1, 2. Ko e heigoa e gahua makimaki ne taute e Iosua he mate a Mose?

KUA tala age a Iehova ki a Iosua: “Kua mate tuai haku a fekafekau ko Mose, hanai, kia matike a koe, ti fano ke he fahi atu a Ioritana na, ko koe, katoa mo e motu oti nai, ke he motu kua foaki atu e au kia lautolu.” (Iosua 1:1, 2) Ko e hikiaga lahi ma Iosua, ne teitei 40 e tau ko e fekafekau ki a Mose!

² Leva lahi he takitaki e Mose e tau Isaraela, ka ko Iosua mogonei ka takitaki a lautolu. Ti liga manamanatu a ia to talia nakai he tau tagata a ia ko e takitaki ha lautolu. (Teutaronome 34:8, 10-12) Hagaao ke he Iosua 1:1, 2, taha he tau tohi fakamaama he Tohi Tapu ne talahau ko e taha he tau magaaho uka mo e hagahaga kelea ma e motu he vahā i tuai po ke vahā nei, ka hukui he taha takitaki e taha.

3, 4. Fakamonuina fēfē he Atua a Iosua he falanaki ki a Ia, ti ko e heigoa e hūhū ka hūhū e tautolu?

 ³ Ha ha ia Iosua e kakano mitaki ke tupetupe. Ka e falanaki a ia ki a Iehova ti mafiti ke muitua ke he tau fakatonuaga haana. (Iosua 1:9-11) Fakamonuina he Atua a Iosua he falanaki ki a Ia mo e fakaaoga e agelu ke takitaki a Iosua mo e tau Isaraela. Liga ko e agelu nei ko e Loko, ko e Tama uluaki he Atua.​—Esoto 23:20-23; Ioane 1:1.

⁴ Lagomatai e Iehova e motu ha Isaraela ke hiki fakamitaki ke he tau hikiaga ne moua mai he ha lautolu a takitaki foou ko Iosua. He vahā ha tautolu, loga foki e tau hikiaga lalahi hane tutupu. Liga manamanatu a tautolu, ‘He tumau e holo ki mua e fakatokatokaaga he Atua, fai kakano mitaki nakai a tautolu ke falanaki ke he ha tautolu a Takitaki ko Iesu ne kua kotofa?’ (Totou Mataio 23:10.) Ke tali e hūhū nei, to kumikumi a tautolu ke he puhala ne takitaki e Iehova haana tau tagata he vahā i tuai he tau magahala ne hikihiki.

5. Ko e heigoa e mena matakehe ne tupu ki a Iosua he tata atu ki Ieriko? (Kikite fakatino he kamataaga.)

⁵ Nakai leva he o atu e tau Isaraela ke he taha faahi i Ioritana, ne tupu e taha mena matakehe ki a Iosua. Tata ke he maaga ha Ieriko, feleveia a ia mo e tagata ne totō e pelu. Tala age a Iosua ke he tagata: “Ko e mena kau fakalataha kia a tautolu, po ke kau a koe mo lautolu kua fai fi mai kia mautolu.” Ofo a Iosua he tala age e tagata ko ia ko e “takitaki he kau a Iehova,” ko e agelu ne mautali ke lalago e tau tagata he Atua. (Totou Iosua 5:13-15.) Pete kua talahau he falu tala na vagahau a Iehova ki a Iosua, liga fakaaoga he Atua e agelu mo gutu vagahau haana ke tuga he taute e ia he tau mogo kua mole.​—Esoto 3:2-4; Iosua 4:1, 15; 5:2, 9; Gahua 7:38; Kalatia 3:19.

6-8. (a) Ko e ha e falu fakatonuaga he agelu ne tuga kua matakehe? (e) Iloa fēfē e tautolu ko e tau fakatonuaga kua pulotu mo e moua he magaaho tonu? (Kikite foki e matahui tala.)

⁶ Tala age he agelu e tau mena kua latatonu ia Iosua ke taute ke kautū ki a Ieriko. Fakamua, falu he tau fakatonuaga ne liga matakehe. Ma e fakatai, tala age e agelu ki a Iosua ke peritome e tau kautau oti. Kakano he mena nei to fai aho ka nakai ō a lautolu ke tau. Ko e magaaho mitaki mooli kia ke peritome e tau tagata nei?​—Kenese 34:24, 25; Iosua 5:2, 8.

