ATO tupu e mena nei, ne fitā au he fiafia ke he kupu mooli. Ne moua he matua fifine haaku falu tohi faka-Tohi Tapu, ti manako au ki ai. Fiafia lahi au ke he tau fakatino. Nakai manako e matua taane haaku ke tutala e matua fifine haaku ki a au hagaao ke he tau mena ne fakaako e ia. Ka e fia iloa au ti hūhū e tau hūhū, ati fakaako e ia au he mogo ka nakai nofo e matua taane haaku i kaina. Ko e fua, ne fifili foki au ke tukulele e moui haaku ki a Iehova. Papatiso au i Blackpool i Igilani he 1943 he hogofulu e tau haaku.

Tali mai he magaaho ia, ne ō tumau au mo e matua fifine haaku ke he gahua he fonua. He magahala ia, ne fakaaoga e mautolu e tau lapakofe fakatagi ke fakamatala. Ne lalahi mo e mamafa, kavi ke he fā mo e hafa e kilo (10 e pauna). Manamanatu la ki a au ko e tama tote, hane lali ke totō e taha he tau koloa pihia!

 He mogo ne 14 e tau haaku kua fitā e manako au ke paionia. Pehē e matua fifine haaku kua lata ia au ke tutala mua ke he fekafekau he lotu (fakahigoa mogonei ko e leveki takaiaga). Pehē e leveki takaiaga ki a au ke lali ke fakaako e taha gahua ka lagomatai au he paionia. Ti taute pihia e au. He gahua ke he ua e tau, ne hūhū au ke he taha leveki takaiaga foki hagaao ke he paionia. Pehē a ia, “Haia, fano ke paionia!”

Ia Aperila 1949, ne utakehe oti he matua fifine haaku mo au e tau koloa he fale ha maua ti hiki ki Middleton ne tata ki Manchester, ko e matakavi ne kamata e paionia ha maua. Mole e fā e mahina, ne fifili e au e matakainaga taane mo hoa paionia haaku. Ne talahau he la ofisa ki a maua ke hiki ke he fakapotopotoaga ne kua fakatū laia i Irlam. Ne paionia e matua fifine haaku mo e matakainaga fifine he taha fakapotopotoaga.

Kua 17 laia e tau haaku, ka kua kotofa au mo e hoa paionia haaku ke taute e tau feleveiaaga ha kua tokogahoa ni e tau matakainaga taane kua latatonu he fakapotopotoaga foou. Fakamui, ne hiki au ke he Fakapotopotoaga Buxton, ne tokogahoa ni e tau tagata fakailoa ti manako lagomatai ai. Ko e tau mena ia ne tutupu ne tauteute au ma e tau kotofaaga he vahā i mua.

He 1951, ne fakapuke e au e ole ke fano ke he Aoga Tohi Tapu a Kiliata he Kolo Toko. Ka e ia Tesemo 1952, ne matutaki ki a au ke fano he kautau. Ne ole au ke ai fano ha ko au ko e fekafekau fakamatala tumau, ka e nakai talia he fakafiliaga e ole haaku ti tuku au he fale puipui ke ono e mahina. I ai ne moua e au e uiina haaku ke he vahega ke 22 aki i Kiliata. Ia Iulai 1953, nakai leva he mole e fakatoka mai haaku ne heke au he toga ne higoa ko Georgic ti fenoga atu ki New York.

Hoko atu au, ne fano au ke he Toloaga New World Society he 1953. Heke mogoia au he tuleni ki South Lansing i New York, ko e matakavi ne toka ai e aoga. Ko e fakatoka mai laia au he fale puipui ti nakai lahi e sene haaku. He hopo au he tuleni ti heke  he pasi ki South Lansing, ka e lata au ke ole ma e 25 e sene mai he taha tagata he pasi ke totogi e tiketi haaku.

