1, 2. Ko e heigoa ne fakaaoga he Tiapolo ke fakamamahi lahi e tau tagata?

KO E falu mouaaga ne fakaholo ki mua e mitaki he moui tuga e telefoni, fua molī, motokā, mo e filisa. Falu mouaaga ne fakahagahaga kelea lahi e moui tuga e tau one he matapulu, tau pomu ne tanu he kelekele, tau tapaka, mo e tau pomu niukilia. Ka e ha ha i ai taha mena ne kua leva atu ke he tau mena oti nei ti fakamamahi lahi e tau tagata. Ko e heigoa e mena ia? Pikopiko! He pikopiko ko e talahau e mena ne iloa e tautolu kua nakai mooli ke maeke ke fakahehē, po ke eke lagatau ke he taha tagata. Ko hai ne talahau e pikopiko fakamua? Ko e Tiapolo! Fakahigoa e Iesu Keriso a ia ko e “matua he pikopiko.” (Totou Ioane 8:44.) Magaaho fe ne talahau e ia e pikopiko fakamua?

² Pikopiko a ia ke he tau afe tau kua mole he kaina ko Etena. Moui fiafia a Atamu mo Eva he Parataiso fulufuluola ne tufuga e Iehova ma laua. Tala age e Atua ka kai a laua mai he “akau ke iloa ai e mitaki mo e kelea,” to mamate a laua. Pete he iloa e Satani e mena nei, fakaaoga e ia e gata ke tala age ki a Eva: “Nakai ni mamate a mua.” Ko e pikopiko fakamua haia. Tala age foki a  Satani: “Fioia he Atua ko e aho ka kai ai e mua, ti fakaala ai ha mua a tau mata; ti eke ai ni a mua ke tuga ne tau atua ke iloa ai e mitaki mo e kelea.”​—Kenese 2:15-17; 3:1-5.

3. Ko e ha ne kelea lahi mahaki e pikopiko ha Satani, ti ko e heigoa ne tupu ha ko e pikopiko ia?

³ Ko e pikopiko ha Satani ne kelea lahi mahaki ha kua iloa e ia ka talitonu a Eva ki a ia ti kai e fua he akau, to mate a Eva. Ti ko e mena tonu ia ni ne tupu. Nakai omaoma a Eva ti pihia foki a Atamu ke he poakiaga ha Iehova, ti fakahiku mamate. (Kenese 3:6; 5:5) Mua atu ke he mena ia, ha ko e agahala ha Atamu “kua hoko mai ai e mate ke he tau tagata oti kana.” Ti “kautu e mate . . . , kua hoko ni kia lautolu kua nakai hala po ke holifono a Atamu.” (Roma 5:12, 14) Kakano haia ne nakai mitaki katoatoa a tautolu ti nakai momoui tukulagi tuga ne kua fioia he Atua. Ka e momoui ni a tautolu kavi ke he “fitu gofulu ia he tau tau, kaeke ko e valu gofulu e tau tau ha kua malolo,” ti puke e tau momoui ha tautolu he “mamahi mo e matematekelea.” (Salamo 90:10) Tutupu e tau mena oti nei ha ko e pikopiko ha Satani!

4. (a) Ko e heigoa e tau hūhū kua lata ke maeke a tautolu ke tali? (e) Hagaao ke he Salamo 15:1, 2, ko hai ka eke hokoia mo kapitiga ha Iehova?

⁴ Pehē a Iesu hagaao ki a Satani: “Nakai tumau ni a ia ke he mena moli, ha kua nakai tokai i loto ia ia e mena moli.” Nakaila hiki a Satani. Ko ia agaia hane “fakahehe e lalolagi oti” aki e tau pikopiko haana. (Fakakiteaga 12:9) Ka e nakai manako a tautolu ke fakahehē e Satani a tautolu. Ti lata a tautolu ke iloa e tau tali ke he tolu e hūhū. Fakahehē fēfē e Satani e tau tagata he vahā nei? Ko e ha ne pikopiko e tau tagata? Ti maeke fēfē a tautolu ke vagahau fakamooli he tau magaaho oti ke nakai galo e tuaga kapitiga mo Iehova, tuga a Atamu mo Eva?​—Totou Salamo 15:1, 2.

5. Fakahehē fēfē e Satani e tau tagata he vahā nei?

⁵ Maeke a tautolu ke kalo kehe he fakahehē e Satani. Pehē e aposetolo ko Paulo: “Nakai pouli a tautolu ke he hana tau lagatau.” (2 Korinito 2:11) Iloa e tautolu kua pule a Satani ke he lalolagi katoa, putoia e lotu fakavai, tau fakatufono kolokolovao, mo e tau pisinisi lotokai. (1 Ioane 5:19) Ti nakai ofo a tautolu ko Satani mo e tau temoni haana ne fakaohooho e tau tagata pule malolō ke “vagahau pikopiko.” (1 Timoteo 4:1, 2) Ma e fakatai, falu tagata pisinisi ne pikopiko ke he tau fakainaina ha lautolu ke sela e tau koloa kua hagahaga kelea po ke eke lagatau ti fofō e tau tupe he tau tagata.