⁷ Liga manamanatu e tau kautau, ‘To puipui fēfē e mautolu e tau magafaoa ka totoko mai e fī ke he tau heagaapi ha mautolu?’ Ka e fai mena matakehe ne tupu! Ne nakai tau atu e tau tagata taane ha Ieriko ke he tau Isaraela, ha kua matakutaku ai ia lautolu. Totou e tautolu: “Kua pāpā malu a Ieriko na ko e fanau a Isaraela, nakai hu atu taha, ti nakai hu mai taha.” (Iosua 6:1) Ko e tala nei ne liga maeke he tau Isaraela ke falanaki fakalahi ke he fakatonuaga he Atua!

⁸ Tala age e agelu ki a Iosua kua nakai lata e tau Isaraela ke tau ki a Ieriko. Ka e lata a lautolu ke takai lagataha he maaga ke he ono e aho ti lagafitu he aho ke fituaki. Liga manamanatu e tau kautau, ‘Ko e moumou mooli he magaaho mo e malolō!’ Ka ko e Takitaki ha Isaraela ko Iehova ne iloa tonuhia e mena ne taute e ia! He muitua ke he tau fakatonuaga haana kua fakamalolō e tua he tau Isaraela, ti nakai lata a lautolu ke tau  ke he tau kautau ha Ieriko.​—Iosua 6:2-5; Heperu 11:30. * (Kikite matahui tala.)

9. Ko e ha kua lata a tautolu ke muitua e tau fakatonuaga kua moua mai he fakatokatokaaga he Atua? Talahau e fakatai.

⁹ Ko e heigoa kua fakaako e tautolu he tala nei? Falu magaaho kua foou e puhala taute mena he fakatokatokaaga ha Iehova, ti liga nakai maama tumau e tautolu e kakano. Ma e fakatai, liga nakai manatu tumau a tautolu kua mitaki ke fakaaoga e tau matini utafano ma e fakaako fakatagata, gahua he fonua, po ke he tau feleveiaaga. Ka e liga kitia e tautolu mogonei e aoga he fakaaoga ai kaeke kua lata. Ka kitia e tautolu e tau fua mitaki he tau hikiaga pihia, kua tupu malolō e tua ha tautolu ti lahi e fakalataha mo e tau matakainaga ha tautolu.

10. Ko hai mooli ne fakatoka ma e feleveiaaga aoga he kau fakatufono i Ierusalema hagaao ke he peritome?

¹⁰ Kavi ke he 13 e tau he mole ko e tagata Motu Kehe ne nakai peritome ne higoa ko Konelio kua eke mo Kerisiano, ne talahau agaia he falu Kerisiano Iutaia kua lata ke peritome. (Gahua 15:1, 2) He maaga ko Anetioka, taufetoko e tau matakainaga hagaao ke he mena nei. Ti fakatoka he tau motua ma Paulo ke fina atu mo e hūhū ai ke he kau fakatufono i Ierusalema. Ka ko hai mooli ne fakatoka ma Paulo ke fina atu? Fakamaama e Paulo: “Na hake au ke lata mo e fakakiteaga.” Maaliali ai, ko e Keriso ne takitaki e tau matakupu ke maeke e kau  fakatufono ke tali e hūhū ia.​—Kalatia 2:1-3.

11. (a) Ko e heigoa ne liga talitonu agaia e falu Kerisiano Iutaia hagaao ke he peritome? (e) Fakakite fēfē e Paulo kua lalago fakatokolalo e ia e tau patu i Ierusalema? (Kikite foki e matahui tala.)