He Aoga Kiliata ne moua e mautolu e tau fakamahaniaga mitaki lahi ke lagomatai a mautolu ke “eke . . . mo tau mena oti ke he tau tagata oti.” (1 Korinito 9:22) Ne kotofa a Paul Bruun, Raymond Leach, mo au ki Filipaina, ka e lata ia mautolu ke fai mahina he fakatali ke moua e tau visa ha mautolu. Ō mogoia a mautolu he toga ki Rotterdam i Netherlands. Mole ia ti fenoga atu a mautolu he Mediterranean Sea, he Suez Canal, mo e Indian Ocean ki Malaysia, ti hoko mogoia ki Hong Kong. Fakamui ai, he mole e 47 e aho he fenoga i tahi, ne hoko a mautolu ki Manila ia Novema 19, 1954.

I ai, lata ia mautolu ke hikihiki ke he aga fakamotu foou, motu foou, mo e vagahau foou. Ka e he kamataaga, ne kotofa a mautolu tokotolu ke he fakapotopotoaga i Quezon City ne tokologa e tau tagata ne vagahau Peritania. He mole ono e mahina, ne gahoa ni e tau kupu ha mautolu ne iloa he vagahau Tagalog. To hiki he kotofaaga foou ha mautolu e mena ia.

He taha aho ia Me 1955, he hohoko a mautolu ki kaina he gahua he fonua, moua e Matakainaga ko Leach mo au e tau tohi ne pehē kua kotofa a maua ko e tau leveki takaiaga. Ne 22 laia e tau haaku he moui, ka e he kotofaaga nei to fakaako e au e tau puhala foou ke “eke au mo tau mena oti ke he tau tagata oti.”

Ma e fakatai, ne taute e lauga fakamua haaku ko e leveki takaiaga i fafo he fale koloa he maaga. Magaaho ia i Filipaina, ne taute e tau lauga he toloaga ke he tau matakavi ne tolo ai e tau tagata! He ahiahi atu au ke he tau fakapotopotoaga kehekehe he takaiaga ia, ne taute e au e tau lauga he tau fale la lalahi, he tau makete, i mua he tau fale tolo, he tau malē pelē polo, he tau paaka, mo e falu mogo he tau matahoe he puhala tū he taone. Taha mogo i San Pablo City, nakai maeke ia au ke taute e lauga haaku ke he toloaga he makete ha  kua uha lahi mahaki. Ti ole au ke he tau matakainaga taane ke taute e lauga he Fale he Kautu. Mole ia, hūhū e tau matakainaga taane kaeke kua maeke ia lautolu ke fakamau e mena nei mo feleveiaaga he toloaga, ha kua nakai taute ai he matakavi ne tolo e tau tagata ki ai!

Nofo tumau au he tau kaina he tau matakainaga. Pete kua nakai monuina lahi e tau kaina, ka e meā. Lagaloga e mohe au he potu aleale he foloa lapa akau. Na koukou ni i fafo he fale mo e maeke e tau tagata oti ke kitia au, ti ako au ke koukou he puhala lilifu. Fano au he pasi mo e falu magaaho he toga ke he falu aelani. He tau tau he fekafekauaga haaku, ne ai fai motokā au.

Ne fakaako e au e vagahau Tagalog pete ne ai fano au ke he ha vahega. Taute e au e mena nei he fanogonogo ke he tau matakainaga he gahua he fonua mo e he tau feleveiaaga. Kua manako e tau matakainaga ke lagomatai au ke fakaako ti kua fakaaue lahi au ke he ha lautolu a fakauka mo e tau talahauaga mooli.

