1, 2. Ko e ha e Tau Fakamoli a Iehova ne ha ha i ai e tau tuaga he tau mena tui kua latatonu? (Kikite fakatino he kamataaga.)

KUA fakamaama he nusipepa Dutch e puhala ne tauteute e tau takitaki lotu he taha he tau fonoaga ha lautolu. Pehē ai: “Kitia e koe loga e tau mena tui nakai lilifu, mua atu kaeke kua vela.” Ka e talahau foki he nusipepa ia nakai tauteute pihia e Tau Fakamoli a Iehova he fonoaga ha lautolu. Talahau ai kua tui e tau tama taane mo e tau tagata taane he tau peleue mo e tau fitiua ka e tui e tau tama fifine mo e tau patu fifine he tau patutiti ne latatonu e loloa mo e maopoopo. Fa nava ke he Tau Fakamoli a Iehova ma e puhala tauteute ha lautolu. Pehē e aposetolo ko Paulo kua lata e tau mena tui he tau Kerisiano ne tui ke fakakite e “maimaina mo e mahani fakalatalata,” ne felauaki mo e tau fekafekau he Atua. (1 Timoteo 2:9, 10) Pete kua tutala a Paulo hagaao ke he tau fifine, tatai foki ke lata mo e tau tagata taane Kerisiano.

² Ko e tau tuaga mitaki he tau mena tui kua aoga lahi ki a tautolu ko e tau tagata ha Iehova, ti aoga ke he Atua ne tapuaki  e tautolu. (Kenese 3:21) Ne fakamahino he Tohi Tapu ko Iehova ko e Pule he lagi mo e lalolagi katoa ne fai tuaga ke he puhala kua manako a ia ke he tau fekafekau haana ke tauteute. Ti ko e mena ne fifili e tautolu ke tui ka nakai ni lata ke fakafiafia a tautolu, ka e mua atu e aoga ke he ha tautolu a Pule Katoatoa ko Iehova.

3. Ko e heigoa ka fakaako e tautolu hagaao ke he tau mena tui mai he Fakatufono he Atua ke he tau Isaraela?

³ He Fakatufono faka-Mose ne ha ha i ai e tau matafakatufono ne puipui e tau Isaraela he tau puhala kelea lahi he moui he tau motu ne takatakai ia lautolu. Fakakite he Fakatufono kua totoko he finagalo ha Iehova e tau mena tui ne nakai fakakite fakamaali e kehekehe he tau tagata taane mo e tau fifine. He vahā nei, ko e puhala, po ke sitaila he tau mena tui ne nakai fakakite fakamaaliali e kehekehe he tau tagata taane mo e tau fifine. (Totou Teutaronome 22:5.) Mai he Fakatufono, fakaako e tautolu kua nakai fiafia a Iehova ke he tau mena tui ne taute e tau tagata taane ke tuga e tau fifine, ti taute e tau fifine ke tuga e tau tagata taane, po ke uka ke kitia e kehekeheaga he tau tagata taane mai he tau fifine.

4. Ko e heigoa ka lagomatai e tau Kerisiano ke taute e tau fifiliaga mitaki hagaao ke he puhala tauteute?

⁴ Maeke e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ke lagomatai a tautolu ke taute e tau fifiliaga mitaki ke he puhala tauteute. Fakagahua e tau matapatu fakaakoaga nei pete ne matagi po ke motu ne nonofo a tautolu po ke aga fakamotu ha tautolu. Nakai lata a tautolu mo e tohi loagitu he tau mena tui kua latatonu mo e nakai latatonu. Lata a tautolu ke muitua ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, ne fakaatā agaia a tautolu ke tui e tau mena kua manako a tautolu ki ai. Kia fakatutala a tautolu ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ka lagomatai a tautolu ke mailoga e “finagalo he Atua, ko e mena mitaki, kia talia foki mo e fiafia, ti kua katoatoa” ka fifili e tautolu e mena ke tui.​—Roma 12:1, 2.

5, 6. Kua lata ke lauia fēfē e falu he tau mena tui ha tautolu?