¹¹ Takitaki he Keriso e kau fakatufono ke fakakite fakamaali kua nakai lata e tau Kerisiano ne nakai ko e tau Iutaia ke peritome. (Gahua 15:19, 20) Ka e fai tau he mole, tokologa e Kerisiano Iutaia ne matutaki ke peritome e tau tama taane ha lautolu. Ti logona he tau patu i Ierusalema e tala tupu fakaholo kua nakai fakalilifu e Paulo e Fakatufono ha Mose. Ole mogoia e tau patu ki a Paulo ke taute taha mena ke fakakite na fakalilifu e ia e Fakatufono. * (Kikite matahui tala.) (Gahua 21:20-26) Tala age a lautolu ki a ia ke uta fā e tagata taane ke he faituga ke maeke ke kitia na fakalilifu e Paulo e Fakatufono. Maeke a Paulo ke pehē: ‘Nakai hako e mena nei! Ko e ha ne ole mai a mutolu ki a au ke taute pihia? Ko e tau Kerisiano Iutaia ne nakai maama e hūhū hagaao ke he peritome ne fai lekua.’ Ka e maama e Paulo kua manako e tau patu ke he tau Kerisiano oti ke kaufakalataha, ti muitua fakatokolalo e ia e tau fakatonuaga ha lautolu. Ka e liga manatu a tautolu ke he kakano ne leva e fakaatā e Iesu e matakupu he peritome ke eke mo lekua, pete kua fakaoti e Fakatufono ha Mose he mogo ne mate a Iesu.​—Kolose 2:13, 14.

12. Liga ko e ha ne fakaatā he Keriso e magaaho ato fakamafola katoatoa e ia e matakupu he peritome?

¹² Maeke ke fai magaaho ke hiki ke he maamaaga foou. Lata e falu Kerisiano Iutaia ke fai magaaho ke talia e manatu kua nakai ha ha a lautolu i lalo he Fakatufono. (Ioane 16:12) Mahani a lautolu ke manamanatu ko e peritome ko e fakamailoga he fakafetuiaga pauaki mo e Atua. (Kenese 17:9-12) Falu ne matakutaku to favale e tau tagata Iutaia ki a lautolu ha kua kehe a lautolu. (Kalatia 6:12) Ka e fai magaaho, ne foaki he Keriso e falu fakatonuaga he tau tohi mai ia Paulo.​—Roma 2:28, 29; Kalatia 3:23-25.

13. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke lalago e puhala kua takitaki he Keriso a tautolu he vahā nei?

¹³ Ko e Keriso ko e Takitaki agaia he fakapotopotoaga Kerisiano he vahā nei. Ti ka fai hikiaga e fakatokatokaaga ne nakai maama e koe, manamanatu ke he puhala ne takitaki he Keriso e tau tagata he Atua he vahā i tuai. He vahā ha Iosua po ke magahala he tau aposetolo, foaki tumau he Keriso e fakatonuaga pulotu ke puipui e tau tagata he Atua, fakamalolō e tua ha lautolu, mo e lagomatai a lautolu ke tumau e kaufakalataha.​—Heperu 13:8.

14-16. Fakakite fēfē he fakatonuaga he “fekafekau fakamoli mo e loto matala” kua manako e Keriso ke lagomatai a tautolu ke tumau e malolō he tua?

¹⁴ He vahā nei, ko e “fekafekau fakamoli mo e loto matala” ne foaki mai e fakatonuaga  kua lata mo tautolu mo e he magaaho kua lata ai mo tautolu. (Mataio 24:45) Ko e fakatonuaga nei kua fakakite na manamanatu a Iesu ki a tautolu. Ko Marc ne fā e tama, kua pehē: “Eketaha a Satani ke fakalolelole e tau fakapotopotoaga he totoko ke he tau magafaoa. Ha ko e fakamafanaaga mogonei ke taute e tau tapuakiaga he magafaoa he tau faahi tapu takitaha, maaliali e fekau ke he tau ulu he magafaoa​—puipui e magafaoa ha mutolu!”

¹⁵ Ka kitia e tautolu e puhala kua takitaki he Keriso a tautolu, to maama e tautolu kua manako a ia ke lagomatai a tautolu ke tumau e tua malolō ha tautolu. Ma e fakatai, ko e motua ne higoa ko Patrick kua pehē: “Fakamua, falu kua loto lolelole ke feleveia he tau matakau ikiiki ma e gahua he fonua he tau matahiku vahā tapu.” Ka e pehē a ia kua fakakite he hikiaga nei e puhala ne manamanatu a Iesu ke he tau tagata oti he fakapotopotoaga. Ma e fakatai, falu matakainaga kua mā po ke nakai ō tumau he gahua he fonua ne logona hifo e aoga mo e manako lahi ki a lautolu. Fakamafana he mena nei e tua ha lautolu.

