1. Ko e heigoa ne foaki e Iehova ke he tau matua?

KUA tufuga e Iehova e hoa fakamua mo e manako ke fanafanau. Talahau ai he Tohi Tapu: “Ko e fanau ko e mena moua ia mai ia Iehova.” (Sala. 127:3) Ko e heigoa e kakano he mena ia? Manamanatu kua ole e kapitiga tata haau ke leveki e tupe lahi ma haana. Fēfē e logonaaga haau? Liga to logona e koe e lilifu ha kua falanaki a ia ki a koe. Ka e liga tupetupe a koe ke he puhala ke leveki aki e tupe lahi ia. Ko Iehova ko e ha tautolu a Kapitiga tata lahi mahaki ne foaki ke he tau matua e taha mena ke leveki ne kua mua atu e uho ke he tupe. Foaki e ia ki a laua e matagahua ke leveki e tau fanau ke moua e fiafia.

2. Ko e heigoa e tau hūhū ka fakatutala a tautolu ki ai?

² Ko hai kua lata ke fifili mo e magaaho fe kua lata e hoa mau ke fai tama? Ti ko e heigoa he tau matua kua lata ke taute ke lagomatai e tau fanau ke moua e moui fiafia? Manamanatu ke he falu matapatu fakaakoaga he Kupu he Atua ka lagomatai e tau hoa Kerisiano ke taute e tau fifiliaga pulotu.

3. (a) Ko hai kua lata ke fifili ka lata e hoa ke fai tama? (e) Ko e heigoa e matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu kua lata ke tokaloto he tau kapitiga mo e magafaoa he hoa?

³ He falu aga fakamotu, amanaki ke he tau hoa mau foou ke mafiti ke fai fanau. Liga logona hifo e laua kua  peehi he magafaoa mo e falu a laua ke muitua e aga fakamotu ia. Ko Jethro, ko e matakainaga taane i Asia ne pehē, “Fakaohooho he falu ne fai fanau he fakapotopotoaga e tau hoa ne nakai fai tama ke kamata e magafaoa.” Ko Jeffrey e taha matakainaga i Asia ne mailoga, “Falu ne tala age ke he tau hoa ne nakai fai tama to nakai fai tagata ke leveki a laua ka fuakau.” Ka e igatia e hoa mo e lata ke fifili ke fai tama po ke nakai. Ko e mena ha laua a ia ke fifili; ti ko e matagahua ha laua. (Kala. 6:5) Mooli, manako e tau kapitiga mo e magafaoa ke he hoa mau foou ke fiafia. Ka e lata a lautolu oti ke manatu ko e fifiliaga ke fai tama po ke nakai, ko e mena ni he hoa.​—1 Tesa. 4:11.

4-5. Ko e heigoa e ua e matakupu kua lata e tau hoa ke fakatutala, ti ko e magaaho fe kua mitaki lahi ke fakatutala ai? Fakamaama.

⁴ Ko e hoa kua fifili ke fai tama kua mitaki ke fakatutala ke he ua e hūhū aoga lahi: Fakamua, magaaho fe kua manako a laua ke fai tama? Uaaki, fiha e tama ha laua ne manako? Magaaho fe kua mitaki lahi ma e hoa ke fakatutala ke he tau manatu ia? Ti ko e ha e tau matakupu ua ia kua aoga lahi?

⁵ Laulahi he tau tuaga, ato mau kua lata a laua ke tutala hagaao ke he matakupu ke fanafanau. Ko e ha he magaaho ia? Kakano mitaki ke taha e manatu ha laua ke he matakupu aoga nei. Pihia foki kua lata a laua ke manamanatu kaeke kua mautali a laua ke fehagai mo e matagahua ia. Falu hoa kua fifili ke taha po ke ua e tau he mole e fakamauaga ha laua to fanafanau, ha ko e eke mo tau matua to lahi e magaaho mo e malolō ke leveki a lautolu. Manatu pihia a laua he fai magaaho ke fakamahani ke he moui fai taane mo e hoana ti fetataaki ko e taha ke he taha.​—Efeso 5:33.

6. Ko e heigoa kua fifili he falu hoa ha kua uka e vahā kua nonofo a tautolu?

⁶ Falu Kerisiano kua fifili ke manamanatu ke he puhala ne fakatoka he tau tama taane tokotolu ha Noa mo e tau hoana ha lautolu. Ko e tau hoa tokotolu ia ne nakai mafiti ke fai tama. (Kene. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pete. 2:5) Fakatatai e Iesu e magaaho ha tautolu ke he ‘vaha ha Noa,’ ti nakai fakauaua ai kua nonofo a tautolu he “tau aho uka.” (Mata. 24:37; 2 Timo. 3:1) Ko e kakano ia ati fifili he falu hoa ke nakai fai tama ke maeke ia laua ke foaki fakalahi e magaaho ke fekafekau ke he tau matagahua faka-Kerisiano.

