaki ki a tautolu e fai kakano he moui.

3. Ole kia a Iehova ki a tautolu ke totogi tupe ma e kupu mooli?

³ Ko Iehova ko e Atua fakamokoi. Kua fakamokoi lahi a Ia ti poa e haana Tama fuataha ma tautolu. Ka kitia e Iehova kua kumi taha tagata ke he kupu mooli, to lagomatai e Ia e tagata ke moua ai. Nakai ole a Ia ki a tautolu ke totogi tupe ke fakaako e kupu mooli. He taha magaaho, ko e tagata ne higoa ko Simona ne foaki ke he aposetolo ko Peteru e tupe ma e pule ke foaki e agaaga tapu ke he falu. Fakamaama age e Peteru kua hepe e manatu haana ti pehē: “Kia fakahiku hau a tau ario fakalataha mo koe, ha kua manatu a koe ke fakafua e mena foaki noa he Atua ke he tau tupe.” (Gahua 8:18-20) Ti ko e heigoa e kakano ke ‘fakafua mai e kupu mooli’?

4. He vala tala nei, ko e heigoa ka fakaako e tautolu hagaao ke he kupu mooli?

⁴ Totou Tau Fakatai 23:23. Lata ke eketaha ke fakaako e kupu mooli mai he Tohi Tapu. Toka kehe e tautolu falu mena ke moua ai. He mole e ‘fakafua mai e kupu mooli’ kakano ke fakaako e kupu mooli, kua lata a tautolu ke fakaeneene ke ua “fakafua atu” ai, kakano ke tiaki ai. “Fakafua mai” fēfē e tautolu e kupu mooli he Tohi Tapu? Fiha e totogi? Ko e tau tali ke he tau hūhū nei to lagomatai a tautolu ke tokiofa e kupu mooli ti taute a tautolu ke eketaha fakalahi ke nakai tiaki ai. To maama e tautolu e kakano kua uho lahi mahaki e kupu mooli mai ia Iehova ke he ha mena taha.

5, 6. (a) Maeke fēfē a tautolu ke fakafua mai e kupu mooli ka e nakai fai tupe? Fakamaama. (e) Aoga fēfē e kupu mooli ki a tautolu?

⁵ Ke moua noa taha mena, ne nakai kakano ai kua nakai fai totogi. Ko e kupu Heperu ne fakaliliu “fakafua mai” ia Tau Fakatai 23:23 kua kakano foki ke moua. Ko e tau kupu nei ne fakakite ko e tagata kua lali po ke toka kehe taha mena ke moua e taha mena ne mua atu e aoga he manatu haana. Ke lagomatai a tautolu ke maama e puhala ke fakafua mai e tautolu e kupu mooli, manamanatu la kua tufa noa e tau fua futi he makete. Amanaki kia a tautolu to hohoko noa ni e tau fua futi ki luga he laulau ha tautolu? Nakai, lata agaia a tautolu ke o atu ke he makete ke tamai ai ki kaina. Ti pete kua nakai totogi e tau fua futi, lata a tautolu ke eketaha ke moua ai. He puhala pihia, nakai lata a tautolu ke fai tupe ke fakaako e kupu mooli ka e lata ke moua e laliaga mo e foakiaga.

⁶ Totou Isaia 55:1-3. Lagomatai he talahauaga ha Iehova a tautolu ke maama e kakano ke fakafua mai e kupu mooli. He tau kupu tohi nei, fakatatai e Iehova e tau kupu mooli haana ke he vai, huhu, mo e uaina. Tuga ne fakahauhau he vala vai momoko e tagata fia inu, kua fakahauhau he kupu mooli a tautolu. Tuga foki e huhu kua fakatupu ki mua e malolō he tama, ko e kupu mooli he Tohi Tapu kua fakamalolō lahi e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova. Fakatatai foki e Iehova e tau kupu haana ke he uaina. Ko e ha? Talahau he Tohi Tapu kua fakafiafia he uaina e tau tagata. (Salamo 104:15) Ka talahau a Iehova ki a tautolu ke ‘fakafua mai e uaina,’ kua fakailoa mai a ia ka mumui a tautolu  ke he takitakiaga haana he moui, to fiafia a tautolu. (Salamo 19:8) Fakaaoga e Iehova e tau fakatataiaga nei ke lagomatai a tautolu ke maama e kakano kua aoga ki a tautolu ka fakaako mo e fakagahua e tautolu e kupu mooli. Fakatutala a tautolu mogonei ke he lima e mena kua maeke a tautolu ke toka kehe ke fakafua mai e kupu moli.