¹⁶ Lagomatai foki he Keriso a tautolu ke hagaaki tumau ke he gahua fakamatala, ha ko e gahua ne mua atu e aoga hane taute ke he lalolagi mogonei. (Totou Mareko 13:10.) Ko André ko e motua foou, ne lali tumau ke muitua ke he ha fakatonuaga foou mai he fakatokatokaaga ha Iehova. Pehē a ia: “Ko e fakatote hifo he tau tagata gahua he la ofisa kua fakamanatu ki a tautolu e mafiti he magaaho mo e lata ke hagaaki e tau malolō ha tautolu ke he gahua fakamatala.”

17, 18. Ko e ha kua lata a tautolu ke hagaaki ke he tau puhala kua aoga ki a tautolu he muitua ke he tau hikihikiaga?

¹⁷ Ko e fakatonuaga kua moua e tautolu mai ia Iesu Keriso ko e ha tautolu a Patuiki kua  pule, ka lagomatai a tautolu mogonei mo e anoiha. Eketaha ke hagaaki ke he tau puhala ne aoga ki a koe ha kua muitua ke he tau hikiaga foou kua mole. He tapuakiaga he magafaoa haau, maeke a koe ke fakatutala ke he tau hikiaga he tau feleveiaaga po ke gahua he fonua ne kua lagomatai e magafaoa haau.

¹⁸ Ka manatu e tautolu ke muitua e tau fakatonuaga mai he fakatokatokaaga ha Iehova hane takitaki ke he loga e fua mitaki, to mukamuka lahi ke muitua ke he fakatonuaga ia mo e fiafia. Ma e fakatai, he nakai lomi e tautolu e tau tohi loga tuga fakamua, kua nakai lahi e tupe ne fakamole e tautolu. Ha kua fakaaoga e tautolu e tau matini utafano foou, maeke a tautolu ke hokotia e tala mitaki ke he tau tagata tokologa. Maeke nakai a tautolu takitokotaha ke fakaaoga e tau tohi mo e tau fakatino i loto he tau matini hila utafano? Taha anei he tau puhala ka lalago e tautolu e Keriso, kua manako ki a tautolu ke fakaaoga fakapulotu e tau koloa he fakatokatokaaga.

19. Ko e ha kua lata a tautolu ke lalago e fakatonuaga he Keriso?

¹⁹ Ka lalago e tautolu e fakatonuaga he Keriso, lagomatai e tautolu e tau matakainaga ke malolō e tua mo e lahi e kaufakalataha. Pehē a André hagaao ke he tau hikiaga foou ke he numera he magafaoa Peteli he lalolagi katoa: “Ko e aga mitaki ne fakakite he tau tagata ne gahua fakamua he Peteli ne hikihiki ke he tau tutūaga pihia kua omoomoi au ke falanaki mo e fakalilifu. Ne fakatumau a lautolu ke ō fakatatau mo e kariota ha Iehova he moua e fiafia ke he ha kotofaaga ne kua foaki ki a lautolu.”

20, 21. (a) Ko e ha kua falanaki a tautolu ke he Keriso ko e Takitaki ha tautolu? (e) Ko e heigoa e hūhū ka fakatutala a tautolu he vala tala ka mui mai?

²⁰ Nakai leva ko e ha tautolu a Takitaki ko Iesu Keriso “to kautu ni a ia” mo e “fakaako foki . . . e tau mena ke [matakutaku] ai.” (Fakakiteaga 6:2; Salamo 45:4) Ka e tauteute foki e ia a tautolu mogonei ma e moui he lalolagi foou mo e gahua ke taute e tautolu i ai, ka fakaako e tautolu a lautolu ka fakaliu tu mai mo e lagomatai ke taute e lalolagi mo parataiso.

²¹ He fakatumau a tautolu ke falanaki ke he ha tautolu a Takitaki mo e Patuiki pete ni e tau mena ne tutupu, to takitaki e ia a tautolu ke he lalolagi foou. (Totou Salamo 46:1-3.) He vahā nei, maeke e tau hikihikiaga ke uka, mua atu ka lauia a tautolu he tau puhala nakai amanaki ki ai. Ka tupu e mena ia, maeke fēfē a tautolu ke tumau e mafola he manamanatuaga mo e malolō e tua ki a Iehova? To fakatutala a tautolu ke he hūhū ia he vala tala ka mui mai.