7. Maeke fēfē e tau matapatu fakaakoaga ia Luka 14:28, 29 mo e Tau Fakatai 21:5 ke lagomatai e hoa?

⁷ He fifili ke fai tama mo e tokofiha e tama,  ko e tau hoa pulotu kua “totou e tau tupe ke palepale aki.” (Totou Luka 14:28, 29.) Iloa he tau matua ne feaki e tau fanau kua lahi e tupe ke fakaaoga ti lahi foki e magaaho mo e malolō. Aoga mogoia ma e hoa ke manamanatu ke he tau hūhū tuga anei: ‘Lata tokoua kia a maua ke gahua tupe ke leveki aki e magafaoa? Talia tokoua nakai a maua ke he “tau mena kua lata”? Ka gahua tokoua a maua, ko hai ke leveki e tau fanau? Ko hai ke fakalagalaga e tau loto mo e tau gahua ha lautolu?’ Ko e tau hoa kua fakatutala fakatotoka ke he tau hūhū ia he fakagahua e tau kupu ia Tau Fakatai 21:5.​—Totou.

8. Ko e heigoa e tau paleko kua lata e tau hoa Kerisiano ke amanaki ki ai, ti ko e heigoa he tau taane totonu ka taute?

⁸ Ko e tama kua lata mo e manako ke lahi e magaaho mo e malolō ka foaki he tau matua takitaha. Ti ka loga e tama he hoa ne fetataaki e tau tau, to uka he tau matua ke foaki ke he tau tama takitaha e levekiaga kua lata. Falu hoa ne loga e tama ikiiki ne talahau kua tupetupe lahi a laua. Liga taufetului e matua fifine he mategūgū e tino mo e manamanatuaga. Lauia kia e matua fifine he mena ia ti nakai maeke ke fakaako, liogi, mo e fano tumau ke he gahua fakamatala? Ko e paleko foki ke fanogonogo he tau feleveiaaga Kerisiano ke aoga mai i ai. Mooli, ko e taane totonu to taute e tau mena kua maeke ke lalago e hoana he leveki e tau tama he tau feleveiaaga mo e i kaina. Ma e fakatai, maeke a ia ke lagomatai e hoana haana ke he tau gahua he kaina. Gahua malolō a ia ke moua tumau e lautolu oti e fakaholoaga Tapuakiaga he Magafaoa. Ko e tau matua taane Kerisiano to fakalataha tumau mo e magafaoa he gahua fakamatala.

9-10. Ko e heigoa kua aoga ma e tau matua kua manako ke lagomatai e tau fanau?

⁹ Ko e heigoa falu mena ka taute he tau matua ke lagomatai e tau fanau ke fakaako ke fakaalofa ki a Iehova? Puipui fēfē e lautolu e tau fanau mai he tau mahani hagahaga kelea? Fakatutala ke he falu lakaaga ka taute he tau matua.

¹⁰ Liogi ma e lagomatai ha Iehova. Mailoga e fakafifitakiaga ha Manoa mo e hoana haana he eke a laua mo tau matua ha Samisoni. He iloa e Manoa kua fanau hane fai e laua e tama taane, ne olelalo a ia ki a Iehova ma e takitakiaga ke he puhala ke feaki e tama ha laua.

11. Muitua fēfē he tau matua e fakafifitakiaga ha Manoa ia Tau Fakafili 13:8?

¹¹ Ko Nihad mo Alma i Bosnia mo Herzegovina ne fakaako mai he fakafifitakiaga ha Manoa. Fakamaama e laua: “Tuga a Manoa,  olelalo a maua ki a Iehova ke fakaako a maua ke eke mo tau matua mitaki. Ti tali e Iehova e tau liogi ha maua ke he tau puhala kehekehe​—he tau kupu Tohi Tapu, tau tohi faka-Tohi Tapu, tau feleveiaaga, mo e tau fonoaga.”​—Totou Tau Fakafili 13:8.