6, 7. (a) Ko e ha ne mua atu e kelea ka talahau he tau takitaki lotu e tau pikopiko? (e) Ko e heigoa e tau pikopiko ne logona e koe kua talahau he tau takitaki lotu?

⁶ Mua atu e kelea ka talahau he tau takitaki lotu e tau pikopiko. Ko e ha? Ka talitonu taha tagata ke he tau fakaakoaga fakavai ha lautolu ti taute e tau mena ne vihiatia he Atua, liga galo he tagata ia e magaaho ke moui tukulagi. (Hosea 4:9) Iloa e Iesu kua fakahehē he tau takitaki lotu he magahala haana e tau tagata. Tala age fakamalolō a ia ki a lautolu: “Oi fakaalofa kia mutolu e tau tohikupu mo e tau farasaio, ko e tau tagata fakavai! kua takai e mutolu e tahi mo e fonua kia mafoki mai ai taha; ka moua foki a ia, ti eke e mutolu a ia mo tagata Kehena,” ko e mate tukulagi haia. (Mataio 23:15) Pehē a Iesu ko e tau takitaki lotu fakavai ia kua tuga ni ha lautolu a matua ko e Tiapolo ne “keli tagata.”​—Ioane 8:44.

 ⁷ Tokologa foki e tau takitaki lotu he vahā ha tautolu. Liga fakahigoa a lautolu ko e tau akoako, tau pātele, tau rapai, po ke falu matahigoa foki. Tuga e tau Farasaio, nakai fakaako e lautolu e kupu mooli mai he Kupu he Atua ka “kua fehikitaki e lautolu e kupu moli ke he Atua mo e kupu pikopiko.” (Roma 1:18, 25) Falu he tau pikopiko ha lautolu “ka moua e fakamouiaga, to fakamoui tumau,” ha ha he tau tagata e agaaga ne nakai mate, ka mate e tagata ti hiki ke he taha moui, mo e talia he Atua e tau puhala moui fakasotoma mo e tau fakamauaga he taane mo e taane, fifine mo e fifine.

8. Ko e heigoa e pikopiko ka nakai leva ti talahau he tau takitaki politika, ka e lata ke fēfē e tali ha tautolu ki ai?

⁸ Ko e tau tagata politika foki ne fa pikopiko ke fakahehē e tau tagata. Taha he tau pikopiko lahi mahaki ka talahau e lautolu to tamai e lautolu e “mafola, kua nakai haofia” ke he lalolagi. Ka e to “hokotia fakalutukia ai a lautolu he mahaikava.” Ti lata ke nakai talitonu a tautolu ke he tau takitaki politika nei ne talahau to mitaki e tau tuaga. Ko e tala mooli kua “iloa maliali e [tautolu], ko e aho he Iki [Iehova], to hoko mai ia ke tuga e kaiha ke he po.”​—1 Tesalonia 5:1-4.

9, 10. (a) Ko e ha ne pikopiko e tau tagata, ti ko e heigoa e fakahikuaga? (e) Ko e heigoa kua lata ke manatu e tautolu hagaao ki a Iehova?

⁹ He vahā nei, nakai ni ko e tau tagata malolō lahi ne pikopiko. Ko e vala tala “Ko e Ha ne Pikopiko a Tautolu,” mai ia Y. Bhattacharjee ne talahau “ko e pikopiko kua mailoga ai ko e aga he tagata ne hokulo hifo ke he loto.” Pehē foki, manatu e tau tagata ko e aga mitaki ke pikopiko. Fa pikopiko e tau tagata ke ufiufi a lautolu, liga ke fufū e tau hehē ne taute e lautolu po ke tau matahavala ne taute e lautolu. Pikopiko foki a lautolu ke moua tupe po ke aoga ki a lautolu he falu puhala. Talahau foki he vala tala kua nakai fai lekua e falu tagata he pikopiko “ke he tau tagata kehe, tau tagata gahua, tau kapitiga, mo e tau fakahele.”

