1, 2. Ko e ha ne aoga lahi ke he tau Kerisiano fakauku e Roma veveheaga 8?

LIGA kua fitā he totou e koe e Roma 8:15-17 he magahala he Fakamanatuaga he mate ha Iesu. Fakamaama he tau kupu ia na iloa he tau Kerisiano fakauku kua moua e lautolu e amaamanakiaga ke momoui tukulagi he lagi. Tutala e Roma 8:1 hagaao ki a lautolu ne fakauku ne ‘ha ha mo Keriso.’ Ka e hagaao ni kia e Roma veveheaga 8 ki a lautolu ne fakauku? Po ke maeke foki ke lagomatai a lautolu kua amaamanaki ke momoui tukulagi he lalolagi?

² Ne tohi pauaki e Roma veveheaga 8 ki a lautolu ne fakauku. Moua e lautolu e “Agaga” he “fakatalitali atu ke eke mo tau tama hiki, ko e fakamouiaga haia he tau tino ha [lautolu].” (Roma 8:23) He vahā i mua, to eke a lautolu mo tau tama he Atua ke he lagi. Kua fakamagalo e Iehova e tau agahala ha lautolu he fakavē ke he lukutoto. Ne talahaua tututonu e ia a lautolu ke eke mo tau tama haana.​—Roma 3:23-26; 4:25; 8:30.

3. Kua lata he ha a lautolu kua amaamanaki ke momoui tukulagi he lalolagi ke fakaako foki ke he Roma veveheaga 8?

 ³ Ka e he kamataaga he tohi ha Roma, ne tohia e Paulo hagaao ke he tagata ne nakai fakauku ka e talahaua tututonu agaia ki mua ha Iehova. Ko Aperahamo anei. Ne leva e moui fakamooli haana ato foaki e Iesu e moui mo lukutoto. (Totou Roma 4:20-22.) Mogonei, kua talahaua tututonu foki e Iehova a lautolu ko e tau Kerisiano fakamooli ne amaamanaki ke momoui tukulagi he lalolagi. Maeke foki a lautolu ke aoga mai he fakatonuaga ia Roma veveheaga 8.

4. Ka totou e tautolu e Roma 8:21, ko e heigoa kua lata ke hūhū hifo ki a tautolu?

⁴ Ia Roma 8:21, moua e tautolu e fakamooliaga ha Iehova to hoko mai e lalolagi foou haana, mo e to fakatokanoa e tau tagata mai he agahala mo e mate. Talahau he kupu nei to moua e lautolu e “tokanoaaga ha ha he monuina he fanau he Atua.” Kitia nakai e koe a koe he lalolagi foou? Kia fakatutala a tautolu ke he tau mena kua lata ia tautolu ke taute ke momoui i ai.

5. Ko e heigoa e tuaga ne fakamaama e Paulo ia Roma 8:4-13?

⁵ Totou Roma 8:4-13. Ia Roma veveheaga valu, ne fakamaama e Paulo ua e vahega tagata, ko lautolu ne momoui “kua oma ke he tino” mo lautolu ne momoui “kua oma ke he Agaga.” Falu ne manamanatu kua fakamaama a Paulo ki a lautolu ne nakai ko e tau Kerisiano mo lautolu ne Kerisiano.  Ka kua tohi ai a Paulo ke he tau Kerisiano, ko lautolu haia “kua uiina ke eke mo tau tagata fakatapu.” (Roma 1:7) Ti ko lautolu ne momoui “kua oma ke he tino” mo lautolu ne momoui “kua oma ke he Agaga” ko e tau Kerisiano. Kehe fēfē e tau vahega ua ia?

6, 7. (a) Ko e heigoa falu kakano ke he kupu “tino” he Tohi Tapu? (e) Fakaaoga fēfē e kupu “tino” ia Roma 8:4-13?