⁵ Ne omoomoi e aposetolo ko Paulo ke talahau e aoga he matapatu fakaakoaga ia 2 Korinito 6:4. (Totou.) Ko e puhala tauteute ha tautolu kua fakailoa e manatu ke he falu ti tokologa e tagata ka fakatū e talahauaga hagaao ki a tautolu fakavē ke he puhala tauteute ha tautolu. (1 Samuela 16:7) Ha ko e tau fekafekau he Atua a tautolu, kua lata ke lahi e mena ka taute he nakai ni tui e mena kua hagahaga mitaki po ke mena ne fiafia a tautolu ki ai. Ka fakagahua e tautolu e tau matapatu  fakaakoaga he Tohi Tapu, kua lata ke lagomatai a tautolu ke kalo he tui e tau mena ne mapita, fakatokanoa, po ke fakataki. Kakano e mena nei to kalo a tautolu he tau mena tui ne fakakite e tau vala galo he tau tino ha tautolu. Nakai fai tagata kua lata ke fuafuakelea po ke fakaohooho ke ono ke he mafoa ka kitia e lautolu e tau mena ne tui e tautolu.

⁶ Ka maopoopo, meā, mo e lilifu ti fakalatalata e tau mena tui ha tautolu, to liga lahi atu e fakalilifu he tau tagata a tautolu ko e tau fekafekau ha Iehova ko e Pule Katoatoa. To liga fiafia foki a lautolu ke he Atua ne tapuaki e tautolu, lahi atu e fakalilifu ke he fakatokatokaaga ha tautolu, mo e to liga fanogonogo fakalahi ke he fekau fakamoui ha tautolu.

7, 8. Ko e magaaho pauaki fe kua lata a tautolu ke tui e tau mena kua felauaki?

⁷ Foaki e tautolu ke lata mo e ha tautolu a Atua tapu, tau matakainaga Kerisiano, mo e tau tagata he fonua ke tauteute he puhala ka fakalilifu a Iehova mo e ogo kua fakamatala e tautolu. (Roma 13:8-10) Ko e mena ne tui e tautolu kua mua atu e aoga  ka ō ke he tau feleveiaaga Kerisiano po ke ka fakamatala. Lata a tautolu ke tauteute he puhala kua latatonu ma e tau tagata ne tapuaki e Atua. (1 Timoteo 2:10) Mooli, falu mena tui ne latatonu ke he taha matakavi kua liga nakai latatonu ke he taha matakavi. Ti pete ne mena ne nonofo a tautolu, kua lata a tautolu ko e Tau Fakamoli a Iehova ke kalo he fakafuafuakelea e falu ha ko e puhala tauteute ha tautolu.

⁸ Totou 1 Korinito 10:31. Ka ō a tautolu ke he tau toloaga mo e tau fonoaga, kua lata e tau mena tui ha tautolu ke felauaki mo e fakalatalata. Nakai lata a tautolu ke fifitaki e tau sitaila fakaliga kehe he tau mena tui he lalolagi. He kamata mo e fakaoti e fakaholoaga he fonoaga ti ka ō mo e omai a tautolu ke he hotela, kua lata a tautolu ke mailoga e tau mena tui ha tautolu kua nakai fulufagu po ke fakahanoa. He puhala ia kua matalahi a tautolu ke fakakite a tautolu ko e Tau Fakamoli a Iehova, ti mautali a tautolu ke fakamatala he ha magaaho.

9, 10. Lata he ha e Filipi 2:4 ke lauia e tau mena ne tui e tautolu?

⁹ Totou Filipi 2:4. Ko e ha kua lata a tautolu ke manamanatu ke he puhala ka lauia e tau matakainaga Kerisiano ha ko e tau mena tui ha tautolu? Taha kakano ha kua eketaha e tau tagata he Atua ke muitua e fakatonuaga: “Hanai, kia tamate e mutolu ha mutolu a tau fahi tino ha he lalolagi, ko e feuaki, ko e mahani kelea, ko e manako kelea.” (Kolose 3:2, 5) Falu he tau matakainaga ha tautolu ne tiaki e moui feuaki, ka e liga totoko agaia a lautolu ke he tau manako kelea. Ka nakai fakaeneene a tautolu, ko e puhala tauteute ha tautolu ka uka lahi ma lautolu ke muitua e fakatonuaga he Tohi Tapu ke totoko e tau manako ia. (1 Korinito 6:9, 10) Nakai manako a tautolu ke uka e totoko atu ha lautolu, pihia nakai?

¹⁰ Ka fakalataha a tautolu mo e tau matakainaga ha tautolu, kua haohao mitaki a tautolu mai he tau tagata ne omoomoi e mahani feuaki. Ko e puhala tauteute ha tautolu kua lata ke lafi ke he takatakaiaga meā nei, he haia a tautolu he feleveiaaga po ke ha magaaho noa. Na ha ha ia tautolu e atāina ke fifili e mena tui ha tautolu, ka e ha ha foki ia tautolu e matagahua ke tui e tau mena ne mukamuka lahi he falu ke tokamau ha lautolu a tau manatu, tau kupu, mo e mahani meā ke he fofoga he Atua. (1 Peteru 1:15, 16) Ko e fakaalofa mooli kua “nakai mahani fuafuakelea, nakai kumi e ia hana tau mena.”​—1 Korinito 13:4, 5.