¹⁰ Ko e heigoa e fakahikuaga ke he tau pikopiko oti nei? Nakai falanaki e tau tagata ke he taha mo e taha, ti mavehevehe e tau fakafetuiaga. Ma e fakatai, manamanatu ke he hukia he taane mahani fakamooli ka iloa e ia kua mahani feuaki e hoana haana ti pikopiko ke ufiufi e mena ne taute e ia. Po ke manamanatu ke he matematekelea ka fakamamahi he tagata taane e hoana haana mo e tau fanau i kaina, ka e fakatupua ke fakaalofa mo e leveki ki a lautolu ka ha ha i ai a lautolu mo e falu. Maeke e tau tagata pihia ke fakahehē e falu tagata, ka e lata a tautolu ke manatu kua nakai maeke a lautolu ke fakahehē a Iehova. Pehē e Tohi Tapu kua “toka noa mo e maliali e tau mena oti kana ke he na fofoga hana.”​—Heperu 4:13.

11. Ko e heigoa e fakafifitakiaga kelea ha Anania mo Safaira kua fakaako ki a tautolu? (Kikite fakatino he kamataaga.)

¹¹ He Tohi Tapu, ha ha i ai e fakafifitakiaga he hoa Kerisiano ne fakaohooho e Satani ke pikopiko ke he Atua. Lali a Anania mo Safaira ke fakahehē e tau aposetolo. Fakafua e  laua falu he tau koloa ha laua ti age e taha maaga he tupe ke he tau aposetolo. Manako a Anania mo Safaira ke nava he falu he fakapotopotoaga, ti tala age a laua ke he tau aposetolo kua age oti e laua e tupe. Ka e iloa e Iehova kua pikopiko a laua ti fakahala e ia a laua.​—Gahua 5:1-10.

12. Ko e heigoa ka tupu ke he tau tagata pikopiko kelea lahi mahaki ne nakai fakatokihala, ti ko e ha?

¹² Fēfē e logonaaga ha Iehova ke he tau tagata ne pikopiko? Ko e tau tagata oti ne talahau e tau pikopiko kelea lahi mahaki ti nakai fakatokihala to fakahiku ke he “loloto he afi,” tuga a Satani. Pehē foki, to tamate tukulagi a lautolu. (Fakakiteaga 20:10; 21:8; Salamo 5:6) Ko e ha? Ha kua onoono a Iehova ke he tau tagata pikopiko nei ke he puhala taha ne onoono a ia ke he falu ne mahani tuga e “tau kuli,” ko lautolu haia ne taute e tau mahani fakalialia ki mua he fofoga he Atua.​—Fakakiteaga 22:15.

13. Ko e heigoa kua iloa e tautolu hagaao ki a Iehova, ti ko e heigoa kua omoomoi he mena ia a tautolu ke taute?

¹³ Iloa e tautolu ko Iehova ne “nakai ko e tagata . . . ke pikopiko ai a ia” ati “nakai maeke ke pikopiko ai e Atua.” (Numera 23:19; Heperu 6:18) “Kua fakavihia e Iehova . . . e alelo pikopiko.” (Tau Fakatai 6:16, 17) Ka manako a tautolu ke fakafiafia a ia, lata a tautolu ke vagahau fakamooli. Ti “aua neke fepikopikoaki” a tautolu.​—Kolose 3:9.

14. (a) Ko e heigoa ati kehe e tau Kerisiano mooli mai he tau tagata he tau lotu fakavai? (e) Fakamaama e matapatu fakaakoaga ia Luka 6:45.

¹⁴ Ko e heigoa taha puhala kua kehe e tau Kerisiano mooli mai he tau tagata he tau lotu fakavai? ‘Vagahau fakamooli’ a tautolu. (Totou Sakaria 8:16, 17.) Pehē a Paulo: “Kua fakakite e mautolu a mautolu ke he tau mena oti ko e tau fekafekau he Atua. . . .  Ke he kupu moli.” (2 Korinito 6:4, 7) Ti pehē a Iesu ko e “puke he loto” kua vagahau mai ai e tagata. (Luka 6:45) Kakano he mena nei ko e tagata fakamooli to vagahau fakamooli. To vagahau fakamooli a ia ke he tau tagata kehe, tau tagata gahua, tau kapitiga, mo e tau fakahele. Kia fakatutala a tautolu ke he falu fakafifitakiaga ke he puhala ka fakakite kua eketaha a tautolu ke fakamooli ke he tau mena oti.

15. (a) Ko e ha ne kelea ke ua e puhala moui? (e) Ko e heigoa ka lagomatai e tau fuata ke totoko e peehiaga atutaha? (Kikite matahui tala.)

