1-3. (a) Lata ke fēfē e logonaaga ha tautolu ke he kupu mooli he Tohi Tapu? Fakatai. (Kikite tau fakatino he kamataaga.) (e) Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu he vala tala nei?

KO E aga pauaki ma e tau tagata he vahā nei ke fakatau taha mena he fale koloa ti liuaki mogoia. Ka fakatau he tau tagata taha mena he initanete, liga to liuaki foki e lautolu. Liga nakai loto lahi a lautolu ke he mena ne fakatau e lautolu tuga he manatu e lautolu po ke fai mena ne nakai mitaki. Ti fifili a lautolu ke tautui aki taha mena foki po ke ole ke liuaki age e tupe.

² To nakai taute e tautolu e mena nei ke he kupu mooli he Tohi Tapu. He “fakafua mai” agataha e tautolu, to nakai manako a tautolu ke “fakafua atu” ai, kakano ka fakaako agataha e tautolu e kupu mooli, to nakai loto a tautolu ke tiaki ai. (Totou Tau Fakatai 23:23; 1 Timoteo 2:4) He fakatutala a tautolu he vala tala fakamua, lahi e magaaho ne fakaaoga e tautolu ke fakaako e kupu mooli. Liga taute foki e tautolu e foakiaga ke toka e gahua tupe ne loga e tupe ka moua e tautolu. Ti liga hiki foki e tautolu e tau fakafetuiaga ha tautolu mo e falu, hiki e puhala manamanatu mo e mahani, po ke oti e fakalataha ke he tau aga fakamotu mo e tau gahua ne nakai fakafiafia a Iehova. Ka e  talitonu a tautolu kua nakai fai mena ne toka kehe e tautolu kua aoga lahi tuga e tau monuina kua moua e tautolu he iloa e kupu mooli.

³ Talahau e Iesu e fakataiaga hagaao ke he tagata fakafua koloa ne fano fenoga ke kumi e tau penina mitaki. Mogo ne moua he tagata e taha ne kua uho lahi, ne fakafua atu agataha e ia e tau mena oti haana ke maeke ke fakafua mai aki. Fakatai he penina ia e kupu mooli hagaao ke he Kautu he Atua. He puhala nei, fakakite e Iesu e uho lahi he kupu mooli ki a lautolu kua kumi ai. (Mataio 13:45, 46) Magaaho fakamua ne fakaako e tautolu e kupu mooli, ko e kupu mooli hagaao ke he Kautu he Atua mo e tau kupu mooli uho oti mai he Tohi Tapu, makai foki a tautolu ke toka kehe ha mena ke maeke ke moua ai. Ka matutaki a tautolu ke tokiofa e kupu mooli, to nakai tiaki ai e tautolu. Ka e momoko, kua nakai fakatumau e falu tagata he Atua ke tokiofa e kupu mooli ti tiaki ai foki. Nakai loto a tautolu ke taute e mena ia! Lata a tautolu ke muitua e fakatonuaga he Tohi Tapu ke tumau e “lata mo e kupu moli.” (Totou 3 Ioane 2-4.) Kakano ke tuku fakamua e tautolu e kupu mooli ti fakakite ke he puhala kua momoui a tautolu. Ka ko e ha mo e puhala fe ka “fakafua atu,” po ke tiaki he tagata e kupu mooli? Iloa fēfē e tautolu ke nakai taute e mena nei? Ti eketaha fakalahi fēfē a tautolu ke tumau e “lata mo e kupu moli”?

4. Ko e ha ne nakai matutaki e falu ke o fano he kupu mooli he vahā ha Iesu?

⁴ He vahā ha Iesu, falu ne talia e kupu mooli he kamataaga ne nakai matutaki ke ō he kupu mooli. Ma e fakatai, mole e taute e Iesu e mana mo e fagai e moto tagata, ne mumui ai e moto tagata ki a ia ke he taha faahi he Tahi ko Kalilaia. Ka e talahau mogoia e Iesu taha mena ne ofo a lautolu: “Kaeke kua nakai kai e mutolu e tino he Tama he tagata, ti nakai inu foki hana toto, nakai ha i loto ia [mutolu] e moui.” He nakai hūhū ki a Iesu ke fakamaama e manatu haana, pehē a lautolu: “Ko e kupu uka a ena; to maeke ia hai ke fanogonogo ki ai”? Ti ko e fua, “kua liliu atu ai e falu he hana tau tutaki tokologa, ti nakai tuai o fano a lautolu mo ia.”​—Ioane 6:53-66.