Fai magaaho he mole, lata ia au ke taute foki e tau hikihikiaga ha ko e tau kotofaaga foou. He 1956, he mogo ne ahiahi mai e Matakainaga ko Nathan Knorr, ne taute ai e fonoaga ke he motu katoa. Kua kotofa au ke matutaki mo e tau tagata fakapuloa tala. Nakai fai iloaaga au ke he mena nei, ka e lagomatai he falu au ke fakaako. Ai taha e tau he mole, liu a mautolu fai fonoaga ke he motu katoa ti fekafekau au ko e leveki he fonoaga. Ne ahiahi e Matakainaga ko Frederick Franz mai he la matapatu he lalolagi, ti lahi e fakaakoaga haaku ne moua mai ia ia. Mogo ne taute e ia e lauga ke he toloaga, tui e ia e barong Tagalog, ko e tapulu motu ha Filipaina. Fiafia lahi e tau matakainaga  ke he mena nei, ti fakaako au ke makai ke hikihiki ke lata mo e tau tagata.

Kua lata ia au ke taute foki falu hikihikiaga he mogo ne eke au mo leveki faahimotu. He magahala ia, fakakite e mautolu e ata The Happiness of the New World Society. Laulahi he tau mogo, fakakite e mautolu i fafo he tau matakavi ne tolo ai e tau tagata, ti fakatauhele he tau moko a mautolu. Ne futia mai e tau moko ke he maama he molī he matini ne fakakite aki e ata, ti huhū ki loto ia. Ko e gahua lahi ke fakameā ai ka oti! Nakai mukamuka ke fakatokatoka e tau toloaga nei, ka ko e fiafia ha ia ke kitia e tau tagata kua o mai ke fakaako hagaao ke he fakatokatokaaga ha Iehova he lalolagi katoa.

Ne peehi malolō he tau akoako Katolika he falu matakavi e tau pule ke nakai fakaatā a mautolu ke taute e tau toloaga. Ke nakai maeke ha tagata ke logona e tagata lauga, ne tā e lautolu e tau logo tapu he mogo ka lauga a mautolu tata ke he tau fale tapu ha lautolu. Pete ne tau mena oti nei, matutaki e tau tagata ke fakaako e kupu mooli ti tokologa he tau matakavi ia kua tapuaki mogonei ki a Iehova.

He 1959, kotofa au ke fekafekau he la ofisa. Lahi e mena haaku ne fakaako mai i ai. Fai magaaho, ne ole ki a au ke ahiahi atu ke he falu motu ko e leveki he faahi motu. He taha he tau fenoga nei, ne mahani au mo Janet Dumond, ko e misionare i Thailand. Ne fai magaaho e tohitohi a maua, ti fakamui ne mau a maua. Kua 51 e tau he fekafekau fiafia tokoua a maua ki a Iehova.

Ne fiafia au he ahiahi ke he tau tagata ha Iehova he 33 e motu. Loto fakaaue lahi au ke he tau kotofaaga fakamua haaku ne kua lagomatai au ke fakaako e puhala ke  fehagai mo e tau tagata mai he tau aga fakamotu mo e tau tupumaiaga kehekehe! Kua lagomatai he tau ahiahi nei au ke maama maaliali na fakaalofa a Iehova ke he tau tagata oti kana.​—Gahua 10:34, 35.

Kua olioli a Janet mo au ke fekafekau mo e tau matakainaga i Filipaina, ti matutaki a maua ke fekafekau he la ofisa i Quezon City. Kua fakalahi hogofulu e numera he tau tagata fakailoa mogonei ke fakatatai ke he mogo ne kamata au ke fekafekau hinei he 60 e tau kua mole. Pete ne tau tau loga ia, lata agaia au ke mautali ke hikihiki ke he tau mena ka talahau e Iehova. Ma e fakatai, ha ko e tau hikihiki ne taute laia he fakatokatokaaga, lata ia maua ke makai he taute falu hikihikiaga foki.

Kua eketaha a maua ke taute e tau mena oti ke maeke ke muitua ke he takitakiaga ha Iehova, ti eke ai mo puhala moui kua fiafia mooli. Lali foki a maua ke taute ha hikihikiaga kua lata ke fekafekau fakamitaki ke he tau matakainaga ha maua. Ē, ka manako agaia a Iehova ki a maua, eketaha a maua ke “eke . . . mo tau mena oti ke he tau tagata oti.”