7, 8. (a) Ko e ha kua fai magaaho ke fakaako e kupu mooli? (e) Ko e heigoa e foakiaga ne taute he taha tagata fakaako, ti ko e heigoa e fua?

⁷ Magaaho. Fai magaaho e tagata to fanogonogo ke he fekau he Kautu, totou e Tohi Tapu mo e tau tohi faka-Tohi Tapu, fakaako e Tohi Tapu mo e Tau Fakamoli a Iehova, tauteute ma e tau feleveiaaga ha tautolu mo e o atu ki ai. Ke taute e tau mena oti nei, lata a tautolu ke fakaaoga e magaaho kua fa fakaaoga e tautolu ma e falu mena ne nakai aoga lahi. (Totou Efeso 5:15, 16.) Lahi fēfē e magaaho ke fakaako e tau kupu mooli he Tohi Tapu? Kehekehe e mena nei ma e tau tagata takitaha. Nakai fai fakakaupāaga e mena ka fakaako e tautolu hagaao ke he pulotu, tau puhala, mo e tau mena ne kua taute e Iehova. (Roma 11:33) Ko e fufuta fakamua he Watch Tower ne fakatatai e kupu mooli ke he “fiti tote” ti pehē: “Ua fiafia ni ke he taha e fiti he kupu mooli. Ka lahi ni he taha to nakai fai foki. Fakaputuputu ti kumi fakaloga tumau.” Maeke a tautolu ke hūhū hifo, ‘Lahi fēfē e mena kua fakaako e au hagaao ki a Iehova?’ Pete ka momoui tukulagi a tautolu to fai mena tumau ke fakaako hagaao ki a Iehova. He vahā nei mogoia, aoga ke fakaaoga e tautolu e magaaho ne moua e tautolu ke fakaako fakalahi e tau mena ia. Hanei e fakafifitakiaga he tagata ne taute pihia.

⁸ Ko Mariko, * (kikite matahui tala) ko e fifine fuata mai i Sapanī ne hiki atu ki United States ke fano he aoga i New York City. Taha aho ne tutala e matakainaga fifine paionia ki a ia he kaina haana ke he tala mitaki. Fitā a Mariko he fai lotu, ka e kamata a ia ke fakaako e Tohi Tapu mo e matakainaga fifine. Fiafia lahi a ia ke he mena ne fakaako ti ole ke fakaako lagaua he faahi tapu. Pete he lavelave lahi a Mariko he aoga mo e gahua vala magaaho, ne kamata a ia ke fano ke he tau feleveiaaga. Tote e magaaho ne fakaaoga e ia ke he tau fakafiafiaaga ke maeke ke lahi e magaaho ke fakaako e kupu mooli. He taute e tau foakiaga nei, ne fakatata lahi atu a Mariko ki a Iehova ti nakaila katoa e tau ne papatiso a ia. Ono e mahina he mole, he 2006 ne eke a ia mo paionia ti paionia agaia mogonei.

9, 10. (a) Hiki fēfē he fakaako e kupu mooli e logonaaga ha tautolu ke he tau koloa he tino? (e) Ko e heigoa ne toka kehe he fifine fuata, ti fēfē e logonaaga haana ke he mena ia?

