Skip to content

Skip to table of contents

Matakainaga ko Rutherford ne lauga he fonoaga i Cedar Point, Ohio, he 1919

1919​—Taha e Teau Tau kua Mole

1919​—Taha e Teau Tau kua Mole

HE 1919 ko e Felakutaki Lahi (iloa fakamui ko e Felakutaki I he Lalolagi), ne molea e fā e tau ne kua fakaoti. He matahiku he tau ne mole laia, ne oti e tauaga he tau motu mo e ia Ianuari 18, 1919, ne kamata e Fonoaga he Mafola i Paris. Taha he tau mouaaga he fonoaga ia ko e Treaty of Versailles, ne fakaoti e felakutaki he Matakau mo Sihamani. Ne saini ai ia Iuni 28, 1919.

Ko e maveheaga ne fakatū e fakatokatokaaga foou ne fakahigoa ko e League of Nations. Ko e foliaga “ke fakaholo ki mua e kaufakalataha he tau motu oti mo e moua e mafola mo e nakai haofia he lalolagi.” Loga e lotu Kerisitenitome ne lalago e Kautaha ia. Kua fakapuloa he Federal Council of the Churches of Christ i Amerika ko e “talahauaga fakapolitika he Kautu he Atua he lalolagi.” Ko e matakau nei kua fakakite e lalagoaga ke he Kautaha he fakafano atu e tau tagata kua uiina ke he Fonoaga he Mafola i Paris. Taha he tau tagata ia ne talahau ko e fonoaga kua “takitaki atu ke he vahā foou he fakamauaga tala he lalolagi.”

Kua kamata e vahā foou, ka e to nakai fakahoko ai he tau tagata ne putoia he fonoaga ia ke he mafola. He 1919 ko e vahā foou he gahua fakamatala ne kamata he magaaho ne fakamalolō fakalahi e Iehova e tau tagata haana ke fakamatala. Ka e fakamua, lata e Tau Tagata Fakaako Tohi Tapu ke taute e hikiaga lahi ke he tuaga ha lautolu.

FIFILIAGA UKA

Joseph F. Rutherford

Ko e vili he tau tau takitaha he tau takitaki he Watch Tower Bible and Tract Society ne fakatoka ke fakahoko he Aho Faiumu ia Ianuari 4, 1919. He magaaho ia, ko Joseph F. Rutherford ne takitaki ai e tau tagata ha Iehova kua tuku fakakelea he fale puipui i Atlanta, Georgia, U.S.A., fakalataha mo e tokofitu. Ko e hūhū, Lata nakai ke liu vili ke he tau matakainaga taane ne kua tuku he fale puipui? Po ke lata ke hukui a lautolu?

Evander J. Coward

I loto he fale puipui, ne tupetupe e Matakainaga ko Rutherford ke he vahā i mua he fakatokatokaaga. Iloa e ia ne logona hifo he falu matakainaga taane to mitaki lahi ke vili ke he taha matakainaga taane foki ke eke mo pelesiteni. Ma e kakano nei, kua tohia e ia e tohi ki a lautolu ne fakapotopoto, he fifili a Evander J. Coward ke eke mo pelesiteni. Fakamaama e Rutherford ko Coward kua “totonu,” “lotomatala,” mo e “fakamooli ke he Iki.” Ka e tokologa e matakainaga taane kua fiafia ke he taha manatu kehe foki ke nakai fakahoko e vili ke he ono e mahina. Kua talia he matakau fakatufono ne lalago e tau matakainaga taane kua tuku he fale puipui. Ne nakai fiafia e falu matakainaga taane ke he fakatutalaaga nei.

Richard H. Barber

Fai mena ne tupu ne fakamaama e Richard H. Barber he mogo fakamui, kua tuga e ‘liligi e oela ke he tahi loka.’ Taha he tau matakainaga taane he fonoaga ia ne vagahau hake pehē: “Nakai ko e loea au, ka hoko ke he tau mena matafakatufono, fai mena au ne iloa hagaao ke he fakatufono he mahani fakamooli. Ko e mahani fakamooli ne poaki mai he Atua. Ko e puhala mitaki lahi ka fakakite e tautolu e mahani fakamooli ha tautolu ke he Atua ko e vili mo e liu fifili e Matakainaga ko Rutherford ke eke mo pelesiteni.”​—Sala. 18:25.