¹⁵ Kaeke ko e tagata fuata a koe, liga manako a koe ke he atutaha haau ke talia a koe. Ha ko e manako nei, kua ua e puhala moui he falu tagata fuata. Fakatupua a lautolu ke meā e tau mahani ka fakalataha mo e magafaoa ha lautolu mo e fakapotopotoaga, ka e kehe katoatoa ka haia a lautolu he social media po ke ka haia mo e tau tagata ne nakai fekafekau ki a Iehova. Liga fakaaoga e lautolu e vagahau kelea, tui e tau mena tui nakai gali, fanogonogo ke he leo kofe ne kiva e tau kupu, konahia, fakaaoga e tau tulaki kona, fufū e fakatū kapitiga fakavihi, po ke taute e falu mena hehē. Pikopiko a lautolu ke he ha lautolu a tau matua, ke he tau matakainaga, mo e ki a Iehova. (Salamo 26:4, 5) Ka e iloa e Iehova ka totoku e tautolu kua fakalilifu e tautolu a ia ka e taute e tau mena ne vihiatia e ia. (Mareko 7:6) Kua mua e mitaki ke taute e mena ne talahau he fakatai: “Aua neke mahekeheke e loto hāu ke he tau tagata hala; ka kia matakutaku a koe kia Iehova ke he aho katoa.”​—Tau Fakatai 23:17. * (Kikite matahui tala.)

16. Lata ke tali fēfē e tautolu e tau hūhū he tohi ole ma e fekafekau mau?

¹⁶ Ka manako a koe ke eke mo paionia tumau po ke kamata e fekafekau mau pauaki, ma e fakatai ke he Peteli, lata ke fakapuke e koe e tohi ole. Aoga lahi ke tali fakamooli e koe e tau hūhū hagaao ke he malolō tino haau, vahega fakafiafiaaga ne fifili e koe, mo e tau mahani haau. (Heperu 13:18) Ka e kua ka taute e koe taha mena ne vihiatia e Iehova po ke taha mena ne fakatauhele e loto manamanatu haau ti nakaila tutala a koe ke he tau motua hagaao ke he mena ia? Ole ki a lautolu ma e lagomatai ke maeke a koe ke fekafekau ki a Iehova mo e loto manamanatu meā.​—Roma 9:1; Kalatia 6:1.

17. Ko e heigoa kua lata a tautolu ke taute ka hūhū e tau tagata favale ki a tautolu hagaao ke he tau matakainaga ha tautolu?

¹⁷ Ko e heigoa haau kua lata ke taute ka pā e gahua ha tautolu he matakavi ne nofo a koe ti tapaki he tau pule ne mua a koe ti hūhū ki a koe hagaao ke he tau matakainaga haau? Lata kia a koe ke tala age ki a lautolu e tau mena oti ne iloa e koe? Ko e heigoa ne taute e Iesu he hūhū e kovana Roma ki a ia? Fakagahua e  Iesu e matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu “ko e vaha ke fakanono ai, mo e vaha ke vagahau ai,” ti ko e falu mogo ne nakai talahau e ia ha mena! (Fakamatalaaga 3:1, 7; Mataio 27:11-14) Kaeke ko tautolu he tuaga pihia, lata a tautolu ke fakailoilo mo e mataala ke ua fakahagahaga kelea e tau matakainaga ha tautolu.​—Tau Fakatai 10:19; 11:12.

18. Ko e heigoa e matagahua ha tautolu ka hūhū mai e tau motua hagaao ke he tau matakainaga ha tautolu?

¹⁸ Ka e kua ka taute he tagata he fakapotopotoaga e agahala kelea lahi mahaki ti iloa e koe? Ha ha he tau motua e matagahua ke fakatumau e mahani meā he fakapotopotoaga, ti liga hūhū a lautolu ki a koe hagaao ke he mena ne iloa e koe. Ko e heigoa ka taute e koe, mua atu kaeke ko e tagata ia ko e kapitiga tata po ke magafaoa? Pehē e Tohi Tapu: “Ko ia kua vagahau mai mo e moli, kua fakakite mai e ia e tonu.” (Tau Fakatai 12:17; 21:28) Ti ha ha ia koe e matagahua ke tala age ke he tau motua e tala katoa ne mooli he nakai fufū ha vala tala. Ha ha he tau motua e tonuhia ke iloa e tau vala tala mooli ke maeke a lautolu ke moua e puhala mitaki lahi ke lagomatai e tagata ke liu atihake haana a fakafetuiaga mo Iehova.​—Iakopo 5:14, 15.

19. Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu he vala tala ka mui mai?

¹⁹ Liogi a Tavita ki a Iehova: “Kua finagalo a koe ke he fakamoli he loto.” (Salamo 51:6) Iloa e Tavita ko e mena kua aoga ko e tau mena ne haia he tau loto ha tautolu. He tau magaaho oti, ko e tau Kerisiano mooli kua “vagahau ai . . . mo e tau kupu moli ko e taha ke he taha.” Taha puhala ke fakakite kua kehe a tautolu mai he tau tagata he tau lotu fakavai ko e fakaako e kupu mooli mai he Tohi Tapu. He vala tala ka mui mai, to fakatutala ai ke he puhala ka taute e tautolu e mena ia he fekafekauaga ha tautolu.