KUA fanau au i Hemsworth ko e taone ha Yorkshire i England he 1923. Taha e tugaane lahi haaku ko Bob. He hiva e tau haaku he moui, moua he matua taane haaku e tau tohi ne fakamaama e fakavai he lotu ne kua fakahehē e tau tagata. Nava lahi e matua taane ke he manatu ne totou e ia. Kua nakai fiafia a ia ke he tau takitaki lotu ne fakaako taha mena ka e kehe e mena ne taute. Fai tau he mole, ne hau a Bob Atkinson ke he fale ha mautolu ti tā e tau tapakiaga ko e taha he tau lauga he Matakainaga ko Rutherford. Mailoga e mautolu ko e lauga nei kua mai he matakau taha ne lomi e tau tohi ne totou he matua taane. Uiina he tau matua haaku e Matakainaga ko Atkinson ke kai afiafi mo mautolu he tau afiafi takitaha ti tali e tau hūhū Tohi Tapu loga ha mautolu. Uiina e ia a mautolu ke o atu ke he tau feleveiaaga he kaina he matakainaga taane ne fai maila he mamao. Kamata a mautolu ke o atu tumau ke he tau feleveiaaga, ti fakatū ai e fakapotopotoaga tote i Hemsworth. Nakai leva ti nonofo mo mautolu e tau fekafekau he matakavi (iloa mogonei ko e tau leveki takaiaga) mo e o mai e tau paionia he tau fakapotopotoaga ne tata mai ke kai auloa mo mautolu. Ko e tau matakainaga ia ne fakaohooho mitaki ki a au.

He magahala ia kua kamata he magafaoa ha mautolu e pisinisi. Ka e tala age e matua taane ke he tugaane haaku, “Ka manako a koe ke fano ke paionia to nakai matutaki e pisinisi.” Talia e Bob, ti toka e ia e kaina ke paionia he mogo ne 21 e tau he moui haana. Ua e tau he mole, he 16 e tau he moui haaku, ne paionia foki au. He tau matahiku vahā tapu ne gahua fakamatala au mo e falu, ka e laulahi he tau aho he faahi tapu ne gahua fakamatala tokotaha au. Fa fakaaoga e au e lapakofe fakatagi mo e laupepa fakamooli, ko e laupepa tote ne tohi ai e fekau kū mo e mukamuka he Tohi Tapu. Fakamonuina e Iehova au he fai tagata fakaako Tohi Tapu ne fakatumau e holo ki mua. Tokologa e magafaoa he tagata fakaako Tohi Tapu ia ne o mai ke he kupu mooli he mogo fakamui. He tau hake, ne kotofa au ke paionia pauaki, fakalataha mo Mary Henshall. Fakafano atu a maua ke he fonua ne nakaila fai tagata fakamatala he faahi motu ha Cheshire.

He Felakutaki II he Lalolagi, ne taute he tau fifine  e tau gahua ka lalago e felakutaki. Falu he tau akoako lotu ne nakai putoia ke o atu ke he tau felakutaki ti manamanatu a maua ha ko e tau paionia pauaki a maua, to nakai putoia foki a maua. Ka e nakai talia he fakafiliaga, ti fakahala au ke 31 e aho ke he fale puipui. Ko e tau hake he 19 e tau he moui haaku, ne lagaua foki e fano au ke he fakafiliaga ha kua nakai fakaatā he loto manamanatu haaku au ke lalago e felakutaki. Pete ia, he tau magaaho ua ia ne nakai fakahala he tau tui ne mua au. He mena katoa nei ne tupu, iloa e au ko e agaaga tapu ne lagomatai au ti kua foaki mai e Iehova e malolō mo e mauokafua ki a au.​—Isaia 41:10, 13.