5, 6. (a) Ko e ha kua tafea kehe falu mai he kupu mooli he vahā ha tautolu? (e) Maeke fēfē e tagata ke tafea kehe mai he kupu mooli?

⁵ Momoko ai, fai he vahā nei ne toka e kupu mooli. Ko e ha? Falu ne tupetupe ha ko e maamaaga he kupu Tohi Tapu kua hiki po ke taha mena ne talahau po ke taute he matakainaga taane iloa lahi. Falu ne nakai fiafia ka fai tagata ne fakatonu a lautolu mai he Tohi Tapu, po ke taufetoko kelea lahi mo e taha tagata he fakapotopotoaga. Mumui foki e falu ke he tau fakaakoaga fakavai he tau tagata tiaki taofiaga mo e falu ne talahau e tau pikopiko hagaao ki a tautolu. Falu manatu anei ne o kehe pauaki e falu mai ia Iehova mo e fakapotopotoaga. (Heperu 3:12-14) Ko e mitaki ha ia ane mai falanaki a lautolu ki a Iesu tuga ne taute e Peteru! He ofo e falu he moto tagata ke he tau kupu ha Iesu, ne hūhū a Iesu ke he tau aposetolo haana kaeke kua manako foki a lautolu ke o kehe. Tali e Peteru: “Ko e Iki na e, ke o kia a mautolu kia hai? Ha ha ia koe e tau kupu he moui tukulagi.”​—Ioane 6:67-69.

⁶ Falu ne tafea kehe fakatekiteki mai he kupu mooli, liga nakai mailoga kua pihia e mena ne tupu. Ko e tagata ne toka fakahaga  e kupu mooli kua tuga e vaka ne tafea fakatekiteki atu ki tutavaha. Hataki he Tohi Tapu a tautolu ke fakaeneene “neke tafia kehe ai a tautolu a taha aho.” (Heperu 2:1) Fa mahani ko e tagata kua tafea kehe mai he kupu mooli ne nakai amanaki ke pihia. Ka kua fakaatā e ia e tuaga kapitiga haana mo Iehova ke lolelole, nakai leva ti liga galo ai e ia. Mauokafua fēfē a tautolu ke nakai tupu e mena nei ki a tautolu?

7. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke nakai fakafua atu e kupu mooli?

⁷ Ke matutaki ke ō he kupu mooli, kua lata a tautolu ke talia mo e omaoma ke he tau mena oti ne talahau e Iehova. Lata a tautolu ke taute e kupu mooli ko e mena ne mua atu e aoga he tau momoui ha tautolu mo e mumuitua ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ke he tau mena oti ne taute e tautolu. He liogi ne mavehe he Patuiki ko Tavita ki a Iehova: ‘To fano au ke he kupu mooli mai ia koe.’ (Salamo 86:11) Eketaha a Tavita ke tumau e fano he kupu mooli ti lata foki a tautolu ke pihia. Ka nakai, to kamata a tautolu ke manamanatu ke he tau mena ne toka kehe e tautolu ke lata mo e kupu mooli ti liga manako foki ke liu moua e falu mena ia. Ka e nakai lata a tautolu ke fifili ke talia po ke fakaheu e tau kupu mooli he Tohi Tapu. Lata a tautolu ke ō he “tau kupu moli oti.” (Ioane 16:13) He vala tala fakamua, fakatutala a tautolu ke he lima e mena kua liga taute e tautolu e foakiaga ke maeke ke fakaako mo e fakagahua e kupu mooli. To kitia e tautolu mogonei e puhala ka maeke a tautolu ke mauokafua ke nakai liliu ke he tau mena ia ne toka hifo e tautolu.​—Mataio 6:19.