⁶ He fakaaoga he Tohi Tapu e kupu “tino,” kua tuga na hagaao ai ke he tau mena kehekehe. Falu mogo kua fakamaama ai ko e vala kakano he tino ha tautolu. (Roma 2:28; 1 Korinito 15:39, 50) Kua hagaao foki ke he fakafetuiaga he magafaoa. Ma e fakatai, pehē e Tohi Tapu ko Iesu “ne fanau mai ke he faoa a Tavita ke he tino,” ti fakahigoa e Paulo e tau Iutaia ko e haana a “faoa ke he tino.”​—Roma 1:3; 9:3.

⁷ Ti ko e heigoa e kakano ha Paulo he talahau hagaao ki a lautolu ne momoui “kua oma ke he tino” ia Roma 8:4-13? Ke moua e tali, maeke a tautolu ke totou ke he Roma 7:5. Tohi e Paulo i ai: “Ha ko e mena ne gahua e tau manako kelea ha ko e fakatufono, ke he tau fahi tino ha tautolu ke he vaha ne omaoma ai a tautolu ke he tino.” Fakamaama ai e Paulo ko e tau tagata kua momoui he “omaoma ai . . . ke he tino” ko lautolu haia kua hagaaki mo e muitua ke he tau manako agahala ha lautolu ke taute e tau mena kua manako a lautolu ki ai.

8. Ko e ha kua lata ia Paulo ke hataki e tau Kerisiano fakauku ke ua momoui he “omaoma ai . . . ke he tino”?

⁸ Ko e ha ne hataki e Paulo e tau Kerisiano  fakauku ke ua momoui he “omaoma ai . . . ke he tino”? Ti ko e ha mogoia e tau Kerisiano oti mogonei kua lata mo e hatakiaga nei? Ha ko e tau fekafekau fakamooli he Atua kua maeke ke kamata ke taute e tau manako ni ha lautolu mo tau mena ne mua e aoga lahi he tau momoui ha lautolu. Ma e fakatai, ne tohi e Paulo ko e falu he tau matakainaga i Roma ne fakatupa ke he “tau manava ha lautolu ni.” Ko e kakano nei ti liga pehē a ia ko e mahani fakataane mo e fifine, tau mena kai, po ke falu fakafiafiaaga ko e tau mena ne mua e aoga ke he tau momoui ha lautolu. (Roma 16:17, 18; Filipi 3:18, 19; Iuta 4, 8, 12) Fai magaaho ai, ne ha ha i ai e tuaga he fakapotopotoaga i Korinito kua mahani feuaki e taha mo e “hoana he hana matua tane.” (1 Korinito 5:1) Maaliali ai, ko e tau Kerisiano fakamua atu ia ne lata mo e hatakiaga ha Paulo hagaao ke momoui he “oma ke he tino.”​—Roma 8:5, 6.

9. Ko e heigoa ne nakai tutala ki ai he Roma 8:6?

⁹ Ko e hatakiaga nei kua aoga agaia mogonei. Ko e tagata ne leva foki e fekafekau ki a Iehova kua maeke ke kamata ke moui he “oma ke he tino.” Ti pehē kia a Paulo kua nakai lata a tautolu ke manamanatu ke he tau mena tuga e tau mena kai, gahua, fakafiafiaaga, po ke fakafetui loto fakavihi? Nakai. Ko e tau mena aga mau anei he moui. Na fiafia foki a Iesu ke he tau mena kai mo e fagai e falu. Mailoga foki e ia kua lata a ia ke okioki. Ti tohi e Paulo, i loto he fakamauaga kua aoga e fakafetuiaga mahani fakataane mo e fifine.

10. Ko e heigoa e kakano he talahauaga “ko e loto ke he tau mena”?

¹⁰ Ko e heigoa e kakano ha Paulo ke he talahauaga “ko e loto ke he tau mena”? Ko e kupu Heleni ne fakaaoga e Paulo kua hagaao ke he hagaaki e tau manatu mo e tau pulega oti he tagata ke he taha mena. Fakamaama he taha pulotu ne hagaao e talahauaga nei ki a lautolu “ne fiafia lahi mahaki ki ai, ti tutala tumau hagaao ki ai,” mo e hagaaki ni ke he tau manako lotokai oti ha lautolu. Ne fakaatā e lautolu e tau manako ia ke takitaki e tau puhala momoui ha lautolu.