Feleveia au mo Arthur Matthews he 1946. Ko e oti laia e fakahala ha Arthur ke tolu e mahina he fale puipui ha kua nakai talia e ia ke fano he felakutaki. He fakatoka mai laia ki fafo he fale puipui, ne fakalataha a ia mo e taha lafu haana ko Dennis, ko e paionia pauaki i Hemsworth. Na fakaako he matua taane e fanau hagaao ki a Iehova he mogo ne ikiiki ai, ti papatiso he mogo ne fuata mui. Nakaila leva e kamata a laua ke paionia tokoua, ne kotofa a Dennis ki Ireland. Ti nakai fai hoa mogoia a Arthur. Nava he tau matua haaku e mahani he puhala ne gahua malolō e paionia nei. Ti uiina he tau matua haaku a ia ke nonofo mo laua. Ka hau au ke ahiahi, fa mahani a Arthur mo au ke foaki ke holoholo e tau kapiniu ka oti e kai. Fakahiku, kamata a maua ke fetohitohiaki. He 1948, ne lata a Arthur ke fano ke he fale puipui ke tolu foki e mahina. Ne mau a maua ia Ianuari 1949, ti ko e foliaga ha maua ke fakatumau he fekafekauaga mau ka maeke. Mataala lahi a maua ke he puhala ka fakaaoga aki e tupe, ti fa fakaaoga e maua e tau magaaho okioki ke gahua he oko fua lakau ke moua e tupe. Ha ko e fakamonuinaaga ha Iehova, maeke a maua ke matutaki ke paionia.

Nakai leva e mole he taha e tau, ne kotofa a maua ki Northern Ireland, fakamua ki Armagh ti ko Newry, laulahi ai ko e tau taone Katolika. Malolō lahi e onoono hifo fakalotu he matakavi, ti lata a maua ke mataala lahi mo e fakaaoga e fifiliaga mitaki ka fakamatala ke he tau tagata. Taute e tau feleveiaaga ha mautolu he kaina he matakainaga ne 16 e kilomita he mamao mai he mena ne nonofo a maua. Kavi ke he tokovalu ne o atu he tau feleveiaaga. Ne momohe foki a maua i ai he falu mogo. Momohe a maua he foloa ti lahi mogoia e kai pogipogi he aho hake. Ko e fiafia mooli ke iloa kua tokologa e Fakamoli mogonei he matakavi ia.

Ko e tugaane haaku mo e hoana haana ko Lottie, ne fitā he fekafekau ko e tau paionia pauaki i Northern Ireland, he 1952 ne o atu a mautolu tokofā ke he fonoaga faahimotu i Belfast. Ne totonu e matakainaga ke leveki a mautolu, ti nonofo a mautolu tokofā he kaina haana mo Pryce Hughes, ko ia ko e fekafekau he la ofisa i Britain. Taha pō ne fakatutala a mautolu ke he tohi tote foou, God’s Way Is Love, ne lomi pauaki ma e tau tagata i Ireland. Fakamaama he Matakainaga ko Hughes kua uka ke fakamatala ke he tau tagata Katolika he Irish Republic. Kua poaki ke he tau matakainaga ke o kehe mai he matakavi ne nonofo ai a lautolu ti fekau he tau akoako e tau tagata ke totoko e tau matakainaga. Pehē a Pryce, “Lata ke moua e tau hoa ne fai motokā ke taute e  matagahua pauaki ke tufatufa e tohi tote ke he motu katoa.” * (Kikite matahui tala.) Magaaho a ia ne pehē a mautolu, “To taute e mautolu e mena ia!”

Taha e matakavi ne fa nonofo tumau e tau paionia i Dublin ko e kaina ha Ma Rutland, ko e matakainaga fifine fakamooli ne fekafekau ki a Iehova ke he loga e tau tau. Ne leva foki e nonofo ha maua i ai, ti sela e maua e falu he tau koloa ha maua. Ti heheke a mautolu tokofā he pasikala afi mo e peleō he faahi ha Bob ti ō ke kumi motokā. Nakai foou e motokā ne moua e mautolu ka e mitaki agaia ni, ti ole a mautolu ke he tagata ne sela ke tamai ai ha kua nakai fai ia mautolu ne iloa ke fakaholo. Fakaako a Arthur he afiafi katoa ia he nofo i luga he mohega mo e fakataitai ke hiki e tau kia he motokā. He pogipogi hake ne lali a ia ke fakaholo mai e motokā ki fafo he fale ne toka ai, ti hau e misionare ko Mildred Willett (ne mau fakamui mo John Barr). Iloa a ia ke fakaholo! Lagomatai e ia a mautolu ke fakaako ke fakaholo ti mautali a mautolu he mogo fakamui ke o atu.