12. Ko e heigoa e fakafifitakiaga ne fakatoka e Iosefa mo Maria ma e tau fanau ha laua?

¹² Fakaako ke he puhala he tau fakafifitakiaga. Ko e mena haau kua talahau kua aoga; ka ko e mena haau ka taute kua lauia lahi ke he tama haau. Mauokafua a tautolu kua fakatoka e Iosefa mo Maria e fakafifitakiaga mitaki lahi mahaki ma e ha laua a fanau, putoia a Iesu. Gahua malolō a Iosefa ke lalago e magafaoa haana. Lafi ki ai, fakamafana e Iosefa e magafaoa haana ke loto fakaaue ke he tau mena fakaagaaga. (Teu. 4:9, 10) Pete kua nakai poaki he Fakatufono ki a Iosefa ke uta e magafaoa haana mo ia ki Ierusalema he “taha tau mo e taha tau” ke fakamanatu e Paseka, ka e taute pihia e ia. (Luka 2:41, 42) Falu matua taane he vahā haana ne liga onoono ke he fenoga pihia he magafaoa kua fakatauhele, moumou magaaho, mo e tauuka. Ka e loto fakaaue mooli a Iosefa ke he tau mena fakaagaaga mo e fakaako e tau tama haana ke taute pihia foki. Iloa mitaki foki e Maria e Tau Tohiaga Tapu. Ke he tau kupu mo e tau gahua haana, fakaako mooli e ia e fanau haana ke fiafia ke he Kupu he Atua.

13. Muitua fēfē he taha hoa e fakafifitakiaga ha Iosefa mo Maria?

¹³ Ko Nihad mo Alma ne totoku fakamua, kua manako ke muitua e fakafifitakiaga ha Iosefa mo Maria. Lagomatai fēfē he mena ia a laua ke feaki e tama taane ha laua ke fakaalofa mo e fekafekau ke he Atua? Pehē a laua, “He puhala moui ha maua, lali a maua ke fakakite ke he tama e mitaki he moui fakatatau ke he tau matapatu fakaakoaga ha Iehova.” Lafi e Nihad, “Eke mo tagata kua manako a tama haau ke muitua ki ai.”

14. Ko e ha kua lata e tau matua ke iloa e tau tagata ne lafi mo e tau fanau ha lautolu?

¹⁴ Lagomatai e fanau haau ke fifili e tau kapitiga mitaki. Lata e matua fifine mo e matua taane ke iloa e tau tagata hane lafi mo e tau fanau ha laua mo e tau mena kua taute e lautolu. Putoia he mena ia e iloa he tau matua e tau tagata hane matutaki e tau fanau ha laua ki ai puhala he social media mo e he tau telefoni utafano ha lautolu. Ko e tau kapitiga ia kua fakaohooho e tau manatu mo e tau gahua he tau fanau.​—1 Kori. 15:33.

15. Ko e heigoa ka fakaako he tau matua mai he fakafifitakiaga ha Jessie?

¹⁵ Ko e heigoa ka taute he tau matua ka nakai mahani a lautolu mo e tau komopiuta po ke tau matini utafano? Ko Jessie ko e matua taane i Filipaina ne pehē: “Iloa tote a maua ke he tau matini foou. Ka e nakai taofi he mena ia a maua he fakaako e tau fanau ha maua ke he tau hagahaga kelea ke he tau matini utafano.” Nakai taofi e Jessie e tau tama haana he fakaaoga e tau koloa pihia ha kua nakai mahani ke he tau mena ia. Fakamaama e ia: “Fakamafana e au e tau fanau haaku ke fakaaoga e tau matini utafano ha lautolu ke fakaako e vagahau foou, kumikumi ma e tau feleveiaaga, mo e totou e Tohi Tapu he tau aho takitaha.” Kaeke ko e tau matua a mua, kua totou mo e fakatutala nakai a mua mo e tau fanau ke he fakatonuaga lagotatai hagaao ke he tohitohi he selafoni mo e tuku hake e tau ata he Initanete kua maeke a mua ke moua he “Teenagers” he jw.org^®? Kua fakatutala nakai a mua mo lautolu ke he tau vitiō Who’s in Control​—You or Your Devices? mo e Fakaaoga Fakailoilo e Social-Network? * Aoga e  tau vala tala ia he fakaako e mua e tau fanau he puhala ke fakaaoga fakailoilo e tau matini utafano.​—Fakatai 13:20.

16. Ko e heigoa kua taute he tau matua tokologa, ti ko e heigoa e fua?

¹⁶ Tokologa e matua ne fakamakamaka ke fakatoka e tau magaaho ma e tau fanau ke lafi mo lautolu kua fakatoka e fakafifitakiaga mitaki he fekafekau ke he Atua. Tuga anei, ko N’Déni mo Bomine ko e hoa i Côte d’Ivoire ne fa uiina e leveki takaiaga ke nofo he kaina ha laua. Pehē a N’Déni: “Ko e fakaohoohoaga mitaki lahi anei ke he tama taane ha maua. Kamata a ia ke paionia ti fekafekau mogonei ko e leveki takaiaga tuipū.” Maeke nakai a mua ke fakatoka e feoakiaga pihia ma e tau fanau ha mua?