11. Ko e heigoa falu mena ka liga mua e aoga ki a tautolu?

¹¹ Lata e tau Kerisiano i Roma ke kumikumi hifo ki a lautolu mo e kitia e tau mena ne ha ha he tau loto ha lautolu. Ko e tau mena kia he tino? Kua lata foki a tautolu mogonei ke manamanatu ke he tau mena ne mua e aoga ki a tautolu. Ko e heigoa e tau mena ne fiafia a tautolu ke tutala ki ai? Ko e heigoa e tau mena ne fiafia mooli a tautolu ke taute? Falu ne mailoga kua manamanatu tumau a lautolu ke inu e tau uaina kehekehe, fakamanaia e tau kaina ha lautolu, fakatau e tau mena tui foou, fakaputu e tau tupe, po ke pulega e tau magahala okioki. Nakai hepe e tau mena nei. Liga ko e tau mena aga mau anei he tau momoui ha tautolu. Ma e fakatai, ne taute foki e Iesu e uaina he taonaga, ti hataki e Paulo a Timoteo ke “inu fakatote ke he uaina” ma e malolō tino haana. (1 Timoteo 5:23; Ioane 2:3-11) Ka ko e uaina ne nakai mua e aoga ke he  tau momoui ha laua. Ka e kua a tautolu? Ko e heigoa e tau mena ne mua e aoga he tau momoui ha tautolu?

12, 13. Ko e ha kua lata ia tautolu ke fakaeneene ke he tau mena kua hagaaki a tautolu ki ai?

¹² Ne hataki e Paulo: “Ko e loto ke he tau mena he tino ko e mate haia.” (Roma 8:6) Ko e heigoa e kakano haana ke he mena nei? Ka momoui a tautolu he “oma ke he tino,” maeke a tautolu ke galo e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova mogonei ti galo e tau momoui ha tautolu he vahā anoiha. Ka e nakai lata ke tupu e mena nei. Maeke e tagata ke hiki. Manatu nakai e tagata mahani feuaki i Korinito ne tuku ki tua? Ne hiki a ia ti nakai liu muitua ke he tau manako feuaki haana. Ati liu foki a ia fekafekau ki a Iehova he puhala meā.​—2 Korinito 2:6-8.

¹³ Ko e tagata ia ko e fakataiaga kelea lahi mahaki he moui ne “oma ke he tino,” ka kua maeke a ia ke hiki. Ka kamata e Kerisiano mogonei ke muitua ke he tau manako agahala haana ka e nakai ke he tau tuaga ha Iehova, na maeke foki a ia ke hiki. He manatu e hatakiaga ha Paulo ka fakalagalaga a tautolu ke taute e tau hikiaga kua lata ia tautolu ke taute.

14, 15. (a) Ko e heigoa ne fakamafana e Paulo ke ha ha he tau loto ha tautolu? (e) Ko e heigoa ne nakai kakano e “loto ke he tau mena he Agaga”?

¹⁴ He tutala a Paulo ke he tau hagahaga kelea he “loto ke he tau mena he tino,” ne fakamaama e ia: “Ko e loto ke he tau mena he Agaga, ko e moui haia mo e mafola.” Ko e palepale homo ue atu ka moua e tautolu!

¹⁵ Ka ko e “loto ke he tau mena he Agaga” ne nakai kakano kua nakai lata he tagata ke hagaaki ke he tau mena mooli. Nakai kakano kua lata ni e tagata ke manamanatu mo e tutala hokoia hagaao ki a Iehova po ke Tohi Tapu. Ma e fakatai, ko e tau fekafekau he Atua he senetenari fakamua ne nakai kehe e puhala moui. Ne fiafia a lautolu ke he tau mena kai mo e tau mena inu, faitaane mo e faihoana, feaki e tau magafaoa, ti gahua tupe foki.​—Mareko 6:3; 1 Tesalonia 2:9.