Alexander H. Macmillan

Ko A. H. Macmillan ko e taha matakainaga i loto he fale puipui ne talahau he mogo fakamui, he aho hake ne nokonoko e Matakainaga ko Rutherford e kaupā he poko haana ti pehē, “Tuku mai e lima haau ki fafo.” Ne age he Matakainaga ko Rutherford ki a ia e ualesi. Kitia e Macmillan e fekau kū ti iloa agataha e kakano. Ko e fekau ne totou pehē: “RUTHERFORD WISE VAN BARBER ANDERSON BULLY MO SPILL TAU TAKITAKI FAKAMUA HE KAU GAHUA TOKOTOLU FAKAALOFA ATU KI A MUTOLU OTI.” Kakano he mena nei kua liu vili ke he tau takitaki ati ko Joseph Rutherford mo William Van Amburgh ne tumau ke eke mo tau takitaki. Ka e matutaki e Matakainaga ko Rutherford ke eke mo pelesiteni.

FAKATOKA MAI!

He tuku e tau matakainaga tokovalu he fale puipui, ko e Tau Tagata Fakaako Tohi Tapu ne mahani fakamooli ne ole ke moua e fakaatāaga ke fakatoka mai a lautolu he fale puipui. Ko e tau matakainaga loto malolō nei ne fakapotopoto ke molea e 700,000 he tau tagata ne saini. He Aho Lotu, Mati 26, 1919, ato tuku e ole ne fakatoka mai e Matakainaga ko Rutherford mo e falu matakainaga taane lotomatala.

He fakatutalaaga ki a lautolu ne fiafia ke he Matakainaga ko Rutherford he liu mai ki kaina, pehē a ia: “Mauokafua au ko e mena ne tupu ki a mautolu oti kua tauteute a mautolu ke fakafehagai mo e tau magaaho uka lahi i mua. . . . Ko e tauaga haau kua nakai ke fakatoka mai e tau matakainaga ki fafo he fale puipui. Nakai ko e kakano pauaki a ia he matafekau. . . . Ko e tauaga hane fa e taute e koe ke lata mo e fakamatala he Kupu Mooli, mo lautolu ne taute ai kua moua e fakamonuinaaga homo ue atu.”

Ko e tau tutūaga ne viko takai he hopoaga he tau matakainaga taane ha tautolu ne maeke ke kitia e takitakiaga ha Iehova. Ia Me 14, 1919, ne talia ai he hopoaga: “Ko e tau matakainaga ne lalago e mena nei ne nakai moua e . . . tonuhia ke he hopoaga ne kua lata ke moua e lautolu, ti ko e kakano ia kua hiki e fakafiliaga.” Ne fakahala e tau matakainaga taane ha ko e tau kolokolovao hagahaga kelea lahi, ti kua tohi hifo e tau fakafiliaga nei he tau fakamauaga ha lautolu ane mai fakamagalo po ke fakatote hifo e fakahala ha lautolu. Nakai liu a lautolu ke fakafili foki. Ti ko e fua, ko e Ikifakafili ko Rutherford kua tumau e kotofaaga haana ke lalago e tau tagata ha Iehova i mua he Hopoaga Tokoluga Lahi i United States, ko e taha mena ne taute lagaloga e ia he mole e fakatoka mai haana.

EKETAHA KE FAKAMATALA

“Nakai nonofo noa a mautolu mo e nakai fai mena ne taute he fakatali ke he Iki ke uta a mautolu ke he lagi,” he ui he Matakainaga ko Macmillan. “Mailoga e mautolu kua lata ke taute taha mena ke iloa mooli e finagalo he Iki.”

Ka ko e tau matakainaga taane he matapatu ofisa kua nakai maeke ke matutaki e gahua ne taute e lautolu ke he loga e tau tau. Ko e ha? Ha ko e magaaho ne tuku a lautolu he fale puipui, ko e tau lapa ne fakaaoga ke lomi aki e tau tohi kua moumou oti ai. Kua fakalolelole e mena nei, ti falu matakainaga ne manatu kua oti tuai e gahua fakamatala.