8. Maeke fēfē e puhala ne fakaaoga he Kerisiano e magaaho haana ke fakatupu a ia ke tafea kehe mai he kupu mooli? Talahau e fakatai.

⁸ Magaaho. Ke mauokafua kua nakai tafea kehe a tautolu mai he kupu mooli, lata a tautolu ke fakaaoga fakailoilo tumau e magaaho ha tautolu. Ka nakai fakaeneene, maeke a tautolu ke lahi e magaaho ka fakamole ke he tau fakafiafiaaga, tau matafeua, onoono ke he Initanete, po ke kitekite televisoni. Pete kua nakai hepe mooli e tau mena nei, liga fakaaoga e tautolu e magaaho ne fa fakaaoga ke fakaako mo e gahua fakamatala. Tupu e mena nei ki a Emma. * (Kikite matahui tala.) Tali mai he tote, ne fiafia a ia ke he tau solofanua ti heke ai he ha magaaho ni haana. Ka e kamata a ia ke tokihala e logonaaga ha kua lahi e magaaho ne fakamole e ia ke he tau matafeua haana, ti fifili ke tuku fakamua e tau mena ne aoga. Iloa foki e Emma e mena ne tupu ki a Cory Wells, ko e matakainaga fifine ne fa fakatātā e heke he tau solofanua. * (Kikite matahui tala.) Lahi e magaaho mogonei ne fakaaoga e Emma ke fekafekau ki a Iehova, ti lahi e magaaho haana ke fakalataha mo e haana magafaoa mo e tau kapitiga ne fekafekau foki ki a Ia.  Tata lahi e logonaaga haana ke he Atua ti fiafia ke iloa kua fakaaoga fakailoilo e ia e magaaho haana.

9. Maeke fēfē e tau koloa he tino ke mua atu e aoga lahi ki a tautolu?

⁹ Tau koloa he tino. Ke matutaki ke ō he kupu mooli, nakai lata a tautolu ke fakaatā e tau koloa he tino ke mua atu e aoga lahi ki a tautolu. He fakaako e tautolu e kupu mooli, mailoga e tautolu ko e fekafekau ki a Iehova kua mua atu e aoga ke he tau koloa he tino, ti fiafia a tautolu ke toka kehe e tau mena ia ke lata mo e kupu mooli. Ka e fai magaaho he mole, liga kitia e tautolu e falu ne fakatau e tau koloa hila foou po ke fiafia ke he tau koloa ne maeke ke fakatau aki e tupe. Kamata a tautolu ke logona hifo kua tonoa a tautolu. Liga nakai makona a tautolu ke he mena ne moua ti kamata ke hagaaki fakalahi ke he tau koloa he tino ka e nakai fekafekau ki a Iehova. Fakamanatu he mena nei ki a tautolu e mena ne tupu ki a Tima. Fiafia lahi a ia “ke he mouiaga nai” ti toka e ia e kotofaaga haana mo e aposetolo ko Paulo. (2 Timoteo 4:10) Liga fiafia lahi a Tima ke he tau koloa he tino ke he fiafia haana ke fekafekau ke he Atua. Po ke liga nakai manako a ia ke taute e tau foakiaga ke maeke ke fekafekau mo Paulo. Ko e heigoa e fakaakoaga ma tautolu? Liga he vahā kua mole na fiafia lahi a tautolu ke he tau koloa he tino. Ka nakai fakaeneene a tautolu, maeke e fakaalofa ia ke liu ke tupu i loto ha tautolu ti malolō lahi ke galo e fiafia ha tautolu ma e kupu mooli.