16. Ko e heigoa e mena ne mua e aoga ke he moui ha Paulo?

¹⁶ Ka e nakai fakaatā e Paulo mo e tau Kerisiano fakamua atu e tau gahua aga mau ke mua atu ke he tau momoui ha lautolu. Ma e fakatai, iloa e tautolu na gahua a Paulo ke leveki a ia he talaga e tau fale ie. Ka ko e gahua haana ne nakai ko e mena ne mua e aoga ke he moui haana. Ko e mena ne mua e aoga ke he moui ha Paulo ko e fekafekau ke he Atua. Ne hagaaki a Paulo ke he gahua fakamatala mo e fakaako atu. (Totou Gahua 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35.) Ne lata e tau matakainaga i Roma ke fifitaki a Paulo, ti pihia foki a tautolu.​—Roma 15:15, 16.

17. Ko e heigoa e tau aoga he “loto ke he tau mena he Agaga”?

¹⁷ Fēfē la e tau momoui ha tautolu ka hagaaki ke fekafekau ki a Iehova? Pehē e Roma 8:6: “Ko e loto ke he tau mena he Agaga, ko e moui haia mo e mafola.” He taute pihia  kua fakaatā e tau manamanatuaga ha tautolu ke takitaki he agaaga ha Iehova mo e fakaako ke manamanatu tuga a Ia. Mavehe e Iehova ki a tautolu e moui fiafia mo e makona mogonei mo e moui tukulagi anoiha.

18. Maeke fēfē a tautolu ke moua e mafola ka “loto ke he tau mena he Agaga”?

¹⁸ Ko e heigoa e kakano ha Paulo he pehē a ia “ko e loto ke he tau mena he Agaga” ka tamai e mafola ki a tautolu? Manako oti e tau tagata ke he mafola ti mua atu ke he mafola he loto, ka kua tokogahoa ni ne moua ai. Fakaaue ki a Iehova ha kua maeke ia tautolu ke moua e mafola mooli he loto. Maeke foki a tautolu ke mafola mo lautolu he magafaoa ha tautolu mo lautolu he fakapotopotoaga. Ha kua nakai mitaki katoatoa a tautolu, falu magaaho to fekehekeheaki a tautolu mo e tau matakainaga ha tautolu. Ka tupu e mena ia, muitua e tautolu e fakatonuaga ha Iesu: ‘Fakafeilo mo e hau a matakainaga.’ (Mataio 5:24) Manatu ko e matakainaga haau kua fekafekau foki ki a Iehova, ko e “Atua hana e monuina [po ke, mafola].”​—Roma 15:33; 16:20.

19. Ko e vahega mafola fēfē ka moua e tautolu?

¹⁹ Ka fakatoka e tautolu e “loto ke he tau mena he Agaga,” to moua foki e tautolu e mafola mo e Atua. Tohia he perofeta ko Isaia: “To leveki e koe [Iehova] a ia kua mauokafua e loto ke monuina [mafola] ni a ia; ha kua tua a ia kia koe.”​—Isaia 26:3; totou Roma 5:1.

20. Ko e ha kua fakaaue a koe ke he fakatonuaga ia Roma veveheaga 8?

²⁰ He amaamanaki a tautolu ke momoui tukulagi ke he lagi po ke lalolagi, igatia a tautolu mo e aoga mai he tau kupu pulotu ia Roma veveheaga 8. Kua fakaaue a tautolu he fakamafana he Tohi Tapu ke hagaaki ke fekafekau ki a Iehova ka e nakai ke he ha tautolu a tau manako. Iloa e tautolu ko e “loto ke he tau mena he Agaga,” kua maeke ia tautolu ke moua e palepale mua ue atu. Tohia e Paulo: “Ko e moui tukulagi ko e mena foaki noa mai he Atua haia, ke he Iki ha tautolu ko Keriso lesu.”​—Roma 6:23.