Matutaki atu, lata a mautolu ke kumi e mena ke nonofo ai. Fitā he tala mai e tau matakainaga ki a mautolu ke lali ke ua nonofo he kaina uta fano neke tugi ai he tau tagata totoko. Ti kumi e mautolu e kaina ka e nakai moua. He pō ia ne momohe a mautolu tokofā he motokā. He aho hake ne moua e mautolu e peleō ko e kaina ne taha e mohega fataua ne tote. Eke e peleō ia mo kaina ha mautolu. Ofoofogia ai, nakai fai lekua a mautolu he fakatū e peleō he fonua he tau tagata gahua faama ne totonu. Maeke a mautolu ke fakamatala he fonua ne 16 ke he 24 e kilomita ne mamao mai he peleō. He hiki atu ke he matakavi foou, ne fa liliu a mautolu ke fakamatala ke he tau tagata ne kua fakatū ai e peleō.

Ahiahi oti e mautolu e tau kaina he faahi toga ki uta he Irish Republic ka e nakai totoko lahi. Molea e 20,000 e tohi ikiiki ne tufatufa e mautolu, ti fakafano atu e tau higoa he tau tagata oti ne fiafia ke he la ofisa i Britain. Ko e fakamonuinaaga mooli ha kua totou teau e matakainaga he matakavi ia mogonei i Ireland!

Fai tau he mole, ne liu a maua kotofa ke he faahi toga ha London. Fai faahi tapu gahoa he mole ne hea mai e tau matakainaga taane he la ofisa i Britain ki a Arthur ti ole ai ke kamata e gahua takaiaga he aho hake! Fakamahani a maua ke he taha e faahi tapu, ti o atu mogoia ke he takaiaga ha maua i Scotland, ne nakai lahi e magaaho ha Arthur ke tauteute e tau lauga haana. Ka e makai tumau a ia ke taute ha kotofaaga he fekafekauaga he Atua pete ni e uka. Kua fakamafana lahi he fakafifitakiaga haana a au. Fiafia mooli a maua ke he kotofaaga he gahua takaiaga. Mole he o atu ke he fonua ne nakaila gahua ke loga e tau, ko e monuina homo ue atu ke fakalataha mo e tau matakainaga tokologa.

He uiina a Arthur ke fina atu he Aoga Kiliata he 1962, ne lahi e fifiliaga kua lata a maua ke taute. Hogofulu la e mahina he aoga, ka e nakai maeke au ke fano mo ia ha kua nakai uiina au. Fifili a maua ko e mena kua tonu ma Arthur ke talia e uiina nei. Ha kua nakai fai hoa paionia au, ne liu e la ofisa fakafano au ki Hemsworth ko e paionia pauaki. He liu mai a Arthur he tau hake, ne kotofa a maua ke he gahua faahimotu. Ko e fonua ha maua kua putoia foki a  Scotland, faahi tokelau ha England, mo e Northern Ireland.

He 1964, ne kotofa a Arthur ke eke mo fekafekau he la ofisa he Irish Republic. Fakamua, ne tupetupe au he fano ke he Peteli ha kua fiafia lahi au ke he gahua faifano. He onoono ki tua mogonei, ne loto fakaaue au ke he kotofaaga ke fekafekau he Peteli. Talitonu au ka talia e koe e kotofaaga pete ne nakai fia loto mooli a koe ke taute, to fakamonuina tumau e Iehova a koe. He Peteli ne gahua au he ofisa, peke he tau tohi, kaitunu, mo e fakameā. Fai magaaho foki ne taute e maua e gahua faahimotu ti feleveia e maua e tau matakainaga he motu. Ko e mena nei, fakalataha mo e kitia e tau tagata fakaako Tohi Tapu ha maua ne kua holo ki mua he kupu mooli, ne malolō e pipiaga ha maua mo e tau matakainaga i Ireland. Ko e monuina mooli!