11, 12. Lagomatai fēfē he Fakamatalaaga 3:1, 17 a tautolu ke mahani fakailoilo?

¹¹ He mogo ne fifili he tau fekafekau he Atua e tau mena ke tui, iloa e lautolu kua “takitaha ni mo e hana ni a vaha ke he tau mena oti mo e tau gahua oti ke he mena ia.” (Fakamatalaaga 3:1, 17) Ko e hikihiki he matagi, tau vahā, mo e tau tuaga he moui  ne liga lauia e tau mena ne tui e tautolu. Ka ko e tau tuaga ha Iehova kua nakai hiki.​—Malaki 3:6.

¹² He matagi mafana, kua paleko lahi ke mailoga kua lilifu mo e fakalatalata e tau mena tui ha tautolu. Loto fakaaue e tau matakainaga ha tautolu ka nakai tui e tautolu e tau mena mapita po ke tagataga ti fakatokanoa e tau vala tino. (Iopu 31:1) Ka eke ko tautolu he mataafaga po ke pā koukou, kua lata e tau mena tui koukou tahi ha tautolu ke lilifu. (Tau Fakatai 11:2, 20) Pete he tokologa e tau tagata he lalolagi ne tui e tau mena tui koukou tahi ne fakatokanoa, kua lata a tautolu ke mailoga e fifiliaga ha tautolu ke fakaheke a Iehova ko e Atua tapu ha tautolu.

13. Kua lata he ha e fakatonuaga ne moua ia 1 Korinito 10:32, 33 ke lauia ha tautolu a fifiliaga he tau mena tui?

¹³ Ha ha i ai foki taha matapatu fakaakoaga aoga kua lata ke lauia ha tautolu a fifiliaga he tau mena tui. Lata a tautolu ke mataala kua nakai fakatupetupe e tautolu e loto manamanatu he falu. (Totou 1 Korinito 10:32, 33.) Ko e matagahua ha tautolu ke nakai tui e tau mena ne liga fakatupetupe e tau matakainaga ha tautolu ti pihia mo lautolu ne nakai fekafekau ki a Iehova. Tohi he aposetolo ko Paulo: “Ka kia takitokotaha a tautolu mo e fakafiafia a ia ne katofia mo ia, kia mitaki ai a ia, to fakamafanatia ai.” Lafi e Paulo e kakano nei: “Ha ko Keriso ni, nakai fakafiafia e ia hana finagalo.” (Roma 15:2, 3) Tuga a Iesu, lata a tautolu ke onoono ke he taute he finagalo he Atua mo e lagomatai e falu kua mua atu e aoga ke he tau manako fakatagata ha tautolu. To fifili e tautolu ke nakai tui e tau sitaila ne loto a tautolu ki ai ka e liga taofi he mena ia e tau tagata he fanogonogo ke he fekau ha tautolu.

14. Fakamahani fēfē he tau matua e tau fanau ha laua ke fakaheke e Atua puhala he tau mena tui ha lautolu?

¹⁴ Ha ha he tau matua Kerisiano e matagahua ke fakaako e tau fanau ha lautolu ke muitua e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu. Putoia foki he mena nei kua lata ia lautolu mo e tau fanau ke fakafiafia e Atua puhala he ha lautolu a tau sitaila mo e tau tauteuteaga fakalatalata. (Tau Fakatai 22:6; 27:11) Fakamahani fēfē he tau matua e tau fanau ha lautolu ke fakalilifu ke he ha tautolu a Atua tapu mo e tau tuaga haana? Lata he tau matua ke fakatoka e fakafifitakiaga ma e tau fanau ha laua. Ti lata a laua ke fakaako fakamitaki e tau fanau ha laua ke he matakavi mo e puhala ke moua e tau mena tui kua latatonu. Lata he tau fanau ke nakai fifili e tau mena tui ha kua loto a lautolu ki ai, ka e mua atu e aoga, kua lata ia lautolu ke fifili e tau mena tui kua fakaheke a Iehova, ko e Atua ne fakailoa e lautolu.