⁹ Tau koloa he tino. Ke fakaako e kupu mooli, liga lata a tautolu ke toka kehe e gahua mitaki po ke gahua totogi lahi he fakatokaaga nei. Ma e fakatai, ko e tau tagata takafaga ika a Peteru mo Aneterea, ka ko e magaaho ne uiina e Iesu a laua ke eke mo tau  tutaki haana, ne toka e laua e gahua takafaga ika. (Mataio 4:18-20) Nakai kakano e mena nei ka fakaako e koe e kupu mooli, lata a koe ke toka e gahua haau. Lata e tagata ke gahua mo e leveki e magafaoa haana. (1 Timoteo 5:8) Ka fakaako e koe e kupu mooli, to hiki e puhala manamanatu haau ke he tau koloa he tino. Mailoga e koe e mena ne aoga mooli he moui. Pehē a Iesu: “Aua neke tanaki e mutolu e tau koloa ma mutolu ke he lalolagi.” Ka e fakamafana e ia a tautolu: “Kia tanaki e mutolu e tau koloa ma mutolu ke he lagi.” (Mataio 6:19, 20) Ko e mena ia ne taute he fifine fuata ko Maria.

¹⁰ Fiafia a Maria ke pelē tā fuapolo tea tali mai he tote a ia. He aoga tokoluga, ne holo ki mua e mitaki haana. Makaka lahi a ia he feua ti foaki ki a ia e sikolasipi he univesitī. Ko e foliaga ha Maria he moui ke eke mo tagata tā fua polo tea pauaki mo e loga e tupe ka moua. Ka e kamata a ia ke fakaako e Tohi Tapu. Fiafia a ia ke he mena ne fakaako ti kamata ke fakagahua ai ke he moui haana. Pehē a ia, “Ko e lahi e hiki he aga mo e puhala moui haaku ke fakatatai mo e tau tuaga he Tohi Tapu, kua lahi atu e fiafia haaku.” Mailoga e Maria to uka ke hagaaki ke he fakafetuiaga haana mo Iehova mo e feua sipote haana. (Mataio 6:24) Ti fifili a ia ke toka kehe e foliaga haana ke eke mo tagata tā fua polo tea ke moua e taha mena kua mua e mitaki. Mogonei, ko ia ko e paionia ti pehē kua moua e ia e “moui fiafia lahi mo e fai kakano.”

11. Ka fakaako e tautolu e kupu mooli, ko e heigoa ka tupu ke he falu he tau fakafetuiaga ha tautolu?

¹¹ Tau fakafetuiaga mo e falu. Ka kamata a tautolu ke fakagahua e tau mena ne fakaako mai he Tohi Tapu, liga hiki e tau fakafetuiaga ha tautolu mo e tau kapitiga mo e magafaoa. Lagomatai e Iesu a tautolu ke maama e kakano ma e mena nei he liogi hagaao ke he tau tutaki haana: “Kia fakatapu e koe a lautolu ke he hau a kupu moli; ko e hau a kupu ko e kupu moli haia.” (Ioane 17:17) Ke “fakatapu” kua kakano foki ke “vevehe kehe.” Ka kamata a tautolu ke fakagahua e kupu mooli ke he tau momoui ha tautolu, kua vevehe kehe a tautolu mai he lalolagi ha kua mumui a tautolu ke he tau tutūaga he Tohi Tapu. Pete he lali a tautolu ke tumau e tau fakafetuiaga mitaki mo e tau kapitiga mo e tau magafaoa ha tautolu, falu ne liga nakai fiafia lahi ki a tautolu tuga fakamua ti liga totoko foki ke he tau taofiaga foou ha tautolu. Nakai ofo a tautolu ke he mena nei. Pehē a Iesu: “Ke eke foki e tagata mo fi he faoa hana.” (Mataio 10:36) Ka e mavehe foki a Iesu pete he lahi e mena ne toka kehe e tautolu ke lata mo e kupu mooli, to lahi atu e mena ka moua e tautolu!​—Totou Mareko 10:28-30.