10. Ko e heigoa e fakaohoohoaga kua lata ia tautolu ke totoko?

¹⁰ Tau fakafetuiaga mo e falu. Ke tumau e ō he kupu mooli, lata a tautolu ke nakai fakaatā a lautolu ne nakai fekafekau ki a Iehova ke fakaohooho a tautolu. He fakaako e tautolu e kupu mooli, ko e fakafetuiaga ha tautolu mo e tau kapitiga mo e tau tagata he magafaoa ne nakai ko e Tau Fakamoli kua hiki. Liga falu ne fakalilifu e tau taofiaga foou ha tautolu, ka e falu ne liga totoko ai. (1 Peteru 4:4) Mooli kua lali fakalahi a tautolu ke femataaki mo e tau tagata he magafaoa ha tautolu mo e mahani totonu ki ai. Ka e nakai tiaki e tautolu e tau tutūaga ha Iehova ke fakafiafia a lautolu. He fakaako e tautolu mai ia 1 Korinito 15:33, ko e tau kapitiga tata ha tautolu kua lata ko e tau tagata ne fakaalofa ki a Iehova.

11. Maeke fēfē a tautolu ke kalo kehe he tau manatu mo e tau gahua nakai meā?

¹¹ Tau manatu mo e tau gahua nakai meā. Ke ō he kupu mooli, lata a tautolu ke tapu, po ke meā mai he tuaga ha Iehova. (Isaia 35:8; totou 1 Peteru 1:14-16.) He fakaako e tautolu e kupu mooli, taute e tautolu e tau hikiaga he tau momoui ke maeke ke muitua e tau tutūaga he Tohi Tapu. Falu ne lalahi e tau hikiaga ne taute. Ka e lata agaia a tautolu ke fakaeneene kua nakai tautui e tautolu e moui meā aki e moui nakai meā. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke totoko ha kamatamata ke taute e mahani feuaki? Manamanatu ke he mena ne foaki e Iehova ke maeke a tautolu ke tapu. Foaki e ia e moui uho lahi he Tama fakahele haana ko Iesu Keriso! (1 Peteru 1:18, 19) Ke lagomatai a tautolu ke fakatumau e meā ke he fofoga ha Iehova, lata tumau a tautolu ke manatu e uho lahi he poa lukutoto ha Iesu.

12, 13. (a) Ko e ha kua lata a tautolu ke onoono ke he tau magahala okioki tuga ne taute e Iehova? (e) Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu mogonei ki ai?

¹² Tau aga fakamotu mo e tau mahani ne nakai fakafiafia e Atua. Ko e tau tagata he magafaoa, tau kapitiga gahua, mo e tau kapitiga  aoga ne liga lali ke fakaohooho a tautolu ke fakalataha ke he tau fakamanatuaga ha lautolu. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke totoko e peehiaga ke fai vala ke he tau aga fakamotu mo e tau magahala okioki ne nakai fakafiafia a Iehova? Lata a tautolu ke tokaloto tumau e tau kakano ne nakai talia e Iehova e tau magahala okioki nei. Maeke a tautolu ke kumikumi ke he tau tohi ha tautolu ti fakamanatu ki a tautolu e puhala ne kamata e falu magahala okioki. Ka manamanatu fakahokulo a tautolu ke he tau kakano he Tohi Tapu ne nakai fakamanatu ai e tau magahala okioki nei, mauokafua a tautolu kua ō a tautolu he puhala kua “fiafia e Iki ki ai.” (Efeso 5:10) Ka falanaki a tautolu ki a Iehova mo e haana Kupu, to nakai matakutaku a tautolu ke he manatu he falu tagata.​—Tau Fakatai 29:25.

¹³ Amaamanaki a tautolu ke tumau e ō tukulagi he kupu mooli. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke eketaha fakalahi ke tumau e ō he kupu mooli? Tolu la e mena nei ka taute e tautolu.

14. (a) To maeke fēfē he matutaki ke fakaako he Tohi Tapu ke lagomatai a tautolu ke eketaha ke nakai tiaki e kupu mooli? (e) Ko e ha kua lata a tautolu ke moua e iloilo, akonaki, mo e maamaaga?