15. Ko e heigoa kua lagomatai a tautolu ke taute e tau fifiliaga pulotu?

¹⁵ Ko e Tohi Tapu ko e takitakiaga aoga ka lagomatai a tautolu ke taute e tau fifiliaga pulotu ka fakaheke e Atua. Ko e tau mena foki ne tui e tautolu kua fakakite e fifiliaga fakatagata ha tautolu. Ko e tau sitaila ne loto a tautolu mo e tau mena tui kua maeke a tautolu ke fakatau ne liga kehe mai he falu. Ka e lata tumau e tau mena tui ha  tautolu ke maopoopo, meā, gali, felauaki mo e magaaho, ti latatonu mo e matakavi.

16. Ko e ha kua aoga lahi ke eketaha ke tauteute fakamitaki?

¹⁶ Nakai mukamuka tumau ke moua e tau mena tui kua felauaki mo e gali. Loga e fale koloa ne sela ni he tau fasone mahuiga. Ti liga lata ke lahi e magaaho mo e laliaga ke kumi e tau patutiti, tau tapulu, mo e tau matapatu tapulu po ke fifili e peleue fano mo e fihui kua gali ne nakai mapita lahi. Ka e mailoga mo e loto fakaaue e tau matakainaga ke he tau laliaga ha tautolu ke tui e tau mena kua fulufuluola mo e latatonu. Ti ko e fiafia kua mua atu e fakaheke e tautolu ha tautolu a Matua fakahele he lagi ke he ha puhala ne eketaha a tautolu ke tauteute ke fakaheke a Ia.

17. Ko e heigoa falu mena ne liga lauia e lata he matakainaga taane ke fakatupu e hafe?

¹⁷ Kua lata nakai he tau matakainaga taane ke fakatupu e hafe? Manako e Fakatufono faka-Mose ke he tau tagata taane ke fakatupu e tau hafe. Ka e nakai ko e tau Kerisiano ne ha ha i lalo he Fakatufono faka-Mose po kua lata ke muitua ai. (Levitika 19:27; 21:5; Kalatia 3:24, 25) He falu aga fakamotu, ko e hafe ne maopoopo ti hifi fakakukū kua maeke mo e lilifu, ti liga nakai taofi e tau tagata he fanogonogo ke he fekau ha tautolu. Falu he tau matakainaga taane ne kotofa kua tupu e tau hafe. Ka e falu matakainaga taane foki ne liga fifili ke nakai fakatupu e hafe. (1 Korinito 8:9, 13; 10:32) He falu aga fakamotu po ke matakavi, nakai ko e aga fakamotu mo e nakai talia ke fai hafe e tau matakainaga taane oti. Ko e tupu e hafe ne liga taofi e matakainaga taane ke fakaheke e Atua mo e ke “aua neke talahaua kelea.”​—1 Timoteo 3:2, 7; Roma 15:1-3.

18, 19. Lagomatai fēfē he Mika 6:8 a tautolu?

¹⁸ Loto fakaaue mooli a tautolu kua nakai foaki mai e Iehova e tohi loagitu he tau mena tui mo e tauteuteaga kua lata mo e nakai lata. Tuku mai e ia ki a tautolu e atāina ke taute e tau fifiliaga fakatagata kua iloilo ne fakavē ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu. Ti ka fifili foki e tautolu e tau mena tui mo e tau tauteuteaga ha tautolu, maeke a tautolu ke fakakite kua manako a tautolu ke lilifu he fekafekau ke he Atua ha tautolu.​—Mika 6:8.

¹⁹ Mailoga mitaki e tautolu kua tavana mo e tapu a Iehova ti ko e tau tuaga haana ko e takitakiaga ne mua atu ma tautolu. Ka manako a tautolu ke fakalatalata mo e fakatokolalo, to muitua e tautolu e tau tuaga haana ke he tau momoui ha tautolu. Lagomatai foki he mahani fakalatalata a tautolu ke fakalilifu e tau logonaaga mo e tau manatu he falu.

20. Lata ke lauia fēfē e falu he tau mena tui mo e tauteuteaga ha tautolu?

²⁰ Kua lata e tau mena tui ha tautolu ke fakakite fakamaali ko e tau fekafekau ha Iehova a tautolu. Tokoluga lahi e tau tuaga ha Iehova ti fiafia a tautolu ke muitua ki ai. Kua maeke ke nava ke he tau matakainaga ha tautolu ha ko e ha lautolu a tau foliga mo e mahani mitaki, ne takitaki mai e tau tagata loto fakamooli ke he fekau fakahao moui he Tohi Tapu ti tamai e lilifu mo e fiafia ki a Iehova. Ka taute e tautolu e tau fifiliaga pulotu ke he tau mena tui, to matutaki a tautolu ke fakaheke ki a Ia ne fakatapulu ke he “fakahekeaga mo e fulufuluola.”​—Salamo 104:1, 2.