Fai tagata agaia nakai kua fiafia ke he fekau he Kautu ne fakamatala he Tau Tagata Fakaako Tohi Tapu? Ke tali e hūhū ia, ne fifili e Matakainaga ko Rutherford ke taute e lauga. To uiina e tau tagata oti. “Ka ai fai tagata ne o mai ke he feleveiaaga ia,” he talahau he Matakainaga ko Macmillan, “to iloa e tautolu kua oti e gahua fakamatala.”

Ko e fakailoaaga he nusipepa ke he lauga he Matakainaga ko Rutherford “The Hope for Distressed Humanity” i Los Angeles, California, he 1919

Ti he Aho Tapu ia Me 4, 1919, pete he gagao lahi, taute he Matakainaga ko Rutherford e lauga “The Hope for Distressed Humanity” i Los Angeles, California. Kavi ke he 3,500 ne o atu ke fanogonogo ke he lauga, ti totou teau ne nakai hohoko ki loto ha kua tokologa lahi. He aho hake, ne 1,500 foki ne o mai. Kua moua tuai he tau matakainaga e tali ha lautolu, kua fiafia mooli e tau tagata!

Ko e mena ne taute he tau matakainaga taane mogoia kua fakatoka e puhala he gahua fakamatala he Tau Fakamoli a Iehova ke hoko mai ke he mogonei.

MAUTALI MA E TUPUAGA HE MAGAAHO I MUA

Ne fakailoa he The Watch Tower ia Aokuso 1, 1919, he kamataaga ia Sepetema to fakahoko e fonoaga i Cedar Point, Ohio. “Logona hifo he tau tagata oti kua lata ia lautolu ke o atu ki ai,” he manatu e Clarence B. Beaty, ko e Tagata Fakaako Tohi Tapu fuata mai i Missouri. Molea e 6,000 he tau matakainaga ne fakalataha ke he fonoaga, tokologa atu ke he numera ne amaamanaki a lautolu ki ai. Lafi atu ke he fiafia he fonoaga, kua molea 200 ne papatiso he Lake Erie ne tata mai.

Kili i mua he fufuta fakamua he The Golden Age, Oketopa 1, 1919

Ia Sepetema 5, 1919, ko e aho ke limaaki he fonoaga he lauga “Address to Co-laborers,” ne fakailoa he Matakainaga ko Rutherford e tohi foou ko e mekasini ne mataulu The Golden Age. * To “fakailoa e tau tala tutupu ne aoga, ti foaki e fakamaamaaga mai he Tohi Tapu ke he kakano [ne] tutupu e tau mena nei.”

Ne fakamafana ke he Tau Tagata Fakaako Tohi Tapu oti ke fakamatala fakamalolō he fakaaoga e mekasini foou nei. He tohi ne fakamaama e puhala ka fakatokatoka e gahua ne pehē: “Kia igatia a lautolu ne fakamooli [papatiso] ke manatu ko e lilifu lahi ke fekafekau, mo e eketaha fakamalolō ke fakamatala ke he lalolagi.” Ko e tali ne moua kua ofoofogia lahi! Ia Tesemo, kua moua he tau tagata fakailoa fakamakutu he Kautu ke molea e 50,000 he tau ota fakahū ke he mekasini foou.

Tau matakainaga i Brooklyn, New York, mo e tulaki ne puke he tau tohi The Golden Age

He matahiku he 1919, kua liu fakatokatoka mo e atihake e tau tagata ha Iehova. Lafi ki ai, kua fakamooli e falu perofetaaga aoga hagaao ke he tau aho fakamui. Kua fakakatoatoa e kamatamata mo e hakahaka he tau tagata he Atua ne talahau tuai ia Malaki 3:1-4. Ne fakatoka mai e tau tagata ha Iehova he fakapaeaaga fakatai ki ‘Papelonia Lahi,’ ti kua kotofa e Iesu e “fekafekau fakamoli mo e loto matala.” * (Fakakite. 18:2, 4; Mata. 24:45) Kua mautali mogonei e Tau Tagata Fakaako Tohi Tapu ke he gahua ne manako a Iehova ke taute e lautolu.

^ para. 22 Kua liu fakahigoa e tohi The Golden Age ke he Consolation he 1937 mo e ke he Awake! he 1946.