¹⁴ Fakamua, matutaki ke fakaako e Tohi Tapu mo e manamanatu fakahokulo ke he mena ne iloa e koe. Fakatoka tumau e magaaho ma e mena nei. Ko e lahi e fakaako haau, to lahi e fiafia haau ke he kupu mooli mo e eketaha ke nakai tiaki ai. Tala mai e Tau Fakatai 23:23 ke ‘fakafua mai e kupu mooli’ ti fakafua mai foki e ‘iloilo, mo e ako mena, mo e loto manamanatu.’ Nakai lahi ke iloa hokoia e kupu mooli he Tohi Tapu. Lata ke fakagahua ai ke he tau momoui ha tautolu. Ka moua e tautolu e maamaaga, tuku fakalataha e tau mena ne fakaako e tautolu mo e tau mena ne fitā he iloa e tautolu. Omoomoi he iloilo a tautolu ke taute e tau mena kua iloa e tautolu. Falu magaaho ne akonaki he kupu mooli a tautolu he fakakite e tau hikihiki kua lata a tautolu ke taute. Lata a tautolu ke mafiti ke talia e akonaki ia ha kua talahau he Tohi Tapu kua mua atu ai ke he ario.​—Tau Fakatai 8:10.

15. Puipui fēfē he kupu mooli a tautolu ke tuga e pipi?

¹⁵ Uaaki, kia eketaha ke fakagahua e kupu mooli he moui haau he tau aho takitaha. Fakatatai he Tohi Tapu e kupu mooli ke he pipi he kautau. (Efeso 6:14) He vahā Tohi Tapu, ne foaki he pipi ke he kautau e papaleaga mo e puipuiaga he malētau ti kua lata ke maunivaniva ai. Ka tagataga, to nakai lagomatai ai a ia. Puipui fēfē he kupu mooli a tautolu tuga e pipi? Ka fakatata lahi tumau e tautolu e kupu mooli he Tohi Tapu ki a tautolu he tau magaaho oti, to puipui a tautolu he manamanatu ke he puhala hehē mo e to lagomatai a tautolu ke taute e tau fifiliaga mitaki.  Ka fehagai a tautolu mo e lekua kelea lahi mahaki po ke kamatamata ke taute e mena hehē, to omoomoi he kupu mooli he Tohi Tapu a tautolu ke taute e mena kua hako. Tuga ni e kautau ne nakai fano ke he malētau ka e nakai uta e pipi haana, to nakai tiaki e tautolu e kupu mooli. To mauokafua a tautolu ke fakagahua e kupu mooli he Tohi Tapu ke he tau faahi oti he moui ha tautolu. To tau foki he kautau e pelu haana he pipi. Kia kitekite a tautolu ke he puhala ka taute e tautolu taha mena pihia.

16. Maeke fēfē e fakaako he kupu mooli ke lagomatai a tautolu ke tumau e ō he kupu mooli?

¹⁶ Toluaki, fakaako fakalahi atu e kupu mooli he Tohi Tapu ke he falu. Ko e Tohi Tapu kua fakatatai ke he pelu. Tuga ni e kautau mitaki ne maunivaniva e pelu haana, lata a tautolu ke maunivaniva he totō mau ke he Kupu he Atua. (Efeso 6:17) Maeke a tautolu ke eke mo tau faiaoga mitaki he “fakatokatoka fakahako e kupu moli.” (2 Timoteo 2:15) He fakaaoga e tautolu e Tohi Tapu ke fakaako e falu, to iloa mo e fiafia lahi foki a tautolu ke he kupu mooli. Ti eketaha foki a tautolu ke tumau e ō he kupu mooli.

17. Ko e ha ne uho lahi e kupu mooli ki a koe?

¹⁷ Ko e kupu mooli ko e mena fakaalofa uho mai ia Iehova. Maeke ai ke moua e tautolu e fakafetuiaga tata mo e ha tautolu a Matua he lagi. Ko e mena ia ne mua atu e aoga ke moua e tautolu. Fitā he lahi e mena ne fakaako e Iehova ki a tautolu, ka ko e kamataaga ni a ia! Mavehe a ia ke fakaako tumau a tautolu ke hoko ke he tukulagi. Ti tokiofa e kupu mooli tuga he tokiofa e koe e penina fakafua lahi. Matutaki ke ‘fakafua mai e kupu mooli, aua neke fakafua atu.’ Ti tuga a Tavita, to taofi tumau e koe e maveheaga nei ki a Iehova: ‘To fano au ke he kupu mooli mai ia koe.’​—Salamo 86:11.