Ko e fonoaga fakamua he lalolagi katoa i Ireland ne fakahoko i Dublin he 1965. * (Kikite matahui tala.) Pete he malolō e totokoaga, ne holo mitaki lahi e fonoaga. Ko e 3,948 e katoa ne hohoko atu, ti 65 ne papatiso. Ne 3,500 he tau tagata ne uiina pauaki mai he lalolagi katoa ke he fonoaga kua nonofo he tau kaina he tau tagata i Dublin. Igatia e tau kaina oti nei mo e tohi fakaaue. Nava foki e tau tagata he tau kaina ke he mahani mitaki he tau matakainaga ha tautolu. Ko e hikiaga mitaki mooli ma Ireland.

He 1966 he faahi tokelau mo e faahi toga ha Ireland ne fakalataha ki lalo he la ofisa i Dublin. He fakalatahaaga nei kua kehe lahi mai he mena ne tupu ke he aelani katoa ha kua mavehevehe fakapolitika mo e fakalotu e tau tagata. Fiafia a maua ke kitia e tokologa he tau tagata Katolika ne o mai ke he kupu mooli ti fekafekau auloa ki a Iehova mo e tau matakainaga ha lautolu ko e tau Porotesano fakamua.

He 2011, ne hiki katoatoa e tau momoui ha maua he mogo ne lafi fakalataha e tau la ofisa ha Britain mo Ireland ti kotofa a maua ke he Peteli i London. He magaaho ia, ne kamata au ke tupetupe ke he malolō tino ha Arthur. Ne lauia a ia he gagao Parkinson. Momoko ai, ia Me 20, 2015 ne mate e hoa haaku ke he 66 e tau.

He tau tau gahoa kua mole, ne logona hifo e au e loto malipilipi, fakaatukehe, mo e maanu. Ko e tau tau fakamua atu ne ha ha tumau a Arthur mo au. Misi lahi mahaki e au a ia! Kaeke ke lauia a koe he tau tuaga nei, kua fakatata lahi a koe ki a Iehova. Fiafia au ke iloa e fakaalofa lahi he falu ki a Arthur. Moua e au e tau tohi mai he tau matakainaga i Ireland, Britain, mo United States foki. Ko e tau tohi nei, fakalataha mo e fakamafanaaga ne moua e au mai he lafu ha Arthur ko Dennis, hoana haana ko Mavis, mo e tau nisi haaku ko Ruth mo Judy ne lahi mahaki foki e lagomatai ki a au.

Ko e kupu tohi ne fakamafana lahi ki a au ko e Isaia 30:18. Pehē ai: “Ko e mena ia to tatali a Iehova ke fakaalofa noa mai kia mutolu; ko e mena ia to matike a ia ke fakaalofa mai kia mutolu; ha ko Iehova, ko e Atua kua fakafili mena a ia; uhoaki a lautolu oti kua tatali atu kia ia.” Fakamafana mooli ki a au ke iloa kua tatali fakatekiteki a Iehova ke fakamafola e tau lekua oti ha tautolu mo e foaki ki a tautolu e tau kotofaaga fiafia he lalolagi foou haana.

Ka manamanatu au ke he vahā kua mole, kitia e au e puhala ne takitaki mo e fakamonuina e Iehova e gahua fakamatala i Ireland! Ne logona e au e lilifu ko e taha he tokologa ne lagomatai ke he gahua nei. Mooli ko e taute e mena ne ole e Iehova ki a tautolu kua tamai tumau e tau monuina.