12. Ko e heigoa ne toka kehe he tagata Iutaia ke lata mo e kupu mooli?

¹² He moui katoa ha Aaron ko e tagata Iutaia, talitonu a ia kua hepe ke fakaleo e higoa he Atua. Ka e manako lahi a ia ke iloa e kupu mooli hagaao ke he Atua. Taha aho ne fakakite age he Fakamoli ki a ia ka lafi e ia e tau vouela (vowels) ke he fā e matatohi Heperu  he higoa he Atua, liga maeke ke fakaleo ai “Iehova.” Fiafia lahi a Aaron he iloa e mena nei ti fano a ia ke he sunako ke tala age ke he tau akoako! Manatu a ia to fiafia a lautolu ke fakaako e kupu mooli hagaao ke he higoa he Atua, ka e nakai pihia. Ne anu e lautolu a ia ti tutuli ke fano. Totoko foki e magafaoa ha Aaron ki a ia. Ka e nakai taofi he mena nei a ia ke iloa lahi hagaao ki a Iehova. Eke a Aaron mo taha he Tau Fakamoli a Iehova ti fekafekau fakamooli ki a Iehova ke he moui katoa haana. Maeke foki a tautolu ke amanaki to liga hiki e tau fakafetuiaga ha tautolu mo e falu ka fakaako e tautolu e kupu mooli.

13, 14. Ko e heigoa e tau hikiaga kua lata ke taute e tautolu he puhala manamanatu mo e mahani ha tautolu, ka fakaako e tautolu e kupu mooli? Talahau e fakatai.

¹³ Tau manatu mo e tau gahua nakai meā. Ka fakaako e tautolu e kupu mooli ti kamata ke momoui fakatatau ke he tau tutūaga he Tohi Tapu, lata a tautolu ke makai ke hiki e puhala manamanatu mo e mahani ha tautolu. Tohi he aposetolo ko Peteru: “Kia tuga e fanau omaoma, aua neke fakatai e mutolu a mutolu ke he tau manako lahi tuai ha mutolu ke goagoa ai a mutolu.” Ti lafi e ia: “Kia pihia foki a mutolu ke tapu ke he tau mahani oti ha mutolu.” (1 Peteru 1:14, 15) He maaga i tuai ha Korinito, tokologa e tagata ne mahani feuaki. Ko lautolu ne nonofo i ai ne lalahi e tau hikiaga ke meā ki mua he fofoga a Iehova. (1 Korinito 6:9-11) He vahā nei, tokologa ne taute e tau hikiaga pihia ka fakaako e lautolu e kupu mooli. Fakamaama e Peteru e mena nei he tohi e ia: “Ha ko e mena fakahiku ke he tau aho kua mole atu he mouiaga nai he eke ai e tautolu e manako he tau motu kehe, ne mahani ai a tautolu ke he tau mahani matahavala, mo e tau manako lahi, mo e inu lahi ke he uaina, mo e tau [tafeauhi], mo e tau inuaga he kava, mo e hufeilo ke he tau tupua ke holifono ai.”​—1 Peteru 4:3.

¹⁴ Ko Devynn mo Jasmine ne konahia ke loga e tau tau. Pete ko Devynn ko e tagata iloilo ke he faahi fakatupe, nakai tumau a ia ke he gahua ha ko e inu kava haana. Talahaua a Jasmine ha ko e aga ita mo e mahani vale. Taha aho ne kona a ia ti feleveia mo e tokoua e misionare Fakamoli he puhalatū. Foaki e laua e fakaako Tohi Tapu ki a ia. Ka ko e mogo ne o atu e tau misionare ke he fale ha laua he tapu hake, ne kona tokoua a Jasmine mo Devynn. Nakai talitonu a laua to o atu mooli e tau misionare ke he kaina ha laua. He taha mogo foki ne o atu e tau misionare, kua hiki e tuaga. Makai a Jasmine mo Devynn ke kamata fakaako e kupu mooli he Tohi Tapu, ti mafiti a laua ke kamata fakagahua e tau mena ne fakaako e laua. Nakai katoa e tolu mahina, oti e inu kava ha laua ti matafakatufono e fakamauaga. Tokologa e tagata he maaga ha laua ne mailoga e hikiaga ha Jasmine mo Devynn, ti kamata foki a lautolu ke fakaako e Tohi Tapu.