17-18. Magaaho fe kua lata e tau matua ke kamata ke fakamahani e tau fanau?

¹⁷ Kamata ke fakamahani e tau fanau mai he vahā ikiiki. Ka kamata e tau matua ke fakamahani tuai e tau fanau ha lautolu, ko e mena mitaki a ia. (Fakatai 22:6) Manamanatu ki a Timoteo he mogo ne lahi hake ti fano fenoga mo e aposetolo ko Paulo. Ko e matua fifine ha Timoteo ko Eunike mo e matua tupuna haana ko Loi ne fakamahani a ia ‘tali mai he vaha tote.’​—2 Timo. 1:5; 3:15.

¹⁸ Taha hoa i Côte d’Ivoire, ko Jean-Claude mo Peace ne feaki oti e fanau tokoono ha laua ke fakaalofa mo e fekafekau ki a Iehova. Ko e heigoa ne lagomatai a laua ke kautū? Muitua e laua e fakafifitakiaga ha Eunike mo Loi. Pehē a laua, “Fakaako e maua e Kupu he Atua ke he tau fanau ha maua tali mai he mukemuke, kamata he mole fakatote e fanau mai ha lautolu.”​—Teu. 6:6, 7.

19. Ko e heigoa kua putoia ke fakaako atu mau e Kupu he Atua ke he tau fanau?

¹⁹ Ko e heigoa e kakano ke “fakaako atu mau” e Kupu ha Iehova ke he tau fanau haau? Ke “fakaako atu mau” kua kakano ke “fakaako he fakamanatu tumau.” Ke taute pihia, lata e tau matua ke fakaaoga tumau e magaaho mo e tau fanau ikiiki ha laua. Tuga kua fakahogohogo manava he falu magaaho ke fakamanatu tumau e tau fakatonuaga ke he tau fanau. Ka e eketaha e tau matua ke kitia e mena nei ko e puhala ke lagomatai e tau fanau ha laua ke maama e Kupu he Atua mo e fakagahua ai.

20. Fakamaama e puhala he Salamo 127:4 ka fakagahua ke feaki e tau fanau?

 ²⁰ Kia iloa mitaki. Fakatatai he Salamo 127 e tau fanau ke he tau matatao he fana. (Totou Salamo 127:4.) Tuga ni e tau matatao kua kehekehe e tau mena ne taute mai ai ti nakai tatai e tau loloa, kehekehe foki e tau fanau. Ti lata e tau matua ke fifili e puhala ke fakamahani e tau tama takitaha. Ko e hoa i Israel mogonei ne kautū he feaki e tau fanau tokoua ke fekafekau ki a Iehova ne talahau e mena kua lagomatai a laua, “Fakaako e maua e Tohi Tapu mo e tau tama takitaha.” Igatia e ulu magafaoa mo e fifili ke fakaako he puhala ia kua latatonu po ke kua maeke.

21. Ko e heigoa e lagomatai kua amanaki e tau matua mai ia Iehova?

²¹ Liga tupetupe lahi e tau matua he falu magaaho ha ko e tau paleko ne fehagai mo laua, ka ko e tau fanau ko e mena fakaalofa mai ia Iehova. Mautali tumau a ia ke lagomatai. Makai a ia ke fanogonogo ke he tau liogi he tau matua. Ti tali e ia e tau liogi puhala he Tohi Tapu, tau tohi ha tautolu, mo e fakafifitakiaga mo e fakatonuaga he falu matua lotomatala he fakapotopotoaga.

22. Ko e heigoa falu he tau mena kua mua e mitaki ka foaki he tau matua?

²² Pehē ai ko e feaki he tau fanau ko e matagahua kua 20 e tau, ka e nakai oti mooli e gahua he tau matua. Ko e falu mena ne mua e mitaki ka foaki e laua ke he tau fanau ha laua ko e fakaalofa, magaaho, mo e fakamahani ne fakavē ke he Tohi Tapu. To kehekehe e tali he tau tama takitaha ke he fakamahani. Ka e tokologa ia lautolu kua feaki he tau matua ne fakaalofa ki a Iehova ne logona hifo tuga a Joanna Mae, ko e matakainaga fifine i Asia: “He liu ono ki tua ke he fakamahani ne moua e au mai he tau matua haaku, kua fakaaue lahi au ha kua akonaki mo e fakaako e laua au ke fakaalofa ki a Iehova. Nakai ni foaki e laua ki a au e moui, foaki e laua ki a au e moui fai kakano.” (Fakatai 23:24, 25) Tokologa e matakainaga ka talahau pihia.