15. Ko e heigoa e taha he tau hikiaga uka lahi ka taute e tautolu ma e kupu mooli, ti ko e ha?

¹⁵ Tau aga fakamotu mo e tau mahani ne nakai fakafiafia e Atua. Taha he tau hikiaga uka lahi ka taute e tautolu ko e oti e fakalataha ke he tau aga fakamotu mo e tau mahani kua nakai fakafiafia a Iehova. Pete foki he mole e fakaako he falu e logonaaga ha Iehova hagaao ke he tau mena nei, uka agaia a lautolu ke ua taute pihia. Tupetupe a lautolu ke he tau tali atu he ha lautolu a magafaoa, tau kapitiga gahua, po ke tau kapitiga. Iloa e lautolu fa malolō e tau logonaaga he tau tagata ke he tau aga fakamotu pauaki, tuga a  lautolu ne fakalilifu ke he tau magafaoa kua mamate. (Teutaronome 14:1) Ti ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke taute e tau hikiaga kua lata? Fakaako a tautolu mai he tau fakafifitakiaga mitaki ha lautolu i tuai ne taute e tau hikiaga he fakaako e lautolu e kupu mooli, tuga e tau Kerisiano fakamua atu i Efeso.

16. Ko e heigoa e toka kehe he falu i Efeso?

¹⁶ He maaga i tuai ha Efeso, ne tupu lahi e taute mana. Ko e heigoa ne taute he tau tagata ia ne taute mana he eke a lautolu mo tau Kerisiano? Fakamaama he Tohi Tapu: “Na tokologa foki a lautolu ne eke e tau lagatau he tau taulaatua, kua fakapotopoto e lautolu e tau tohi ha lautolu, mo e huhunu ai ki mua he tau tagata oti; ti totou ai e lautolu e taui ke fakalata ki ai, ti limagofulu e afe he tau tupe ario ke moua ai. Ko e mena ia kua tupu ue atu ai, mo e malolo e kupu he Iki [Iehova].” (Gahua 19:19, 20) Ko e tau Kerisiano fakamooli ia ne makai ke tiaki e tau tohi tauuka ha lautolu, ti fakamonuina e Iehova a lautolu ha ko e mena nei.

17. (a) Ko e heigoa falu mena ne liga toka kehe e tautolu ke lata mo e kupu mooli? (e) Ko e heigoa e tau hūhū ka tali e tautolu he vala tala ka mui mai?

¹⁷ Ko e heigoa e foakiaga kua taute e koe ke fakaako e kupu mooli? Igatia a tautolu mo e foaki e tau magaaho. Falu ia tautolu ne taute e tau foakiaga ke ua maukoloa. Liga hiki foki e tau fakafetuiaga ha tautolu mo e falu. Tokologa ia tautolu kua hiki e puhala manamanatu mo e mahani ti tiaki e tau aga fakamotu mo e tau mahani ne nakai fakafiafia a Iehova. Ka e talitonu a tautolu kua mua atu e aoga he kupu mooli he Tohi Tapu ke he ha mena kua tiaki e tautolu. Maeke e kupu mooli he Tohi Tapu ke fakatata e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova, ko e mena ne mua atu e aoga he tau momoui ha tautolu. Ka manamanatu a tautolu ke he tau monuina oti kua moua ha ko e kupu mooli, uka ke maama e kakano ne “fakafua atu” ai he falu. Maeke fēfē e mena ia ke tupu? Ti kalo kehe fēfē a tautolu neke taute e hehē kelea lahi mahaki pihia? To tali e tautolu e tau hūhū nei he vala tala ka mui mai.